MIDDELRURGSCHE COURANT.
7 Mei.
N°. 107,
140" Jaargang.
1897.
Vrijdag
Middelburg 6 Mei.
Losse erepen op politie! plied.
Deze couran 1 verschijnt dagelijks, met aitzondering van Zon- en Feestdagen.
Pr| per kwartaal, zoowel voor Middelbnrg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p^ 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
ncfmometev.
Middelbnrg 6 Mei 8 u. vm. 46 gr,, m. 13 u.
58 gr., av. 4 u. 51 gr. F. Yerw .Z.W. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór éim
uur aan het bureau besorgd zyn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 1—7 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zy innemen.
Advertentiën by abonnement op voordeelige a 4festen.
voorwaarden. Prospectussen daarvanzyn gratis I Te ZierikseeA. C. pb Mooi/, te Tholen: W.
aan het bureau te bekomen. 1 A» vajt Nieuw knhuijzku.
I.
Nog slechts enkele weken scheiden ons
van den voor het staatkundig leven in
Nederland gewichtigen strijd.
Wie het niet wist, zou het anders niet
zeggen.
Yan warmte en opgewondenheid by
velen nog geen sprake. Alleen in clericale
kringen heerscht bewegingen dan gaat
deze nog uit van de voormannen.
Ons volk, kalm van natuur en vreedzaam
van aard, windt zich niet spoedig op. En
wordt het zoo nu en dan warm, dan geldt
die warmte vaak meer personen- en andere
kwesties dan politieke vraagstukkentenzij
de godsdienst daarin gemengd wordt.
By sommigen heeft het zelfs allen schijn?
of zy zich geneeren in het staatkundig leven
van het land belang te stellen.
Yan politiek, zij willen er niets van weten.
Alsof het een schande, een misdaad is
deel te nemen aan de voorbereiding tot een
strijd, waarby aller belangen ziju betrokken
waarin beginselen moeten zegevieren of
ondergaan
Die onverschilligheid, dien afkeer van
politiek schryven wij voor een deel toe aan
de groote schaduwzijden, welke den verkie-
zingsstryd vaak kenmerken; aan de klein
geestigheden, de onhebbelykheden, die daar-
bij vallen waar te nemen.
Alsof elke stryd niet zijne licht- en
schaduwzQden met zich brengt!
Meermalen hebben wy gewenscht dat wij
in znlke dagen den Belgen gelijk waren
dat wij iets van hunne opgewondenheid
toondendat wij ook eens hnn belangstelling,
hun feu aacré aan den dag legden, zelfs met
al de drukte, hun daarbij eigen.
Als wy eens een tijd lang in de ver
drukking kwamenals de clericale partijen
ook in ons land eens de macht in handen
kregen, wie weet of dan de strijdlust niet
meer opgewekt werd, de belangstelling
grooter! En misschien deden dan wel in
de politiek mee velen, die nu van verre
blijven staan.
Met de uitbreiding van het kiesrecht zou
die opgewektheid immers vanzelf komen
zoo hoorden wy beweren.
Met-uw verlof: daarvoor is, wy hebben
het vroeger al opgemerkt, de uitbreiding
nog te gering geweest; heeft het kiezers
korps nog niet genoeg nienw bloed gekregen.
Misschien valt het in Jnni nog mee en
zijn de stryders sterker en werkzamer dan
w0 wel denken.
Over den strijd zei ven hebben wij, na al
wat in de laatste jaren is geschreven, niet
veel meer te zeggen.
Het geldt daarby eenvoudig de kwestie,
of men in het aanstaand vierjarig tijdvak
meer dan tot nu toe verlangt: toepassing van
de sociale rechtvaardigheid.
De voorzitter van de Middelburgsche
kiesvereeniging Eendracht maakt macht heeft
Vrydagavond de kwestie zoo zuiver mogelijk
gesteld toen by vroeg
„Wat zal bet vierjarig tijdvak, dat nu
aanbreekt, ons brengen Zal in onze ver
tegenwoordiging eene meerderheid komen,
die niet meer praat over betrachting van
meerdere rechtvaardigheid in de sociale
toestanden, maar ook in waarheid verbetering
zal aanbrengen; of znllen de beloften,
door alle partijen schier op dat gebied meer
of minder gedaan, weer vergeten zijn als
de kenzen zijn geschied
Zullen de beginselen van vrijhandel, die
zooveel welvaart in ons land hebben ver
spreid, ook in de nieuwe vertegenwoordiging
gehandhaafd blijven of zal kleinzielig eigen
belang rechten op eerste levensbehoeften
weten door te drijven en daardoor de min
vermogende klassen bovenmate belasten
Zal ons volksonderwye voort kunnen gaan
kennis en ontwikkeling te verspreiden of
zal dit wederom aan allerlei aanvallen van
clericale zijde bloot staan P
jftillei) tot wetten verheven worden de
beginselen, in het door ons beleden pro.
gramma (dat der Liberale Unie) neergelegd
Dat zyn de ernstige vragen, die de kiezers
hebben te beantwoorden. Zy dienen een
voudig te kiezen tnsschen achteruitgang,
stilstand of vooruitgang op sociaal gebied;
voor of tegen het oude, bekende streven van
hen, die de macht der kerk willen stellen
boven die van den Staat
Dat zyn de hoofdpunten waar het om gaat.
Wij hebben nu Roomsche en Protestantsche
clericalen; Kuyperianen en Lohmanianen
de fractie van dr Bronsveld en de katholieke
party, die gaarne de macht van de Room
sche kerk in ons land zag uitgebreid. Wij
weten dat er zyn conservatief-liberalen en
vooruitstrevende liberalen; radicalen, parle
mentaire en revolutionnaire socialisten.
Over al die verschillende partijverhoudin
gen zullen wy nu niet meer uitweiden;
tot vervelens toe heeft men jaren lang daar
over geschreven, geredeneerd en kunnen
lezen en hooren spreken. Maar hierop wen-
schen wij uitdrukkelijk te wijzen dat, volgens
duidelyk sprekende verschijnselen op politiek
gebied, de verschillende fracties der onder
scheidene partyen ten slotte zich toch zullen
vereenigen de katholieke party gaf daar
van reeds dadelijk het voorbeeld, toen dr
Schaepman, met zijne democratische ideeën,
het hoofd in den schoot legde, terwijl de beide
deelen der anti-revolutionnairen elkaar meer
en meer naderen en alles ten slotte
zich weer zal oplossen in twee machtige
partijen: de voor- en de tegenstanders van
het clericalisme.
Maar zonder dien vijand nit het oog te
verliezen, waartegen allen moeten strijden,
die, geloovig of ongeloovig, de op gods
dienstig en maatschappeiyk gebied bestaande
vrijheid willen hoog houden, waarvoor onze
voorouders hebben gestreden; zonder
voorby te zien dat van die zijde gemeen
schappelijk gevaar dreigt, willen wy,
elk van zyn standpunt, opkomen voor onze
)len, meer of minder geavanceerd,
meer of minder democratisch.
Veel, zoo niet alles, hangt in deze in
eiken kring af van de omstandighedenvan
tal van locale toestanden.
In den persoon zijner kenze trachte elke
party, zooveel mogelijk, de afspiegeling van
hare beginselen te verkrijgen, de waarborgen
dat bij als afgevaardigde meewerken zal die
eerlijk toe te passen. Maar is de kenze
gevallen, dan treden met en in hem die
principes op den voorgrond.
Dan wijken alle mogeiyke en onmogelijke
rsoonlijke sympathieën en antipathieën:
dan staan allen, die éen zijn van gedachten,
ook als éen man op de bres.
Daartoe op te wekken is ons hoofddoel.
Wij zullen onze lezers niet vermoeien met
ellenlange betoogen, waarin wij slechts in
herhalingen zouden vervallen van hetgeen
jaren achtereen, sedert de kiesrechtmtbreiding
en het sociaal vraagstuk op den voorgrond
traden, door ons en zoovele anderen dag
aan dag is betoogd.
Wij wenschen eenvoudig in de volgende
dagen, in korte trekken, waar dit pas geeft,
zonder kwesties en vraagstukken van anderen
aard over het hoofd te zien, vaak onder
aanhaling van beweringen van voor- en
tegenstanders der vrijzinnige party, te wyzen
op het gewicht van den naderenden strijd
nu eeüB te waarschuwen, dan weêr te raden.
Maar in alle gevallen op te wekken om
te doen wat naar onze overtuiging in het
belang van het vaderland is.
En wij zullen dat doen, handhavende
bekend standpunt, beslist ons scharende aan
de zijde der Liberale Unie.
Zoo hopen wij tegen den dag der stem
ming in onze provincie allen, die de vooruit
strevende richting zijn toegedaan, al zijn
zij het dan niet in alle opzichten met ons
eens, gereed te vinden tot een yver en
toewijding voor de publieke zaak, die VK
de oude kiezers in onze omgeving ste
werden aangetroffen en die den nieuwen tot
voorbeeld kunnen strekken. 0
Partijkenmerk of niet.
Er is ia de politiek gelukkig ook plaats
voor dankbaarheid en er zjjn persoonlijke
oonsideratiës, die mogen wegen. Daarom
achten wjj 'tzeer begrypelyk, dat de Zierik-
seesohe liberalen niet kunnen scheidea van
een man, die hen 34 jaren lang heeft verte
genwoordigd, die zeldzaam trouw is geweest
in de behartiging van 's lands belangen, die
voor zyn district alles heeft gedaan, wat bil-
lykerwyze verlangd koa worden en wiens
richting gelijk liep met die van de meerder
heid zjjser kiesers.
Maar voor de klaarheid der verhoudingen
ie het noodig zegt Het Vad. en wjj nemen
diens woorden met volle iastemming over
terstond protest aan te teekenen tegen de
motie, waarin de Unie-liberalen den heer
Van Kerkwjjk hun vertrouwen schonken, voor
zoover daarin beweerd wordt, dat >de zaak
der protectie wel een belangryke politiek-
economische kweBtie vormt, maar geen party-
kei merk, de vooruitstrevende liberalen,
die bua vereenigiagspuat vinden in de Lib.
Unie, onderscheidende van andere pariyen."
Dit laatste is, letterlijk genomen, waar, ia
zoover ook de oud-liberalen tegenstanders zyn
van protectie en al zoo de zaak der protectie niet
Unie-liberalen alleen, maar alle liberalen
onderscheidt van andere partyen. Dooh de
klaarbljjkelyke bedoeling der vreemd gestelde
zinsnede is deze, dat anti-protectioniatiiohe
gezindheid geen hoofdzakelijk kenmerk be
hoeft te zyn van de Unie-liberalen, dat strijd
tegen de protectie op hun programma bjjzaak
is. Dit is nu zeer stellig onjuist. Reeds de
overwegingen van het programma, wettelijks
bevoorreohting van het kapitaal verbiedende,
«eroordeelen alle protectie, en op bet hervor-
miagg program iB het uitdrukkelijk gezegd,
dat bevordering van landbouw, nyverheid,
handel moet geschieden niet door protectie,
maar door andere maatregslen.
De heer Yan Kerkwjjk is het niet daarmede
een', blijkens zyn stem over de motie-Dob-
belman en de nu door hem afgelegde verkla
ring. De vryheid der Zierikzeesche liberalen,
om hem wel te oandideeren, blyffc natuurlyk
ongerept, maar wjj moeten er in het belang
der zaak tegen opkomen, dat dit gesohiedt
op grond van overwegingen, die onjuist zyn
en op bet standpunt der Liberale Unie eei
verdacht licht zouden kunnen werpen.
Huson van de 13de naar de 11de; M. Laer-
■oes van de 15de naar de 17de; A. B. Reuter1
van de 161e naar de 18de W. Boll van de
17de naar de 18deA. H. Polak van de 19de-'
naar de 20ste; J. L. Gruber van de 22ste
■aar de 24«teH. L. Hermans van de 23ste
naar de 24steF. H. J. Wibaut van de 23ste
naar de 24ste; J. Janssen van de 24«te n
de 25ste en mr G. Bakker van de 26ste naar
de 27ste klasse.
De aanslag van W. Werner vervalt.
Dinsdag morgen sloegen onder Krab
be n d y k e twee span, voor een egge gespan
nen paarden onverwaohts op hol. Spa der
knechts, A. K. genaamd, 44 jaar oud en on
gehuwd, kwam met de egge ia aanraking en
werd over ongeveer 300 meters meegesleurd
eer men hem kon ter hulp komen. De man
bleek zeer zwaar gekneusd te zyn en Vavonds
overleed hjj onderhevige pjjaen. Hjj laat een
81-jarigea vader aahter en algemeen is
deelneming in dit treurig geval.
Te Amsterdam is door het provinoiaal
kerkbestuur in Noord-Holland toegelaten tot
den predikdienst by de N. H. gemeente de
heer A. Dekker te Biervliet.
UIT STAD EN PROVINCIE
Meldden wy onlangs, dat men bezig was
in de Verwery straat aan het gebouw der
Concert- en gehoorzaal alhier twee nood
uitgangen te maken met bordessen en trappen,
wy ontvingen thans de mededeeling, dat die ge
reed zyn,|dat deuren verbreed zyn enz.en verder
alles is gedaan, ingevolge opd-aoht van burg.
en weth., ter voldoening aan den wenBoh der
commissie over de brandweer, om eene snelle
ontruiming van het gebouw mogeljjk te maken.
Bjj elke uitvoering in het gebouw, te
ginaen Dinsdag s., zullen in genoemde straat
de frappen worden geplaatst, waarna zjj telkens
worden weggenomen.
Naar men ons meldt, is een berioht in
de Hollandsohe bladen, omtrent een groot
gevaar, waaraan Zondagavond de reizigers per
tram M i d d e 1 b u r g—Y1 i s i n g e n zou
den ontsnapt zjjn, zeer sterk overdreven.
Trouwens de bewering dat passagiers uit
de tram sprongen, toen deze in volle vaart
was, en over de weg roldenterwyl noch
sonducteur noch maohinist daarvan iets be
merkten en door een derde moesten gewaar
schuwd worden, klonk al vrjj zonderling.
Het geheele geval heeft er zioh toe bepaald
dat, tengevolge van de onrustigheid van eenige
passagiers, de as van een der rytuigen brak
en daardoar eenige vertraging ontstond.
Als vervolg op hst verslag van de Woens
dag te Ylissiagea gehouden raadszitting
dient nog gemeld zooals ia een deel der
oplaag van ons vorig lommer reeds gesohied
de dat in het kohier van den Hoofdelyken
omslag nog de volgende wijzigingen zjjn i
gebracht.
Op het kohier worden gebrachtS. M. Bar-
kelau, J. Dny ven waarde, G. C. Gillissen inde
leP. J. P. Leenhouts in de 6eG. A. Pulle
in de 8 W. C. v. d. Volkere ia de 9e; H.
F. H. van Olffen en J. Wouters ia de 10e; en
W. L. Winkelman in de 13e klasse.
Verder worden overgebrachtC. de Plaa,
J. M. de Plaa en G. D. Woesthof van de le
naar de 2eJ. Anker en wed. Burgers van
de le naar de 3e W. Sweaaen van de 4e
■aar de 5e; H. H. Hujjgens, W. L. Pulle en
G. A. Palle van de 8j naar de 5a; W. L.
Huson van de 8e naar de 9e; G. L. P. Flor-
schute van de 9e naar de 10a; A. Polderman
van de 11e naar de 12e klasse.
Eindelyk worde* nog overgebrachtA<
het wijt.
Kookoursus en bndinriohting.
Otder voorzitterschap van den heer L. K.
van der Hant werd Woensdagavond op een
der bovenzalen van de sooieteit de Vergenoe
ging alhier eene vergadering gehouden van
het departement Middelburg der Maatschappij
tot nut van 'f algemeen.
Niettegenstaande de belangrijkheid der
agenda was de opkomst niet druk.
Mededeeling werd gedann van eenige inge
komen stnkken, waaronder een schrjjren van
dea heer mr E. Fokker, houdende bericht dat
b§ verhinderd is de vergadering by te wonen.
Daarby schreef de heer Fokker, dat. hy met
leedwesea gezien heeft, dat het bestuur nog
geen aanleiding heeft gevonden het door hem
in eene vorige byeeakomst aanbevoleae om
trent het woningvraagstuk aan de orde te
stellen, doch dat hy zich voorstelt daarop in
eene later te houden departementsvergadering
terug te komen.
Vervolgens werd overgelegd de rekening en
verantwoording van de bewaarsohooloommissie.
De rekening, in ontvang f 3150.35 en in uit
gaaf f 3036.89s bedragende en dus sluitende
met een goed saldo van f 113 45s, werd, na
door twee leden onderzocht te zyn, goedge
keurd.
Blykens het verBlag der oommissie is be
doeld goed slot een gevolg hiervan dat niet
alle werken, die men voornemens was te
doen uitvoeren, zyn verricht en er eigenlyk
een tekort bestaat van f 400. De commissie
vraagt aan het bestuur of het departement
uit zyne kas eene verhooging van subsidie
kan verleeaen, of wel zioh wenden wil tot het
gemeentebestuur om bet tekort te dekken.
Aan het departementsbestuur werd overge
laten ten deze de aoodige stappen te doen.
Daarna was. aan de orde de bespreking van
de vraag: Zal het departement medewerken
tot de stiohting. a Van een kookoursus voor
den arbeidenden stand en b van een badin
richting.
De. voorzitter herin ^raan dat in eene
vorige vergadering dc '«den
merking gemaakt is,
stuur te weinig hooi .n
dat lid o. a. ook eerstgenoemd ond
der de aandacht van dat bestuur.was gebracht.
Het bestuur heeft dat reeds, vroeger (Over
wogen, maar is wegens gebrek aan geldmid
delen daarop niet verder ingegaan.
Nu gebleken is dat het hoofdbestuur wil
medewerken en. aeer waartohynlyk de steun
van Ons Huis te verkrjjgen is, heeft het be
stuur de zaak opnieuw ter hand genomen.
Yan het bppfdbeatuur kan een on der wy te
res verkregen worden, tarwyl de totale.kosten
van een ourius, als bedoeld wordt, op f 180 4
f 190 worden begroot.
Leoture werd gegeven van een schryven van
het departement Lochem, waarin omtrent
zoodanigen cursus de aoodige inlichtingen ge
geven worden.
Daarop deed de voorzitter de vraag of het
departemeat wil medewerken tot de stichting
van een kookcursus. Die vraag werd toestem
mend beantwoord, waarop het bestuur voor
stelde hAt te qiaohtigea te dezer,zake in Over
leg te treden met het bestuur van Ons Buis.
Dat voorstel werd aangenomen.
De tweede bespreking betrof de stiohting
van eene badinriohting.
De voorzitter achtte het niet noodig de
voordeelen van zoodanige inrichting in het
lioht te stellen, wjjl by vertrouwde dat die
algemeen sullen worden erkend.
Het bestnu* stelde tooi de* stoot te geve*
om deze nuttige zaak tot stand te brengen en
van wege het departement eene som van f 20>
beschikbaar te stelle* als renteloos vosrer'
met eèn jaariyksohe aflossing va* i
tevens va* het gemeentebestuur te
eene bydrage van f 1000.
De heer Van Woelderen vroeg hoe groot
het bedrag geraamd is, noodig voor de stich-
tiag van soodanig ba ihuis, waarop de voor
zitter antwoordde dat dit f 15 000 zyn zal.
Het bestuur ontvouwde kortelyk zyn plan-
nen, waaruit bleek dat niet direot de stiohting
van een volksbadhuis in de bedoeling lag,
maar van een badhuis zoowel voor het volk
als voor andere klassen der maahchappy.
De heer Wibaut deed daarna het voorstel
dat het departementsbestuur zich ook aal wen
den tot het bestuur der Spaarbank om een
toelage in geld voor de opricbtingtkosten en
deelname in het benoodigd kapifcaa', 't zy
renteloos of tegen zeer lage rente.
Nadat de leden hadden goedgevonden de
medewerking van het departement te verlee
aen tot de stichting van een badinriohting,
werd het voorstel vnn de* heer Wibaut, waaruit
deze, na ontvangen inlichtingen van een lid
der commissie voor de spaarbank, bet woord
-enteloos" had weggenomen, aangenomen met
algemeene (10) stemme*. Een der leden hield
zioh buiten stemming.
Wat betreft bet vragen eener bjjdrsge aan
bet gemeentebestuur, verklaarde de heer jhr
mr L. Sohorer dit idee te steunen, maar gaf
by in overweging aan de gemeente een twee
ledig versoek te doen, al. afstand van benco-
digden grond en eene geldelyke subsidie of
een van beiden.
De voorzitter betuigde zyn leedwezen dat
zoo weisig laden gebruik hadden gemaakt van
de gelegenheid om aan de discussie over twee
zulke belangryke punten als thans zyn be
handeld deel te nemen.
Ten slotte werd door den heer Perm. Sdr-
ders, afgevaardigde ter algemeene vergadering,
verslag uitgebracht omtrent het daar voorge
vallene.
Gemeenteraad van Middelburg,
Zitting van Woensdag middag.
(Slot.)
Nadat de zitting heropend is, wordt door den
heer Van der Swalme de aandacht gevestigd
op het terrein aan den Dam, dat er thans
uitstekend uitziet, omgespit als het is en
van meststoffen voorzien. Hy vraagt of
het niet mogeljjk is, het dit jaar byv. met
graszaad of iets anders te bezaaien om het
er meer oogeiyk te doen uitzien.
De heer Den Bouwmeester deelt mede dat
het terrein nog eens onder water gezet meet
worden en ook nog een pnar maal bemest.
Dit jaar kan het nog niet voor den openbaren
dienst geopend worden, maar er is geen be
swaar om er graszaad op te brengen.
De heer Brevet vraagt of een dergelyk gazo*
om 'teen oogelyk aanzien te geven,nog al
geld kost. Spreker zou 't jammer vinden
dat terrein aan de jeugd als speelplaats te
ontnemen.
De heer Den Bouwmeester gelooft niet, dat
de kosten van het gazon gedurende het eerste
jaar een bedrag van f 10 sullen te boven gaan.
De beer Yan Dunnó deelt het bezwaar van
den heer Brevet nieter blyft z. i. nog terrein
-oor speelplaats over. Spreker heeft
m&f ap bezaaid worSp.
De o - - -»i- -
seer primitief is, wat nog meer zou in 'toog
vallen by bezaaiing met gras.
De heer Koole is van oordeel dat fijn plant
soen op dit terrein, niet zal gedyen, ook omdat
er veel zout water in den grond aldaar zit.
Hy zou liever het terrein begrint zien en als
speelplaats bestemd. Het overig deel van het
terrein wordt te veel door rytuigen in beslag
genomen om tot rustige speelplaats te kunnen
dienen.
De heer Van der Swalme stelt voor het
terrein met gras te bezaaien.
Dit voorstel' wordt aangenomen met
10 tegen 5 stemmen.
Tegen stemmen de hoeren Y. d. Ree,
Schorer, De Waal, Brevet en W. J. Sprenger.
Daarna wordt de zitting gesloten.
(Dit is reeds in een deel der oplaag van
ons vorig nommer geméld
Sonsnvten
Vrjj dag 7 Mei. Ditv. Zamgv. Concordia
Concert- en gehoorz. 8 u.
Zaterdag 8 Mei. Openb.Verg.Vereeniging
voor Vrouwenkiesrecht.
Schuttershof 8 u.
Dinsdag 11 Mei. Concert Zangv. Tot Oe
fening en Uitspanning.
Concert- en gehooni. 7 o»
