MIDDELBIRGSGHE GOIRANT. N°. 120, 140' Jaargang. 1897. Zaterdag 22 Mei. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- ei Feestdagen. Pifs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo p*p., 2.— Afzonderiyke nummers kosten 5 cent ■heraoneter, AdverteatiSn voor het eerstvolfend Middelburg 21 Mei 8 u. vm. 57 gr, m. 12 u. I nummer moeten de» middag» i66x~ éiu "Sgr.,av.4u. 63gr. F. Verw. tam. kr. N. O. wind. I uur aan het bureau bezorgd *jj». Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel Groote letters naar de plaats die zij innemen. AdverteatiSn bg abonnement op voordeelige voorwaarde». Prospectussen daarvan ijjmgrati» aan het bureau te bekomen. Agente Te ZierikzeeA. C. de Moou, te TholenW. A. yah NmrWBHHUIJZKN. Middelburg 21 Mei. ACBTEBAF bljjkt on* ait eea sohrgven vaa den hoofdre dacteur vaa het bUd dat wg de toeseadiag va* het aommer vaa Zondag 9 e* Maandag 10 Mei vaa de Nieuwe Amsterdammer aiet te danken hebbea aan de redactie zelve, maar aan iemand die op een advertentie en eea des betreffend bericht onze aandaoht wilde vesiigen. Wg nemen hiervan gaarne akte en meenen onzen lezer» dit te moeten meedeelen, al doet het aan de hoofdstrekking van ons betoog Erger dan onhandig niet» af. Alleen deze cp marking meenen wg aan het adres der redactie pf administratie van De Anut. te moeten makenLaat haar voor vervolg detgelgke toezendingen niet n doen geaohieden, zooals in dit geval plaat» had, onder een strook, voorzien van den naam van haar blad. Dit moet van zelf aanleiding tet misver stand geven. Wat het Wederlaadach Onderwijze» ennootnhap wenseht. spreken ia zaken, hunne school betreffende. Sen regeling van dat recht moet ia de wet op het L. O. worden voorgeschreven. 6e. Weduwen- en wezenverzorging en ta laris regeling. Het hoofdbestuur doet te midden zjjner be schouwingen over het punt het volgende uit komen »De openbare onderwijzer» *gn een stemmig in den kraohtigen wensoh, dat de verzekering van rgkepensioen aan hunne we duwen en weezen het begin eg van de ver betering hunner maatschappelijke positie", het vrasgt met klem verbooging van de minima, toekenning van booger salaris in verband met dienstjaren en geschiktheid. Benoemingen ens. Bg kon. besluit zjjn, mei ingang van 1 Juli 1897, benoemd tot commies der poste rgen en telegraphie 4de kl. G. -enblg en H. R. Jansen, beiden thans surnumerair; be vorderd tot oommies der postergea 2de kl. G. Zgta, thans oommies 3de kl., en tot oom mies 3de kl. D. Ramos dt Jr. en M. A. Ra- mondt, beiden thans commies 4de kl. De St. Ct. bevat de wet van den 2den Mei 1897, tot herziening van de belastbare op brengst der gebouwde eigendommen. Met enkele woorden maakten wg reeds melding van het vlugschrift, door het hoofd' bestuur van dat Genootsohap ia het licht gegeven ia verband met de a. verkiezingen, Het verdient echter dat daarop nog eenigszins uitvoerig worde teruggekomen. Het hoofdbestuur richt zioh in dat vlugschrift tot de leden van het staatsbestuur, die nog maoht hebben door hun daden te toonea, dat de belangen van het onderwijs hun ter harte gaantot leiders van staatsparty en, tot kie zers, tot candidate» en vooral tot de vak broeders van velerlei gezindte en gezindheid van velerlei ontwikkeling en leef tgd, van velerlei rang, van velerlei politieke kleuren bet roept dien allen toe»Sluit u aaneenbespreekt, ver dedigt, verheldert; vraagt, eischt zelfs, wat wg als keurgarve op bet veld der verlangen bgeeaeameldenmsar eischt ook dat alleen, eischt ook dat alles; dringt erop aan tet onbescheiden worden» toe; waardig en met ernst maar laat uw grootste kracht zgn niet in uw woorden, maar in uwe eenstem migheid." En daarna geeft het hoofdbestuur de eisohen of verlangens als volgt op- le. Leerplicht tot het veertiende jaar. ImmersHoe het onderwgs reeds vroeg >het voo.-werp van de aanhoudende zorg der regee ring" moest worde», bljjkt hieruit, dat reeds in 1798 in art-. 13 der instructie van den agent voor de Nationale Opvoeding werd bepaald: >Hg tal zoo spoedig mogelgk aan het Uitvoerend Be wind voordragen de wgze, hoe de ouders zonder krenking van hunne vrjjheid zullen worden verplicht hunne kinderen van het onderwgs te doen gebruik maken." 2e. Herhalingsonderwijt. »Of*ohoon bestemd voor hen, die het geleerde willen onderhouden, wint bet ia aantrekkeljjkheid, als het tegeljjk een middel wordt om verder te komen Van dat >middel om verder te komen", kwam als zoodanig niet veel terecht. Bgna overal, waar het herhalingsonderwgs werd ingevoerd ia naam, was het het oude inhalingsonderwgi, de oude avondschool, een middel, dat schoolverzuim bevordert en jaar op jaar spreekt het regeerïngsverslag met altoos dezelfde gemoedelijkheid de klacht uit, dat wat >o»m«baar" was, wat voor •zooveel doenljjk" gegeven moest worden door de overgroote meerderheid der Neder- landsche jeugd gemist werd, soms zelfs, dat het »voor zooveel doenljjk" door tal van ge meentebesturen tegengewerkt werd. 3e. Kindervoeding. Het hoofdbestuur wenrcht daarbij zoover te gaan als bljjkt uit het bjj acclamatie aange- n omene op de vergadering te Deventer»De algem. verg. acht het in het belang van het on derwgs, dat in gemeenten, waar de bgzondere liefdadigheid ontoereikend bljjkt om kinderen, die zulks aoodig hebben en voor wie zulks gevraagd wordt, van voedsel (en kleeding) te voorzien, de daartoe strekkende pogingen van gemeentewege gesteund worden", dan zal invoering van leerplicht mogelgk zgn, niet alleen, maar ook uitstekende vruohten geven, 4e. De opleiding. Het hoofdbestuur dringt aan op meerdere gelegenheid tot opleiding op de kweekscholen en afschsffitg van het premiestelsel. Het wjjat het op het groote verschil, dat gemaakt wordt in de opleiding van artsen voor het lichaam en verzorgers van het geesteiyk leven. 5e. Regeling der tchoolaangelegenheden. In het kort komt het oordeel van het hoofd- hestuur hierop neer, dat de onderwgzers met hoofdact* het recht moeten hebben, mede te KERITE KAÜIEB, Zooals in een deel van ons vorig nommer nog is gemeld, werd Donderdag door de ka mer zonder stemming aangenomen het wets ontwerp tot regeling der flaancieele verhou ding tussohen het rjjk en de gemeenten en herziening der algemeene regelen ten aanzien der plaatselijke belastingen. Alleen de heer Maller bestreed het ont werp. Hjj had liever eene gemeentelijke bedrijfs belasting dan deze regeling. De beer Melvill van Lyaden noemde het ontwerp een model van financiekunst bracht den minister daarvoor hulde. Dit deden ook de heeren Nebbens Sterling en Knol Welt. DIT STAD EN PROVINCIE Woensdag avond vergaderden te Zie- r i k z e e de leden van het comité van School kindervoeding met dameBhelpsters en contri buanten. Deze vergadering was belegd met het doel den contribuanten rekenschap te geven van de wgze, waarop de bgeengezamelde gelden zgn besteed. De voorzitter, de heer dr J. Helder, opende de vergadering met de mededeeling, dat de inteekeningljjst met inbegrip van de zuivere opbrengst eener ten bate van de vereeniging gegeven soireé, groot f 51.05, eene gift uit Graveahage, groot f 25, en eene uit Zierik- zee groot f 20,— opbracht eene som van f 328.55; n aan ruim 60 kinderen gedurende 13 weken en 3 dagen driemaal 's weeks, en wel des Maandags, Woensdags en Vrgdags, een voedzaam middagmaal werd verstrekt. Het aantal uitgereikte portie's bedroeg 2400 en de prjjs per portie kwam te staan op ongeveer 11 cent, tegenover 20 oent in vorige jaren. Dit resultaat is ie danken aan eigen hulp. In de lokalen van de ar men bewaarschool, bereidwillig afgestaan, worden de spjjsen door een kookster onder toezicht en met behulp van een viertal dames, uit het damespersoneel daartoe benoemd, gereed gemaakt. Alle be- noodigdheden worden per bon door die dames aangekocht en de rekening tegen vertoon der bons door den penningmeester voldaan. De secretaris-penningmeester, de heet J. Hoger- land, legde eene gespeo'ficeerde rekening, met daar bjj kehoorende bescheiden, over, die door twee aanwezige contribuanten werd gecon fronteerd en goedgekeurdzy sluit met een flink batig saldo. In het verBlag van den secretaris werd hulde gebracht aaa de dames, die, om geldige reden, tot haar leedwezen, hare hulp niet meer kunnen verleenen, en aan den heer F. J. van der Ven, die wegens verandering van woonplaats uit het comité moest treden en, als practicus, bjj het in het leven roepen en bg het in eigen exploitatie nemen der in stelling aan dames en oomité-leden groote diensten heeft bewezen. De belangelooze toe- 'jjding van de overige dames, tot tchoolkinder- voeding behoorende, werden naar verdienste gehuldigd; evenzoo werd dank gebracht aan corporatiSn en bjjzondere personen, die mede< werkten tot stjjving der kas. Deze vergadering werd door de aanwezige contribuanten met belangstelling bg gewoond. Na s floop der werkzaamheden stelde de heer mr S. J. M. van Geuns voor aan den heer T. J. van der Ven namens het oomité en con tribuanten (de dames niet te vergeten) een Bchrgven te richten, inhoudende de erkente- lgkheid van allen voor de goede diensten, door hem aan Schoolkindervoeding bewezen. Met applaua werd dit voorstel aangenomen en den voorzitter met den secretaris opge dragen zich van die taak te kwjjten. Nadat door mr S. J. M. Geuns den voor- sitter, namens de aanwezigen, een woord van hulde was toegebracht, sloot deze de verga dering. In de stallen van den veekoopman J. van O rermaire to K a p e 11 e b r u g is het mond en klauwzeer uitgebroken. De gemeenteraad van Sas van Gent heeft besloten, dat aldaar voortaan wekelgks, en wel Dinsdags van 2 tot 5 uur des namid dags, eene veemarkt zal worden gehoude». Bezwaren tegen dat besluit moeten vóór 3 Juni e.k. aan Gad. Statei van Zeeland wor den medegedeeld. In de Donderdag te T e r a e u z e ge houden vergadering der soherpschutters-ver- eeniging Foor Vaderland en Koning, werd besproken het programma van de feeste lijkheden, die deze vereeniging op 17 en 18 Juni aanstaande zal geven ter viering vnn haar tienjarig bestaan. Zooals reeds vroeger gemeld is, zal op ge noemde dagen een schietwedatrgd worden ge- honden, tot deelneming waaraan alle sohnttery- vereenigingen in Zeeland zullen worden uit- genoodigd. Wanneer de vereeniging voldoenden steun erlangt, zal aan het feest een meer algemeen karakter worden gegeven. Te Sohoondjjke werd Donderdag in de herberg 's Landt Welvaren de gewone algemeene vergadering van ingelanden van den generalen Print Willem-polder gehouden, waarin van de 80 ingelanden tegenwoordig of vertegenwoordigd waren 75 leden, uitbren gende 73 stemmen. Ingekomen was eea brief van de watering Cadzand met verzoek te willen medewerken ten einde te verkrggen, dat er alleen met een voorgeschreven model van korten dissel op de. grintwegen mag gere den worden en deze wegen mogen bereden worden met wagens met niet meer dan twee aangespannen paarden. Na een zeer breedvoerige discussie werd het idee omtrent bet rjjden met eea voorgeschre ven dissel bjj acclamatie goedgekeurd en dat omtrent het rgdem met niet meer dan twee paarden met 47 tegen 26 stemmen- Het verzoek van Joh. Risseeuw en J. Rie- mens om een gedeelte van den Gateraisseweg 1897 te oegriaten, in plaats van ia 1! werd zonder hoofdelgke stemming aangenomen. De rekening over 1897/98 werd goedgekeurd ontvang op f 40.715.79, ia uitgaaf op f 39.940 21*, alzoo met een batig saldo van f 775.57*. Eveneens keurde de vergadering goed de begrooting voor 1897/98 in ontvangst op f 20.354.38* en in uitgaaf op f 20.354.38' en bet gesohot bepaald op f 2.70 psr H.A. Het verzoek om het gevoelen van de ver gadering te vernemen omtrent het maken van los- en laadplaats aaa de uitwateringssluis bg> Nommer Eén werd aangehouden tot het vol- geide jaar. 1 eer Van Deinie kon daarna nog korter zjjn t an op andere plaatsen. Van de gelegenheid tot debat werd door drie aaahaagers der anti-revolutionaaire party gebruik gemaakt, waarvan een de gewone redeneering vóór tgdelpke graanrechten e* tegen lee-plicht hield. Een ander vroeg den heer Va* Deinse, waarom bjj tegen de wet- Lohman (niet-intrekkiag van rgkssubsidie voor bjjzondere scholen wegens aiet bgtgds vervulde vacaturen) had gestemd. Het antwoord van den afgevaardigde luidde tertoht: omdat daarvan seer gereedelgk misbruik kon worden gemaakt. Es» derde vroeg, wiaruit de aangeprezen middelen tot opbrffitg van den landbouw moesten bekostigd worden, als men geen graanrechten wild». De heer De Klerk beantwoordde de aanval lers breedvoerig en degelgk en haalde daarbjj tegenover den laatste* spreker aan al wat reeds honderdmaal is gezegd. Van dupliek moest wegens het vergevorderde uur worde» afgezien. Van weemjjde» kenmerkten de debatte» zioh door bezadigdheid en een waardeerenden toon. Tot nog toe was het ia ons land niet de gewoonte, dat een minister buiten het parlement eene politieke rede hield. De mi nister van binnenlandsohe zaken, mr S. van Houten, zal echter, naar mea uit Groningen aan het Bbld meldt, a. a. Maandag in eene opeabare vergadering ia het ConcerthniB al daar eene spreekbeurt vervullen. De minister is uitgeaoodigd door verschillende liberale kiesvereenigisge». Deze bgsenkomet is belegd voor het stellen van eea onndidaat voor het lidmaatechap der Tweede kamer. VEHEIEZIKGEI. De bron van op praatje» of gissingen berustende berichten ia Middelburg is weer aan het vloeien. De Hollandsche bladen worden opnieuw vergast op beslist onware, half-ware of onvolledige beriohten. Zelfs zoader eenig nader onderzoek disebt men hun dergelgke on-ditt op. Nu weer doet de ronde het bericht, dat door i werkliedea-vereeniging de heer F. M. Wibaut caadidaat gesteld zou zgn voor de a. Kamerverkiezing ia ons district. Een enkele gaat zelf» zoover van daarbjj de zonderlingste, de oa/erjjmdste veronderstellingen te maken- Wjj kunnen nu het bewuste berioht beslist tegen spreken en voegen daarbjj de mede- deeling, dat op de jongste vergadering van de werklieden kiesvereeaiging Ontwikkeling be sloten is geen eigen candidaat te stellen. Met deze tegenspraak voldoen wg aan een van verschillende kanten tot ons gericht verzoek. Uit I e r b e k e schrgft men ons Daartoe uitgeaoodigd door de kiesvereeai ging Burgerplicht alfaier, traden Donderdag avond voor een goed bezette zaal op de hoe ren D. de Klerk, raadslid te Rotterdam, en mr J. G. van Deinse, lid der Tweede ka mer te Hulst, de eerste om het program va» urgentie der Liberale Unie te ontwikkelen e» aan te bevelen, de laatste om te verklaren, dat hg bjj een hernieuwing van zy* mandaat zou medewerken om het te verwezenlgken. De inhoud hunner redevoeringen kwam over een met wat de bladen omtrent hun optreden elders hebben gemeld. De heer De Klerk boeide zgn gehoor van 't begin tot het einde, o. a. door den eenvoud, de helderheid en de warmte van z|n rede. De De heet Talma en zjjn besttjjders. Tegen Donderdag avond was ia de groote Schutte*thof-t&&l alhier vanwege de anti- revolutioanaire kiesvereeaiging Nederland en Oranje te Middelburg eene openbare verga dering uitgeschreven, waarbjj de heer A. 8. Talma, predikant te Arnhem, als spreker zou optreden. De toegang was voor iedereen vrjj en er was geanaoiceerd dat er gelegenheid zyn zon tot debat; twee redenen die een vrjj druk bezoek deden veronderstellen en ook tenge volge hadden, ofsohooa niet zoo druk als wg hadden vermoedde zaal toch bevatte nog heel wat ledige stoelen. De heer A. LUtooy opende de bijeenkomst met gebed, om daarna aan den heer Talma het woord te geve». Deze verklaarde te zulle» spreken over »oase christelijk-historische beginselen en de sociale belangea". Hg begon met aan te toone» dat met >ohristelgk-historisohe beginselen" het zelfde bedoeld wordt als met »anti-revolution- naire beginselen" en dat de samenkoppeling van eene bespreking dier beginselen met eene betreffende de sooiale belangen het bewga levert dat de aati-revolutionnaire party dat hoofdpunt uit haar program »iet onder stoe len of banken steekt. Evenals allerzgds aangedrongen is op uit breiding van kiesrecht is ook aangedrongen op sociale hervormingen en faefc was hoog tg d daarvoor. Dit toonde spreker in den breede san hg sohetBte het vooruitdringen, het op den voorgrond treden van de democratie, van een nieuwen stand, die ook zgne eisohen stelt. Hoe staat nu de sntirevolutionnaire partg tegenover den z. g. n. vierden stand vroeg «preker, doch alvorens die vraag te beant woorden, besprak bg eerst art. 4 va» het pro gram van den Chr.Hitt. Kiezertbond, waar van hg de vaagheid en ongerijmdheid in het licht stelde. Het program der antirevolutionnaire partg biedt ook niet zooveel als misBohie» menigeen wensoht, wat een gevolg hiervan is dat het werd samengesteld ia een tgd toen de sooiale kwestie nog niet zoo op den voorgrond trad als thans het geval is. Die partg is historisch en ohristeljjk niet omdat zg de hervormingen wil die zoowel liberalen als antirevolntionnairen wearche» tot stand gebtaoht maar omdat %jj een regee- ring wil in dien geest; daar toch gaat bet om. Vervolgens besprak de heer Talma programmes der verschillende partgen. Spreker wees er op dat bgv. uitvoering va» het programma der Liberale Unie, wat aangaat armenzorg, een anti-kerkeljjk karakter draagt. Wanneer er gestreden wordt in onzen tgd voor de verhooging der traktementen der predika» ten iB dit minder van belang dan de strgd, die dient gevoerd om het behoud der kerke- Ijjke armenzorg. Het omstooten van die armen zorg zou de kerk bjj zyn wortel aanvatten. Vervolgens toonde spreker aaa dat in de liberale partjj geen verweer is tegen de demo cratie i ijj meet, waar d» laatste optreedt, haar tegemoet komen en regeeren bg hare gratie. De anti revolutionaaire partg staat daarin totaal anders. Deze heeft grondbeginselen, die steun en vastheid geven. Zg gelooft in een overheid die de liberalen niet hebben zg gelooft in een soevereiniteit bg de gratie Gods, een overheid die door God oh» is gesteld. Een christen weet dat gehoot zanten aan het gezag, dat zedelgk gegrord ia, plicht is. De anti-revolutio»naire partg is door haar geloof in Christn» een democratisch sociale. Het wezenlgke evangelie is de bescherming van de verdrukten en éllendigen. Het programma van actie der anti-revolu- tionnairen bedoelt tegemoet te komen aan de schromelijke ellende, aan de vele miestanden in de maatBohappjj, wat spreker, door de ver schillende onderdeelen van dat programma te bespreken, trachtte aan te tooien. Aan het slot zgner rede warden door den heer Talma nog met een enkel woord de pro tectionistische artikelen in het program der anti-revolutionaaire* aangeroerd. Hjj achtte die van ohristeljjk standpunt zeer goed verdedigbaar. Hy gaf toe dat zoowel de invoering der graanrechten als uitbreiding van het tarief op bewerkte artikelen voor den arbeider zjjn zal verhooging van levenskoste», maar wees erop dat het proteotionistisohe Duitsohland bet vrjje handelsland Es geland met rgn industrie totaal heeft overvleugeld- Ons land ligt industrieel achter bjj andere landen, die hunne industrie beschermen. Graanrechten zullen den laidbouw helpen, hoewel niet te ontkennen is dat de land- heeren het grootste deel der wiast in den rak zullen steken. Daarom raadde spreker zgn hoorders aan, als zg anti-revolutionnaire* maat de kamer zenden, dan vooral vertegen woordigers te zenden die sociaal denken. De daling der graanprjjzen heeft den l&ndb.- u- wer veel ellende bezorgd, welke door sty ging van die p-jjren kan gelenigd worden. Er zgn maatregelen te nemen om te verhoeden dat de eigenaars-nietverbouwars de voordeelea van de bescherming in den zak steken, zooals bg voorbeeld progressie bg grondbelasting voor aiet zelf hun land bebouwende eigenaars en verandering in de paohtoontracten. Van de na de rede gegeven gelegenheid tot bet voeren van debat werd door een drie tal beeren gebruik gemaakt. De eerste spreker, de heer I. H. C. Hfyse, begon met er op te wjjzen, dat ook bg, ofschoon liberaal, zioh het recht toekende zioh Christen te noemen. Gedurende een reeks van jaren was bjj predikant en by heeft dat ambt aiet nedergelegd omdat hg de kerk of. den godsdienst niet lief had, maar tengevolge van huiseljjke omstandighedenhg is nog een vriend van de kerk en den godsdienst. Daarna toonde bjj aan dat de Christelgke godsdienst in den beginne was een godsdienst der armen, doch later is geworden een dienaar van de grooten der aarde. In deze dagen wil men het doen voorkomen of juist de kerkelgke partgen zich warm maken voor de kleine luyden, maar die liefde voor bet kleine volk is gewoon boerenbedrog. De sntirevolution naire partjj schrgft bescherming in haar vaan del, voor de kleine luyden, maar zg speelt daarmede gevaarlgk spel omdat eg, eenmaal den weg van bescherming inslaande, »ietweet waarheen die weg voeren zalde suikerfabri- oage bewg at dat al reeds. De antirevolutionnaire partg was steeds voor peraoonlgke* die» s*plicht en dat strekt baar tot eere, dooh wat doet zg nu Om de katho lieken te believen verstopt zg dat wspen. Eiudelgk besprak de beer H*y»e nog het door den heer Talma gezegde over armenzorg. Hg itelde in het licht dat het doel van de desbetreffende paragraaf in het program der liberalen niet is de kerkelgke armbesturen af te danken, maar wel om samenwerk'ng te ver krggen tussohen de kerkelgke en burgerlijke autoriteiten. De tweede spreker, de heer Herman Sngders, begon, nn, evenals de beer Heyse, hulde ge bracht te hebben aan den heer Talma voor zgne rede en evenals deze verklaard te hebben dat hg met veel van het gesprokene «ympati- «eert, met er op te wjjzen dat de partgorga- aisatie in de war is gestuurd en bedorven, wat jammer iz, wjjl men zoo mooi op weg was om de partg en te schiften in linker- en rechter- «gde. Daarna besprak hy de door den heer Talma geleverde critiek op art. 4 van den Chr. Sist. Kiezertbond, om vervolgens erop te wgsen dat door zijn party nu eenvoudig weder op den voorgrond wordt gesteld de leuze tegen de liberalen en dat ook nu weder de echool- strgd wordt opgerakeld. Tengevolge hiervan laat de anti-revolutionnaire party tal van ooi- «ervatievei in hare rijen.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1897 | | pagina 1