MIDDELRIRGSCHE COURANT.
N". 282.
1897.
Dinsdag
30 November.
I40a Jaargang.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p.,/2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer
Middelburg 29 Nov. 8 u. vm. 42 gr. 12 u. 40 gr.,
av. 4 u. 45 gr. F. Verw. N.w. storm en buiig wed.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één uur
aan het bureau bezorgd zijn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën by abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te 's GravenhageDe Gebe. Belinfante te
Amsterdam A. de La Mae Azn.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
Middelburg 29 November.
GEKIBBEL.
Het Nederlandsch Dagblad, het orgaan der
Christelijk Historische partij, en De Nederlander
het blad van jhr mr A. F. de Savornin Lohman,
kibbelen over de kwestie of de partijgenooten
van laatstgenoemden, de z. g. „vrij-antirevo-
lutionnairen" recht hebben zich te noemen
BChristelijk-Histori8chen".
De Nederlander beweert van wel.
Die naam was, zegt het blad, lang vóór in
'96 de Christelijk Historische bond werd op
gericht, in zwang gekomen bij de elementen,
die onder de werking van kerkelijk en sociaal
exclusivisme enz. successievelijk van deKuyper-
fractie afbrokkelden. Reeds voordat in '94 de
vlam uitsloeg, waren in Friesland, daarna te Hil
versum en elders christ.-hist'-kiesvereenigingen,
waarvan vele leden van de groote a. r. partij
uitgeweken waren. Die dissentieerenden namen
den naam Christelijk-Historisch aan, als onder
scheiding en ook als protest tegen dr. Kuy-
per's „averechtsch. democratisch streven". De
N-ed. keurde dat toen af, omdat men er de aan
spraak om als voortzetting der oude partij te
worden aangemerkt, mee scheen prijs te geven,
keurde dén naam echter goed als juist het ver-
Bchil teekenende.
En nu protesteerde De Ned. niet, toen de
Christelijk-Wstorische bond dien naam aannam,
omdat de zaak haar te subtiel scheen. Maar
zij voorzag de verwarring, die kwam, toen het
publiek alle christ.-bist.-kiesvereenigtngen voor
afdeelingen van den Bond dankbaar aanvaardde,
en die een groot deel van zijn succès werd.
Maar dat de hoofdmannen van den Bond in
goeden ernst zouden gaan meenen, dat al wat
in den lande Christelijk Historisch beet bij hen
behoort, dat had De Ned. niet verwacht.
„Wij hebben nooit onzen Christelijk-Histori-
schen naam weggeworpen, wij hebben hem sinds
1894 vaak gebezigd, wij zullen hem voor ons
en onze geestverwanten handhaven, tegen alle
verdachtmaking in, en wij zullen ons verheu
gen, wanneer ook andere corporaties hem als
vlag aannemen, in de hoop dat de bezieling,
die van iedere vlag uitgaat, nog op hun daden
en beginselen moge inwerken".
Is er wel een partij waar zulk een schrome
lijke verwarring, zooveel gekibbel, zooveel
onchristelijk geharrewar heerscht als onder de
Christelijk-Historische of Antirevolutionnaire
En toch
Och laten de volgelingen van jhr De Savor
nin Lohman zich eenvoudig Vrije antt-revolu-
tionnairen noemendan zijn beide partijen
geholpen.
Wie weet, hoe kort het duurt of er komt
weör een andere partij van nog vrijer anti-
revolutionnairen
En hoe zal men die dan betitelen
Maar wat komt de naam er eigenlijk op aan
Het is toch alles precies hetzelfdebij verkie
zingen blijkt genoeg hoe men op een en het
zelfde standpunt staat, wanneer het te doen is
al wat vrijzinnig denkt op politiek of kerkelijk
gebied te onderdrukken.
Do zaak is ook zoo doodeenvoudig.
Groen van Prinsterer was de BtichteT der
anti-revolutionnaire partijen zijn mantel
daalde neer op dr Kuyper.
Toen diens macht te veel toenam, en hij te
grooten invloed op de „kleine luyden" verkreeg,
verzetten de adellijke heeren, „de mannen met
twee namen," zich daartegen.
En toen door hem de zaken in de Nederd.
Hervormde kerk in wanorde werden gestuurd,
kwam daartegen een gansch heirleger van
andere personen op, die voor zijn macht en het
verlies van hun invloed begonnen te vreezen.
Laat men toch eerlijk bekennen het is voor
een groot deel louter een kwestie van macbt-
hebberij, waarover voortdurend geharrewar
ontstaat.
De vertegenwoordigers van het kerkelijk
gezag zijn naijverig op elkaar's invloed, en,
onder den schijn van te strijden voor het ge
loof, vechten zij met elkaar op de meest lief-
delooze wijze.
En de adel
Zoolang het in zijn belang is, schaart hij
zich aan de zijde der dienaren van de kerk,
maar dezen moeten niet democratisch worden,
zooals dr Kuyper. Dan scheiden de adellijke
heeren zich ook van hen af en treden zelf
standig op, zoolang totdat het noodig wordt
samen te werken tot éen doel.
Van ons standpunt bezien, zouden wij vragen
wat raakt het vrijzinnig Nederland met welke
namen al die heeren zich tooien Het weet
toch dat het eenvoudig te doen is om Neder
land te brengen onder het juk van de kerk.
Het gekibbel over den naam der partij laat
ons, vrijzinnigen, dan ook koud. Onze taak
en onze plicht is het voor al die verschillende
deelen van die éene anti-revolutionnaire partij
op onze hoede te zijn in het belang van
Nederland.
Want het is ons ook bekend uit ervaring
in onze naaste omgeving bij verkiezingen
werken Kuyperianen, Lohmanianen en Brons-
veldianen alle weêr samen om de kerk te
doen triomfeeren, bij wier belangen die van
het land ten achter staan.
En de vrijheid is bij al die vrije anti-revo-
lutionnairen, christelijk-historischen of hoe zij
zich ook noemen, meestal al zeer slecht behuisd
en alles behalve vrjj.
KONINKLIJKE COMMISSARISSEN.
Met het oog op den grooten achterstand
in onze wetgeving, vooral ook in verband met
do vele onderwerpen, waarvan de minister van
justitie de regeling urgent acht, maar die hij
wegens tijdsgebrek zegt te moeten verdagen,
beveelt mr E. Fokker in Vooruitgang aan het
gebruik maken van de door de grondwet uit
drukkelijk geopende gelegenheid, om wetsont
werpen door konintnjKe commiöö;uiooo« to aucu
verdedigen. Ofschoon de regeering zegt, dat
daar geen bezwaren tegen zijn, bespeurt de
heer Fokker in deze opmerking weinig inge
nomenheid met het denkbeeld en vreest hij,
dat de toepassing zich zal laten wachten. Hij
hoopt echter, dat de minister van justitie het
goede voorbeeld zal geven en dat de ministers
van oorlog en waterstaat voor 't 'militaire
strafrecht en verschillende regelingen van
waterstaatsrecht dat voorbeeld zullen volgen.
Men weet dat bij de kwestie van het kamer
lidmaatschap van een minister Het Vad. het
zelfde idee verdedigde.
2de serie f 90.000. Directeur is H. van Wee-
ren en commissarissen zijn L. Droogloever
Fortuyn te Rotterdam, F. J. A. Bruinier te
Wageningen en C. L. Wijn te Leiden.
Do minister van binnenlandsche
zaken
heeft uitvoerig geantwoord op het voorloopig
verslag der Tweede kamer over zijne be
grooting.
Enkele belangrijke punten uit dat antwoord
;elen wij bier mee.
Landbouw af deeling. De regeering is,
zegt de minister, niet geschokt in hare over
tuiging, dat voor het oogenblik de oprichting
van eene afzonderlijke afdeeling verre de voor
keur verdient boven een afzonderlijk departe
ment van landbouw. Ook kan de regeering
volstrekt niet toegeven, dat alle domeinen
moeten blijven bij het departement van finan
ciën. Uitvoerig tracht de minister aan te toonen,
dat, hoezeer bij de splitsing tusschen hetgeen
overgaat en blijft persoonlijke opvattingen en
appréciatiën wel degelijk hebben gegolden, de
splitsing, wanneer zij tot stand komt, nochtans
zal geschieden naar vaste beginselen.
De regeering acht het niet raadzaam parti
culieren door het uitloven van premiën aan te
sporen tot het in cultuur brengen van woeste
gronden, waarvan de ontginning als niet
loonend zal worden nagelaten.
Voor een proefzuivelboerderij zal
zoo noodig bij suppletoire begrooting een
crediet worden aangevraagd.
Van eene toezegging, dat een Voorstel zal
worden gedaan tot oprichting van Kamers
n landbouw, wenscht de regeering zich
vooralsnog to onthouden.
De instandhouding van een R ij k s 1 a n d-
bouwschool wordt door den minister ver
dedigd. Landbo uw wintercursussen
wenscht de regeering krachtig te blijven steu
nen. Omtrent de vestiging dor nieuwe R ij k s-
dienen tot voorkoming van vervalsching
van obligatiën ten laste van gemeente
en waterschappen bestaat niet.
Steun aan particuliere vereenigingen tot
bestrijding van drankmisbruik ligt in
de bedoeling der regeering.
Voor de oprichting van een rijkslaboratorium
ter bereiding alleen van anti-diphthe-
riseh aerum acht de minister geen termen
aanwezig. Toekenning van rijkssubsidie acht
de regeering voldoende.
Vooralsnog bestaat niet het voornemen voor
stellen te doen tot ingrijpende wijziging der
wet tot regeling van het middelbaar
o n d e r w ij s.
Herstel der rijkssubsidiën aan middelbare
meisj esscholen wordt door den minister
overwogen. Bij het verleenen van nieuwe
rijkssubsidiën zal toelating van meisjes op
gemeentelijke H. B. S. als voorwaarde worden
teld. Hetzelfde zal gelden ten aanzien van
toelating van onvermogenden. Uniformiteit
der leerplannen der H, B. S. zal worden be
vorderd. Een betere en stelselmatige regeling
dor jaarwedden van de leeraars bij
's rijks H. B. S. maakt een punt van overweging
uit.
Aanstelling van een inspecteur van het
ambachtsonderwij8 stelt de minister'
zich voor te bevorderen. Rechtstreeks invloed
oefenen op de inrichting der ambachtsscholen
wenscht de regeering niet.
In beginsel is de minister voor het subsidieeren
der kook- en huishoudscholen.
Zaak-Heijkens.
In de mededeelingen, door den minister van
justitie gedaan omtrent het ongegronde der
bekende klachten van H. Heijkens te Groningen
over de behandeling, waaraan hij zou hebben
blootgestaan na te zijn gearresteerd als verdacht
van het plegen van een misdrijf tegen de
zeden, vindt de redactie van het Weekblad van
het recht aanleiding tot het maken van de
volgende twee opmerkingen
Vooreerst schijnt het wel
moeilijk de zoo stellige verklaring, dat H.
„onmiddellijk nadat het feit was gepleegd, ala
dader aangewezen op de meest afdoend
gronden (werd) aangehouden", overeen te
brengen met de niet minder stellige mededeel
ling, voorkomende in den in W. 7038 onder
de rubriek Correspondentie opgenomen brief
van den officier te Groningen, dat de verdachte
reeds drie dagen later, voordat tegen hem
rechtsingang was verleend of zelf gevraagd,
werd ontslagen op grond, dat, volgens het een
stemmig oordeel van het 0. M. en den rechter
commissaris, de gevolgtrekking was gewettigd,
dat hij het misdrijf, ter zake waarvan hij was
aangebonden, zelfs „niet heeft kunnen plegen."
Ten andere. Over éen zeer belangrijk
punt bewaren de verstrekte inlichtingen het
stilzwijgen, nl. dat H, niet alleen in verzekerde
bewaring zoude zijn gesteld, maar zelfs een
vollen nacht in verzekerde bewaring zoude zijn
gebleven, voordat hij door den hulpofficier van
justitie bekend was gemaakt met het feit,
waarvan hij werd aangeklaagd.
BENOEMINGEN ENZ.
Bij kon. besluit: is pensioen verleend ten
laste van den staat aan L. E. Maritz, ten be
drage van 1022 's jaars
is benoemd tot president der rechtbank te
Zutphen jhr. mr. D. O. Engelen, thans rechter
in gemeld college.
De gewone audiëntie van den minister van
oorlog zal op Donderdag 2 December a. niet
plaats hebben.
De Stierf no. 279 bevat de statuten van
de naamlooze vennootschap Confectiemaat
schappij voorheen M. Qostmeijer te Rotterdam.
Zij is aangegaan voor 30 jaren en het
kapitaal bedraagt f 250.000, in twee seriën
van aandeelen van f 10001ste serie f 160.000,
beslissing genomen. .Voor vermeerdering der
RijkslandbouwwinterBcholen bestaat thans geen
aanleiding.
Voor de paar denfokkerij vindt de
minister geen vrijheid een hooger som uit te
trekken.
Met betrekking tot het mond- en klauw
zeer zegt de minister, dat, mocht <een onscha
delijk voorbehoedmiddel daartegen worden uit
gevonden, de regeering zulks alleszins zou toe
juichen en dat zij bereid zou zijn de toepassing
daarvan krachtig te bevorderen.
De tijd schijnt aangebroken, dat maatregelen
tot bestrijding van tuberculose onder het
vee in overweging moeten worden genomen.
Wat de kieswet betreft, zegt, de minis
ter, dat, wanneer deze uit een technisch oog
punt aan de orde zal zijn gesteld omtrent de
vraag welke bepalingen verandering behoeven
en welke de beste oplossing van de in de prak
tijk ondervonden moeilijkheden zoude zijn, na
der overleg kan worden gepleegd. Aanvulling
van het Kon. Besl. in dier voege, dat ook het
beroep van den kiezer op de kiezerslijst worde
vermeld, komt den minister niet wenschelijk
voor. Naar de minister meent, kan het geen
denking ontmoeten zoo huurder en verhuurder
ter opheffing van twijfel omtrent de juistheid
der aangifte voor de kiezerslijst vrijwillig hunne
medewerking verleenen door overlegging van
eene schriftelijke verklaring. Het gewicht van
eene doeltreffende verdeeling der kiesdistricten
in stemdistricten wordt door den minister ten
volle erkend.
Uitgestrekte stemdistricten moeten ook, naar
het oordeel van den minister, zooveel doenlijk
worden vermeden.
Invoering van leerplicht behoeft, naar
minister oordeel, niet tot heropening van den
schoolstrijd te leiden.
Ofschoon de minister in beginsel voor eene
wijziging der B e g r a f e n i s w e t is, die lijk
verbranding hier te lande zou toelaten, kan hij
geene toezegging doen, dat in deze zitting een
voorstel in dien geest is te wachten.
Het verslag der commissie in zake het toe
zicht op de levensverzekering-maat-
achappijen is bij het Dep. v. Binn. Zaken
in onderzoek.
De indiening van een wetsontwerp tot rege
ling van de banken van leening
hoopt de regeering te bevorderen.
De regeling van een wettel ij ken tijd
is in overweging.
De door eenige leden gewraakte toepassing
van het stuitingsrecht van collecten acht
de minister geheel in overeenstemming met de
geschiedenis en de algemeene bewoordingen van
art. 13 der armenwet en ook met den geest
dier wet.
In het algemeen vereenigt de minister zich,
wat het rondventen van gedrukte
stukkon aangaat, met hen die bij de be
sproken verordeningen de vrijheid van druk
pers buiten het geding achten.
Een voornemen om een wetsontwerp in te
UIT STAD EN PROVINCIE.
Het in ons vorig nommer meegedeelde
voorstel van burg. en weth. van Middelburg,
om de kermis in het vervolg een week later
te stellen, gaf ons aanleiding nog eens te lezen,
wat wij in Juli en Augustus van dit jaar over
Zoo geheel zonder vrucht schijnt dit niet ge
weest te zijn.
Het door ons in ons nommer van 23 Augus
tus aangegeven idee om de drie kermissen, die
te Ylissingen, te Middelburg en te Goes ach
ter elkaar te doen volgen, wat misschien voor
ondernemers van goede spellen een prikkel kon
wezen, om alle drie te bezoeken, schijnt, wat
de beide eerste gemeenten betreft, in goede
aarde te zijn gevallen.
Het voorstel van burg. en weth. van Middel
burg, dat Woensdag in den raad behandeld zal
worden, getuigt daarvan.
In deze blijkt overleg gepleegd te zijn met
het gemeentebestuur van Vlissingen, dat, in
verband daarmee, ook een voorstel aan den
raad zal doen om de kermis aldaar te verzetten.
Op de nu voorgestelde wijze kan, dunkt ons,
in onze stad, wanneer het ten minste nog niet
te laat is, nog iets ten goede van de jaarlijksche
gast gedaan worden.
Bijzondere sympathie is echter niet de grond
toon van het voorstel. Het is eenvoudig de
kwestie om, nu de kans daartoe eenigszins
gunstig is, van een veratootelinge, waar naar men
jaren lang met zekere minachting omzag, nog
een voordeeltje te halen voor de gemeentekas,
en haar nu zooveel mogelijk te exploiteeren.
Een adres van de weduwe Martinns Visser gaf
den stoot aan het voorstel en bood eene wel
kome gelegenheid om iets te doen, dat men
reeds jaren te voren had kunnen en moeten
verrichten.
Als de dubbeltjes maar in 'tspel zijn
Tegelijkertijd toch stellen burg. en weth., op
grond der ervaring, dit jaar opgedaan bij de
verpachting der staanplaatsen op de jaarmarkt,
een wijziging van de desbetreffende verordening
voor, opdat er kans besta dat meerdere be
langstelling en lust om herwaarts te komen
de eigenaars van caroussels, kramen, tenten of
andere inrichtingen bewegen een hooger bod te
doen dan bij de jongste kermis en ook voor
komen worde dat de lnidjes onderling eene
overeenkomst treffen om het staangeld te
drukkenwat met een geijkten term„con
clave maken" genoemd wordt.
Welke de drijfveer echter ook zij, wij willen
hopen dat do meerderheid in den raad het
voorstel van burg. en weth. zal steunen.
uitloven van bons en prijzen en door meer
andere trucs, die aan de realiteit van den
handel schaden en den degelijken winkelier
benadeelen.
Het gevolg dezer eerste bijeenkomst was dat
bereids een tien d twaalftal winkeliers zich
bereid verklaarden zoodanige vereeniging te
steunen en dat in die vergadering de grond
slagen voor eene vereeniging werden gelegd.
Langzamerhand had onderlinge bespreking
van winkeliers het gevolg, dat thans reeds zich
een 24-tal hebben aangesloten en, onder den
naam De reè'ele handel, eene vereeniging is ge
sticht en een voorloopig bestuur benoemd
werd. Daarin trad als voorzitter op de heer
P. Boon, als secretaris de heer G. J. van der
Weel en als penningmeester de heer A. van
der Weele.
Heden avond komen de leden bijeen, om de
statuten van de vereeniging te bespreken en
zoo mogelijk vast te stellen.
Vrijdag 17 December zal, blijkens aan
kondiging in de St. Ct., aan het gebouw van
het provinciaal bestuur alhier worden aan
besteed het maken van eene schipbrug over het
Marinedok te Vlissingen, met landhoofden en
verdere bijbehoorende werken. De raming van
en ander is f 96.000.
Zondag 11. was de Middelburgsche
voet bal vereeniging Olympia gelukkiger dan de
vorige maal. Was zij toen de verliezende
partij, nu won ze te Breda de match tegen
N. O. A.D. aldaar met 41 goals.
De bankwerker E. te Vlissingen,
een der beide personen die bij de bekende
ontploffing in een der ketels van den kruiser
Zeeland, op de werf de Schelde, aan het hoofd
werd gewond, is, volgens de VI. Crt-, in zoo
verre van de bekomen brandwonden hersteld,
dat hij jl. Donderdag het gasthuis kon verla
ten, terwijl hetzelfde van den tweeden gewonde
B- spoedig kan worden verwacht.
Blijkens mededeeling van den minister
van binnenlandsche zaken zal het rijksproef
station te Goes blijven bestaan.
Te Borssele werden Zaterdag de
laatste suikerbieten naar de haven gebracht.
In 't geheel zijn dit najaar scheep gevoerd
4.148.900 Kg. tégenover 7.G97.000 Kg. in 1896,
4.549.000 Kg. in 1895 en 3.111.865 Kg. in 1894.
- Vrijdagavond schrok tusschen Wissekerke
'sHeer Arendskerke een paard, ge
spannen voor een geladen vrachtkar, van de
bewegingen, die wilddrijvers bij het opjagen
naar hazen maakten. Het paard ging op bol
en de geleider geraakte onder den voet, waarbij
hij aan 't hoofd werd gewond en in een natte
sloot terecht kwam. Gelukkig bleef de kar
onder het hollen overeind, zoodat de vracht
goederen onbeschadigd bleven. Bij het oude
tolhuis werd het paard staande gehouden. Do
vrachtrijder is de zoon van den onlangs ver
ongelukten vrachtrijder A. K. van Borssele.
Tot onderwijzer aan de O. L, school te
Colijnsplaat is benoemd de heer C. A.
Kok te Colre (Winterswijk).
Tot postbode in de route Wissekerke-
Cortgene is benoemd de brievenbesteller
Enters te Wissekerke.
De inlaagdijk in den Thoorn-polder(N.B.)
nadert zijn voltooiing. De locomotief, die het
kolossale dijklichaam bij vrachten van 20 tot
30 kub. meter grond uit de kuip naar boven
sleepte, is vóór een paar dagen weer ingescheept.
De laatste ploegen van niet-Noord-Bevelanders
zijn Vrijdag j.l. vertrokken en een 70 arbei
ders van Wissekerke en Colijnsplaat zullen
nu nog de laatste hand aan 'twerk leggen.
Groote ongelukken of tegenspoeden zijn tijdens
de werkzaamheden niet voorgekomen.
In het begin van November had in het
Schuttershof alhier eene bijeenkomst plaats
van eenige winkeliers in onderscheidene vak
ken, teneinde te beproeven om te Middelburg
op-te richten eene vereeniging van winkeliers,
wier streven het is: te strijden tegen de kunst
grepen van enkele handelaars, die hunne waren
aan den man trachten te brengen door het
De burgemeester van Scherpenisse
ontving Zaterdag jl. van de koningin-regentes
eene gift van 30 ten behoeve van een bijna
blinden jongen, voor den aankoop van eene
nieuwe handkar om daarmee melk te venten.
Bij koninklijk besluit zijn benoemd: tot
dijkgraaf voorden polder Ser Lippens F. Dekker
tot dijkgraaf voor den polder Willem jhr. P.
H. A. Martini Buys.
LETTEREN EN KUNST.
De Wereldkroniek bevat in zijn nommer
van deze week een portret van dr L. J. van
der Harst, den Maandagavond te Utrecht over
leden oud-leeraar aan 's Rijks-veeartsenijschool,
met een zeer waardeerend bijschrift van N. H.
W., die er o. a. aan herinnert hoezeer de over
ledene bij zijn oud-leerlingen was gerespecteerd,
wat o. a. bleek uit de uit alle oorden des
lands, zoowel als uit de Indien toegestroomde
bijdragen, toen het initiatief werd. genomen
om den gescheiden leermeester een aandenken
te bieden bij het verlaten van een ambt, dat
hij bijna 25 jaren, met al de toewijding, die in
hem was, heeft waargenomen.
Pc leden der Veterinaire sociëteit Abspius