MIDDELBURGSCHE COURANT.
N°. 66,
140" Jaargang.
1897.
Vrijdag
19 Maart.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k b met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prij per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlyke nummers kosten 5 cent.
TheraioBetef.
Middelburg 18 Maart 8 u. vm. 49 gr., m. 12 u. I
56 gr., av. 4u. 46 gr. F. Verw. aanw. Z. W. wird. I
Advertentie® voor bet eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór ééa
uur aan het bureau besorgd ijjn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en'
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bg abonnement op vooideelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
nam het bureau te bekomen.
Agenten.
Te 's Gravenhagede Gebb. Belinfante te
Amsterdam: A. bb La Mab Azn.
Middelburg 18 Maart.
Itoomtrara van Broawenbaveu
naar Steenbergen enz.
I.
Bjj de bespreking in de Tweede kamer van
het wetsontwerp tot het verleenen van rente-
loose voorschotten uit 'srgks schatkist voor
die tram, werd het debat geopend door den
heer Hennequin, die een overeioht gaf
van de gesohiedenis dezer zaak na den winter
van 1890—1891 en eraan herinnerde hoe uit
de provinciale fondeen van Zeeland een Bub-
•idie toegestaan werd tot een bedrag van
hoogsteis f 250.000 en hoe verschillende op
volgende ministers niet eenstemmig dach
ten omtrent de wgze, waarop de regeering
haar steun zoude verleenen.
Dezen minister komt nu de lof toe zeide
'de heer Hennequin ïadat verschillende be
zwaren waren opgeheven, vooral in den laat-
sten tjjd de voorbereiding der zaak met spoed
tot stand te hebben gebracht. Ik zeg den
minister daarvoor dank en hoop, dat het hem
gegeven moge zgn, nog aan meer dergelijke
belangen zgne kracht en hulpvaardigheid te
wgden.
De Staten van Zeeland zoo ging de
spreker voort hadden in de zitting van 4
December 1892 besloten aan eene Neder-
landsche maatschappij voor den aanleg en
exploitatie van een stroomtramweg van Brou
wershaven naar Steenbergen, in het leven te
roepen dooT het aanvragend comité, een sub
sidie te verleenen van 250.000 gulden hoog
stens, onder voorwaarde o. a., dat de exploi
tatie zoude aanvangen op 1 Juli 1897.
Men ziet dus, dat nog steeds hier alleen
sprake was vsn eene verbinding van Brouwers
haven over Zjjpe naar Steenbergen en dat van
Numansdorp niet werd gerept.
Na zeer lange onderhandelingen, die de
zaak niet verder brachten, kwam eindelijk in
Augustus 1895 de Rotterdamsche Tramweg-
maatBohappg met het comité in aanraking.
Nu werd niet meer aangegeven de tramljjn
Brouwershaven - Zjjpe—Steenbergen, maar in
den aanvang was bjj die onderhandelingen
van geen andere tramver binding sprake dan
die, welke als uitgangspunt bleef behouden
Brouwershaven tot Zjjpe en daar aansluiten
zoude aan een stoo mbootdienst op Numans-
dorp, welke tramverbinding op die wjjre in
verbinding kwam met de tram in de Hoekschc
W aard.
De betrokkenen in Zeeland hadden groot
bezwaar tegen het loslaten van de steeds
voorgestane verbinding met Steenbergen en
bleven bun oorspronkelijk plan vasthouden.
Wanneer het comité er op aandrong dal
zou behouden bljjven de tramljjn Anna-Ja-
co&apolder— Steenbergen, dan werd in bet
begin in het vooruitzicht gesteld een om-
nibusdienst voor die verbinding, wanneer het
verkeer over Numansdorp onmogelgk zoudt
geworden zjjn door de weersgesteldheid.
Het comité liet zich echter op die wgze
niet vangen en het gevolg was dat eindelgk
in het plan, dat voor ons ligt, werd opgeno
men de lgn Zjjpe— Anna-Jaco&apoider—
Steenbergen te cxploiteeren door eene stoom
tram.
In hunne zitting van Juli 1896 verlengden
■de Stnten van Zeeland den termjjn voor de
exploitatie der Ijja tot 1 Juli 1899. In het
hggevoegde adres van het comité werd van
het veranderde plan kennis gegeven, zoodat
ik moefl dat de minister niet ten onrechte
Veronderstel», dat de Provinciale staten va*
Ëeeland geen bezwaar hebben ook bg de ver
andering der richting het subsidie te verleenen.
Intüsschen meea ik dat tegen de inrichting
van eene der verbindingen, wanneer die immers
'beide even goed tot haar recht komen zulle»,
^éel het een en ander in het midden is te
brengen. Het is *iet te weerspreken, dat de
Verbinding Zjjpe—Numansdorp in vele tgder
Van het jaar, in het bgzonder des winters,
alles behalve eene vaste verbinding zal vorme».
Toch is de inriohting van de haven van Nu
mansdorp er op berekend om deze verbinding
in de eerste plaats op den voorgroid te doer
treden. Niet alleen toota dat die haven groote:
Is, maar waar voor den dienst aldaar gerekend
ïs op eene reserveboot, ontbreekt een derge
lijk middel om de oommusicatie steeds vol
doende te kunnen doen zgn bg de verbinding
tusschen Zgpe en Anna Jacoba-polder.
Ik meen dus te mogen zegge», dat de ver
binding over Numansdorp ban worden
Achouwd en wordt beschouwd als de belang-
-j-jjkste.
Nog O0B0 andere omstandigheid, die in de
•"Memorie van antwoord behandeld wordt en
>ook in het Voorloopig verslag reeds was aan
gestipt, geeft te denken.
De havens en steigers zullen sooals me*
daar kan lezen bgna uitsluitend in gebruik
gegeven zgn aan de exploitant» van de
hier behandelde tramverbindisge». De minis
ter gaat zoover van te zeggen, dat men
concurreerende maateohappgen niet in de ge
legenheid moet stellen om mededinging te
doen aan de hier bedoelde maatschappg. Ik
meen dat tegen dat beweren ook wel wat iB
in te brengen. Mg komt het voor dat onge
zonde mededinging op deze wgze niet mag
worden aangewakkerd, maar het is niet on
mogelgk dat gezonde mededinging zich opdoet
en dan zou tegenwerking daarvan niet in het
algemeen belang kunnen zgn.
is er mogelgkheid, dat men in den
winter de verbinding Zgpe—Numansdorp niet
zal kunnen nemen. Men zou dan gebruik
moeten maken van de verbinding Zjjpe—
Steenbergen; ook al big kt dat in gewone
omstandigheden de andere verbinding de voor
keur geniet, moet dan toch bet geheele verkeer
deze riohting kiezen. Is nu de dienstregeling,
de aansluiting en de exploitatie via Anna-
Jacobapolder—Steenbergen goed geregeld, dan
kan daaraan weinig bezwaar verbonden zgn;
maar is dat het geval niet, dan heeft men aan
eene zjjde de onmogelgkheid om de richting
Numansdorp te gebrBiken, en aan de andere
zgde eene aansluiting op Steenbergen en
Roosendaal die gebrekkig is; en daardoor
zonde het in den winter niet zelden kannen
voorkomen dat de geheele verbinding, die be
oogd wordt, nog zeer veel te wenschen overlaat.
Ik zou daarom gaarne van den minister
vernemen of de exploitatie van de lgn Zgpe—
Anna-Jacobapolder—Steenbergen zoodanig
geregeld is, dat men deze kans niet kan be-
loopen.
Het sohjjnt mjj niet overbodig deze vraag
bier te stellen en op dat gevaar de aandacht
van den minister te vestigen.
De heer Van Gjjn zeideMjjnheer de
voorzitter Waar ik in de af deelingen behoord
tot die leden, die bezwaar hadden tegen
dit wetsontwerp, daar meende ik het mjjn
plicht te zgn, nu mjjne bezwaren nog niet
zgn opgelost, nogmaals daarop terug te komen.
Ik wensch daaraan echter vooraf te laten
gaan, dat ik zeer zeker behoor tot hen, die
er toe mede zullen werken, zoover diteenigs-
zins mogeljjk is, om deze geïsoleerde stretk
van ons land, met name Zeeuwsche en Zuid-Hol-
landsobe eilanden, aan ons vaste land te ver
binden, en dat ik niet behoor tot diegenen
die er da* scherp op zullen letten, of de
tegemoetkoming wel precies l/i Z&1 bedragen,
maar die gaarne bereid zulle* zgn omderge-
Ijjke verbinding krachtig te steunen daarvoor
zgn twee vereisohten noodig de eerste
is dat de streek zoo goed mogeljjk geholpen
worde; e* de tweede vereischte is dat de
offers, die men brengt, ia overeenstemming zgn
met hetgeen men tot staid zal brengen, dat
wil zeggen niet hooger dan voor het doel
noodig is.
Nu meen ik dat het wetsontwerp, zooals het
daar ligt, niet in elk opzicht aan die ver
eisohten voldoet.
In de eerste plaats geloof ik dat het ont
werp niet genoeg geeft, zooal het daar ligt;
de eilanden van Zuid-Holland hadden daarin
zeer zeker behooren opgenomen te worden.
Ik weet niet waarom dat niet geschied is-,
de minister zal waarBcbgnlgk zeggen, dat de
onderhandelingen dienaangaande nog niet zoo
ver gevorderd zjj*.
Maar da* had ik gewenschr, dat met
indiening van het wetsontwerp ware gewaoht,
totdat wjj zoover zullen zgn, daar de even
tueels verbinding van Flakkee, naar ik vrees,
ons opnieuw groote eisohen zal stellen. De
Rotterdamsche Tramwegmaatschappij zal dan
eene veel sterker positie tegenover de
regeering Btaan, dan thans het geval is.
Naar mjjn inzien, ik herhaal zulks, had de
zaak, in het belang van de Zuid-Hollandsehe
eilanden, in eens geregeld moeten worden.
Maar wat de streek zelve aangaat, meen ik
dat pjj door deze regeling niet beter gebaat
wordt, dan wanneer men aan eene verbinding
met Steenbergen had vastgehouden.
Wat toch is het geval?
Ik zal met den Minister niet strjjden over
de woorden «secondaire of hoofdlgnen" ik
geef Zjjne Excellentie toe, dat dit slechts woor
den zgn, maar hoofdzaak ia dat het belang
der Rotterdamsche Trammaatschappg
Minister erkent dat zelf in de Bt ukken
zal moeten medebrengen, dat de boofd-route,
hoofdlgn, de weg naar Numansdorp zal sjju
en de hoofdaanvoer daarheen gebraoht zal
moeten worden en dat de lgn Steenbergen
slechts tot zgn recht zal komen in tgd van
nood. Maar met minder deugdelgk materieel.
En nu beweer ik dat het belang van Schou
wen beter gebaat zal worden, wanneer de
lgn Steenbergen goed in orde is, dan wan
neer de lgn Numansdorp voorgaat
De regeering erkent toch volmondig dat de
ljjn Numansdorp, daargelaten den toestand
van het Hellegat, *s wintert bg mitt en zwa-
ren ijsgang groot bezwaar zal opleveren,
dezelfde bezwaren, nu verbonden aan de
bestaande stoomtramverbindingen op Rotter
dam en Dordrecht. Daarom geloof ik dat de
streek beter gebaat zou worden, als alle krach
ten werden aangewend om eene verbinding
te krjjgen met Steenbergen.
Daarbg komt, en dit is eene kwestie van
groot belang, dat bier de handel van eene ge
heele streek naar Rotterdam wordt geleid, en
voor het overige gedeelte des lands wordt
bemoeiljjkt.
Nu, moge de minister ia de atnkkea zeg
gen, dat de handel van de eilanden zioh voor-
nameljjk bepaalt tot Rotterdam, en dat slechts
in den bietentjjd eenige verzending naar Noord-
Brabant plaats heeft, doch in hare algemeen
heid is die bewering onjuist.
Ik beweer dat er een zeer groote bandel
van die eilanden is niet op Rotterdam alleen,
maar ook met het district dat ik de eer heb
te vertegenwoordigen, zoowel als met andere
plaatsen. Die worden ia dit opsioht nu ge
heel geïsoleerd door concurrentie en zoodoende
zal handel drgven voor die plaatsen met eilan
den ondoenlijk big ven. Kan Schouwen nu
naar mgn gevoelen minstens even goed ge
baat worden door eene verbinding alleen met
Steenbergen, andere belangen zullen niet wor
den geschaad en die van de schatkist zullen
door het voorgestelde, naar ik vrees, ljjden.
Wat zgn toch de eisohen, die aBn de sohat-
kist worden gesteld Ofschoon het steeds
moeiljjk is om zulke zaken na te rekenen,
neem ik de cjjfers, door den Minister zelf ge
geven, tot grondslag, en dan zal de ljjn Steen
bergen f 750.000 kosten. Aannemend dat
daarvan ook volgens de Memorie van Beant
woording f 300,000 zal worden bjjgedragen
door provincie, gemeente en polderbesturen,
zal er nog f 450,000 te dekken big ven. Hoe
veel hiervan voor het Rjjk zullen komen, is
nu niet te bepalen.
Hier hebben wjj te doen met eene uitgave
voor de Bohatkist van i 880.000. Waaruit
spruit de som voornamelijk voort? Uit de
groote kosten benoodigd voor den aanleg
van de haven te Numansdorp, de verbindings
lijn dier bave* met den tramweg Rotterdam-
de Uoeksche Waard en voor bet station-em-
plaoement te Numansdorp. De haven allee*
zal kosten f 340,000 plus f 10.000 voor jaar-
ljjkich onderhoud. De bjjdrage voor de ver
bindingslijn zal f 50.000 wezen, even zooveel
zal het stations-emplacement kosten. En dat
alleen voor eene verbinding van Zgpe naar
Numansdorp, welke niet noodig echgnt.
Nu is mjjne vraag of het niet mogeljjk is
voor beduidend mindere bjjdrage van het rjjk,
die eilanden toch even goed te helpen.
De minister beweert wel in de stukken, dat
het oorspronkelijk plan is afgestuit op on
overkomelijke bezwaren, maar ik zou wel eens
willen vernemen welke onoverkomelijke be
zwaren dat zgn, want de secundaire lgn, om
dit woord te gebruiken, is precies geljjk aan
die welke ia het oorspronkelijke plan was
opgenomen, en deze sohjjnt nu niet onuit
voerbaar te wezen.
Ik wensoh mg mjjne stem voor het oogen-
blik voor te behouden, omdat ik ertoe mede
werken wil, met al wat in mg is, om de
eilanden van Zeeland en Zuid-Holland uit hun
genoteerden toestand te verlossen, maar dan
moet ik ook voor mgzelven verantwoord zgn,
dat die plaatsen geholpen zullen worden op
eene wgze, die geen grootere offers va* den
Staat zal eisohen dan bepaald noodig is.
Ook geloof ik dat de weg over Numansdorp
goedkoopst zou zgn tot stand te brengen, want
in de stukken zegt de minister, dat de oude
haven van Numansdorp voor het doel niet
bruikbaar is. Dat die haven voor het doel
niet bruikbaar is in den toestand waarop zjj
op het oogenblik verkeert, beaam ik ten volle,
maar dat zjj voor het doel uitstekend bruik
baar te maken is, daarvan ben ik vast overtuigd.
De haven zou daar ter plaatse gemaakt zgn
indien dit niet ware afgestuit op eene bepaling
in een contraot, waarop ik nog wil terugkomen.
Dit oontraot is aan de ambachtsheerlijkheid
van Cromstrjjen ter teekening aangeboden,
maar men is daarop gestuit, dat men niet voor
50 jaren aan de Rotterdamsche Tram wegmaat-
sobappjj het uitsluitend reoht wilde verleenen
om van de haven gebruik te maken. Het is
waar, dat er nog kleine bezwaren bjjkwamen,
die echter liohteljjk zouden zjjn te onder
vangen, zooals de kwestie van de oeververde
diging aan de overzgde, maar de hoofdreden
was, dat de ambachtsheerlijkheid van Crom
strjjen meende, in het algemeen belang, zich
niet voor 50 jaren aan een uitsluitend recht
te mogen binden.
Ik geloof dat met een weinig goeden wil
eene omwerking van het plan te ver krjjgen
ware geweest, waardoor de haven veel minder
zeu gekost hebben dan au wordt voorgesteld.
Het spjjt mjj dat deze zaak nu reeds aan de
orde is gekomen, omdat, zooals ik straks reeds
zeide, ik zoo gaarne zou gezien hebben, dat,
waar dit uitgebreide plan ons ter goedkeuring
wordt voorgelegd, van deze gelegenheid ge
bruik ware gemaakt om ook Fiakkee te helpei.
Dit zal nu het geval niet zjjn. Buitendien, er
is geen haast bjj de zaak, omdat ik vrees dat
«ij toch zoo heel glad niet zal loope».
De minister heeft in de stukken gezegd, dat
<oea omtrent het veerreoht spoedig iot ees
goede regeling zal kuanea komen, omdat dB
veerreoht in den laatsten tgd toob niets op
brengt en dus voor een kleine som zal tv
koopen zjjn. Waaneer het de geldquaestie al
leen gold, dan zou ik zeggendat zal wel
waar wezen, maar er is een ander beginsel
in het spelhet zal nameljjk de vraag wezen
of de ambachtsheerlijkheid van Cromstrgen,
die het veerreoht bezit, en niet wilde toestem
men ia het uitsluitend recht om van de haven
gebruik te maken, zoo grif zal toegeven, nu
men op een andere wgze daarin tracht te
voorzien, met andere woorden of de ambaohfcs-
heerlgkheid Cromstrgen, die naar recht en
billijkheid meende te handelen, nu tot den
concessionaris zal zeggent indien gjj bg een
ander traoht te verkrggen wat wg meenden
niet te mogen toegeven, dan zullen wg u het
veerrecht geven. Indien de ambaobtsheerlgk-
heid zoo deed, dan zou zg integenstrgd hen
delen met zich zelve.
Ik zou dus gaarne zien dat deze zaak werd
uitgesteld en dat men traobtte te verkrggen
datgene waarop ik straks gewezen heb. Indien
dit niet kan, waaneer kamer en regeering er
op staan dat deze zaak zal tot stand komen,
dzn wil ik wel erkennen, dat ik meer e*
betere gegevens moet hebben om den indruk
te verkrggen, dat deze niet op voldoende en
wellicht betere wgze zal tot stand te bren
gen zgn dan zooalt nu voorgesteld wordt, et
tsa slotte of de zaak niet te verkrggen is zon
der de enorme uitgaven, die de schatkist zicb
nu zal moeten getroosten, ter voldoening aan
de eisohen, door de Rotterdamsche Tramweg-
maatsoh&ppg, volgens de gewisselde stukken
gesteld.
De heer Van der Sleyden, Minister
van Waterstaat, Handel en Nijverheid, sprak
het volgendeMjjnheer de voorzitterTwee
geachte leden hebben hunne ingenomenheid
betuigd met het nieuwe verkeersmiddel, dat
tengevolge van dit wetsontwerp zal tot stand
worden gebracht.
De geaohte afgevaardigde nit Oostburg, de
heer Hennequin, is zelfs zoover gegaan,
dat bg den minister er dank voor heeft
gezegd, dat bg deze zaak tot eene oplossing
heeft gebraoht, nadat er zoovele jaren
met onderhandelen zgn voorbg gegaan,
maar de geachte afgevaardigde uit Dordreobt
heeft eenige bezwaren tegen het wetsontwerp
en meent dat de zaak op dit oogenblik nog
niet voor beslissing rgp is. Ten aanzien van
hetgeen de geachte afgevaardigde uit Oostburg
aanvoerde, valt op te merken, dat bet in de
bedoeling der regeering ligt om de beide
verbindingen, die volgens bet wetsontwerp
zullen komen, behoorlgk te doen fxploiteeren.
Welke van die verbindingen de belaagrgkste
zal zgn, de ondervinding zal het moeten leeren.
De Rotterdamsche Tramwegmaatsohappg, mst
welke eene overeenkomst zal worden nas ge
gaan, zal verplicht zgn niet alleen een be-
hoorlgken dienst tot stand te brengen ia de
riohting naar Numansdorp, maar ook naar
Steenbergen.
Van dien dienst naar Numansdorp verwacht
de Rotterdamsche Maatschappg veel. Het is
duideljjk in de stukken aangetoond, dat de
afstand tusschen Zierikiee en Rotterdam langs
die richting in den kortsten tgd kan worden
afgelegd en tevens dat dit kan gesohiede»
voor een zeer matigen prjjs. In dit opzicht
kan ongetwijfeld de ljjn over Steenbergen en
Rosendaal niet met de andere vergeleken
worden. Ook die lgn kan echter groot be
lang hebben, namelgk voor het verkeer met
België en Brabant of voor het verkeer in
oostelgke en zuidelgke riohting in het alge-
een.
Ik meen, mgaheer de voorzitter, dat ik de
algemeeae toezegging, die de geachte afge
vaardigde van mg gevraagd heeft, dat ook zal
worden gezorgd voor behoorlgke exploitatie
van de lgn naar Steenbergen, bevestigend kan
beantwoorden. Ik heb in dit opziobt de mees*
geruststellende verzekeringen ontvangen van
de maatschappg, die de exploitatie op zich zal
nemen.
De geaohte afgevaardigde uit Dordrecht
had gewensoht, dat uitsluitend de richting
naar Steenbergen ware tot stand gekomen
en achtte die naar Numansdorp overbodig.
Die geaohte afgevaardigde heeft wel geleeen
wat in de stukken staat en meer bepaaldelgk
wat voorkomt in de Memorie van Antwoord
op de blade, en 3, naar, zegt bg, dat is
niet overtuigend genoeg, ik wil meer en be
tere bewgzea, waarom geené exploitatie uit
sluitend in de riohting Steenbergen tot stand
kon komen.
Ik weet niet, mgnheer de president, welke
bewgzea die geachte afgevaardigde dan ver
der vordert
De ondervinding is toch daar, dat men
jarenlang niet vorderde; dat er niets tot stand
kwam. Wel wendde zich het comité hetha&l-
delgk tot den minister, wel vonden herhaal-
delgk besprekingen plaats, de toezeggingen
voor subsidie moesten wel herhaaldelgk worden
verlengd, maar de zaak bleef steeds op het
zelfde standpunt. Waar dit is aangetoond,
daar weet ik inderdaad niet welke verdere
bewgzem zouden kunnen worden aangevoerd,
dat langs dien weg de zaak;niet kon reasseere».
Het is eerst van het oogenblik at dat de Rotter
dam sohe tramwegmaatsohappg zioh bereid hei ft
verklaard desaak te ondernemen, aanvankelijk
met het plan om zich uitsluitend te belasten met
de riohting Numansdorp, maar later ook met
die naar Steenbergen, dat er gang in de zaak
is gekomen en zoover tot oplossing is gebracht,
dat de regeering vrgheid vond een wetsvoor-
draoht bg de kamer aanhangig te msken.
Wat ten aanzien van de te maken kosten
is aangevoerd, kan niet als ter sake dienende
worden besohouwd, want er kannen geene
koeten opgegeven worden voor de uitsluitende
richting Brouwershaven—Zierikzee— Jacoba-
polder—Steenbergen, vermits voer die richting
alleen geen exploitant te vinden was en ook
geene voorstellen zgn gedaan. Nu er zoovele
jaren verstreken zgn, mag men wel als vast
aannemen, dat de zaak, wil er iets van tot
stand komen, zal moeten geschieden in den
Zin als thans is voorgesteld.
Nu heeft de geaohte afgevaardigde tevens
de meaning uitgesproken dat, wanneer de
riohting Numansdorp wordt gekozen, de uit
voering toob goedkooper kas geschieden, om
dat het niet noodig is nabjj Namansdorp eene
nieuwe haven te maken de bestaande zou wel
voldoende hunnen worden ingerioht, en dat
dit niet wordt voorgesteld, zon alleen een
gevolg zjjn van de onredelgke eisohen, welke
de Rotterdamsche tramwegmaatsohappg stelde,
waarop de onderhandelingen zgn afgesprongen.
Ik weet niet in welke mate de geachte
afgevaardigde op de hoogte is van hetgeen
hoeft plaats gehad, dooh bg kan niet spreken
van een afspringen der onderhandelingen. Er
is mjj wel bekend, dat de Rotterdamsche
tramwegmaatschappjj heeft onderhandeld met
de heerlijkheid Cromstrgen, dooh dit ging
op een grondslag, dien de regeering niet kon
goedkeuren. De regeering maakte bedenking
tegen het tjjdeljjk karakter der overeenkomst
en ik vlei mg dat het standpunt, dat de
regeering in deze innam, ook bg de Kamer
instemming zal vinden.
Het waren ook niet zoozeer de exploitatie
voorwaarden voor de haven, die aanleiding tot
bedenking gaven, dooh de moeilijkheid was
gelegen in de veerreohten. De veerrechtea
hebben op het oogenblik slechts weinig waarde,
doch wanneer eene nieuwe haven wordt ge
maakt of de bestaande wordt vergroot, das
zullen van daar uit zeer belangrijke verbin
dingen tot stand komen. En dan zou het
kunnen zgn, dat de veerreohten over eenige
jaren eene zeer groote waarde vertegenwoor
digen. Waaneer dan, ten gevolge van den
tjjdeljjkea duur der overeenkomst die wordt
aangegaan, te eeniger tgd de heerlijkheid
Cromstrgen hare rechten op het veer zott
kunnen doen gelden, zou bet kunnen zgn, dat
alsdan eisohen werden gesteld, die de voort
zetting der exploitatie zeer zouden bemoei-»
ljjken en den Staat tot groote geldel jjke
opofferingen zouden noodzaken. Dit meent do
regeering te moeten voorkomen, en daarom
heb ik steeds van den aanvang af op den
voorgrond gesteld, dat zich nimmer omstan
digheden zullen moge* voordoen, waardoor do
heerlijkheid Cromstrgen rechten op het veer
zouden kunnen doen gelden, voor zooveel
deze uit de in exploitatie te brengen haven
worden uitgeoefend.
De geaohte afgevaardigde meent dat ook do
verbindingen voor de andere eilanden te ge-
Ijjker tgd moeten geregeld worden.
Ja, mgnheer de voorzitter, er is reeds menig
woord gesproken over de verkeerswegen, die
ten behoeve van de Zuidhollandeche eilanden
in het leven moeten worden geroepen, maar
eene deugdelgke regeling daarvan kost veel
tgd. Wanneer ik had gewacht op de totstand
koming dier zaak, zou zeker geen voorstel
de wetgevende maoht bereikt hebben, en voor
loopig niets gedaan zgn tot groot nadeel van
de betrokken streek. Daarom heb ik er de
voorkeur aan gegeven,; dat deze voordraoht
aanhangig zou worden gemaakt, opdat althans
wat gereed is voor beslissing, tot beslissing
moge komen, en de eilanden Schouwen en
Duivelend zoo spoedig mogelgk van de»
nieuwen verkeersweg mogen prefiteerent
