MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 146,
140' Jaargang.
1897.
Donderdag
24 Juni.
Deze courant verschelt d a g e 1 ij k amet uitzondering van Zon- en Feestdagen^
Prjjs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland fraaoo p.p.,
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Middelbar)
83 gr., av.
■kemoaetof.
gr, i
u. 80 gr. F. Verw. tam. kr. Z. wind.
12 i
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten dea middags vóór één
uur aan het bureau beaorgd sjja.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel*
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSa bg abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aan het bureau te bekomen.
issateii
Te Tern^usenM. de Jong» te Rotterdam
Nügh Van Dïtmar.
deie oonrent behoort een Bijvoegsel
Middelburg 23 Juni.
De anti-revolutionnairen sijn de bond-
genooten van de Roomschen en de
bondgenooten der Roomschen staan
even ver van ons af als de Room
schen telf.
Aldus schreef Het Nederlandsche Dagblad
orgaan van den Christelijk-Historiscken kie-
gersbond, in zijn nommer van Dinsdag.
En wjj meenen hiermee vooral dit opstel
te moeten aanvangen nn wij noode, maar
door den nood gedwongen, daartoe door De
Standaard en anderen aangezet, nog een
kwestie onder de oogen moeten zien, die wij
liefst onbesproken hadden gelaten.
Het is die van het geloof en het
ongeloof.
Met opzet hebben wg met enkele opmer
kingen omtrent dit teere punt gewacht tot
dat de afdeeling Middelburg van den
bovengenoemden bond zon hebben vergaderd
en eene beslissing genomen, wat Dinsdag
avond geschiedde.
Van eenigen invloed onzerzijds stel
dat het uitoefenen daarvan door ons moge-
iyk ware geweest kan geen sprake zijn,
zelfs niet van een streven in die richting.
Maar waar wêer door dr Kuyper en door
hen, die in ons midden van begin af zich
beslist schaarden aan de zijde van zijne
voorstanders en van zijn candidaat, en daar
door toonen te staan op het standpunt van
den heer Talma te Arnhem, zoo lnide de
meening wordt geuit dat het beter zijn zou
op een Knyperiaan dan op een liberaal te
stemmen, ter wille van het geloof, daar
meenen wij enkele punten onder de aan
dacht te moeten brengen van hen die in
deze beslissen moeten.
Met ernst willen wij aan hun oordeel on
derwerpen enkele vragen, die de overweging
ten zeerste verdienen met het oog op Vrij
dag a.s.
Wy onthouden ons van het nemen van
eene conclusie.
Een ieder oordeele zelf; een ieder zij in
deze teere zaak in zijn eigen gemoed ten
volle verzekerd.
De vrij wel afgezaagde kwestie of een
liberaal per se ongeloovig is, dachten
wij anders dat reeds uitgemaakt was. Maar
dat stokpaardje, vrij wel afgereden, wordt
toch nog gebruikt door hen die hunne vol
gelingen zeker niet hoog stellen, waar zij
nog altijd meenen daarmee snccès te behalen.
Zelfs dr Kuyper, schrijvende over den
„kiezersbond van ds Bronsveld", noemt de
liberalen nog altijd: „de partij van on
geloof en revolutie."
En meer in onze nabijheid wordt even
eens op hetzelfde aambeeld geslagen en
daarbij een beroep gedaan op Al. Vinet,een
Franschman, die toch waarlijk niet geacht
kan worden op de hoogte te zijn van de
Nederlandsche toestanden op dit oogenblik
en, ware bij dit, zijne nitepraak misschien
wel zon herzien.
Want, zonden wij willen vragen, is er een
reden om odb land op dit punt door een
Franschen bril te bekijken Is er grond voor
de vrees dat, wat in Frankrjjk, het land
van nitersten, mogelijk is, hier in ons mid
den, met bet bezadigd, ernstig karakter van
ons volk, zal gebeuren?
Wy beweren van niet.
Er behoort heel wat toe, om ons volk tot
buitensporigheden over te halen. Den soci
aal-democraten is het niet gelakt.
Neen, slechts een mocht op het punt van
revolutie slagen en dat wel op een gebied,
waarop het juist zoo gevaarlijk is de harts
tochten op te zwepen.
En die eene was dr Kuyper, die d<
Hervormde kerk op hare grondvesten heeft
doen dreonen.
En nu willen wij eens voor een oogenblik
aannemen dat een liberaal candidaat een
ongeloovig man is, wat wij ontkennen, want
men kan een hoogst ernstig, een goed menseh,
«en geloovig man zijn, geloovende in al wat
goed is, al slnit men zich niet by een kerk
aan. Maar dan vragen wy den kiezers in
bet district Middelburg ia gemoede
Wat zondt gij zeggen van iemand die, in
uw woning tredende, zegt met u samen te
willen werken, met u te willen zyn als kind
van het gezin en die bij verschil van mee
ning, miskennende het „vrede zij u lieden",
begint met alles stak te slaan?
En, dit doende, nog beweert op denzelfden
bodem te staan als gyzelf?
Zou u dan niet veel welgevalliger zijn
een man, die, welwillend u gestemd, u met
rust laat, uwe rechten eerbiedigt, en er voor
waakt dat die ongeschonden blyven; die
uwe vrijheid en de onschendbaarheid van
uwe woning u waarborgt?
Welnn, wie zal ontkennen dat aldus de
toestand der laatste jaren op kerkelijk ge
bied juist is ge teekend
Kiest dan tnsschen den eerste, vertegen
woordigd door dr Kuyper, die altijd door
op zulk een wijze bij het volk onder schoon
klinkende woorden verwarring stichtte; en
den laatste, vertegenwoordigd door den vrij
zinnigen candidaat.
Kiest dan tnsschen hem, die met dr Kuyper
een is, tot zyne trouwe volgelingen behoort,
en gedragen wordt door hen, die in de
laatste jaren den man, die de Nederduitsch
hervormde kerk in beroering bracht, steun
den en meehielpen hem, wiens toestand
onmogelijk werd, uit moeilijkheden te red
den; en den liberalen candidaat, die ge
heel buiten die voor velen treurige bewe
ging staat en aan alle kerken de volle
rechten wil toekennen, waarop zy aanspraak
kunnen maken in het vrije Nederland.
En als dan nóg van den candidaat, dien
men u aanprijst, als volgeling van dr Kuyper,
kan gezegd worden wat de beer G. J. Vos,
Nederlandsch Hervormd predikant te Am
sterdam, dezer dagen schreef over mr Heems
kerk, dat „hy den Roomschen paus naar
de oogen moet zien en diens gezag dulden
wil in Neerland's politieke zaken"; als
men dan zich goed herinnert dat zooals
dezer dagen zoo juist is gezegd: „dr Kuyper
en zijn volgelingen eigenlijk slechts de zaak
waarnemers van Rome zyn, want, aan de
regeering gekomen, zullen zij geheel van
hen afhankeiyk zyn," dan vragen wy
nogkan de keuze moeilijk zyn
Een reserve moeten wy echter maken.
Niet den pans vreezen wy, want de per
soon wisselt en men telt onder hen, die deze
hooge waardigheid bekleedden, eerbiedwaar
dige mannen, van goeden wil; maar welde
macht, die thans de Roomsche kerk beheerscht.
En dat daarmee dr Kuyper en de zijnen
heulen, dat is onze groote grieve tegen
hen.
Als Rome en wij verstaan daaronder
niet de kalme, bezadigde, eerlijke, brave
katholieken, voor wie het geloof een staf is
in het leven, die met hunne medeburgers
samenwonen als goede, vroolijke, opgewekte
menschen, wier geloof en vertrouwen wy hun
vaak benijden wy bedoelen Rome, zooals
het van hooger hand wordt geleid door de
Jezuïeten om te dryven en in ons Nederland
te overheerschenals dat Rome Vrijdag
overwint, dan zal zwaar de verantwoorde
lijkheid rusten op dr Kuyper, die zijne vol
gelingen op een dwaalspoor bracht.
Zy en hij zelf zullen dan het slachtoffer
worden van zijn heilloos streven; zij zullen,
evenzeer als wy allen, hunne vryheid in
boeten en Loyola zal over hen beerscben
zoo goed als over ganach Nederland.
Wat daarvan het einde zal zijn
Een ieder overwege dit voor zichzelf.
De eenvoudigste, die slechts even de ge
schiedenis nagaat, vindt op die vraag ge
makkelijk een antwoord.
En het heeft op dit punt waarlijk in deze
dagen niet aan waarschuwingen ontbroken
ook voor u, kiezers in het district Hontenisse.
ter wille te zyn- Waaseer die richting bjj
de herstemmingen vóór de liberalen sioh ver
klaart, gesohiedt dit daa eok alleen, omdat
zy de olericalen vaa het bestuur willen houden
en gelyk hun orgaan o. n. sohreef »het
groote, dadeljjk dreigende gevaar, dat allereerat
moet worden afgewend, ia een olericnal mini
sterie."
Maar de anti-revolutionaaire party heeft
geheel wat andera gedaan. Zjj beeft een atnk
van haar eigen vaandel afgesoheurd door, ter
wille van de hnlp der katholieken, de afschaf
fing der plaatsvervanging weg te moffelen.
Zjj heeft, eveaeenB om katholieke stemmen
te werven, zich voor graanrechten verklaard,
waar hare beste mannen, als Groen van
Priasterer, E1 out, Maokay, Lok
man, steeds tegen waren of zyn.
Het is een geheel ander ding dan stemmen
te krjjgen van een riohtiag onder wier juk
men niet is doorgegaan en niet weisoht door
te gaan, dan, gelijk de anti-revolutionnairen
doe», zich onder het juk der katholieken te
krommen, ten einde stemmen te koopea.
Ouder bet juk.
In de nntirev. bladen wordt thana den libe
ralen voorgehoudenZiet eena hoe afhankeiyk
gjj zyt van de stemmen der Chris tel jjk-his to
risohe partg gy die ons verwjjt te leven
kraobtens de genade der katholieken
Er is nog al verschil, dunkt ona, zegt het
Hbld. Nergens hebben de liberalen den steun
der ohr. historiechen geseoht, veelmin gekocht.
Geen sohriftelyke of stilzwijgende belofte is
gedaan om in eemig opzicht die nieuwe party
Bg kon. besluit
is tegen 1 Juli H. M. Vroom, te 's Graven-
hage, benoemd tot bureelambtenaar van den
jjkswaterataat
is tegen deazelfden datum mr J. W. L. M.
van Oordt, hoofdcommies bjj het departement
van Koloniën, op zyn verzoek, wegens pby
aieke ongeschiktheid, eervol uit's lands dienst
ontslagen, met toekenning van den titulaiien
rang van referendaris;
ip, ook tegen 1 Juli 1897, bjj het departe
ment van koloniën a belast met de waarne
ming der betrekking van hoofdcommies, de
Oost-Indische ambtenaar met verlof J. Peelen,
laatstelijk assistent-resident van Maitapoera,
thans bjj het departement gedetacheerd
bevorderd tot commies de adjunot-oommies
J. J. Estor, en e bevorderd tot bode de asBis-
tent-bode W. B. Morren
is aan den oommies bjj hetzelfde departe
ment jhr G. J. van Tets verleend de titulaire
rang van hoofdcommies en
is de tweede-luitenant P. G. Sohutz, van
het tweede regiment isfanterie, op non-scti-
viteit gesteld, evenals de cfiioier-machiniit
der 2de kl. J. J. Knotter, nit Oost-Indië in
Nederland teruggekeerd.
De minister van waterstaat verleent Zater
dag geen audiëntie.
In de Staatscourant van Dinsdag wordt
herhaald de kennisgeving, dat in Augustus
aanstaande een vergelykend ondersoek zal
plaats hebben van adspiranten voor de betrek
king van surnumerair der posterjjen en tele-
graphie, waarvoor vyttien plaatsen worden
opengesteld.
Voor ten hoogste twee van deze vjjftien
plaatsen zullen vrouweljjke candidaten in aan
merking kunnen komei.
Zie nadere bijzonderheden in genoemde
Staatscourant.
J. KooleII de heeren E. G. Sprenger en dr
A. v. d. Swalmeen in III de heereu W. P.
V. Pagé (vaoature-Tak) en jhr mr E. P. Sohorer.
Vrjjdag a., des avonds te 7 uren, geeft
het musiekkorps der dd. sohutterjj alhier,
onder direotie van den heer Jan Morks, de,
de vorige week uitgestelde uitvoering op het
Molenwater, waarvoor het programma luidt als
volgtEinigkeit macht Stark t marsch,
J. Mznzs; Ouverture, Chr. BaohKaleer-
walzerR. EilenbergInleiding der Ille Acte
en Brui dikoor uit Lohengrin, R. Wagner
Kiöaungsmarsob uit de opera der Prophet (zrr.
Morks) G. MejjerbeerPotpourri uit der Ober-
steiger, C. Zeiler; Mazurka, L. Ganne; en
HippHipp t Hurrah! Kaisermarsch, G,
Kunoth.
De geaeraal-msjoor P. A. Soheltus, be
velhebber van de IHe militaire afdeeling, ver
gezeld vsés dien* adjudant, den kapitein A.
F. G. G. Schwartz, kwam Dinadag hier ter
stede en hield heden eene inspeotie over de
militaire gebouwen. De generaal logeert in
bet hotel Nieuwe Doelen.
A. K., 86jaar, kuiperskneoht te I e r s eke,
die op 18 dezer, ter zake van brandatiokting,
door de rechtbank te Middelburg werd ver
oordeeld tot 5 jaar gevangenisstraf, is van
dat vonniz in hooger beroep gekomen.
Ook de offioier van justitie bjj die recht
bank, die tien jaar gevangenisstraf geëisoht had,
kwam van genoemd vonnis in appèl.
- Minister Van Houten bezocht Dinsdag
te V e e x e het stadhuis, de oudheidskamer
met d?n bekenden beker, als ook het z.g. hospi
taal of de groote kerk.
1TJIII,
Zooals in een deel der oplaag van ons
vorig nommer werd gemeld, is Dinsdag bjj het
departement van koloniëa ontvangen het
volgende, van 22 dezer geffsgteekende telegram
van den gouverneur-generaal van Ned.-Indië
betreffende een excursie, op 14 dezer nam
Gleieng
aEerste dag .vjjf sterke bentings genomen.
Gesneuveld een Amboineesch sergeant, niet
gevaarljjk gewond luitenant J. Vethnke, (mat-
tea kogel) en 12 militairen beneden dien rang.
Vfjznd liet 11 dooden liggen. Bivak Tjot-Gle
betrokken.
Tweede dag, na sleehting bentings, terug
naar Indrapoer. Vier militairen beneden den
rang van cffioier licht gewond.
DIT STAD EK PROVINCIE
Huismoeders, wekt toch, in het belang
van uw gezin, «waarvoor een verschil van aoht
en twintig cents per week, meer te betalen
aan brood, tooh geen kleinigheid is, uwe
mannen op te stemmen op mr K. FORKI
In de Dinsdagavond door de nfdeeling
Middelburg van den Christelijk Histori
schen kiezersbond in de zaal Bogardstraat
alhier gehouden vergaderis g,die ook door vele
niet-leden werd bjj gewoond, is, wat trouwens
uit een in dit nommer voorkomende adver
tentie bijjkt, met algemeene stemmen beslo
ten om bjj de aanstaande he r st emmia g
voor een lid der Tweede kamer ia
dit district geen der beide oandidatea effioieel
te steunen.
In een daarna gehouden vergadering ter
bespreking van de gemeenteraadsver
kiezing werden ozndidaat gesteld in dis-
triot 3 I de heeren W, J. Sprenger en W. J«
Dinsdagavond trad de heer Van Woerden,
godsdienstonderwijzer te Amsterdam, te Kr a b-
bendjjke als spreker op ter aanbeveling
van de candidatuur-Van Deiase. Spreker achtte
thans, nu de herstemming liep tussohen een
protestant en een katholiek, de keuze niet
moeilyk, daar, bjj het groote veriohil tussohen
bat protestantisme en katholioisme, aan samen
gaan van dio partyen nooit goede vruohten
sou kunnen dragei voer 't heil van 't va
derland. Hjj spoorde daarom alle kiezers, van
welke richting ook, ten zeerste aan de oandi-
datuur van den heer Van Deinse to steunen.
Door de aanwezigen werd luide geapplaudi-
•eerd, waarna de heer Ljjbaart met een woord
van dank aan den spreker voor zjjne rede en
aan de toehoorders voor hunno belangstelling
de vergadering sloot.
Van de gelegenheid tot debat werd geen
gebruik gemaakt.
Naar men ons uit Ier se k o meldt, be
sloot de anti-revolutionnaire kiesvereeniging
Ora et Labora aldaar, tegen het advies van
het bestuur in, niet mr Walter te stemmen.
Er waren lede», die verklaarden nooit de
katholieken te zullen steunen, en zioh niet
te zullen bepalen tot onthouding, wnnt dan
steunde men den Roomsohen candidaat tooh,
De leden zjjn toen vrjj gelat en.
Te Borssele had Maandag een koop
man in droge visoh enz. het ongeluk dat sjjne
honden den draai in de kromming van den
weg tekort namen, waardoor de kar kantelde
en met hnar trekkers in eene diepe sloot
terecht kwnm. Natuurljjk ook de inhoud der
kar mede. Dnnronder bevond sioh een hoeveel
heid eieren. Na afloop der reddiag bleek dat
osgeveer 50 stukz eieren gebroken waren,
zoodat de man een daggeld had verloren.
Visoh en kaas konden gelukkig worden schoon
gemaakt.
Dinsdag middag werd te C o 1 jj n s-
plaat door den aannemer De Bres mei
goed gevolg nn» Glasjesnol Oud-Noordbcve
landpolder) gezonken het tweede sinkstuk, ter
grootte van 2000 M1.
Omtrent de van B r u i n i s e vermiste Zui
derzee- vissoheri kan thans worden meegedeeld
dat sjj te Aufterdam verwaaid hebben ge
legen en daarna te Etkhuisen zjjn aangekomen.
Het onbekende vanrtuig, dat Zaterdag voor
Bruinisse, ter hoogte van den heek van Sint
Jacob, zonk, is de tjalk van den sohippar Vat
Uiaelrjjk van Sint Maartensdjjk, gela
den met Belgische metsel s' eenbestemming
onbekend. De opvarenden, schipper, vrouw,
vier kinderen en knecht moeten met hun
boot te Steenbergsohe Vliet geland zyn.
Door tussohenkomst van den burgemeester
heeft «shipper C. Boogect vaa Leiden zjjn
schip Zaterdagavond reeds van de Onrust lil
terug ontvangen en, terwjjl het ankerloos wns,
te Bruinisse in de haven doen brengen. Het
vaartuig is niet, de lading stukgoederen toei
geassureerd.
In de Diasdag middag te Zaamalag
gehouden raadsvergadering, werd door het
lid Van Dixhoori den burgemeester gevraagd,
of deze nog geen beschikking ontvangen had
op sjjn adres aan H. M. de Koningin om in
Teraeuea to mogen wonen, waarop ontken
nend geantwoord werd. Dzarop stelde de heer
Vaa Dixhoorn voor dat burg. en weth. san
H. M. de Koningin om een spoedige beslissing
ronden vragen op burgemeesters verzoek,
denr nu niemand meer weet waar de burge
meester woont, te Terneuzen of te Zaamslag.
Dit voorstel werd aangenomen met alge
meene stemmen.
De heer De Kraker stelde voor de jaar
wedde van d n veldwachter, nu deze zioh
genoodzaakt had gevoeld te bedanken als
keurmeester van vleeaob, met f 20 te ver-
hooge», welk voorstel eveneens met algemeene
stemmen werd aangenomen.
Kleine kinderen begrijpen maar niet,
hoe gevaarljjk het is achter wagens of ry tui
gen te hangen.
Maandagavoid geraakte daardoor onder
Biervliet een zevenjarig jongetje met een
voet in het wiel van een phaeton. Hoewal
dadelijk werd stilgehouden, was het vent ja
tooh aan het been zoo ernstig gewond, dat ge
neeskundige hulp moest worden ingeroepen.
Gemeenteraden
Dinsdagavond vergaderde te V 1 i s i n-
gen de anti-revolutionnaire kiesvereeniging
tot het stellen van oandidaten voor den ge
meenteraad.
Daartoe werden geproclameerd de heeren
H. J. van der Meer, H. M. Kloppets en H.
van der Foei.
Goedgevonden werd de oandidatuur van
twee der vier aftredende leden, de heeren J.
Verkujjl Quakkelaar en F. H. J. Wibaut, to
steunen.
De heer H. M. Kloppers werd in alle drie
districten candidaat gesteld.
Op een Dizsdsg door de liberale kies
vereeniging Eendracht te Veere gebonden
vergadering werd voor de a. raadsverkiezing
de aan de beurt van aftreding zijnde jhr mr
A. A. van Doorn van Koudekerke (lib.) op
nieuw gaoandidaerd en tegenover het altredend
aati-revoiutionnair lid, den heer A. VolkeraJr,
oandidaat gesteld de heer G. Klejjse (iib.)
- Te Hoedekeaskerke werd in een
druk bezcchte vergadering met algemeene
stemmen besloten, de heeren J. Thomson en
J. Lou 83e oaididaat te Btellen voor de ver
kiezing van twee leden voor dea gemeenteraad;
tegenover de candidaten der katholieken.
ONDERWIJS
Men sohryft ons
De onderwjjzersvereeniging in het arron
dissement Ooztburg beeft een gevoelig
verlies geleden, nu de heer Bevelander Schoo
te Groede, die als secretaris fnageerde, bjj zjjn
aftreden als lid van het bestuur Zaterdag jl.
ia de vergadering te kennen gaf zich een
herkieniig niet meer te laten welgevallen.
Hoe noode men dit besluit van den heer
Sohoo (hjj werd steeds met algemeene stemmen
herkozen) moet eerbiedigen, de voorzitter was
aller tolk, waar bjj met erkentelijkheid de
diensten sohetste, die de heer Sohco gedurende
een tgdvak van 30 jaren der vereenigiag heeft
bcweien.
Laat ons er bjj voegen, dat de heer Sohoo
de vriend en raadsman van alle onderwjjien
wns, en dat bet wel van waardeering getuigde,
toen er een jaar of wat geleden ter sprake
kwam aftredende besfuurs'eden niet meer her
kiesbaar te stellen, dat alleen voor dea ver-
dieistelyken seoretaris Sohoo een uitsondering
gemaakt werd.
Ten gevolge van het bedanken van den
heer Sohoo, die bet voorbeeld van de heeren
Barentzen, Back en Van Ham volgde, ziet de
heer Gerritsen zich door een geheel nieuw
bestuur omgeven.
Alleen de penningmeester is van een gan-
tchen vriendenkring blyven zetelen.
Als seoretaris is nn de heer A. F. Wisse te
Breskens aangewezen.
Als plnats der feest vergadering, te houden
op Donderdag 22 Jali, viel de heuse op een
der Belgische badplaatsen.
Het voorgenomen plnn, naar Brussel, bleek
moeilyk voor uitvoering vatbanr te sjja.
Tot leeraar in de wia-, natuur- en werk
tuigkunde te Amersfoort is benoemd de heer
dr M. de Haas te Zieriksee.
KERKNIEUWS.
Dinsdag vierdea de*R. G. ingezetenen der
gemeente Groede feest ter eere der instal
latie van hun nieuwen paitoor, den heer H.
Wytvliet.
Feesteljjk werd de nieuwe pastoor naar de
smaakvol en versierde kerk geleid; na de
plechtigheid aldaar vereenig le hjj zyne tal*
rjjke vrienden ann de feesttafel.
Fas enkele weken ia de beer Wjjtvliet ia
die gemeente, ea bqq «cbrjjft me» ons
