MIDDELBURGSCHE COURANT.
12 Juni.
N°. 136,
140" Jaargang.
1897.
Zaterdag
Een ZWART potlood
Deze courant verschijnt d a g e I ij k smet uitzondering vu Zon- ea Feestdagen;
PrjjB, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen ia Nederland framoo p.p., 2.-^
Afzonderlyke nummers kosten 5 cent.
Vhtmoaetof.
Middelburg 11 Juai 8 u. ra. 60 gr. m.
?3 gr., av. 4 0.68 gr. F. Verw. aw. wind.
12 u.
I Advertentie voor het eeratvolgead
nummer moeten de« middags róór éém
uur aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten ei
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel,
Groofce letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentifin bg abonnement op voordeelige I
voorwaarden. Prospeotussen daarvan zgn gratis I
nan het bureau te bekomen.
A gentea.
Te Terneuzen: M. de Jongs;
Nhgh van Ditmab.
Rotterdam
Middelburg 11 Juni.
BenoaaMgu en.
Bg kon. besluit
zgn benoemd tot ontvanger der directe
belastingen, invoerrechten en aoognsen te
Stavoren 0. a. (residentie Koudum) H. J. de
Rode, ontvanger te Tubbergen c.a.; tot ont
vanger der direote belastingen en accgnsen te
Ois 0. a. W. C. de Wjjs, ontvanger te Bergum
0. a. en tot idem te Heerenveen 0. a. J. van
Lith A«., ontvanger te Eakhuizen 0. a.
zgn benoemd tot opzichter van den rgka-
waterstaat der 4a klasse A. T. van Veen, en
bevorderd tot opzichter van den rgkswater-
Btaat der 2a kl. A. N. Wind, thans opziohfer
van den igkewaterztaat der 3e kl., en tot op
zichter van den rgks water staat der 3e kl.
M. H. A. Straater, thans opziehter van den
rijkswaterstaat 4e kl.
DIT STAB EN PROVINCIE
nemen Dinsdag de kiezers mee, die niet willen
gebruik maken van de stift, welke aan de
stembureaus te hunner besohikking wordt
gesteld.
Want KWART moet een der witte
puntjes op bet stembriefje gemaakt worden
mlet blauw, aiel rood, enkel KWART.
Wnnt anders is de uitgebrachte stem
ongeldig.
De zesde alinea van art. 89 der kieswet zegt
uitdrukkelijk, dat biljetten van onwaarde sgn
waarop de aanwjjzing geschiedt op eene andere
wgze dan is voorgeschreven bg art. 77, waar
duideljjk den kiezer wordt opgedragen een
wit stipje met potlood zwart te maken.
Een ZWART POTLOOD dus
Verder zjj herinnerd dat Dinsdag a. de
stembus reeds te «elft uren ib geopend.
Wie dus dien dag soms op reis moet, kan
nu, gemakkelijker dan vroeger, vooraf zijn
kiesersplioht nog vervallen.
Het is zeker ook van belang erop te wjjcen
dat elke voorzitter van een itembureau, vol
gens art. 90 der Kieswet, verplicht is, Dins
dagavond 15 Juni, terstond nadat alle bg zgn
bureau ingekomen stembiljetten zjjn geopend
en róardat die verzegeld worden of proces
verbaal van de stemming wordt opgemaakt,
bekend te maken het getal der geldig uitge
brachte stemmen, dat in het geheel en dat op
elk der candidate n is uitgebracht.
eiale Staten, dat een volgend jaar weer moet
aftreden.
De kapitein G. W. Mossel, van het 4e
bataljon 3e regiment iafanterie te V1 i s s i n-
gen, is op zjjn verzoek overgeplaatst bjj bet
8a regiment infanterie te Utreoht.
De politieke voordraoht, Donderdagavond
door den heer L H. C. Hejjse in de Prirs
van Oranje te Goes gehouden, werd vrjj
druk bezocht. Met groote belangstelling werd
de spreker gevolgd, die in eene aangename
causerie een flinke uiteenzetting gaf van wat
de Liberale Unie wil en voorname! jjk wat de
spreker zelf tot hervorming noodig oordeelde.
Hg trachtte niet in 't gevlei te komen, maar
verdedigde zjjn standpunt manneljjk. Meer
dan eenmaal werd zgne rede met bijvals
betuigingen begroet.
De voorzitter der liberale kiesvereeniging
de heer J. M. Kakebeeke, die den spreker had
ingeleid, gaf herhaaldelijk gelegenheid tot
debat, maar daarvan werd geen gebruik ge
maakt, waarop de heer Kakebeeke consta
teerde, dat dan zeker ieder met het gesprokene
instemde. Hg hoopte dan dat, voor zooverre
zg kiezers waren, tg niet alleen flink op hun
post zouden' zjjn om op den heer Hejjse hun
stem uit te brei gen, maar dat ook elk ia zjjn
kring de denkbeelden van den oandidaat zou
helpen verspreiden en ook anderen bewegen
in het algemeen belaag op hem te stemmen.
Yóor het sluiten der vergadering vroeg nog
even de heer B. Qaist, bestuurslid der anti-
revolutionnaire kiesvereeniging, het woord om
op te merken dat bg ter vergadering was ge
komen om den heer Hegse eens te hooren
hg had dit met genoegen gedaan en waar
deerde veel van het gesprokene, maar tooh
kon bg niet geheel met den spreker medegaan.
De oonolusie van den voorzitter was dus
niet juist.
Hierna werd de vergadering gesloten.
mosselen ie lossen in de haven aan de Isa
bellas! uia in den Brakman.
Ia 1892, bg de bahandeliag der begrooting
voor buitenlandsohe zaken, we ri deze kwestie
door den heer Heant quia in de Tweede kamer
ter sprake gebracht. De betrokken minister
gaf toen de verzekering, dat in het vervolg
krachtiger de hand zou gehouden worden aan
het additioneel art. van het traotaat van 1843,
waarin bepaald wordt, dat ia den Brakman
slechts in de haven van Philippine mosselen
mogen gelost worden.
De Middelburgsohe rechtbank sohgnt er
evenwel anders over te oordeelen. Ia Juni
van het vorige jaar werden zooals ook
desigds ia deze oourant gemeld werd twee
vaartuigen in beslag genomen door de rgks-
politie, wegens het lossen in voornoemde haven.
Na het stellen van een borgtooht werdea
beide vaartuigen teruggegeven, maar van eene
vervolging kwam tot heden niets.
Dat de Belgische vissohers nu vrgpostiger
zgn is lioht te begrgpen. De Nedtriandsche
vissohers van Philippine worden evenwel in
meer dan éen opzicht de dupe van deze historie.
Tot pastoor te Goes, tevens deken van
het Dekenaat Middelburg is benoemd de heer
J. B. Baede, pastoor te Zierikzee.
Te Goes zgn bg een schapenhouder 150
en in den Wilhelminapolder bg Goes onge
veer 500 schapen door mond- en klauwzeer
aangetast.
Aan de gemeente Baarland is voor
haar onderwgs, boven en behalve de bgdrage,
bedoeld bg art. 45 der aangehaalde wet, een
subsidie verleend van f 1900.
Donderdagavond hield de heer mr J. G.
van Deinse in 'tl 6 tel Platteeuw te Kr mi
ni n g e n eene voordraoht, die door het tal-
rgk publiek zeer werd toegejuicht. Van de
gelegenheid tot debat werd door een persoon
gebruik gemaakt, die den spreker opheldering
vroeg omtrent zgne houding bg de stemming
over de suiker wet, waaraan de heer Van Deinse
op afdoende wgze voldeed.
De afsluiting der Koningsbrug alhier
voor rg- en voertuigen en vee duurt tot en
met 26 Juni en heeft alleen plaats telkens
van des avonds 11,15 tot des morgens 7 uur
(plaatselgke tgd).
Dit ter aanvulling van de herinnering in
ons vorig nommer.
Het eerste somerooncert in dit jaar,
Donderdagavond in het Schuttershof alhier
gegeven, was niet druk bezocht. Verschillende
redenen hebben daartoe zeker meegewerkt,
maar wel bet metst het wankelbare vêer.
De aanwezigen geioten veel van de ver-
dienstelgke uitvoering van een geanimeerd
programma door het muziekkorps der dd, ichut-
terg alhier, onder leiding van den heer Jan
Moris.
De gemeente V1 i s 1 i n g e n verloor
heden door den dood een harer meest geachte
ingezetenen, den heer J. van der Beke Cal-
lenfels, geboren te Vlizsingen den 31 Decem
ber 1828. Hg promoveerde den 29 Juni 1855
te Utrecht tot Medicirce Doctor en vestigde
zich te Vlissingen, alwaar zgn vader reeds
gedurende vele jaren in dezelfde betrekking
werkzaam en tevens burgemeester was.
Den 31 Juli 1877 werd hg benoemd tot lid
van den gemeenteraad en den 3 Februari
1885 tot lid van de Provinciale Staten van
Zeeland.
Zgn heengaan is niet alleen voor zgne
kinderen, maar ook voor de provincie en
gemeente een groot verlies, omdat hg was een
braaf huisvader en een waardig, gverig en
kundig vertegenwoordiger.
Behalve in deze openbare betrekkingen was
hg de steun van vele particuliere instellingen,
waar ook zgn afsterven zeer zeker zal worden
gevoeld en betreurd.
Door dit overigden zal binnen korten tgd
in het district Middelburg eene verkie-
«ing plants hebbes voor eei lid der Provin-
Bjj kon. besluit is aan P. F. van der
Vliet eervol ontslag verleend als 2e-luitenant
de d.d. schutterg te Zierikzee,
- Bg het personeel der rgksveldwaoht is
op verzoek met ingang van 15 dezer eervol
ontslagen de rgksveldwaohter 1. Troost te
Brouwershaven.
Een dienstbode te T h 01 e n had de ge
woonte met een speld in het oor te wroeten.
Toen zg dit onlangs weer deed, bleef de speld
in het oor steken. Nadat twee geneesheeren
te vergeefs hulp hadden geboden, ia zg naar
het academisch ziekenhuis te Utreoht gegaan,
van waar zg aog niet is teruggekeerd.
Een paar weken vroeger kreeg iemand te
Bergen op Zoom een kraal in 't oor die na
verschillende vergeefsohe pogingen eindelgk
verwgderd werd.
Door ingelanden van het vrge waterschap
Maartensdijk werd Donderdag in een
buitengewoie vergadering met 28 tegen 13
stemmen besloten af te wgken van het in het
19 Mei jl. genomen besloit om dit jaar 1000
M. lengte grintbaan aan te leggen, en in
plaats daarvan bepaald, nog dit jaar, voor zoo
ver het Beizoea het toelaat, 4000 M. lengte
begrinten. Ter bestrgding der kosten zal eene
leaning worden aangegaan.
Een verzoek van een ingelaide te St. Maar-
tensdgk, om aan den polder Slabbekoorn eene
subsidie door de andere polders te verleenen,
omdat de kleine grondeigenaars gebukt gaan
onder het dgkgeBchot, werd afgewezen met
27 tegen 13 stemmen.
De icherpBobutterB'vereenigin g Voor
Vaderland en Koning te Terneuzen
ontving als korpsprgzen voor haren op 17 en
18 dezer te houden proviieialen schietwedstrgd
van onze Koningin een zilveren en van de
Koningin-Weduwe, Regentes, een bronzen
medaille.
Men tohrgft ons uit Philippine:
De Belgisohe vissohers van de Bouchoutsche
haven probeeren in den laatsten tgd weer hun
De reeks der politieke
voordrachten,
van wege de liberale partg, in het district
Middelburg gehouden, werd Donderdagavond
Oost ea West-Souburg voortgezet
door eene rede van den heer De Klerk uit
Rotterdam.
Het auditorium, dat zioh in het sohoolgebouw
bevond, was bg de opening der vergadering
niet groot, dooh steeg tgdens de bgeenkomst;
wg schatten dat ruim een vgftigtal hoorders
aanwezig was.
De heer J. J. H. Doerenbos leidde den
spreker met een enkel woord in en deelde
mede dat de heer De Klerk op verzoek der
centrale liberale kiesvereeniging op Wa!oherea
zioh bereid verklaard had te Souburg de be
ginselen der liberale partg uiteen te zetten.
Deze, daarop het woord nemende, begon
met een historisch oversioht te geven van de
veranderingen, die sedert 1848 op het gebied
van kiesreoht zgn voorgevallen, en hoe het
korps van 80000 kiezers thans is uitgebreid
tot eenige honderdduizenden.
Daarna gaf hg eenige inlichtingen omtrent
de wgze van stemming, om vervolgens zgn
hoorders den raad te geven bg het stemmen
hun keus te vestigen op den oandidaat der
liberalen.
Die partg tooh is niet de godsdienstlooze,
zooals wel door de tegenpartg wordt beweerd,
maar eene die de godsdienst in eere
houdt en handhaaft, die ieders meening eer
biedigt. Die partg waakt tegen iedere poging
om onze constitutioneele instellingen af te
brekenzg wil sooiale hervormingen tot stand
brengen, bevoorrechting van het kapitaal doen
ophouden en is een tegenstandster van ba
sehermende rechten.
Spreker zette in den breede de nadeelige
gevolgen uiteen van de bescherming van den
graanbouwer, die thanB op den voorgrond ge
steld wordt en waarvan in de allereerste plaats
het gevolg zgn zal dat de werkman zgn brood
duurder zal moeten betalen, terwgl de winsten
niet den landbouwer-paohter, maar den grond
eigenaar zullen ten goede komen.
Spreker wees er verder op, dat, wanneer de
liberale partg bg de aanstaaade verkiezing
het onderspit delven mooht, er geen uitlicht
dat de Tweede kamer de sociale h:
mingen, die op alle programs
zal terband kunnen neme -
eerste vierjarig tgd vak de pariet
zaamheden zullen bestaan in e. opra
kelen van den scboolstrgd en het r ren van
maatregelen tot de invoering van proteotie.
Verder beiprak de heer De Klerk het pro
gram der Liberale Unie, om aan te toonen in
hoevele opzichten daarin met de belangen van
den werkman is rekening gehouden.
Hg stelde in het lioht hoe de van liberale
zgde in dit district gestelde candidaat, de heer
mr E. Fokker, voorzitter is van die Unie, met
hart en ziel haar programma voorstaat en,
is hg eenmaal lid van de volksvertegenwoor
diging, krachtig strgden sal voor de in ge
noemd programma voorgestelde sooiale her
vormingen.
Hierna werd gelegenheid gegeven tot debat.
De heer W. H. Oosten maakte daarvan al
lereerst gebruik. Hjj begon met hulde te
brengen aan den spreker voor sgn voordraoht,
om daarna den vrgheidizin van de liberale
partg op godsdienstig gebied te betwisten.
Het liberalisme wil de belgders van Chris
tus wel vrgheid laten in hun getin en in de
kerk, maar het wil niet erkennen, dat de leer
van Christus in de politiek gekend zal worden.
Tegen het verwgt van den spreker, dat de
anti-revolutionnairen de kwestie der plaats
vervanging nu den kapstok hebben gehangen,
voerde de opponent aan, dat dit onderwerp
wel degelgk op bet program der anti-revolu
tionnairen voorkomt, maar aohter gesteld is
voor aaken vu meer aotueel belang.
Daarna besprak de heer Oosten de proteotie.
Hg verklaarde in beginsel vrghandelur te
sgn, maar bsweerde dat dit beginsel moet
wgken voor den drang der omstandigheden,
die op dit oogenblik tot proteotie dwingen.
Er is perioulum in mora voor de lnndbou
wers; dringend is hulp en ondersteuning
noodig.
Verder belwistte de heer Oosten de stelling,
dat besohermende rechten op graan nood-
sakelgk het brood duurder moeten maken;
maar stel al dat het waar was, moeten dsn
de gezonden in de maatsohappg de krnnken
niet helpen?
Bovendien oordeelde hg dat een werlmsn
beter een paar oenten meer voor brood be
talen kan, wanneer hg werk heeft dan dat
bg sioh goedkoop brood kan aansohsffen
wanneet hg werkloos ia.
Vrghandel heeft tal van industriefin ten
onder gebraoht en de antirevolutionnairen
willen door proteotie en invoerreohten op be
werkte artikelen den landbouw en de ngverheid
steunen en de werkloosheid verminderen.
De heer Van Veen, hoofd der ohristelgke
school te O.- en W.-Souburg, die daatop het
woord verkreeg, wees erop dat de liberalen
tgdens de lange jaren dat sg aan het bewind
waren, niets hebben gedaan voor bet vrge
onderwgs, niettegenstaande de andersdenken
den evenveel recht hadden tp ondersteuning
sis de voorstandera der neutrale school.
De heer DoorenboB protesteerde hierna even
er tegen, dat hg en de met hem politiek eens-
denkenden zouden vereenzelvigd worden met
mannen als Van Houten, De Beaufort en
andere oud-oonservatieven. Hg bad de zekerheid
dat, indien de heer Fokker in de kamer komen
mooht, bg te vinden zgn zou voor meerdere
ondersteuning der vrge sohool, raits leerplicht
worde ingevoerd.
De heer De Klerk, den laatsten opponent
het eerst beantwoordende, wees erop hoe vele
godsdienstige richtingen in ons land gevonden
worden, om daarna de vraag te doen of het
van eene regeering te vergen i», dat zg voor
al die versohillende richtingen aparte scholen
zon subsidieeren. Hg toonde ann dat het
nentraal onderwgs voor allen geschikt is en
daarnaast ouders, godsdienstleeraars en pre
dikanten de godsdienstige vorming ter hand
nemen moeten.
De kiaderen van den werkman hebben er
meer belang bg degelgk onderwgs te ont
vangen in de verichillende wetensohappen,
waarmede zg in de maats chsppg moeten ko
men, dan in de leer van den oateohismus en
dergelgken.
Spreker toonde verder aan dat de belasting
op het graan noodzakelgk duurder brood ten
gevolge hebben zal en dat, waar de werkman
de grootste consument van dit artikel is, hg
ook het grootst aandeel in die belasting zal
te dragen hebben.
Proteotie zal in bet belang van enkelen zgn,
maar in het nadeel van het algemeen.
Trouwens de antirevolutionnaire partg is van
huis uit niet voor proteotie, wel de katholieke
partg.
De heer Doorenbos bracht, alvorens de bg
eenkomst te sluiten, duk nan de sprekers voor
den welwillenden toon, in het debat aange
slagen, en richtte daarna nog een kort woord
tot de Souburgers.
▼oort gaat op den kort geleden af gebakenden
weg. Daar had men conclusies gevonden,
sioh aansluitende bg die van andere demo-
oratisohe groepen.
Maar men trekt op onder leuzen, welke niet
kloppen met de programma's, en naast Rome,
met welks partg vruchtb&re samenwerking
in demooratisohen zin niet mogelgk is. Dat
geen afspraken bestaan, wilde de heer
Sngders aannemenmaar men aanvaardt
den steun van die rgde, zoo het heet
de Christelgke beginselen, we'ke beide
partgen gemeen hebben. Maar die beginselen
kannen geen richtsnoer zgn voor het vormen
eener politieke overtuiging, hetgeen de
•preker 0. a. aantoonde door te wgze a op
de veroordeeling vnn art. 4 van het programma
der Chr. Hist, partij door den predikant
Talma, een verschil dat bewgst hoe dan ge
loof en óa» kerk niet belef, dat men tot teer
versohillende conclusies komt op staatkundig
gebied.
Trouwens, ook het ministerie van 1888 bleek
in bgna elk opzicht een gewoon kabizet, dat
geen specifiek ohristelgke beginselen in prao-
tgk braoht.
De geest, welke bg de tegenwoordige ver
kiezingen voorzit, deed de anti-revolutionnai
ren besluiten tot het ma queeren van den per-
soonlgken dienstplicht, een nieuw bewgs, dat
het samengaan met Rome geen vruchtbaar
resultaat zal geven, maar wel het aanzgm
aan een conservatief kabinet, onbekwaam tot
■cciale hervoimingen.
Na enkele opmerkingen over de beide pro
gramma's der Liberale Unie stond de spreker
uitvoeriger stil bg de landbouw-paragraaf.
Hg veroordeelde de bescherming van enk« le
takken van bedrgf als onrechtvaardig, als een
streven om enkelen ten koste van vele ande
ren te helpen. En dat zonder dat een resul
taat wordt bereikt, of het maatsohappelgk
peil wordt verhoogd.
lazonderheid wees hg op hat dwaze van
hetgeen de anti-rerolutionnairen voorstellen,
die voorspiegelen, dat de graanrechten, na af
trek van de premies, genoeg zullen opleveren
om den vleesohaccgas af te sohtffen, ter
wgl men nog genoeg zou overhouden voor
het pensioneeren van werklieden. In werke-
lgkheid echter zal, zooals uit stellige ogfers
blgkt, uit de opbrengst der invoerrechten, zoo-
als mea die voomelt, na aftrek der te beta
len premies, slechts overblgven f 2 255.000,
terwgl alleen de afschaffing,.van den vleesoh-
aoogas f 3.0000000 zal vragen, zoodat er
tekort zal wezen, in plaats van een
0 vei schot, waaruit de kosten van de pension-
neering te dekken sgn.
Spreker noemde verder de graanrechten en
de premies onrechtvaardig tegenover hen, die
andere produeten verbouwen, en weeB op de
moeilgkheden, welke men zal ondervinden bg
het vaststellen en het eontroleeren van het
premiebedrag, dat eiken landbouwer zou toe
komen.
De heer mr A. A. de Veer van Middelburg
trnd met spreker in debat.
Volgens hem konden en kunnen de poli
tieke verhoudingen niet anders zgn dan nu,
daar de liberalen en de anti-liberalen zgn
gescheiden door de vraag: of in de staatkunde
al dan niet van God zal worden uitgegaan en
begonnen, of de overheid aan de banden der
oonacientie zal zgn geboades, en of alles zal
Hitgaaa van het beginsel, dat Gods Zoon op
(Golgotha is gestorven tot verlossing van de
«r daarin op dat, met het oog op measohheid. Dat beginsel moet voorzitten,
gewone (en daarom heeft men alleen te vragen of de
--«didaat drager is van Christelgke beginselen.
verder, dat niet" bekend
in vele opzit»*..
dan meer in 't land liggen*»
Wordt de proteotie doorgevoerd, dan zal ha*u«-
en soheepvaart verminderen, zal de werf, die
soo velen lieden werk geeft, haar personeel
moeten inkrimpen, waarvan daling van het
bevolkingsegfer van Vlissingen het gevolg
zgn zal.
Dat zal op Souburg terugwerken en invloed
hebben op de waarde van landergen en huizen.
Hg «loot met op te merken dat het sedert
lange jaren gevolgde vrghandelstelsel Souburg
welvaart gebraoht had, die de gemeente door
proteotie weer zou verliezen.
Bovendien zou net verschrikkelgk
zgn als antirevolutionaire» k3 kolieken
samengingen. Beide zgn leten van éen stam
en zullen als regeeringsmeerderheid gemeen-
ichappelgke Christelgke beginselen toepassen.
Zg hebben die gemeen. Kon men b. v. de zaak
van het werklieden-pensioen niet regelen en
zou die zelfs niet mooi geregeld kunnen worden
als de beide groepen der liberalen daartoe mede
werkten
Naar aanleiding van een opmerking op een
vorige vergadering over het verdwgnen van
hen, die orthodox op kerkelgk en liberaal op
politiek gebied zgn, wees spr. erop dat amphi-
biëa al tgd uitsterven en daartoe zelfs ge
doomd zgn.
Dat er onder de Christenen verschil bestaat
moet worden betreurd, maar de Christelgk
Ook te Gapinge
had Donderdagavond een vergaderiag plaats.
Daar trad de heer Herman Sngders op tot
voorliohting van de kiezers. De spreker gaf
eerst een kort overzicht van de staatkundige
geschiedenis der jongste t'en jaar, en zette
daarna uiteen hoe de tegenwoordige verkie
zingen plaats hadden met dezelfde leuzen en Hiatorisohen gaan niet van christelgke begin-
dezelfde groepeeriigen als vroeger, terwgl veel
had doen verwachten, dat het ditmaal anders
zou zgn.
Deze teleurstelling is hoofdcakelgk te wgten
mv de anti-revolutionnaire p*rig, welke niet
selen uit. Zg zgn vereenigd door haat tegen
dr Key per en de katholieken, en verwateren
de anii-revolutionnaire beginselen.
Komende op het op zg zetten van de plaats
vervanging, noemde spreker het een trote
