MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 128,
140' Jaargang.
1897.
Woensdag
2 Juni.
Losse pp 05 politiek ptiiei.
Deze «ramt verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland firaneo p.m 2.-=Ü
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Vkemoaeter.
Middelburg 1 Juai 8 u. Tm. 75 gr. m.12 u.
84 gr., av. 4 u. 83 gr. F. Yerw. aw. Z. wind. I
AdvertentiSn Toor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór ééa
uur aam het bureau besorgd sgn.
Advertentiëa: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bQ abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospeotuuen daarvan afin gratis
aan kot bureau te bekomen.
Ageaten.
Te Terneuzen: M. db Jom&e te Rotterdam
Nïion VAK DBMAA.
By dsn oourant behoort een Bijvoegsel
Middelburg 1 Juni.
IX.
WIK HAD OOIW GEDICHT
dat in de stad Middelburg, waar eenmaal
alle liberalen hunne krachten inspanden om
een bekwaam man als mr J. P. R. Tak van
Poortvliet tot lid der Tweede kamer geko
zen te krijgen, en waar men zich algemeen
beijverde voor personen als Bateux en Arie
Smit, men thans, en dat nog wel onder li
berale vlag, een oud-lid van een ministerie-
Heemskerk wil doen kiezen?
Jhr Van Karnebeek was toch in dat
kabinet minister van bnitenlandscbe zaken.
Welk een zonderlinge omkeer
Een zaak is zeker: als men het oude,
aristocratische conservatisme wil doen her
leven, is er geen beter weg te vinden.
Maar dan vare men niet onder liberale vlag
AAK HET ADRES VAK Da TALHA
maakten wij een opmerking over zijn blijven
als predikant in de Nederduitseh Her
vormde kerk.
Het Nederlandsche Dagbladorgaan van
den Christelijk-Historiachen kiezersbondnam
haar over, blijkbaar met instemming, althans
zonder commentaar.
De Standaard deed hetzelfde, maar noemt
dit een klein, o zoo klein middel.
Eilieve, wij zonden eerder zeggende
houding van den heer Talma is kiein.
Laat hij ferm en flink dr Kuyper's partij
kiezen; dat past geheel in zijn kader. Hij
is een chriatelQk democraat, een man van de
uiterste linkerzijde, die er met ons prijs op
stellen moest, dat er klare wijn werd ge
schonken.
De Standaard meent dat wij dit opmerk
ten „om de leden der Ned. Hervormde kerk
van ds Talma, en in hem van mr Lucasse,
afkeerig te maken".
Wezenlijk, dat behoeven wij stel dat
de leden dier kerk aan ons advies eenige
waarde hechten niet te doen.
Dat zij reeds afkeerig zijn, bewees de
afwezigheid van de corypheeën dier kerk
bQ de voordracht van den heer Talma en
nog sterker het stellen van een eigen can-
didaat, baron Van Hardenbroek, tegenover
den heer Lucasse, door de aideeling Mid
delburg van den Christelijk-Bistorischen-kie-
xersbond.
VJLIBBIKQKK.MIDDEIJ1UR«,
„Te Vlissingen is het brood veelal een
cent hooger in prijs dan te Middelburg.
Dat komt, zegt de Middelburgsche Courant
door de stedelijke heffing aldaar.
Nu, we laten het in 't midden.
Maar te Amsterdam is het brood meest
2 h 3 cent duurder dan te Leiden.
Vrageis er dan te Amsterdam soms ook
stedelijke heffing?"
Aldus hetzelfde blad.
Eilieve, wQ weten dat zelfs in Middelburg
sommige bakkers het brood duurder honden
dan de gewone prijs is.
Maar daarom is hun prijs nog niet de
broodprijs.
Zoo zal het in Amsterdam ook wel zQn.
Laat De Standaard eens goed onderzoeken
hoe in de hoofdstad de toestand op dit punt
in het algemeen is; zulk een onderzoek is
in een stad als Amsterdam niet zoo ge-
makkelQk.
Daarbij dient ook nagegaan te worden de
qualiteit van het brood en onderzocht of
ook, zooals in Middelburg, een bakkersbond
bestaat die den prQs hooger houdt en daarin
gesteund wordt door een deel van het
publiek.
Het verschil tusschen Amsterdam eu Leiden
kan een gevolg zijn van locale toestanden,
waarmee wel degelijk rekening gehouden
moet worden.
In elk geval raakt dit de kwestie niet,
waarover het geschil liep.
WQ hadden tegenover De Standaard te
JwwQsea dat inkomende rechten, hetzQ ste
delijke of algemeene, invloed hebben op den
broodprijs en op het gehalte van het brood;
ts wat trouwens voor de hand ligt.
Eu dit hebben wij, naar onze meeuing,
voldoende aangetoond en kan door de redactie
van De Standaard niet worden weerlegd;
allerminst door, zooals zij doet, de kwestie
door allerlei bijzaken onzuiver te maken.
AI* EEK BOERE1XOOW,
iemand die van kindsbeen af het boerenvak
van nabij heeft gadegeslagen, het van ouder
tot ouder kent, iets zegt, dan mag dit zeker
wel door de boeren gehoord worden.
Eu daarom verdient zoo zeer de aandacht
wat de heer K. de Boer Cz., het lid der Tweede
kamer voor Zaandam, een Assendelver boe
renzoon van geboorte, nog eens dnidelQk
heeft gezegd, om toch vooral tegen bescher
ming te waarschuwen.
Die geheele bescherming komt volgens
hem hierop neer dat de wetgever alle inge
zetenen dwingt, om hun levensbehoeften te
koopen van de Nederlandsche grondbezitters
en voor een prijs, hooger dan waarvoor het
buitenland ze ons wil leveren.
HAAR HEER WERK
zullen die graanrechten ons brengen!
Zoo beweren de protectionisten en zoo
zeide ook de heer Talma.
Niets is minder waar, zegt de heer De
Boerniets is er waarbij men meer bedrogen
zal uitkomen dan in die voorspiegeling van
dit meerdere werk.
Men grondt dat beweren op een viertal
stellingen, die de heer De Boer achtereen
volgens bestrijdt.
In de eerste plaats zegt menDoor
Brhooging van den graanprijs
il de graanbouw zich uitbrei
den, ook door omzetting van
weiland in bouwland.
Ten tweede beweert men Thans on-
ebruikte gronden zullen in
cultuur worden gebracht.
Ten derde luidt de verzekering der pro
tectionisten De veehouders zullen
door het mindere weiland, hun
producten op minder overvoerde
markten kunnen plaatsen.
En ten vierde trachten zij het algemeen
te doen gelooven, dat de gr00 tere ont
vangsten van den bouwboer aan
de algemeene welvaart bevor-
ilij k zullen zQ n.
WAT MEK KK WEL EK WAT
MEK KIKT
beschermen wil, weten wij nooit precies,
zegt de heer De Boer. En bij het bespre
ken der vier genoemde stellingen levert dit
juist nog al moeilQkheid op. Maar in ieder
geval zal men zich moeten beperken tot die
artikelen, waarvan meer wordt in- dan uit
gevoerd en dan is de lyst niet lang. Het
tarwe, rogge, gerst, haver, boekweit, lijn
zaad en koolzaad en de stoutste wenschen
der protectionisten moeten vervuld zijn,
wanneer de prijzen van al deze artikelen
naar boven worden gedreven.
Wat zal van deze prQsverhooging het
gevolg zijn? WaarschQnlijk een uitbreiding
ven de teelt van tarwe en haver, maar zoo
zeker is dit nog niet, omdat dit natuurlijk
afhangt van den prijs van andere landbouw
producten. Maar aangenomen, dat dit zoo
waar zal die meerdere tarwe en haver
op geteeld worden „Op land, dat tegen
woordig voor het telen van andere gewassen
gebruikt wordt, op tegenwoordig weiland,
dat dan omgeploegd zal worden en op thans
ongebruikte gronden," zeggen de protecti
onisten. En waar zit nu dat meerdere werk,
dat het brood van de arbeiders eoosmakelQk
zal maken?
Waar die meerdere tarwe en haver ge
teeld zal worden op het tegenwoordige
bouwland, moet het zelfs-voor nietdeskun-
digen duidelijk zijn, dat een groote vermin
dering van arbeid van die uitbreiding het
gevolg zal zQn.
Van alles wat de bouwboereu tegenwoordig
telen, is geen enkel prodnct, dat minder
arbeidsloon vereiscbt, dan juist stapelpro
ducten als deze, vooral sinds machinaal
wordt gedorscht. Mosterdzaad, karweizaad,
erwten, boonen, suikerbieten, aardappelen,
alles vereischt meer handenarbeid en wie
zal toch ontkennen, dat een uitbreiding van
den graanbouw met een bijna evenredige
inkrimping van deze producten zal gepaard
gaan?
De tarweteelt is door de lagere prijzen in
verhouding tot de andere vruchten 50.000
hectaren ingekrompen. Maar van die heet
is geen weiland gemaakt; hier en daar is
dat het gevai, maar daartegenover staat
weer, dat op andere plaatsen weiland is om
geploegd, zoodat de verhouding weinig is
veranderd.
Wanneer nu tarwe duurder wordt gemaakt
en die andere artikelen niet, die wij niet
kunnen beschermen, omdat wij meer uit-
dan invoeren, dan begrQpt toch ieder, dat
meer tarwe zal worden geteeld en minder
van die andere artikelen.
Om hierbij tot een groot verlies aan werk
besluiten, behoeven wij nog niet eens in
rekening te brengen, dat de suiker- en
aardappelmeelfabrieken zeker zullen ten
ondergaan, wanneer de boeren doorhoogere
tarweprijzen ook voor suikerbieten en aard
appelen hooger prijzen zullen willen afdwin
gen, hooger dan de fabrikanten thans bij de
lage prQzen hunner producten kunnen geven,
met het gevolg, dat deze fabrieken zullen
vervallen, tenzij men nog een millioen of
wat nit de schatkist meer wil geven, om
ze op de been te houden.
De uitbreiding van den graan
bouw in deze richting geeft het
teerdere werk niet, maar wel
en enorm verlies.
DE VERAVOKnnVC) WAV
GRAILA1ID
in bouwland, dat zal echter de winst geven.
Zoo luidt eene andere bewering.
Hier heeft, zegt de heer De Boer, de
fantasie vrij spel van ieder, die blind is
voor de eenvoudige werkelijkheid. Voor
ieder, die onbevooroordeeld de zaken wil
beschouwen, zal het blQken, dat de verhou
ding tnaacben wel- en bouwland onder alle
omstandigheden vrQwel constant is gebleven
of zich slechts zeer langzaam wijzigt.
Wie hierin een groote verandering wil
provoceeren, zal moeten beginnen met een
invoerrecht te heffen, zoo hoog, als de meest
verwoede protectionist niet durft noemen.
Wie de moeilQkheid kent, verbonden aan
een wijziging op groote schaal van een land-
bouwcnltnnr, waarbij grasland in bouwland
moet worden veranderd en weet hoevele
bezwaren aan een dergelijke verandering in
den weg staan, zal hieromtrent geen groote
verwachtingen koesteren.
Verreweg het meeste weiland is voor ver
andering ongeschikt, de boeren hebben er
geen verstand van, het noodige kapitaal
ontbreekt hun, het gebruiksrecht van den
grond is veel te onzeker, de boerderijen zQn
er niet voor ingericht en al die bezwaren,
die nog met verscheidene andere kunnen
worden aangevuld, worden niet aan kant
gezet door een matige verhooging van den
graanprQs.
En „matig" moet immers het invoerrecht
zijn!
En wat is nu in hoofdzaak dat meerdere
werk op het bouwland? vraagt de heer
De Boer.
„Een tijdelQke vraag bij het wieden en
oogsten, een oproeping van arbeiders als de
oogst begint, om hen, als het laatste voer
is binnengereden, de straat op te jagen,
vooral nu machinaal wordt gedorscht.
In de veehouderQ is de arbeid veel ge-
lQkmatiger over bet geheele jaar verdeeld
en dat verklaart de over het algemeen betere
arbeiderBtoestanden in veebouderijstreken.
Nieti werkt slechter op het moreel gehalte
der arbeiders, dan die ongelijke vraag naar
arbeid, die in den eenen tQd vrouwen en
kinderen op de akkers haalt, om een korten
tQd later den man tot kaailooper te promo-
veeren.
„Wie de hatelijkste van alle belastingen
wil goedpraten met het argument, dat wei
land in bouwland zal worden veranderd, dien
inviteer ik tot een bezoek aan het bouwland
in den tijd van het wieden, waar men mannen
en vrouwen, knapen en meisjes bQ elkander
ziet hokken iu de schuren van de bouwboeren.
Was het waar, dat het duurdere brood ten
gevolge zou hebben een belangrijke wQziging
in de verhouding van graB- en bouwland,
dan zou ik het voor dien prQs al heel duur
gekocht achten en het zou allerminst het
verlies aan werk aanvallen, dat op het bouw
land reeds zou worden geleden.
Maar ik blijf bovendien die groote ver
andering betwisten".
OlfiKBBDIKTH GROKDEK
zullen in cultuur worden gebracht
Zoo luidt een ander argnment.
Het is zeker waar dat de grens, waarop
de bebouwing van zeer magere gronden, die
aan de heidestreken naderen, loonend wordt,
zich eenigermate verplaatst, naarmate de
granen, die er geteeld kunnen worden, rijzen
of dalen in prijs.
Zoo zal bij hoogen graanprQs het be
bouwen van sommige gronden nog even loo
nend zijn, terwijl dit bij lagen prijs de kosten
niet vergoedt en hier en daar zullen dus
gronden ongebruikt liggen, die misschien
vroeger een schraal beschot gaven.
Of er nu niet een weinig protectionistische
overdrQving in is, wanneer men spreekt van
duizenden en duizenden hectaren," wil de
heer De Boer maar daar laten. Maar enfin,
hier is iets te winnen, al zal men dan ook
verstandig doen met zich geen groote ver
wachtingen voor te spiegelen van de daaruit
volgende welvaart. En nu wensch ik toch
te vragen, of dat bescheiden doel in eenige
verhouding staat tot het brntale middel en
of wQ hierbij niet komen op het terrein van
de beide-ontginning Op dit gebied is nog
veel te verrichten misschien, maar de weelde,
om graan van onzen eigen bodem te eten,
zon toch al te groot zijn, wanneer dat graan
ons te staan kwam op een prijs, tweemaal
hooger, dan waarvoor wQ het in het buiten
land kunnen koopen.
TERLIEI AAK WERK
is, volgens den afgevaardigde van Zaandam,
het eenige, wat graanrechten ons brengen
zullen.
Verlies, waar die uitbreiding der graan-
cultuur, wanneer zQ komt, alleen zal gaan
ten koste van andere cultuurgewaasen, die
meer werk vereischen.
Verlies, waar zij het bestaan van suiker
fabrieken en andere industrieën In groote
moeilijkheid zal brengen.
Verlies voor onze uitbreidende scheepvaart
en handel en daartegenover een zeer betwist
bare bewering, dat weiland in boawlandzal
worden veranderd, wat, gesteld dat het
waar is, een zeer twijfelachtig voordeel
zal zijn;
een gefantaseerde uitbreiding van onze
gecultiveerde gronden, die niet zal komen
zonder een prQsverhooging van de granen,
zoo groot, dat niemand die voor zijn ver
antwoording zal nemen.
DK ZUIVEL. KV VLEEICH-
PBIJZEK
zullen door de wQziging in de verhouding
tusschen wei- en bonwland naar boven gaan.
Ook hiertegen komt de heer De Boer op.
WQ zullen hiervan altijd meer produceeren
dan op de binnenlandsche markt kan worden
geplaatst en op de buitenlandsche markt
zullen wij moeten concurreeren met de reus
achtige aanvoeren nit andere landen. Wie
nu denkt, dat iets meer of minder, door ons
geproduceerd, op den wereldprQs van invloed
zal zijn, zal bitter bedrogen uitkomen. Hoe
veel weiland, uitstekend geschikt voor zQn
tegenwoordige bestemming, hebben wQ niet,
dat nooit voor bouwland kan worden gebruikt.
Er bestaat bovendien een verband tusschen
den omvang der veehouderQ en graanbouw,
die misschien aan een geleidelQke wQziging
dezer verhouding niet in den weg staat,
maar die een plotselinge groote verandering
onmogelQk maakt. Het vee, dat de bouw
boeren in den winter noodig hebben voor
hun stalmest, wordt door de veebonders ge
leverd en, voor zoover bet niet in den winter
is gemest, in het voorjaar weer ternggeno-
mende prQsverhoudingen van het vee in
het najaar en het voorjaar zQn hierop ge-
baseerd, dat dit veehoudeo is den regel voor
den bouwboer niet onvoordeelig is en de
noodige stalmest op niet te boogen prijs komt.
Maar verander nu eens plotseling die ver
houding. Het gevolg zou zijn, dat de vraag
naar vee in het najaar grooter en het aan
bod in het voorjaar grooter werd. Dat wil
zeggen, dat duur vee moest worden gekocht,
om in 't voorjaar goedkoop weer te verkoo-
pen en het getal bouwboeren, dat het voor-
deeliger vond, om hun stroo eenvoudig te
verkoopen, in plaats van het aan den grond
terug te geven in den vorm van mest, een
getal, dat toch al veel te groot is, zou op
bedenkelQke wQze toenemen.
De zaak komt eenvoudig hierop neer, dat
wQ allen arbeidersgezinnen in ons land de
verplichting opleggen om, met een belasting
van ongeveer 25 per gezin, hun minder
gelukkige standgenooten aan den kost te
helpen.
DUUR BROOD, MEERDERE
WELVAART.
Nu men dit beweert, dient toch gevraagd
wanneer het waar was, dat graanrechten de
werklooze arbeiders van de straat zouden
brengen en zQ, die werkzaam zijn, in een
verhoogd loon vergoeding vinden voor de
meerdere uitgaaf aan brood, gelooft men dan
niet, dat zeer veel industrieën, die thans
een moeilQken strijd hebbeD vol te honden,
zoudeu ondergaan Gelooft men dan, dat
elke werkgever, hetzij in industrie of am
bachten, dadelijk geueigd en in staat zou ziju,
dat hoogere loon nit te betalen En zouden
hier de arbeiders niet bet kind van de reke
ning zQn, wanneer zij zich gedachteloos
hadden laten meeBleepen door de protectio
nistische visioenen, die tegen een critisch
onderzoek niet bestand «Jjn 9
Wie dien maatregel wil aanbevelen op zoo
zwakke gronden als de meeste protectionisten
doen, maakt zich schuldig aan zelfbedrog of
onderschat de scherpzinnigheid vau het volk.
Meer dan vroeger is dit volk thans de be
schikker van zQn eigen lot, en de eerstvol
gende verkiezing zal uitspraak doen over de
vraag, of die beslissing in zijn handen vei
lig is. Het kan zijn, dat het zich laat ver
leiden, maar dan zegt de heer De Boer met
den heer De Beaufortwanneer deze ver
kiezing is de zegepraal van het protectio
nisme, dan zal later nog wel eens een onpar
tijdig geschiedschrijver opstaan, die zal ge
tuigen, dat de Tweede kamer, voortgekomen
uit een beperkt kiesrecht, de belangen van
bet volk beter heeft weten te behartigen
dan die, welke het uitgebreide kiesrecht
ons gaf.
Bg kon. besluit s
is aan H. J. G. M01, op xgn verzoek eervol
ontslag verleend als aotaris te Rhenen j
ia aan mrP. A. van Battingha Wicher», op
sjjn verzoek eervol ontslag verleend als sub.
officier van justitie bg de arr.-reobtbank te
'b Of ave» ha ge
zQn benoemd tot substituut-offioier van justi-
tie bQ die reohtbank, jhr mr P. A, J. van den
B ra» deler, thans lubstitaat officier van justitie
bQ de arr.-reohtbask teZutphentot sabat-
offioier vnn justitie bg de arr.-reohtbaa*
te Zatphenmr A. A. baron van der
Felts, thans substituut officier van justi
tie bg de arr.-reohtbank te Heerenveen,
en tot substituut-officier van justitie bg de
arr.-reohtbank te Heerenveenmr F. W. van
Riemsdgk, thans ambtenaar van het O. M. bg
de kantongerechten in het arr. Rotterdam,
voor de kantons Schiedam, Brielle en Som-
melsdgke, ter standplaats Schiedam
is benoemd tot president der arr.-reohtbank
te Dordrecht mr S. Q-ratama We., thans rech
ter in de arr.-reohtbaak te Alkmaar;
is de kap.-luit. t./s. J. H. Strootman op
pensioen gesteld, onder toekenning van een
pensioen van f 1800 's jaars en eene verhooging
van f 900 'sjaars;
tg» bevorderd tot ksp.-lnit. t./s. de luit.
t./t. 1ste kl. jbr J. A. G. van der Staaltot
luit. t./s. 1ste kl. de luit. t./z. 2de kl. E. W.
Pfeiffar, en tot luit. t./z. 2ie kl. de adelborst
lste kl. M. C. Koning
is de kapitein L. Balliatjja, van het 8>fce
reg., op pensioen gesteld ad f 1495jaars en
dien kapitein de rang verleend van majoor
is voor den tgd van vgf jaren benoemd bg
het pers. van den geneesk. dieast der land
macht, tot reserve-offi. van geaondh. 2de kl.
de beer H. Klein, arts;
ii de E; A, R?yeri, laatsfelgk lid vff