MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 304.
140' Jaargang.
1897.
Zaterdag
25 December.
Diepere oorzaken.
Prijs
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen,
per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 24 Dec. 8 u. vm. 27 gr. 12 u. 41 gr.,
av. 4 u. 32 gr. F. Verw. zw. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regi
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën by abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te Yli8singenC. N. J. de Vey Mestdagh te
Goes: A. C. Bollüyt, firma Wed. de Jokge.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Zaterdag (Eersten Kerstdag) verschijnt
de Middelburgsche Courant niet.
En nu blijft GeloofHoop en
Liefde, deze drie; doch de meeste
van deze is de Liefde.
Hoe verrukkelijk klonk Dinsdagavond
het lied van Job. Brahms op dit thema uit
den mond van den Berlijnschen baszanger
Arthur van EweQk.
Het was een der vele hoofdmomenten van
dien, aau genot zoo rijken avond, in onze
Concert- en gehoorzaal doorgebracht; een
avond die tot ernst stemde en tot nadenken
stof leverde voor meer dan een gansche week.
De meest welsprekende redenaar heeft de
waarde der uitspraken van Paulus, vervat
in dat dertiende hoofdstuk van zijn eersten
zendbrief aan de gemeente te Korinthe, niet
schooner, niet heerlijker knnnen doen uit
komen dan de zanger deed, bezield als hij
werd door de muziek van een meester als
Brahms.
Daar klonk een toon nit het hart, die de
harten wist te treffen van hen die hem
hoorden.
Daar werd getuigenis afgelegd van den
eerbied, dien de zanger voor den meester
gevoelde.
En tegelijkertijd drong, dank zij de be
zielende voordracht van den zanger, tot ons
door de warmte en de gloed eener vaste
overtuiging, die ten volle scheen te beamen
wat tot lof en eer van de reine menschen-
litfde was gezegd.
En wij werden als van zelf gedrongen
nog eens na te lezen, wat er verder om
trent haar werd gezegdhoe zij lankmoedig
is en goedertierendhoe zij niet is afgun
stig en opgeblazen; hoe zij niet lichtvaar-
diglijk handelthoe zij zich zelve niet zoekt;
niet verbitterd wordt en geen kwaad denkt;
hoe zij zich niet in de ongerechtigheid maar
wel in de waarheid verblijdthoe zij alle
dingen bedekt, gelooft, hoopt en verdraagt;
hoe zij de kroon spant boven alle mensche
lijke deugden, en hoe zonder haar, al wat
zoo licht a!a iets verhevens wordt geprezen,
alle waarde verliest.
Hoe jammer dat zoovelen, die beweren aaD
al die uitspraken zooveel waarde te hechten,
en die zelfs voor muzikaal genot vatbaar
heeten te zijn, zich door gehechtheid aan
vormen en zwichtend voor het vaak klein
geestig oordeel van raenschen, lieten weer
houden om te deelen in het genotDinsdag
door zoovelen gesmaakt.
Jammer voor henzelven, omdat zij daar
door een edel, een verheven genot derfden;
jammer voor het algemeen omdat zulk ge
not stellig den mensch verheft en vatbaar
maakt voor mimere opvatting en by hem
verbant al wat kleingeestig is en bekrompen.
En vooral, omdat zulk een avond, hoe
men ook moge denken over de woorden, die
werden gezongen, tot nadenken stemt en
tot het besef dat er een hooge roeping rust
op allen, die het leven beschouwen als een
ernstige zaak.
Hoevelen zijn daarvan doordrongen?
Hoe weinigen getuigen door daden van
hunne oprechte meening in deze
Hoevelen zijn helaasslechts klinkende
metalen of luidende schellen
Er zijn in den jongsten tijd in ons midden
personen opgetreden, wier streven getuigt
van een ernstig pogen om in het belang der
menscbheid werkzaam te zijn.
De liefde tot de menschheid drong hen
tot openlijk belijden, tot krachtig getnigen.
Maar of die liefde hen nu dreef op den weg
der practische daden eu of hierbij kan
worden gezegd dat het lichtvaardiglijk han
delen wel geheel is uitgesloten, dat zullen
wij niet zoo grif beweren.
Wy bedoelen de bijeenkomsten, die zijn
gehouden ter bestrijding van het drankmis
bruik en ter bespreking van de meer teedere
kwestie der prostitutie.
Wy willen niets afdoen aan de goede
bedoeling, aan de waarde van bet mensch-
Jievend streven van hen, die in deze zich
op den voorgrond stelden. Zy hebben met
overtuiging gepleit voor het standpunt dat
zij innemen.
Evenmin willen wij voor hen ouderdoen
in afkeer van het kwaad, dat zij willen
bestrijden.
Maar toch gevoelen wy ons gedrongen
tot eeue enkele opmerking, vooral waar het
geldt de beweging, door mevrouw douairière
Klerck, geb. Van Hogendorp op touw ge
zet omdat die, naar onze meening, een te
exclusief karakter draagt.
De beide vraagstukken hebben twee zy-
deneen zedelijke eu eene maatschappe
lijke. Voor beide moet men oog en oor
hebben, wil men het kwaad helpen keeren.
En dit wordt, meenen wy, te veel over
het hoofd gezien.
Waar men eischen stelt, en te recht, aan
de gezaghebbende machten om de bestrijders
van het kwaad ter zij te staan, daar ver
geet men te zeer, dat die ook geroepen zijn
om het bestaande kwaad zooveel mogelijk
te beperken, en het onheil, dat het sticht,
tegen te gaan.
En nu dreigt juist het groote gevaar der
bewegiDg vaD den Bond, wiens welsprekende
pleitbezorgster mevrouw Kleick is, dat men
daarbij te veel in theorieën zich verloopt en
de eischen der praktijk over het hoofd ziet.
En welk kwaad zulke theorieën doen op
dit gebied, dat zou Middelburg onder ande
ren knnnen leeren.
Met leedwezen werd er op gewezen, dat
in onze stad nog «en verordening bestaat
op de ontucht.
Het is waar dat die bestaat, maar er
werd verzwegen dat zij op dit oogenblik
zoo goed als krachteloos is gemaakt
Eu dat hebben wij helaaste danken
aan een onhandig optreden, zij hot ook met
goede bedoeling, van hen die het kwaad
wilden uitroeien. De geschiedenis daarvan
ligt nog velen versch in het gehengen. Daar
door juist is dat kwaad zoozeer verspreid,
dat hun, die daaromtrent een onpartijdig
onderzoek wilden instellen, de haren te berge
zouden ryzen.
Het is jammer, dat men dergeiyke punten
niet openlijk kan behandelen of bespreken;
dat men die, vooral in een dagblad, slechts
even kan aanroeren. Maar even jammer is
het dat zy, die zich daarvoor op de bres
stellen, de feitelijke toestanden niet kennen
of daarvoor de oogen sluiten.
Dat men in Amsterdam een, onzes inziens,
verkeerden weg heeft ingeslagen,zal wel spoe
dig genoeg blijken. Reeds nu zijn er stemmen
opgegaan van hen, die aan het tot stand
komen van den hnidigen toestand meewerkten,
waaruit duidelijk leedwezen sprak over het
genomen besluit.
Andere middelen moeten worden aange
wend.
Wij zijn het eens, dat in deze de rechten
en plichten van de vrouw en den man gelyk
moesten zijn; dat eenzelfde maatstaf van
zedelijkheid voor beiden moet gelden; dat
ook in deze door verschillende lichamen in
vloed kan worden uitgeoefend op het indi
vidu, om het te waarschuwen tegen de
gevaren die dreigen.
Zoo doen ook tal van vereenigingen die
het drankmisbruik willen bestrijden.
Maar er is by de bespreking van dat
onderwerp ook van geachte zijde daarop
reeds gewezen laat men bij beide vraag
stukken de maatschappelijke toestanden niet
uit het oog verliezen.
Diepere oorzaken zijn er, waaruit het
tweeërlei kwaad voortkomt.
Het is schoon gevallenen te willen ophef
fen. En het getuigt van de liefde, waarop
wy hebben gewezen, wanneer men dat doet
in inrichtingen als te Zetten.
Maar nog beter, nog verhevener is het
in onze oogen door verbetering van toe
standen, door samenwerking van allen, te
trachten de menschen voor vallen te be
hoeden.
Men ga de oorzaken na, waaruit de on
tucht ontstaat, het drankmisbruik wordt
geboren.
Men spore op de armoede, de ellende,
het gebrek, die zoovelen dreven in de armen
der ontucht.
Men ga ze na de ondeugden, die aanlei
ding waren dat menigeen viel. „Wie ver
trouwd is met de statistiek der publieke
ontucht zal weten, zegt Multaluli in zijn
1069e idee, dat ijdeiheid, luiheid, hebzucht
en armoede de hoofdrol spelen in de ge
schiedenis van zoogenaamd gevallen vrouwen."
Op al die menschelijke zwakheden, op al
die zieke plekken in ons maatschappelijk
leven legge men de hand. Men peile
de wonden.
Maar tevens, men trachte bij de ouders de
overtuiging te verste! ken, dat 'zij in menig
opzicht het geluk van hun kinderen in deze
in de hand hebben.
De opvoeding kan niet alles, maar wel
veel. Vooral wanneer er in eiken maat-
schappelyken kring zieh tevens een ernstig
streven openbaart om voor het behoud en
bet geluk van het algemeen werkzaam te
zyn, o. a. door de jeugd af te houden van
plaatsen waar het slechte gehoord en te
trekken daarheen waar het goede, het mensch-
verheffende en ontwikkelende geleerd wordt.
Laat men het meisje reeds vroeg leeren
zelfstandig te zyn en zich zeiven eeue po
sitie in de maatschappij te verschaffen die,
hoe eenvoudig ook, haar een bestaan ver
schaft, eervol en onafhankelijk van den man.
Laat men den jongen man zoo vroeg mo
gelijk leeren eerbied te koesteren voor de
vrouw, al ware het alleen Hit waardeering
voor zijne moeder of voor haar die aan
zyne opvoeding alle zorgen besteedde.
Dan zal hij op lateren leeftijd omtrent
de vronw betere gedachten koesteren en niet,
zooals nu maar al te zeer voorkomt, vooral
ook in z. g. beschaafde kringen, haar steeds
kiezen tot onderwerp voor allerlei onkiesche
gesprekken.
Laat men beide reeds vroeg leeren hunne
hartstochten te bedwingen.
Laat men bet huwelijk vrijer maken, met
behoud der waarborgen voor de rechten der
kinderen en laat vooral de wetgever zich er
op toeleggen bet onderzoek naar het vader
schap toe te laten, opdat èn man èn vrouw
beiden de gevolgen dragen van ban misstap.
Dan zal er reeds veel verbeterd kHnnen
worden, wat nn nog verandering behoeft,
al kan, zoolang er menschelijke zwakheden
en maatschappelijke misstanden en wanver
houdingen bestaan, het volmaakte nooit
worden bereikt.
Daarnaar te streven blijft steeds aller plicht
En vooralom dit te doen met meer
warmte en liefde voor het algemeen dan
men nu vaak ontmoetmet eene liefde,
die niet zich zelve zoekt, maar zich open
baart, zoosls zij eeuwen geleden zoo kern
achtig is beschreven.
Daaruit alleen kan voortkomen een meer
ernstig en practisch streven om misstanden
weg te nemen en verbeteringen tot stand
te brengen, die noodig zijn om den men-
schen het leven meer levenswaard te maken.
Dat alleen kan helpen bestrijden het
kwaad, waarop in deze dagen zeer ernstig
is gewezen.
En op dien weg knnnen velen elkaar
ontmoeten.
Hiervoor behoeft men niet uitsluitend te
getuigen op grond van het een of ander
geschreven woord. Hiervoor is alleen noodig
een warm hart.
Daartoe knnnen allen meewerken die
wezenlyk mensch zijn; die eeniggevoel voor
het welzijn van anderen koesteren, die een
algemeen menschelijk standpunt innemen.
Zulk een standpunt sluit elk exclusivisme uit.
En daardoor alleen bereikt men bet doel,
dat eenmaal hem voor den geest stond, die,
uit waarachtige en zuivere menschenliefde,
alle menachen gelukkig wilde makt n; wienc
naam in de Kerstdagen weer opnieuw uit
duizenden monden zal weerklinken, maar
wiens geest nog altijd te weinig is door
gedrongen en wiens „Vrede op aarde, in
menschen een welbehagen" op maatschap
pelijk gebied nog verre van verwezenlykt is.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Bij kon. besl. is ontheven van de functie
in den militieraad in de provincie Zeeland
de kapitein der infanterie Opstelten, en is be
noemd tot plaatsvervangend militair lid van
dien militieraad do kapitein Bernelot Moens,
van het 3de regiment infanterie, te Middel
burg:
De ministers van bianenlandsche zaken
en financiën brengen ter algemeene kennis dat
in hunne gemeenschappeiyke beschikkingen
van 19/23 October 1897 betreffende den in- eu
doorvoer uit Groot-Britannië en Ierland van
eenhoevige dieren en van vleeach, van die die
ren afkomstig, aan het bepaalde sub I toe te
voegen is
op eenhoevige, niet voor de slachtbank
bestemde dieren, rechtstreeks per schip te
VI i s 8 i n g e n aangevoerd wordende, die aan
het eerste kantoor door den districts-veearts
of een zijner plaatsvervangers bij onderzoek
bevonden zyn niet te lyden aan kwaden droes
en met betrekking tot welke daarna gehandeld
wordt op de wijze als boven voorgeschreven is
bij b, derde lid".
Prov. blad no. 160 bevat een circulaire
van Gedep. staten van Zeeland, waarbij zy ter
kennis brengen van de burg. en weth. in Zee
land, dat de gemeenteraad van Driewegen
heeft besloten, dat aldaar voortaan op den
tweeden Maandag der maand April en op den
vierden Maandag der maand November eene
veemarkt zal worden gehouden.
Wanneer op den tweeden Maandag van April
een erkende Christelijke feestdag invalt, dan
wordt de markt gehouden op den daaraan
volgenden Maandag.
Bezwaren tegen dat besluit moeten zyn in
gebracht vóór 10 Januari e.k.
Zooals uit eene in dit nommer voorko
mende advertentie blykt, heeft de gymnastiek-
en schermvereeniging Achilles alhier het
voornemen om, ten behoeve der vereeniging
Kindervoedingeene openbare uitvoering te ge
ven op Vrijdag 7 Januari aanstaande.
n in verband met het goede doel èn om
dat Achilles in den regel kranig werk te zien
geeft, vestigen wij gaarne de aandacht onzer
lezers op die uitvoering.
Op de z. g. weidjes, nabij onze ge
meente, wordt reeds druk schaatsen gereden.
De bijeenkomst in Ons Huis Donderdag
avond, waarin dr A. J. C. Snijders van Zutfen
sprak over luchtbederf en luchtververschingwas
goed bezet, maar het had voller kunnen zijn
vooral het vrouwelijk element was slechts
schaars vertegenwoordigd.
Dr Snyders besprak allereerst de samenstel
ling van de lucht, en toonde aan, dat adem
haling en verbranding de twee groote oorzaken
zijn van luchtbederf. De overeenkomst tusschen
ademhaling en verbranding werd in 't licht
gesteld en met proeven verduidelijkt. Hij be
sprak de methoden om de ademhalingsproducten
in de lucht aau te toonen en toonde door een
proef aan, dat na een uur het koolzuur-ge-
halte iu de zaal reeds dicht bij het maximum
gehalte was gekomen. Ook werden hetkooloxyde
en zijn vergiftigingsverschijnselen niet ver
geten, en een automatisch toestel gedemon
streerd, waarmede de aanwezigheid van dit gas
(bv. door gaslekken) wordt opgespoord.
Na de pauze werd vooral de luchtverver
sching behandeld, het nut van goede ventila
tie in het licht gesteld en eenige ventileer-
methoden besproken, o. a. de glasjalouzieën en
de geperforeerde ruiten van Trillat, welke laatste
aan de vergadering getoond werden.
De onderhoudende en leerrijke voordracht
werd door het aanwezige publiek met aandacht
aangehoord en met een warm applaus ontvangen.
De ondervoorzitter van het Bestuur bedankte
hierna met een enkel woord den spreker voor zijn
welwillendheid en voor het door hem geschon-
kene, waarvan hij by de hoorders veel succes
verwachtte, hem toewenschend, dat, wanneer
nog eens weer in Ons Huis optrad, het
mocht zijn in een zaal, waar het luchtbederf
minder groot wsb, dan, naar 't bleek, nu het
geval was.
Heden ochtend is nabij de Spykerbrng
lhi'er een mét hout beladen wagen, door
dien het ervoor gespannen paard struikelde, te
water geraakt. Het paard, dat óok iu de kaai
viel, werd spoedig gered en op de nabij gelegen
wert op 't droge gebracht. Het hout, dat na
tuurlijk dreef, werd geleidelijk opgepikt en den
wagen zou men heden middag trachten op den
wal te brengen.
Aaustaanden Woensdag middag te twee
uren houdt de gemeenteraad van Vlissin-
gen een openbare zitting.
Daarin zijn aan de órde verschillende ver
zoeken om ontslag, benoemingen en behande
ling van onderscheidene voorstellen van burge
meester en wethouders.
- Naar de N. R. Ct. verneemt, is er sprake
van ook op den dagdienst van de lijn V1 i s-
singe nQueensborough een zeépostkantoor
op te richten, evenals zulks reeds op den nacht
dienst bestaat.
Als blyk van waardeering van het kracht
dadig optreden bij den op 13 Dec. jl.te Sou
burg gewoed hebbenden brand door de brand
weer aldaar en de manschappen der Vlissingsche
marine is door de Brandwaarborg-maatschappij
voor Zeeland aan het personeel van elk der
genoemde brandspuiten eene premie van f 26
uitgereikt.
Te Wolfaartsdijk ontving de bur
gemeester f 60 voor de armen en de voorzitter
van Wol/erts Fanfare f 25 voor dat muziek
gezelschap. Beide giften zijn afkomstig van
baron Creutz te 's Gravenhage.
In de Donderdag te Iersekegehouden
raadsvergadering werd een verzoek van M.
Scheele aldaar, om kwijtschelding van een nog
aan de gemeente verschuldigde som van f 32,80,
voor staangeld van zijn carrousel op de laatste
kermis, op advies van burgemeester en wet
houders van de hand gewezen.
Het verzoek was gegrond op de hoogst ge
ringe ontvangst van adressant, maar de raad
meende de verordening op het staangeld niet
te mogen overtreden en al wijzigde men deze,
zoo zou daaraan toch geen terugwerkende kracht
kunnen gegeven worden.
Mejifffr. J. C. de Munck kreeg op haar ver
zoek eervol ontslag tegen 1 Maart als onder
wijzeres aan school 1. Burgemeester en wet
houders werden gemachtigd haar zoo noodig
te verzoeken in functie te blijven, totdat in de
vacature zal zijn voorzien.
Van Gedeputeerde Staten was het bericht
ingekomen, dat zij, behoudens hoogere goed
keuring, het traktement van den burgemeester
en den secretaris van f 700930 hebben ver
hoogd, weshalve de raad verzocht werd daar
voor f 460 op de begrooting te brengen.
Op de vroeger ontwikkelde en nogmaals aan
gegeven gronden werd met algemeene stemmen
besloten hieraan niet te voldoen, en zich tot
H. M. de koningin-regentes te wenden, met ver
zoek om de verhooging door Ged. Staten niet
goed te keuren.
Deze week werden van daar verzonden ander
half millioen consumabele oesters.
Aan den heer Chr. Hartog te Scherpe-
nisse is door den minister van waterstaat
vergunning verleend tot het graven van zand
uit den vooroever van het waterschap Scherpe-
nisse, dicht bij Gorishoek. Evenals in 1893 en
1894 wordt dat zand vergraven en opgeschuierd,
door de werkloozen te Scherpenisse en binnen-
dyks neergelegd tot het in den aanstaanden
zomer voor belanghebbenden verkrijgbaar wordt
gesteld tegen billijke koopsom.
Tweeërlei doel wordt hier door bevorderd
het verschaffen tegen voldoend loon van werk
aan hen, die daaraan groote behoefte hebben,
en het verbeteren der polderwegen en land-
bouwbanen, die daarmede werkelijk gebaat zyn.
De Kamer van koophandel en fabrieken
te Terneuzen besloot Donderdag tot het
zenden van een adres aan den directeur-gene
raal der posterijen, verzoekende vermeerdering
van het aantal brievenbestellers, als noodig
voor uitbreiding van de bestelling in de kom.
Zoo dit nog tijdig geschieden kan, zal de
Kamer aan de Tweede kamer zenden een adres
van adhaesie aan die der Kamers van Amster
dam en Deventer betreffende de overname door
Nederland van gedeelten der Belgische spoor
wegen.
Omtrent het adres van den Ned. Bond
Maatschappelijk belang over de coöperatie
besloot men zich te onthouden van het uitspre
ken van een oordeel.
Ten slotte deelde de secretaris, deheerVoo-
ren, mede, gevolg te geven aan den wensch van
alle leden, en zijn verzoek om ontslag in to
trekken.
Definitief werd nu besloten dat het salaris
van den secretaris f 50 's jaars zal bedragen.
In den loop van het volgende jaar zal te
Philippine eene nieuwe begraafplaats
aangelegd worden, omdat de tegenwoordige te
klein is en niet vergroot kan worden.
Verkoopingen enz.
Heden ochtend werd aan het gebouw van
het provinciaal bestuur alhier aanbesteed
het onderhouden van en het doen van herstel
lingen en vernieuwingen aan de gebouwen der
rijkskweekschool voor onderwijzers te M i ti
de 1 b u r g, gedurende de jaren 1898 en 1899.
(Raming f 3600.)
Hiervoor werd ingeschreven door deheeren:
W. van Uije en Zn. ad f 3539C. A. Goethals
ad f 3570J. A. van der Heli ad f 3597J.
de Buck ad f 3660; H. P. van de Ree en Zn.
ad f 3690; H. J. Keulemans ad f 3700 en M.
K. Jeras en Zn. ad f 3740.
Al de inschrijvers wonen te Middelburg.
Voor de 33 olmenboomen aan den Mid
delburgVlissingschen rijweg was ingeschreven
door de firma I. de Broékert en Co. voor f 205,
S. Alewijnse voor f 160 en J. Walraven voor
f 127. Alle drie wonen te Middelburg.
Door burg. en weth. van Middelburg
werd heden middag ten raadhuize alhier aan
besteed de levering gedurende 1898 ten behoeve
der gemeente fabricagó vana. smidswerk, b.
kalk, tras en cement, c. 2500 KG. ruw carbol-
zuur, d. 75 stuks gegoten ijzeren straatsyphons
en spoelkolken, alsmede e. het verrichten van
sleeperswerk en f. het maken van 32 stuks
schooltafels met banken.
Voor smidswerk schreef in A. Geervliet voor
