MIDDELBURGSCHE CO! KAM. N°. 243, 140° Jaargang. 1897. Vrijdag 15 October. Het TooneeL Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., f 2.—, Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer Middelburg 14 Oct. 8 u. vm. 57 gr. 12 u. 65 gr., av. 4 u. 60 gr. F. Verw. tam. kr. Z. W. wind, reg. Advertentiëa voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór éón uur aan het bureau bezorgd zijn. Advertentiên20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij innómen. Advert en tiön by abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Middelburg 14 October. FINANGIEELE VERHOUDING TUSSCHEN RIJK EN GEMEENTEN. Eer wij met eene regeling daarvan op den goeden weg zijn, zal er nog heel wat water door de zee gaan, trots de vele adviezen, welke in dezen worden gegeven. Zoo gaf onlangs prof. Van Geer, in de Vragen Iles tijds, zijn gevoolen daarover te kennen, naar aanleiding van de kort geleden aangenomen wet op dit punt. Do geleerde schrijver is niet goed te spreken over de wijze, waarop het financieel beheer in de verschillende gemeenten wordt gevoerd. De gemeentewet legt de geheele macht nopens het financieel beheer, de begrooting, het invoeren, wijzigen of afschaffen van plaatselijke belastin- pen bij den raad onder goedkeuring van Ge deputeerde Staten. Alleen bij geschil of in buitengewone gevallen wordt de koninklijke goedkeuring ingeroepen. Als Raad en Gedepu teerde Staten het eens zijn, dan kunnen zij de zaken met elkander juist zoo regelen als zij verkiezen. Volgens den hoogleeraar is hierin geen waarborg voor een riebtig financieel be heer gelegen, wijl in de meeste gemeenten noch de speciaal daarvoor aangewezen wethouder? noch de financieele commissie als specialiteiten op dit gebied zijn te beschouwen. Ook bij de Gedeputeerde Staten heeft men den waarborg niet, die het rijk geeft, wijl het slechts van het toeval afhangt of onder hen een financieele deskundige voorkomt. Wanbeheer kan niet uitblijven; en hoe het er dikwijls mede gesteld is, bleek in de laatste jaren bij menig sterk sprekend, waarschuwend voorbeeld. Wanbeheer kan jaren lang verborgen blijven bij een soort gelijke regeling. Daarna komt prof. Van Geer tot de regeling der inkomstenbelasting of den hoofdelijken omslag -„de hoogste financiekunst der gemeente besturen," om een uitdrukking van prof. Buys te gebruiken. Uit hetgeen prof. Van Geer er over schrijft, blijkt dat hij een groot tegen stander is van het beginsel van progressie, 't welk bij deze belasting in de meeste ge meenten wordt gehuldigd en wel omdat daarbij altijd willekeur voorkomt. Bij progressie wordt gebroken met een evenredige heffing, de eenige waarbij administratieve willekeur is uitgesloten, gelijk de hoogleeraar mede tracht te bewijzen met ,een betoog van Lóón Say, daarbij de op merking voegende, dat de minister Pierson bij desamenstelling zijner belastingwetten dit ad vies van zijn voormaligen ambtgenoot in den wind geslagen heeft. De nieuwe wet heeft, naar prof. Van Geer voorts doet uitkomen, aan deze hoogere finan ciekunst der gemeentebesturen den genadeslag gegeven,- daar men voortaan (altijd na 1901) geen inkomstenbelasting meer zal mogen heffen nnarwillekeurigenmaatstaf. De gemeente besturen-worden gebonden aan het zoogenaamde Benthamsche stelsel, waarbij na aftrek eener vaste som evenredige heffing plaats vindt. Al erkent de hoogleeraar dat het moeilijk is aan. te wijzen, hoe hier verbetering is te ver krijgen zoowel, jn beheer als controle, toch geeft hij eenige, zij het ook geen nieuwe mid delen aan die hiertoe kunnen leiden. Iu de eerste plaats moeten alle uitgaven, Welke strekking zou Papa Nitsche hebben Om aan te toonen hoe gevaarlijk het is voor een fabrikant, om met de dochter van zijn procuratiehouder te trouwen, omdat dan beide mannen in een scheeve verhouding tot elkaar komen Om voor de zooveelste maal eens te bewij zen dat oude heeren, die jaren lang in eene betrekking zijn geweest, zich niet gemakkelijk schikken, wanneer zij jongere menschen als ehef krijgen? Dat zij dan nog altijd meenen de wijsheid in pacht te hebben Om nog eens te doen zien hoe veel dwaze menschen er zijn, die zich laten voorstaan op hun adel? Wij kunnen op die vragen geen antwoord geven. Het is best mogelijk dat Walther en Stein zich eigenlijk geen rekenschap hebben gegeven van. do strekking van hun tooneelspel. Dat men het ons aanbood als een blijspel is zeker eene vergissing, want dit is Papa Nitsche stellig' niet en men had het zoo ook niet moeten betitelen, want men heeft daardoor den indruk er van verzwakt, het publiek op een dwaalspoor gebracht en erger de bedoeling der auteurs miskend. pp schrijvers hebbe'ö, Vermoeden wjj, uiige- die het gevolg zijn van rijkswetten, voor rekening van het rijk worden gebracht en in de eerste plaats alle uitgaven voor openbaar onderwtjs, zoowel hooger, middelbaar als lager. Dan zullen niet alleen de regeling der bezol digingen, maar ook de benoemingen onttrokken worden aan de wisselende inzichten van een wisselenden raad. Ook de regeling der pensi oenen wenscht hij bij 't rijk gebracht te zien. Voor de overblijvende gemeente-ambtenaren kan een algemeen geldelijke pensioenregeling worden vastgesteld, waarbij de pensioenen door het rijk worden voldaan, terwijl de bijdragen uit de gemeentekas aan de schatkist worden overgedragen. Door het geheele politiewezen bij 'trijk te brengen, zal men de gemeentekas mede van een drukkende uitgave ontheffen. Is dit eenmaal geschied, dan zou men ver der, door bet personeel bij de gemeenten over te brengen, de moeilijkheid ontgaan, verbonden aan het voorstellen van plaatselijke inkomsten belastingen. Vroeger of later moet het hier toch toe komen, trots de regeling van het nieuwe kiesrecht, 't welk thans vaster dan ooit aan belasting is vastgeklonken. Zulk een regeling kan echter niet anders dan tijdelijk zijn, want steeds sterker zal de drang zich openbaren om het kiesrecht vrij te maken van eiken band met belastingbetaling, en is hij weggenomen, dan kan de overgang gemakke lijk plaats hebben. Vermogens- en bedrijfsbe lasting, omgezet in eene algemeene rijksinkom stenbelasting.; overgang van het personeel naar de gemeenten dit is waarlijk ook geen nieuwe Er zal echter nog altijd genoeg voor de gemeenten overblijven, 't welk een behoorlijk beheer en toezicht eischt. Het middel, 'twelk de schrijver hier aan de hand doet, is nieuw, te weten de aanstelling van zelfstandige wet houders, gekozen niet uit den raad maar wel door den raad. Waar de raad de vrijheid heeft de wethouders te kiezen buiten den raad, heeft hij ruimer keus en wordt de verkozene onaf hankelijk van de periodieke volksstemming. Meerdere zelfstandigheid zou daardoor worden bevorderd. Het dagelijksch bestuur zou staan tegenover den raad als het ministerie tegen overde vertegenwoordiging. Zijn taak zou zijn voordragen zonder meestemmen, terwijl het recht van amendement en contróle aan den raad zou blijven. Een betere bezoldiging zou hiermede gepaard moeten gaan, maar deze uit gave zou in 't oog van den schrijver licht te dragen 'zijn tegenover de besparing, die het ge volg zou zijn van een meer stabiel financieel beheer. Wat er zou moeten gebeuren als de raad, een anderen koers uit willende, de wet houders aan den dijk zette en nieuwe koos, en of het de bedoeling is de oud-wethouders te pensioneeren, evenals zulks met de oud-ministers het geval is, meldt de hoogleeraar niet. Dit zou voor de gemeente nog wel eens een finan cieele lastpost kunnen worden, merkt de Arnh. Crt op. Ook zou prof. v. G. het toezicht op de ge meentebesturen willen onttrekken aan Gedepu teerde Staten. Door de aanstelling van een provinciaal college, uitsluitend belast met het toezicht op de gemeente-financiën, zou een goed toezicht kunnen worden verkrégen. Dit college zou dan voor de gemeente zijn wat de Rekenkamer is tegenover het rijksbestuur. De taak van dit college zou bestaan in de con tróle der gemeente-rekeningen, terwijl de be- lokt door het succes, dat zij verwierven met hun Beroemde Kinderenzich eenvoudig erop toegelegd nog een dergelijk stuk de wereld in te zenden. En zij maakten daarbij weer gebruik van dezelfde trucs; zij lieten daarin weêr de fiets, nu het fabriceeren daarvan, de nieuwe richting en andere bekende onder werpen bespreken. Zij vervaardigden dns weer een echt Duitsch, gemoedelijk tooneelspel, dat op ons weinig in druk maakte. In de eerste bedrijven kon men den draad geleidelijk volgen; en bestond er een logisch verband tusschen hetgeen er voorviel. Er werd wel wat te dikwijls gegeten en gedron ken elk bedrijf begon met een gedekte tafel, maar de schrijvers haddon daarvoor hun goede redenen. Het derde bedrijf was zeer knap ge- teekend; de ergernis, de droefheid van den ouden Nitsche over de houding van zijn schoon zoo* en zijne dochter tegenover hem, dien zij nu als te gering voor henzelven beschouwden; zijne uitbarsting tegenover dien zoon, al werd de indruk ervan niet verhoogd door de we tenschap dat de oude heer sprak onder den indruk van een goed maal en een goed glas wijn, dat alles waren op zich zelve mooie, goed geteekende tooneeltjes. Maar het laatste bedrijf gaf ons zulke onwaarschijnlijkheden en dwaas heden te zien en te hooren, dat de indruk van werd bedorven. Eilievè, wat deed grootingen vooraf aan zijn goedkeuring zouden moeten worden onderworpen, zoomede alle verordeningen van financieelen aard. Plannen van geldleening zouden door algemeene regelen moeten gebonden zijn, die voor alle gemeenten in het rijk gelden, zoodnt niet meer zou kun nen voorkomen, dat een leening, die in de eene provincie geen genade vindt, in de andere onvoorwaardelijk wordt goedgekeurd. Eene dergelijke regeling moge inbreuk maken op de autonomie der gemeentebesturen, zij zal, volgens prof. Van Geer, aan de burgerij de noodige waarborgen geven, dat geen hooger offers worden gevergd dan noodig is en dat de beschikbare inkomsten overeenkomstig bun doel worden besteed. Het beheer zou voorts komen in handen van deskundige personen, en dan zullen verschijnselen, die zich nu telkens voordoen, verdwijnen, wanneer de oorzaak van het kwaad is opgeheven. „Mochten deze gevolgen zich openbaren, dan aldus besluit de schrijver zijn artikel is de hervorming, hoe ingrijpend ook, volkomen gewettigd." Er zullen zeker nog heel wat jaren voorbij- ;aan eer de ideeën van den schrijver ver wezenlijkt worden. Als een merkwaardig staaltje van het door prof. Van Geer bedoelde wanbeheer kan dienen, dat, volgens het afdeelingsverslsg over de Am- sterdamsche begrooting, die stad niet alleen V. van de opcenten personeel, maar ook '/a van de inkomstenbelasting over het volgende jaar opat. De geheele opbrengst dier van Mei tot Mei loopende belasting werd verantwoord op den dienst, waarin het belastingjaar aanving. Er ontstond daardoor een tekort van ll/4 miljoen, dat maar aldoor gedekt is, door op den ver keerden weg voort te gaan en op het volgende jaar te blijven teren. BENOEMINGEN ENZ. Bij kon. besluit: is dr J, F. Eykman, te 's Gravenhage, be noemd tot hoogleeraar in do faculteit der wis- en natuurkunde aan de rijks-universiteit te Groningen, om onderwijs te geven inde artsenij- bereidkunde en de toxicologie ia aan den luit. t/z. 2de kl. J. H. A. van Bameveld, vergunning verleend tot het waar nemen van eene particuliere betrekking buiten -het zeewezen voor den tijd van een jaar, onder stilstand van non-activiteitstraktement en zon der opklimming in de ranglijst; is pensioen verleend aan J. S. 't Hooft, >r»te essaieur bij 's rijks munt te Utrecht, ad f 1400aan L. C. Blom, controleur der directe belastingen en van het kadaster, ad f 1410 en aan J. B. de Klijn of de Kleyn, verificateur lste categorie bij 's rijks belastingen ad f 1047. Mr H. A. DES AMORIE VAN DER HOEVEN, wiens doodmare wij in ons vorig nommer meldden, bezweek na een érnstig lijden. De overledene, in 1829 te Amsterdam geboren, bracht, na hier te lande de rechtsstudiën te hebben gemaakt, een deel van zijn leven in Nederl.-Indië door, waar hij de rechtspractijk als advocaat vervulde en eenige jaren redac teur was van het Bataviaasch Handelsblad en later van het Nieuw Bataviaasch Handelsblad. Als pleiter en als schrijver maakte hij in Indië naam. Na 19 jaren in de Oost te hebben door gebracht, kwam hij, tot de Katholieke kerk bekeerd, in Nederland terug en werd in 1875, te Breda tot lid van de Tweede kamer gekozen, in de plaats van jhr mr Van Nispen van Sevenaer. In de Kamer was hij door zijne kennis van Indische toestanden en zijne buitengewone welsprekendheid een der woordvoerders van de katholieke partij, waartoe hij behoorde. In haar midden nam hij steeds een eigenaar dige plaats in. Geloovig zoon der kerk, gaf echter zijn politieke zelfstandigheid nimmer prijs, en hij verbaasde vaak vriend en tegen stander door zijn vrijzinnige uitvallen, zoowel als door zijn openhartige onthullingen, waar voor hij wel eens den naam van enfant terri- blo der rechterzijde verdiende. In welsprekend heid vond hij zijn wedergade niet: zij was boeiend, meesleepend, soms overweldigend, maar gebaseerd op een omvattende wetenschap en de helderste dialectiek. Vooral in koloniale onderwerpen was hij thuis en de rechten en belangen der inlanders hadden geen warmer verdediger dan hem. Nitsche in het huis van zijn schoonzoon, die hem ontslagen had? Hoe wist hij, die niet meer op de hoogte kon zijn van de zaken en onmogelijk kon weten wat zijn schoonzoon gedaan had, dat „wij" dat was ook wel typisch maar toch zonderling uitgedrukt om dat Nitsche niet meer in do zaken was bankroet waren l Indruk kon een en ander niet makenmen wist vooruit dat alles wel terecht zou komen; dat de oude heer zich vergiste. Want Fried- berg had zich te practisch man getoond om op reis te gaan tot het koopen van een villa, als er zulk een gevaar hem boven het hoofd hing En dan de zonderlinge poging van de jonge juffrouwen Elly en Paula om van Uechtli hulp te vérkrijgen, hem eenige duizenden af te troggelen, waarbij een hunner tot prijs zou dienen Trouwens het optreden in het eerste bedrijf van Emma Nitscheen de manier waarop zij zich het gezag over don disch en over het geheele festijn toeeigende, was ook vrij zon derling. Het stiik bevat overigens aardige figuren, al zagen wij die, zooals een mevrouw Seltna Friedbergmeer op de planken, en al is die van Taja-Tatwa niet van overdrijving vrij te pleiten. Hét spel was uitstékend. Het droeg'het Agenten. Te Terneuzen; M. de Jokgite Rotterdam Nijgh vak Ditmab. Hij bleef Kamerlid tot in 1885, toen hij onder het ministerie-Heemskerk benoemd werd tot lid van den Raad van State, waar hij eon tijdlang in de afdeeling Geschillen van Bestuur zitting had, en later in de afdeeling Koloniën en Justitie. De overledene heeft ook verschillende ge schriften het licht doen zien. Een der meest bekenden en die het meest opgang maakte was De cirkelgang der menschheid, een voordracht, door hem in verschillende steden gehouden. VriJ-Antl-revolutionatren. Dezer dagen werd bericht, dat de heer De Geer van Jutfaas zijn ontslag genomen had als voorzitter der commissie van advies en de vergadering van verleden week te Utrecht niet had bijgewoond. Dit nu wordt bevestigd door De Nederlander. Maar nu dat bericht in ver band wordt gebracht met de berichten omtrent die vergadering, voegt het blad er aan toe, dat de vergadering te Utrecht is bijeengeroe pen op last van de Utrechtsche commissie van advies, die in haar laatste vergadering be sloten had om, alvorens haar werkzaamheden te beëindigen, dezen stap te doen ter organi seering van de vrij-anti-revolutionairen. Die vergadering, gehouden den 17en Juni jl., werd gepresideerd door prof. De Geer en het be sluit werd met algemeene stemmen genomen. Eenigen tijd daarna heeft de heer De Geer zijn ontslag genomen, omdat zijn hooge leeftijd hem belette zich, bij het intreden van deze nieuwe phase, aan het hoofd te stellen of de leiding op zich te nemen. TWEEOE Hittl KH, De afdeelingen der kamer kozen tot rappor teurs over hoofdstuk Marine der staatsbegroo- ting voor 1898 de heeren Lieftinck, Goekoop, Travaglino, Zijlma en Merckelbacb. ATJEH. De per jongste mail ontvangen Indische bladen behelzen de mededeelingen nopens den klewang-aanval van een bende van 50 man van Toekoe Oemar op een uit Lopong uitge rukte patrouille, waarbij wij 6 dooden en 12 gewonden kregen. Er werden drie klewang- aanvallen gedaan. Het Bat. Nieuwsblad ziet hier niets veront rustends in. Integendeel, 't blijkt dat de vijand door den nood gedrongen op de vlakte komt. Dat daarop niet gerekend is, blijkt uit het verlies, onzerzijds geleden, maar de aanval zelf bewyst dat de tegenwoordige toestand juist is. cachet van goede leiding, artistieke opvatting. Daardoor werd vooral ook, dat telkens terug- keerend eten niet hinderlijk. Integendeel, dit ging zoo eenvoudig en natuurlijk mogelijk. De heeren Van Kuyk en Van Westerhoven hadden de hoofdrolion en zij kweten zich weer uitmuntend van hun taak. Het dankbaarst was wel die van laatstgenoemde. Beiden gaven, eerstgenoemde vooral in het derde bedrijf, in en in natuurlijk spel te aan schouwen. ;ij den heer Alex Faassen hebben wij weer veel gewonnen, wat losheid en ongedwongen heid betreft. De dames een compliment over haar keurige toiletten. Met genoegen hernieuwden wij de kennis making met den hoor Smith, die als Jacob Uechtli tot het laatste toe zijn lastige rol goed volhield. Menigeen herinnert hem misschien nog als Maurice in Vrienden van ons (21 Fe bruari 1889), uit Blanchette als Galoux (2 October 1892) en vooral uit Een Schandaal als Arthur (3 Maart 1892). Een goede aan winst mag hij heeten voor het gezelschap. Mogen wij den regisseur eens op het hart drukken, toch vooral de pauzen niet te veel te rekken. Wanneer do tooneélzetting. moet ver anderd worden, kan dit lang duren maar tusschen het eerste en tweede bedryf was dit Woensdag avond niet het geval en toch zat Daarentegen meent de Deli Ct. dat de aanval te beschouwen is als een teeken van hernieuwd verzet of althans als een bewijs, dat Toekoe Oemar er nog niet aan denkt zijn houding to veranderen. UIT STAD EN PROVINCIE. Bij de discussie in de zitting van den ge meenteraad van Middelburg, Woensdag- raiddag gehouden met betrekking tot de be strating van de Teerpakhuizenstraat, een dis cussie die wij in oub vorig nommer wegens plaatsgebrek voor een deel moesten weglaten, werd door den heer Den Bouwmeester toege geven, dat de toestand slecht is, doch hij wees «rop dat er wel twintig andere plaatsen in de stad even slecht zijn, en hij nam verder niet aan, dat, zoo als andere leden beweren, de kosten zoo gering zijn; zij zullen nog al hoog loopen. Verder wees spreker erop dat er geen mate riaal en geen geld is voor bestrating. Er is niets meer disponibel. Maar ook al wilde de raad geld voteeren, dan zou er toch niet dade lijk aan de verbetering kunnen begonnen wor den men zou toch tot het voorjaar moeten wachten. De heer jhr mr E. P. Schorer verklaarde het niet eens te zijn met den heer Den Bouw meester dat de bestrating op andere plaatsen in de stad even slecht is als daar. Oók niet dat de kosten zoo hoog zouden loopen. Wat betreft de kwestie, dat er geen geld en >en materiaal is, spreker wees erop dat er toch wel materiaal is geweest voor bestrating van het Molenwater. Daarna stelde de heer Schorer nog in het licht dat het hier wel degelijk do regeering geldt, aangezien het college van regenten in naam der regeering verzoekt. De heer Van Dunnè verklaarde van meening te zyn dat, alvorens de raad kan ingaan op het voorstel-Schorer, toch wel dient medege deeld te worden, hoe groot de kosten van ver nieuwing zijn en waaruit die kosten zullen gevonden worden. Hij bleef bij zijn reeds geuit gevoelen, dat de bestrating op de bewuste plaats nog wel eenigen tijd uitgesteld kan worden. In verband met do opmerking omtrent de bestrating van het Molenwater waarop reeds meermalen is gezinspeeld stelde de heer Den Bouwmeester in het licht, dat de nieuw aan gelegde weg aldaar niet is gemaakt van nieuw materiaal, maar dat daarvoor de keien uit den beataanden weg zijn benuttigd. Voor de ver betering van de bestrating naar het huis van bewaring kunnen de oude keieu uiet gebruikt wordenverlegde men den weg daar en ge bruikte men de keien, dan zou de toestand binnen weinige dagen weder stof tot klagen geven. De heer jhr mr Schorer was door al het aan gevoerde niet overtuigd, dat er zulke ernstige bezwaren bestaan dat men tegenover de regee ring niet eenige heuschheid zou betoonen en den weg verbeteren. Nadat de heer Van de Ree, in aansluiting met den heer Den Bouwmeester, nog had aan getoond dat verlegging van de Btraat met ge bruikmaking der oude keien geen nut stichten zon, werd overgegaan tot stemming en, zooals in vorig nommer reeds is gemeld, het voorstel van burg. en weth. aangenomen met IQ tegen 4 s het publiek veel te langen tijd te staren naaf het scherm. Dat lange wachten is ook in het nadeel van de spelers zeivende belangstelling toch verflauwt daardoor. De schouwburg was goed bezet, maar vol strekt niet vol. Trouwens, dit was te wachten in deze week van allerlei uit- en opvoeringen. Toch mag, dit deelen wij met ingenomenheid mee, de Nederlandsche tooneelvereeniging zich verheugen in eene te waardeeren belangstelling» De deelname van het nemen der abonnementen getuigt daarvan. Thans wacht ons Dinsdag 19 Oct. Willem van Zuylten, de „reiziger in vroolijkheid," zoo1 als hij zoo eigenaardig en juist is betiteld! Donderdag 28 October een voorstelling van het Rottérdainsche ÏYaoft-gezelschap, altijd wanneet er voldoende geteekend wordt op do abonne- mentslijst, die dezer dagen zal rondgaan; en Donderdag 4 November eene voorstelling van het gezelschap-Le Gras en Haspels. Zouden wij van een van die twee gezelschappen ook De Zwerver van Richepin te zien krijgen Het is te hopen.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1897 | | pagina 1