MIDDELRURGSCHE COURANT.
N°. 131,
140' Jaargang.
1897.
Zaterdag
5 Juni.
Losse nepen op politie! iM.
Deze courant verach§nt dagelijks, met uitzondering va* Zon- en Feestdagen^
Pr§B, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo p.m 2.-aj
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Vbwaoaetei.
Middelburg 4 Jaai 8 u. vm. 58 gr. m. 12 a.
64 gr., nv. 4 u. 62 gr. F. Verw. iw. O. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór éém
uur aaa het bureau besorgd sgn.
Advertentiën 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan sjjn gratis
aan het bureau te bekomen.
Ageaten.
Te Terneuzen: M. de Jonge; te Rotterdam
Nugh van Ditmar.
B(| de» oour&nt behoort een Bijvoegsel
Middelburg 4 Juni.
XI.
WEBHGBVER S
maken wij opmerkzaam op de voorschriften
van art. 57 en 58 der kieswet.
Daarbij wordt bepaald dat het hoofd of
de bestuurder van een bedrijf of eene on
derneming, waarin mannelijke personen, die
den leeftijd van vijf en twintig jaren hebben
bereikt, arbeid verrichten in fabrieken en
werkplaatsen, verplicht is
a te zorgen dat ieder van die personen,
die bevoegd is tot de keuze mede te werken,
gedurende ten minste twee achtereenvolgende
uren, tusschen acht uren des voormiddags en
vijf uren des namiddags, daartoe gelegenheid
vinde; en
6 dat in zijne fabriek of werkplaats, waar
arbeid wordt verricht, gedurende twee werk
dagen vóór, en op den tot stemming bepaal
den tijd, op eene zichtbare wijze is opge
hangen eene door hem onderteekende lijst,
de uren, hierboven bedoeld, vermeldende,
voor elk afzonderlijk of groepsgewijze of
voor allen gezamenlijk.
Op de woorden „arbeid" en „fabrieken
en werkplaatsen" is 1 der Arbeidswet toe-
passeiyk.
OOft MIKT SEU1VEB.
Van anti-revolutionnaire zijde toont men
warme belangstelling voor de candidatuur
van jbr Van Karnebeek.
Familiaar uitgedrukt zouden wij zeggen:
daar is een luchtje aan; want zoo iets
geschiedt wezenlijk niet uit haat of nijd.
Om de groote tegenstelling tusschen het
verleden en het heden wezen wij op het
ministerschap van genoemden heer in
kabinet-Heemskerk.
En zulk een ministerie wil men ons nog
voorstellen als liberaal te zijn geweest.
Er is van liberale zijde genoeg tegen
geaposteld en geijverd, om het toen nood
zakelijk kwaad niet erger te maken dan het
reeds was.
Gelukkig dat men nu andere inzichten
heeft gekregen.
En dat men mr Van Karnebeek als libe
raal lid ter Tweede kamer afvaardigde, ge
schiedde wezenlijk niet zonder krachtig pro
test; en heeft ook niet lang geduurd.
Rotterdam liet hem spoedig losin Utrecht
namen de liberalen hem nog over, om hem
ook weldra weer den rug toe te keeren.
Wie vergist zich ook niet eens
Thans is hij candidaat van den Christelijk
historischen kiezersbond in district I in Utrecht.
En ook dat geschiedde niet zonder ernstig
verzet.
Men zou nu eigenlijk tot de conclusie
komen, dat de heer Van Karnebeek behoort
tot de amphibieën reden te meer om zich
te verbazen dat te Middelburg enkelen, die
altijd onder liberale vlag streden, o. a. voor
«en Tak van Poortvliet, Buteux en Smit, nu
hielpen om hem te candideeren.
VBBEfflDB SEAHKEI
worden in ons land en vooral in onze pro
vincie voor een groot deel gevuld door de
haten, die de protectie voor de grondeige
naars oplevert.
Zij toch profiteeren daarvan het meest;
het is al herhaaldelijk aangetoond, duidelijk
«n klaar.
In 1895 was in Zeeland 23.8 pet.van
de ongebouwde eigendommen in handen van
niet-ingezetenen, hoofdzakelijk, zoo niet uit
sluitend Belgen; in Limburg bedroeg dat
13.5 pet
De belastbare opbrengst in handen der
vreemdelingen bedraagt in onze provincie
f 1.645.080.
Wie varen er dus het best bij graanrech
ten?
Niet-Nederlanders.
En dat doen zjj ten koste van het Ne-
derlandsche volk.
Want
WUB IS HET
Wat beoogt men met protectieal
thans wanneer het eerlijk gemeend is
Verhooging der welvaart van het gansche
land, niet slechts van enkelen.
Aangezien echter deze bestaat van invoer,
gene weer van uitvoer, is het niet voldoende
alleen invoerrechten te heffen; men moet
ook uitvoerpremiën toekennen.
Want zoodra wij invoerrechten heffen van
importartikelen, zal, zegt het Hbld., natuur
lijk het buitenland er te eerder toe overgaan
invoerrechten te heffen of de bestaande te
verhoogen van onze exportartikelen. Om
dan niet van Scylla in Charyhdis te komen
van de jeremiaden der importeurs iu de
elegieën der exporteurs zal de staat uit
voerpremiën aan tal van takken van bedrijf
moeten toekennen, gelijk dan ook elders, b.
in Frankrijk, ruimschoots geschiedt.
Hoeveel zal dat kosten Wie weet het?
Maar wie zal dat betalen
Gij lezer, met uw belastingbiljet!
DE XOETE DROOM
van Be Standaard is eene krachtige clericale
meerderheid in de nieuwe Tweede kamer.
Dit moet „omdat heel het* samenstel van
ze wetten en instellingen op dit oogenblik
geheel geliberaliseerd is, en men alleen met
vasten grond onder den voet door zoo tegen
strijdig labyrint zijn weg kan vinden."
Hieruit blijkt, dat er groote planneu bestaan.
Een goed verstaander heeft maar een half
woord noodig, zegt de N. R. Crt. terecht.
En zoo zal men uit de aangehaalde woorden
van Be Standaard wel niet anders kunnen
lezen, dan dat heel het samenstel van onze
wetten en instellingen moet gedéiiberaliseerd
worden.
Met andere woorden: alles zal worden
omvergehaald, om heel ons staatswezen en
heel onze wetgeving in te richten naar de
inzichten en wenschen van dr Kuyper en
dr Schaepman.
Geheel in overeenstemming met het woord
van den woordvoerder der katholieken in de
vergadering van 5 Mei te Utrecht: „Laten
wij zorgen, dat wij de leiders en geleiders
worden van het nieuwe tijdperk, dat wy be
ginnen."
DE FRACTIE LOHHAI.
Treuriger figuur is zeker zelden gemaakt
dan door de fractie-Lohman. Eerst op zich
zelf, daarna met Knyper. Door dezen ver
worpen schoorvoetend naar Rome. Wat wil
toch die fractie Is zij geworden, wat zij is,
met de leiders incluis, door de macht van
Kuyper waarom dan bij dezen grooten
leider van talent niet gebleven Wil zij wat
anders, dat zij dit toone Nu wekt zij mede
lijden, gelijk ieder, die niet weet, of niet
durft, wat hij wil.
Aldus schreef Het Nederlandsche Bagblad,
orgaan van den Christ, hist. Kiezersbond.
TOEZICHT
zeker op 15 Juni zeer gewenscht, zoo
mogelijk op alle stembureanx, opdat er geen
onregelmatigheden gebeuren; en er niet door
den voorzitter van zulk een bureau al te
ruim "de hand worde gelicht met de bepaling
in art. 80 der kieswet dat aan „lichamelijk
hoevenden" bijstand kan worden ver
leend. Daarvan zou schromelijk misbruik
gemaakt kunnen worden.
In deze hangt men geheel af van de
opvatting van den voorzitter.
Neemt hij die bepaling in al te ruimen
o, dan staat de deur open voor allerlei
hulpvaardigheid, die niet is in den geest der
wet.
Zoo ook dient er op de stipte handhaving
van andere bepalingen der wet gelet te wor
den, b. v. wat betreft het overreiken van
stembriefjesof deze aan de wettelijke voor
schriften voldoen; het teruggeven daarvan
als men zich vergist heeft en het verkrijgen
van een nieuwhet streng uitvoeren van de
voorschriften die betrekking hebben op het
geheim der stemming en op de volle vrijheid
van den kiezer; opdat er geen ruggespraak
plaats hebbe met dezen of genen „goeden
vriend", dien men enkelen kiezers wel eens
zou willen meegeven, en die toch ook tege
lijkertijd gaat stemmen.
Men is zoo ingenieus op dit punt, en op
het platteland gaat het vaak zoo huishoude
lijk toe.
Daarb'y staat men voor een geheel nieuwe
regeling, die voor het eerst in pr act Ijk wordt
gebracht.
Wij zouden zeggenis het niet mogelijk
dat vanwege onze party op elk stembureau
iemand nauwlettend toezie dat alles geregeld
en overeenkomstig de wet ga en vooral dat
er op hen, die stemmen, niet de minste invloed
worde uitgeoefend of hun ongeoorloofde hulp
verleend
Licht is er in elke gemeente wel een
geestverwant te vinden, die zich deze moeite
wil getroosten.
01T STAD EN PROVINCIE
Voor plantenliefhebbers kin bet zeker
wel van belang zjjn te vernemen, dat heden
(Vxjjdag) avond vermoedelijk bjj den heer
Oiik L. Broeder alhier te zien zal tjjn een
bloeiende Cereus grandiflorus, de echte nacht-
caotns, iets wat zeldzaam mag heeten.
Blgkens het zgn. Maandboekje zjjn in
Mei in Middelburg 32 personen overleden.
Hun ouderdom was: beneden het jaar 8,
van 1 tot 5 jaar 2, van 5 tot 10 ja*r 1, van
15 tot 20 jaar 3, van 20 tot 25 jaar 1, van
25 tot 30 jaar 1, van 40 tot 45 jaar 1, van
50 tot 55 jaar 2, van 55 tot 60 jaar 1, van
60 tot 65 jaar 2, van 65 tot 70 jaar 2, van
75 tot 80 jaar 6, van 80 tot 85 jaar 1 en van
85 tot 90 jaar 1.
De ziekten der overledenen warenhart
ziekte en longtering ieder 5, longontsteking 3,
vroeggeboorte, maagkanker, slepend darmiydet,
kinderdiarrhoea en nierziekte ieder 2 en voorts
kliertering, stuipen, beroerte, cronp en keel
ziekte ieder een. Een persoon verdronk en
een verloor het leven door ophanging; elders
overleden 2 personen.
In de Donderdag te Ierseke gehouden
raadsvergadering was bericht ingekomen, dat
de heer Job. Sandee zjjne benoeming tot lid
van 'tburgerljjk Armbestuur aanneemt.
Den heer C. J. Saouok, onderwjjzer met
hoofdakte aan school 2, werd op zjjn verzoek
eervol ontslag verleend tegen 1 Aug.
De onderwijzeres, mejuffr. Van Dyke-Kievit
kreeg, overeenkomstig een belofte bjj hare
benoeming, een petsoonlyke toelage van i 50.
In de des namiddags a 1 d a a r gehouden
algemeene vergadering van de zeilvereeniging
Ierseke werd tot voorzitter benoemd de heer
G. H. Kakebeeke te Goes en tot len Beoretaris
de heer D. Spruit. De aftredende heeren G.
Schipper en J. Bergman hadden hun ontslag
genomen, de eerste om gezondheidsredenen.
Besloten werd dezen zomer weer een zeil-
wedBtrjjd te houden en wel, op voorstel van
den heer Hage, niet op den 23 en maar op
den len dag der Ierseksohe kermis (10 Aug.).
De verdiensten van den heer Schipper als
opriohter en leider der zeilvereeniging weiden
met dankbaarheid herdacht.
Aan den op 17 en 18 Juni te Ter-
neuzen Ie honden prov. schietwedstrijd, te
geven door de scherpuchuttersvereeniging
Voor Vaderland en Koning aldaar, zal door
de volgende vereenigingen deelgenomen wor
den sohietvereenigingen Medioburgum te
Middelburg, Vlissingen te Vlissingen, Prins
Frederik Hendrik, te Hontenisse, Nuttig en
Aangenaam te Ooetkapelle, dd. schutterij
Middelburg en Vlissingen, fbbertvereeniging
St. Hubert van Zuiddorpe en het detache
ment infanterie te Terneuzen.
Het aantal deelnemende sohutters zal ruim
100 bedragen.
In de Donderdag te Terneuzen ge-
honden vergadering van den gemeenteraad
werd, naar aanleiding van een adres van een
herbergier op het gehucht Driewegen, ver
zoekende om met Pinksteren een danstent te
mogen plaatsen, besloten hem te kennen te
geven, dat de raad voor enkele personen geen
afwijking van de verordening mag toestaan.
Een voorstel echter om in te trekken de
verordening, waarbjj het dansen in tenten
wordt verboden en deze dus feiteljjk worden
geweerd, werd aaigehouden tot eet volgende
vergadering.
De stemdistrioten voor den gemeenteraad
werden aangewezen, zooals die zjjn voor de
Tweede kamer, de kom, Sluiskil en Java; het
hoofdbureau houdt zitting in het le district.
Goedgekeurd werden versohillende af- en
overicbrjj vingen.
Besloten werd om te Sluiskil voor rekening
der gemeente een aarden oprit te verharden,
zoodra van partiouliere zjjde aldaar een rio-
leeringswerk zal zjjn uitgevoerd.
Tot ambtenaar van den burgerljjken stand
werd benoemd de heer A. C. N. Grenu.
VEHftlEZIMCEM.
Ta I e r s a k e tra 1 Donderdag avond jhr J.
J. Pompe van Meerdervoort, de bekende anti-
xevolutionnaire candidaat in het diatriet Hon
tenisse, als spreker op.
Hjj legde daarin eene politieke geloofsbe
lijdenis af, verklaarde zich tegen algeheele
gelijkstelling in rechten van de vrouw met
den man, ontwikkelde het program van aotie
en leverde op de bekende gronden een plei
dooi voor graanreohten en bescherming van
andere takken van industrie.
Van de gelegenheid tot debat werd alleen
gebruik gemaakt door den heer M. de Korte.
Deze merkte eerst op, dat veel van bet aan-
geprezene door do liberalen kon worden onder
schreven en werkeljjk onderschreven wordt,
zoodat benezen wordt wat onlangs mr Levy
aeide, dat men in de kringen van jhr Pompe
en zjjne partjjgenooten niet te vergeefs 50
jaar lang een atmosfeer ingeademd heeft, door
trokken van de liberale beginselen. In het
protectionism e zag spreker evenwel geen heil.
Hg kon onmogeJgk aannemen, dat een op
brengst aan graanreohten van 16 millioen (een
cjjfer van den redenaar) zonder invloed zou
bljjven, op de breodprjjsen. mr E. Fokker had
bewesen dat het brood te Vlissingen we)
degeljjk duurder is dan te Middelburg, en het
Kamerlid De Boer, aelf landbouwer, dat het
landwerk door graanreohten niet zou vermeer
deren. Als men graanreohten gaat heffen,
zullen ook de suikerf abrikan ten komen de
meelfabrikanten hebben reeds bjj de regeering
aangeklopt ens. Waar zal het einde zjjn?
De steun, dien de Rotterdamsohe handel ge
niet door zjjn nieuwen waterweg, mag niet
vergeleken worden met een willekeurig in
grepen in de graanprjjsen. En als men het
bewerkte hout uit Zweden wil belasten, too-
seer dat de bewerking (schaven, ploegen enz.)
aan den inlandsohen werkman wordt opg'
dragen (sooals de redenaar wilde) dan bindt
men een onmogeljjken strfid aan tegen het
gebruik van werktuigen. Waarom ajjn de
antirevolutionnairen pas in den laataten tjjd
zulke besliste proteotionisten geworden vroeg
de opponent.
Dit laatste werd door den redenaar in zjjne
dupliek ontkend. Ze zjjn het sedert 1883^
Voorts gaf de bestrjjding den heer Pompe
aanleiding om zjjne rede hier en daar nader
toe te lichten. Een paar punten werden toe
gegeven, andere weerlegd. In beginsel was
de redenaar beslist vrjjhandelaar, maar wjj
worden door de naburige volken tot het
tegendeel gedwongen.
Te Kruisingen hield de heer mr
Walter, R. K. candidaat in hetzelfde diztrict,
eene voordracht, waarbjj geen debat werd toe
gelaten.
De St. Ct. van heden bevat den uitslag
der candidaatstelling op 1 Juni 1897.
De hee* I. H. V. Heyse te Co*tg ene.
Men sohrjjft ons uit Cortgene:
Tusschen de 40 en 50 personen waren Don
derdag namiddag alhier aanwezig in de zaal,
waarin de liberale candidaat in het district
Goes, de heer I. H. C. Hejjse, voor de kiezers
optrad. Op verzoek der liberale kiesvereeni-
ging Kolijnsplaat werd de spreker ingeleid
door den heer I. D. Franse v. d. Putte uit
Goes, die het een voorrecht aohtte een man
van zoo groote en zoo gunstige bekendheid
als de heer Hejjse, als de oandidaat der vrjj-
zinnige partjj aan de kiezers te mogen voor
stellen.
De heer Hejjse begon zjjn rede met te her
inneren aan het woord van mr Levy te Am
sterdam Kiezers, past op uw neuzen 1" Hg
was aan deze waarschuwing herinnerd door
het leien der talrjjke verkiezing- en actie
programma's, waarvan behartiging van het
volkibelang schering en inslag was, van welke
partjj zoo'n stuk ook uitging. Welbeschouwd
kon dat ook moeiljjk anders, wjjl elke partg
rekening moeBt honden met de talrjjke nieuwe
kiezers, die nntnurljjk zouden uitzien naar
vertegenwoordigers hunner belangen. Maar
juist die gulheid der programma's in 't belo
ven, gaf recht tot het uitspreken der waar
schuwende woorden,omdat de weg van beloven
tot geven zoo lang en moeiljjk is. In alle
partgen toch, uitgezonderd misschien de meest
geavanoeerde, vindt men voortdrjjvende en
remmende elementen, linker- en reohterzjjde.
Dat moet bg *1 die fraaie beloften meestal
gedwoagen fraaiigheden, volgens spreker
noodzakelijk op veel teleurgestelde verwaoh
tingen uittoepen. En waar het thans de vraag
gold, waar mag men de ware behartiging vaa
'c volksbelang verwachten, daar deed men w&
meer te letten op den persoon, dan op de
partijdaar lag meer en krachtiger waarborg
in 't hart en den wil van den man, dan in
een geformuleerd parigbeginsel, dat zoo ge
makkelijk anders geformuleerd wordt; de
laatste maanden hebben 4»t geleerd.
Om de aanwezigen kennis te doen maken
met de programma's der voornaamste partjje*,
deelde spreker de hoofdpunten mede van die
der Sociale, Rsdicale en Christeljjk Historische
Botdea en die van de Katholieke, Antirevo-
latioanaire en Liberale partjj. Op duidelgke,
hier en daar op pakkeade, wgze werden de
gebreken, de bedenkelijke, teifs gevaarlijke
zjjdea dier ljjsten van beginselen, wenschen
en sohoone beloften in 't licht gesteld. Hg
toonde nan op welk oaopreoht gesohacher met
beginselen de samenwerking steunde vnn
Dort en Rome en bracht in 't voorbjjgaan,
zjj 't dan ook als tegenstander, een eeresalut
aan den heer Lohman, die zelf zich althans in
de kwesties van protectie en plaatsvervanging
was geljjk gebleven.
Sprekers sympathieën gingen uit naar den
links-Liberalen kant.
Daar had men opgehouden te zweren bg
het oude laissez faire, daar wilde men de
sohreeuwende maatschappelijke ongelijkheid
bestrjjden, zonder de natuurJjjke te dooden,
daar putte men lust en kracht uit een iniig
solidaritei'B-gevoel en gunde men eiken burger
een plaats aan den maatichappeljjken ditch.
Alleen door een eoht vrjjzinaige regeering
waren langs geleidelijken weg de gewentchte
maatsohappeijjke verbeteringen te verkrggen
Langs dien weg werden de belangen van volk,
koningin en 'tvijje vaderland het best ge
diend.
Spreker'* woorden verwierven esn kraohtig
appi&ns.
Van de gelegenheid tot debat of 't doen
van vragen werd sleohts door twee hoorders
gebruik gemaakt De eerste citeerde een paar
alinea's uit dé jongste Nederl. Werkman,
waarin werd uitgecijferd, dat een eventueel
graanrecht van f 2 per H. L. gelgk zou staan
met een belasting van 5 gld per jaar en per
hootd en vroeg hoe een partg, die zulk een
leuze in haat vaandel schreef, op den bjj val
der kiezers kon hopen. Spreker antwoordde,
dat men door bet>ohörmende rechten den steun
hoopte te verwerven van het platteland,
omdat men die rechten voorstelde als het
eenige middel om den landbouw van den
ondergang te redden. Men beweerde wel op
die manier te kunnen redden, maar vergat
het bewijs der mogeljjkhaid te leveren en
stoorde zujh aan geen tegenbewjjs.
De tweede vraag luiddehoe denkt de
ipreker over de pensioneer» g der werklieden
Hierop verklaarde de heer Heg se een beslist
voorstander dier pensioneering te zgn, evenwel
■iet van Staatswege alleen verstrekt, maar te
verkrggen door samenwerking van èa Staat
èn werkman.
Ten slotte verklaarde spreker, dat bg niet
gekomen was als candidaat met mooie beloften
om gekozen te worden; maar wjjl hjj, steeds
in hart en ziel democraat, hoopte t9 mogen
medewerken aan de verwezenlijking van een
heerljjk ideaal. Voor zjjn lust daartoe beriep
hjj zioh op zgn verleden. (Luide toe
juiching).
De heer V. d. Putte bracht daarna den heer
Heg se dank voor het gesprokene en den hoor"
ders voor hun gewaardeerde aandacht, terwjj'
hen opwekte tot tri uwe plichtsvervulli
bjj de aanstaande stembus, ook door ander
aan te sporen tot de goede keuze.
Geneeskundige raad voor Zeeland
Westelijk Noord-Brabant.
Zitting van heden, Vrjjdag, middag te 1 uur.
Voorzitter de heer dr A. van der Loeff.
Aanwezig 11 lede*.
De voorzitter opent de vergadering, heet de
■ieuw benoemde leden welkom en begroet
ook met genoegen den herbenoemden secre
taris, die steeds met zooveel jjver die betrek"
king vervult.
Nadat door twee heeren de voorgeschreven
eed iB afgelegd, worden de notulen van het
verhandelde in de vorige bijeenkomst gelezen
en goedgekeurd.
In de eerste plants wordt daarop mededee-
ling gedaan van ingekomen stukken. Daar
onder behoort een schrijven van Ged. staten
van Zeeland, waarin zjj het advies van den
raad vragen omtrent een verzoek van het
gemeentebestuur van Oostburg, om den daar
ge vestigden geneesheer ontheffizg te verleenen
van het verbod tot het leveren van genees
middelen aan zjjne patiënten.
Bjj dat schrgven zgn als bglagen gevoegd
afsohriften van het verzoek van het genoemd
gemeentebestuur, een adres vnn den genees
heer en een adres van den te OoBtburg ge-
vestigden apotheker Plankeel.
De voorzitter wjjst erop dat de raad de
kwestie kent en de leden zioh de gronden
nog wel zullen herinneren, waarop de raad
indertjjd geadviseerd he aft afwjjtend op het
verzoek te beschikken.
De voorzitter zegt verder den indruk ge
kregen te hebben, dat de op het getouw gezette
