MIDDELBIRGSCHE COI ISAM.
N°. 161,
140' Jaargang,
1897,
Maandag
12 Juli.
Natuurgetrouw
BUITENLAND.
Deze oaarsnt verschijnt d a g e 1 ij k met uitzondering van Zon- Feestdagen*'
Pr|s, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsea ia Nederland franoo p*m
Afzonderlijke aammers kosten 5 cent.
VMmenelèh
Middelburg 10 Juli 8 u. vm. 64 gr. m. 12 u,
72 gr., nv. 4 u. 67 gr. F. Verw. zw. N. wind.
IAdvertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags TÓÓr éém
uur aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentfën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en'
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bg abonnement op voordeelige I
voorwaarden. Prospectussen daarvan zgn gratis I
aan het bureau te bekomen.
Ag
Te 's Gravenhage db Gebb. Bblintantb te
Amsterdam: A. db La Mab Azn.
dew ooorent behoort een Bijvoegsel-
Middelburg 10 Juli.
Een eigenaardig verhaal, dat van De doch
ter van Matthijs Jan
Eigenaardig om de schrijfster en om den
inbond ervan.
De schrijfster, Anna de Savornin Lohman,
wier portret by het verhaal is gevoegd, en
waaruit fermiteit en karakter spreekt; de
inbond, die getuigt van menscbenkennis, van
een streven naar natuur en waarheid
Het Vragensmoede van dezelfde schrijfster
is algemeen bekend. En, bijzonder toeval,
gelijk met het tijdschrift, waarin boven
staand verhaal voorkomt, bevatte de ons ge
zonden portefeuille het Mei-nommer van De
Tijdspiegel, waarin eene beoordeeling ver
scheen van dat Vragensmoedeeene bespre
king die van veel waardeering getuigt, en
waarin o. a. dit voorkomt„Het bier en
daar geïnsinueerde schandaalbejag, geba
seerd op den door de schrijfster gedragen
naam en de min aangename verhouding, be
staande tnsschen bekende staatslieden, hare
naaste bloedverwanten en den politieken
leider van de anti-revolntionnaire partij,
wiens streven en doen in dit naar waarheid
van voorstelling strevend boek geen zeer
gnnstigen indruk maken, kwam bij de her
lezing op den achtergrond. Het volle licht
viel op de fijne en verdienstelijke ontleding
van karakters en gemoedstoestanden, op het
stellen en ontwikkelen van vragen, waarop
de men8ch geen antwoord weet te geven,
zelfs niet in de volle eigengerechtigheid van
eene steile orthodoxie, die dikwijls meer
voortkomt uit het verstand dan uit het ge
moed, die, onbewust zelfzuchtig, het inner
lijk leven van anderen niet kent en niet
begeert te kennen, en vaak in het wezen
der zaak geboren is nit en gevoed wordt
door meeningen en opvattingen, aan de
wezenlijke, trouwe Christelijke gewetensten
eenenmale vreemd. Ziedaar wat Anna de
Savornin Lohman ons in dit boek voor de
oogen stelt; andersdenkenden hebben even
min het recht om daarover, als ware 't koren
op hun molen, te juichen, ais de echte vro
men van gemoed reden hebben om de schrijf
iter over haar geschrift hard te vallen."
Wat hier van Vragensmoede gezegd wordt,
is geheel van toepassing op De dochter van
Matthijs Jan.
Ook daarin treft men eene juiste, fijne,
verdienstelijke ontleding van karakters aan.
Op zichzelf is het verhaal zeer eenvoudig.
Een jong meisje wordt slachtoffer van
de vasthoudende kleinsteedschheid.
Door den dood van haar vader, die in
Indië geen voorspoed had gehad en zijn
zusters ergernis had gegeven door zijne, in
hare oogen, buitenissigheden, was Elisabeth
of Li, zooals haar vader haar steeds noemde,
het pleegkind geworden van twee vrome
tantes, die haar tot zich namen omdat
„'t kind toch niet op straat gezet kon
worden."
Die oude dames begrepen van opvoeden
niets; en van Elisabeth nog veel minder.
„Zij meenden het goed met haar op haar
manier. Maar zjj waren twee door en door
ouderwetsche oude vrouwtjes, altijd voort
geleefd hebbend in hetzelfde kleinzielig
gemoedelijke, deftige coterietje van baar
provinciestad, waar zij waren geboren, en
hadden uitgegaan, en waren oud geworden
zy hadden van 't heele vooruitgaande, zich
veranderende, gistende leven in de wereld
daar buiten niets bemerktwat er van
doordrong, tegen wil en dank, ook in het
afgelegene van hun provincie-bestaan, dat
weerden zij, styf, in aaneengesloten
gelid met hun eigen coterie, „de" aristo
cratische van bun stad als een verderfelijk
begin van onsoliditeit, ingebracht door die
nieuwe, jongere families, die eigenlijk niet
bij hen thuis hoorden, die kwamen en'
gingen door benoemingen en overplaatsingen
en garoizoensveranderingen, maar waarmee
1) Nederland 1897 5.
ze niets gemeen hadden van die diepere
intimiteit door een jarenlang elkaar kennen,
door onderlinge aanhuwelijking, en eikaars
levensgeschiedenissen meemaken verkregen.
En in znlk een kring moest Elisabeth
leven; zij, die snakte naar zelfstandigheid,
maar die de tantes niet wilden laten leeren,
opdat zy later haar eigen brood zou
kunnen verdienen. Dat noemden die tantes
uit den booze, een gevolg van den ruste-
loozen, ontevreden, het geluk in de verte
zoekenden geest van haar pleegkind.
Behalve door die twee tantes werd de
conversatie-kring gevormd door een goeden
mét vrouw en dochter, bij wie Eli
zabeth nn en dan een „stichtelijk" dominee'a
avondje doorbracht en waar zij een jongen
predikant ontmoette, die op haar verliefde.
Dat dochtertje van den oudsten dominee
wordt door de schryfster zoo karakteristiek
geteekend: „Een erg gewoon meisje, dat
zicb geduldig bad laten fatsoeneeren en
denken in den vorm, waarin baar omgeving
haar hebben wou; met een zacht, onbe
duidend gezichtje en flets-blauwe oogen zon
der zielleven erin. Voor de beide freules
Van Lhinge (de tantes van Li) 't ideaal
van wat een jong meisje behoorde te zyn;
nooit een eigen opinie hebbend, nooit een
afwijkende meening van 't conventioneel
fatsoenlyke en godsdienstige; altyd zedig,
gewillig, met de ouderen meeteemend, be
schroomd, zonder den moed eener eigen
overtuiging; een klein beetje onzeker van
haar zelve, om haar zich maar een burger
kind voelen, die aan het domineeschap van
vader haar plaats in den kring der aristo
cratie had te danken en door het nederige
in haar hooding daarom zich dubbel in dien
kring gewaardeerd makend als „zoo'n by zon
der lief en vroom meisje".
En als contrast Li daartegenovermet
haar opbruischend gemoed; haar frisscbe,
gezonde ideeën; baar strijd tegen al die
kleinzieligheid; van wie de tantes dan nog
zeurden„Dat kind, och, och, dat kind.
Wat een moeilyk karakter toch!''.
Li had een harden strijd te voeren. De
beide predikanten wisten haar te bewegen
aan een Zondagschool zich te wyden; wat
zij ten slotte nog al eene prettige uitvinding
vond, want die arbeid verschafte nog eenige
afwisseling in haar saai en eentonig leven.
Door die nauwe aanraking was de jonge
dominee echter nog verliefder op Li gewor-
maar terwijl de tantes dit met vreugde
aanschouwden, verzette Li zich met alle
macht.
Zy kon echter den strijd niet volhouden
zij eindigde met het leven „practiseh"
in te zien, met „practiseh" zich te verkoo-
pen en de vrouw te worden van den „lieven
dominee" Van der Ploeg.
Een eenvoudig verhaal noemden wy de
schets van mej. Anna de Savornin Lohman.
Maar de schryfster weet er klenr en geur
aan te geven. Leest slechts het slot:
Toen Elisabeth na de huwelyksplechtig-
heid de kerk uittrad, ging een vreemde,
wreede gewaarwording door bet hart der
bleeke, mooie bruid. „Want het groote
kerkorgel begeleidde haar schreden, -
lieflijke, leven biy-begroetende jnbelmarscb.
Doch in haar ooren klonk dat als treurmu
ziek, als werd eene begraven die zr
kende. Zy wist het, dat was haar beter-ik,
dat gestorven was, geworgd door wreede,
heilig schennende handen. En op eens
hoorde zij als den naam fluisteren, den
teeren lievelingsnaam, waarmede haarvader
haar placht te noemen „Li" dien naam
dien de tantes zoo gek vonden, „want nie
mand in de familie heette zoo" ja, „Li"
was dood; het was haar uitvaart die het
orgel daar begeleidde, de nitvaart der
onschuldige, eerlyk in 't leven geloovende
„Li", die was geweest, en niet meer be
stond nu. Want die nog leefde was Lize
alleen, een cynische Lize van der
Ploeg, verkocht vrywillig aan een man
die haar vreemd was, om geld, laagheid.
En de bruid schreide; schreide van
schaamte en smart.
Maar tante'Mietje en tante Clasina knikten
elkander goedkeurend toe om die tranen.
„Dat was een goed teeken, dat ook dat
koude hart nu toch geroerd was door dén
heiligen ernst van dit oogenblik, Zeker
begreep zij nn eindeUjk toch ook, hoeveel
reden zij had tot innige dankbaarheid."
En, met naïeve bUjdschap, verheugden zy
zich dat het zoo heerlijk was „geleid" met
de dochter van Matthys-Jan."
Als het niet mej. Anna de SavorninLoh-
man was die dit verhaal had geschreven,
zouden wy daaraan niet zooveel waarde
hechten.
Zij toch verkeerde en verkeert zeker nog
in kringen, waarin zy kan waarnemen wat
baar tot znlk schilderen met de pen noopte.
Zij schryft met warmte, omdat zy door
hetgeen zy waarnam werd gedrongen niting
te geven aan haar gemoed.
Als een ander schreef zooals zy deed in
ragensmoede en in De dochter van Matthijs-
Jan, zon allicht aan profaneeren worden
gedacht, en aan spotternij.
Nn is daarvoor geen reden; maar wel om
eens te hooren naar hetgeen zij, bet kind
van eene aristocratische, geloovige familie,
ons zegt over de gevolgen van dat yskonde
geloof, dat buiten het hart omgaat, of van
het geloof, dat zoo onpractisch en onhandig
zich nit.
Hoe vele harten, die o! zoo warm zijn,
worden jnist kond gemaakt door dat con-
fessioneele, dat kleinsteedsche, dat zeurige,
dat alledaagsche
In hoevelen leeft als bij Li een groot,
onbestemd, heilig verlangen naar wat het
leven mooi kan maken, en hoog, en de
moeite van het dóór te stryden waard Maar
dat wordt verstikt door een vierkante, plompe
levensbeschouwing.
In den tegenwoordigen tijd, waarin men
de menschen zwak maakt en krachteloos
door allerlei gefleem en geteem, zonder hen
te wy'zen op hun eigen kracht en op de
schoone gaven, die elk mensch heeft in
meerdere of mindere mate om zich zelven
te verheffen en in de wereld een weg te
banenin dien tyd is het goed dat eene
mej. Anna de Savornin Lohman, wier naam
klank heeft in de geloovige en de aristo
cratische wereld, door hare verhalen eens
wijst op de gevaren, die dreigen.
Dweeperij en mysticisme; by geloof en
dom kerkgeloof, welke dryvers en heersch-
r.ucbtigea ons volk meer en meer willen
opdringen met een eigenwaan, die vaak aan
't ongelooflijke grenst, en een pedanterie,
waarvoor geen woorden zyn te vinden, zij
maken het in de wereld zoo eng en zoo
benauwd. Zij slaan zooveel wonden en
laten de harten zoo kond.
Het is daarom goed dat iemand, die het
weten kan, daarop eens het volle licht laat
vallen en ons eens herinnert dat het Chris-
teiyk geloof, zooals het door velen gepredikt
en in toepassing gebracht wordt, niets gelijkt
op en den heiligen, den milden geest mist
van de leer, die eeuwen geleden door den
stichter werd gepredikt. Dat dit geloof veel
erger en gevaarlijker is dan het z.g. „onge
loof', omdat het de harten versteent, in
plaats van verwarmt, en het verstand op een
dwaalspoor brengt.
Jnist, zooals ook wij zoo dikwijls hebben
Uitslag raadsverkiezingen.
Ar a em aide Aantal kiezen 279; ia-
geleverde geldige biljettea 133.
Herkoiea G. Bora met 79 ea D. Davidse
met 78 stemmen.
I. Koster verkreeg er 60 ea A. de Kam 41
Oost kapel le. Aantal kiezers 182; «ge
leverde geldige biljettea 151.
Herkozea 8. Loawerse met 116 ea K.
Melis met 107 atemmea.
C. dea Hollander verkroeg, er 42.
Oudeland e. Aaatal kiezers 99ia ge
leverde geldige biljettea 73.
Herkozea D. Booae met 46 ea J. de Jager
met 40 stemmen.
O v e s a a d. Aantal kiezers 143ingeleverde
geldige biljetten 130.
Gekozen P. B. Thomaesmet 72stemmen.
Herstemming tassobea P. Westreer,
aftr. lid, die 63 ea M. Uitterhoeve, die 59
■temmea verkreeg.
Oost enWest-Sonbarg. Aantal kie
zers 318ingeleverde geldige biljetten 237.
Herkozea A. Willemse met 156 en g e-
kozen D. Kodde met 166 stemmes.
SI nis. Aaatal kiezers 247; ingeleverde
geldige biljetten 206.
Herkozen J. H. Hein* quia met 172, J.
C. Stern met 141 ea A. Zonnevjjlle met 115
atemmea.
De laatste werd gekozen verklaard als oud-
«te in jaren, wjjl op L. Bresaee eveneens 115
atemmea waren uitgebracht.
Zaamslag. Aaatal kiezers 503 en geldig
uitgebrachte stemmen 367.
Herkozen W. de Mal met 207 en F.
Ragter met 189 stemmen.
W. de Klerk jr en J. de Patter Czn ver
kregen retp. 163 ea 142 atemmea.
DIT STAD Elf PKOTDfCEE
De kiesvereeaiging Eendracht maakt
macht te Middelburg vergadert aanst-
Maandag, dea avoada te aobt aren, in
het Schuttershof.
Ia die bijeenkomst komt o. a. aan de orde
voorloopige oaadidaatstelliag voor de Provin
ciale Staten.
Heden herdaobt mej. S. Corstanje—Pas
veer, gemeente-verloskundige alhier, dea
dag, waarop zjj \óor 25 jaar haar diploma
van de aohool voor verloskaadigea te Amster
dam oatviag.
Op de tentoonstelling van Nimrod te
Njjmegen heeft Netherbury Norak twee eer
ste pry tea ia de open ea limiteklasse behaald.
Eigenaar van dezen hond is de heer Ger-
laoh van St. Jooalaad, te D o m b n r g.
hoeveelheid kalk ia de oogen. Men vreest
voor het verlies van beide oogen.
Het ljjk, dat aan den Kmmanaeipolder
is aangespoeld, was van Jakobus van Dende
ren te Grauw.
In tegenwoordigheid van een paar familie
leden ia het te Waarde op de begraafplaats
begraven.
Aldaar kreeg een metselaar eene groote
Algemeen uverzieht,
De Ooatersohe kwestie begint vervelend te
worden. Ziedaar een ontdekking, welke onze
lezers weliioht nog eerder gedaan hebben dan
wjj zelf. Maar wjj hebben niet in de eerste
plaats te vragen of ons verhaal vervelend zal
worden. Wjj hebben te letten op de berichten,
welke langs alle wegen komen, en die aaatoo-
aen, dat de kwestie weer in een aouut tjjdperk
komt. De spanning onder de Muzelmannen,
en de vrees van den sultan voor de ontevreden
heid van zjjn onderdanen spelen eene groote
rol in de ontwikkeling der gebeurtenissen.
Want, voorgewend of niet, de sultan vindt
daarin een uitstekend middel om den aandrang
der mogendheden af te wjjzen. Hg zou wel
willen toegeven, maar hjj heeft te letten op
de bestaande ontevredenheid enz. Want als
het in zgn kraam te pas komt, als het mei
zjja belangen strookt, dan is ten slotte zelfs
een groot autoorazt als Abdoel Hamid niet
ontoegankelijk voor* den invloed van wat me»
de openbare meening heet.
Maar hoe dwaas het denkbeeld ook zjj, dal
de sultan daarnaar nou luisteren, het is na
tuurlek dat de Mohammedaaniohe bevolking,
en vooral het Turksohe leger, het veroverde
gebied wensoht te behouden, en het is eren
natuurlgk, dat de Sultan zieh achter deze
wenicheu verbergt; vooral nu Z. M. weer ia
de war is en geen raad mesr weet. Gewoon-
lgk wordt dan ééa der ambassadeurs ter
zjj de geuomen ea in eea apartje met die»
lieven vriend, aan wien Z. M. boven alle an
deren de voorkeur geeft, stort de PadiBohah
dan zjjn hart uit.
Ditmaal is het de Oastenijjksobe gezant, die
de eer genoot des Sultan's bjjsozder vertrou
wen deelaohtig te worden, en uit Zr Ms mond
te vernemen, dat het met het oog op het ont
wakend fanatisme ea de ontevredenheid der
Softa'a heusoh noodig is, dat eenige oon-
oeiBies worden gedaan.
Over het antwoord van Baron De Calioe
loopen de mededeelingen uiteen. Te Konstan
tincpel zegt men dat Tan fik-paoha eea brief
kreeg waarin De Calioe met strenge maat
regelen dreigt, voor het geval de Porto niet
een dag bepaalt voor de beraadslaging over
de strategische grens. Maar te Weenen weet
men volgens een der Eageliohe bladen, dat de
sultan meer pleizier heeft van zjjn onderhoud
met Da Calice, en dat Griekenland de districten
bjj Metsoro ea om Tyeaarot zal moeten af
staan, terwjjl op de oorlogssohatting nog een
7i miljoen Turksohe ponden zou worden ge
legd.
De sultan zou daarmede dan de oorlogspartij
tot reden moeten brengen, en zou Edhem-
pacha tot gouverneur yan Koaitantinopel kui
sen benoemen om voor de rust in de hoofdstad
zorg te dragen. Maar wjj zouden bjj at durven
beweren, dat de oorrespondent dit laatste er
neen onbewaakt oogenblik heeft bjj verzonnen.
Want het is algemeen bekend, hoe najjverig
Abdoel Hamid op zjjn overwinnende veldheeren
is, en dat de sultan niets meer vreest dan
de populariteit van legeraanvoerder». Het
tou daarom al heel vreemd zjjn, als Elhem
paoha het geheele garnizoen van Koastanti-
«opel onder zioh kreeg.
Een derde lesing is van de Polit. Corr, welk
blad mededeelt, dat de sultan ook eea beroep
heeft gedaan op keizer Frans Joseph, en dez- n
verzocht het laa'ste fcetwaarsohriffc der Porto
tooh in ernstige overweging te nemen. De
keizer zou echter hebben geantwoord, dat de
vriendschap, waarop de sultan zioh beroept,
hem, den keizer, de plioht oplegt Z. M. èa
in zjjn belang a in dat van het lander op te
wjjzen, dat het noodig is den vrede te sluiten
op de voorwaarden, door de vertegenwoordigers
der mogendheden gesteld.
Dit berof p baatte dus evenmin, als dat het
welk de Belgische werkstakers dezer dagen op
minister Nyssens deden, een beroep dat, gel jjk
wjjS reeds mededeelden, geheel vruchte
loos was. De afwjjtiag er van heeft niet zeer
gunstig gewerkt, want de gemoederen in de
Borinage beginnen erg opgewonden te worden.
Er hebben overnl monstermeetings plaats,
welke door duizenden worden bezocht, die na
heftige redevoeringen te hebben aangehoord,
en lulde om de werkstaking te hebben ge
schreeuwd, met roode vlaggen rondtrekken,
onder het zingen van revolutionnaire liederen.
Ongeregeldheden zjja gelukkig uitgebleven,
mant een patroon, die zioh wat onvoorzichtig
uitliet, had het bard te verantwoorden. De
toenemende spanning heelt de regeering doen
besluiten voorzorgsmaatregelen te nemen.
De naar het kamp vertrokken troepen,
behoorende tot het garnizoen van Mons, zgn
door andere vervangen, terwjjl bovendien nog
versterking is gezonden, zoowel van geregelde
troepen als van gendarmerie.
De Federation boraine heeft eohter nog geen
besluit genomen over het voortduren van
de staking.
Hit eenige redevoeringen valt af te leiden
dat men sleoht is uitgerust voor den strjjd,
en dat een voortzetting al spoedig tot groote
ellende zou leiden.
Tooh doet de stemming vree zen, dat de af
gevaardigden naar de vergadering der federa
tie tot opdraoht krjjgea vóór de voortzetting
van den Btrjjd te stemmen.
Yoorloopig heeft de federatie zioh bepaald
eea deputatie van arbeiders-leden van den
arbeidsraad naar den gouverneur van Hene
gouwen te zenden, om deze te vragen den
raad bjjeen te roepen. De gouverneur beloofde
in dien zin stappen te doen bjj minister Nyssen.
Voor de Beknopte Mededeelingen zie men
het Bijvoegsel,
V «trokken en ungekinan aakenen.
10 Juli. Y ertrokken het
Frsnsch msrinestoomschip Ibis, naar de
Noordzee, de Esg. barge Britannic, ges. As gier,
naar Ternenzen en hst Ned. ss. Indiaan, gez.
Verbeek, naar Hernovand.
Burgerlijke Stand.
Van 3—10 Juli.
Vizsawffjor. OndertrouwdH. H. March and,
jm. 29 j. met V. P. Jaag beker, jd. 25 j. J.
Polderman, jm. 26 j. met M. de Graaf, jd. 25
j. C. de Boo *»n IJjjen, jm. 22 j. met W. J.
de Roojj, jd. 22 j. W. J. Rose, jm. 23 j. met
fl. P. van dec -Burgh, jd. 23 j. A. Goedhart,
jm. 20 j. met W. Z;etsp, jd. 18 j. 1. Hubcegise,
jm- 26 j. met C. Brijen, jd. 27 j. A. Meriier,
a. 50 j. met C. van de Gaohte, ]<L 21 j. C. J.
Vaadamme, jm. 21 j. met A. F. van der Horst,
jd. 22 j.
Bevallen8. Vader, geb, Dobbelaar, z. M.
M. A. Biommaert, geb. Rejj gaart, d. J. H. van
der Ree, geb. Antink, d. J. flollebraadse, geb.
Minderhout, z. E. Wouter», geb. Lorier, z. A.
J. Jonkers, geb. Ketting, z. M. C. Faitenau,
geb. Van der Pejjl, z.I- J. Izeboud, geb.
Hu'chison, d. 8. J. EageiBma, geb. Jager, d.
P. D. Salomé, geb. Gillissen, d. A. de Groot,
geb. Swnrt, d. B. C. Ter wiel, geb. Warman, z.
M. T. Debra, geb. Pjjliser, d. L. 8. van Ljo,
geb. Montenjj, d. A. Gerdes, geb. Goojjmaas,
d. M. A. Gelajjn, geb. Kljjasoon, z. C. A. R.
Vandamme, geb. Beniest, a. (levenl.) C. Loeke-
mejjer, geb. Htjjdeni, z. (Levenl)
OverledenP. H. va* Engen, z. 1 d. J.
Oa?é, ongeh. z. 20 j. R. Andnetse, man van
E. Nathan, 70 j J. Krul, ongeh. z. 32 j. J.
Nusteljjn, wede van C. W. Verbeek, 73 j.
Goes. BevallenM. de Goninok, geb. Van
Hoorn, z.
Overleden: R. A. Richard, wede van M.
van Alphen, 80 j. J. J. MulleaB, man van A.
A. Smits, 38 j. J. Krjjger, man van J. Klap,
71 j. A. Meulblok, wede van M. Blommaart,
66 j.
