MIDBELBURGSCHE COURANT
N°. 54,
140® Jaargang.
1897.
Vrijdag
5 Maart.
Een bakkerswet.
Middelburg 4 Maart.
arr stad en provincie
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prij per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent
Thevnometer.
Middelburg 4 Maart 8 u. vm. 44 gr., m. 12 u. I
46 gr., av. 4 u. 41 gr. F. Verw. zw. storm. i
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór Mm
uur aan het bureau bezorgd z$n.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bp abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zyn gratis
aan het bureau te bekomen.
ifcnten.
Te 's Gravenhagede Gebr. Belief akte
Amsterdam: A. de La Mar Azh.
Bij deze courant behoort als Bijvoegsel
een plaat met bet opschriftWaarom Ter-
neuzen, hoewel onverdedigbaar,
toch vesting bljjft."
Men behoeft waarlijk geen groote profeti
sche gave te bezitten om te voorspellen,
dat de heer H. Pyttersen van zijn voorstel
tot regeling van den arbeid op Zondag en
bij nacht in brood-, beschuit-, koek- en
banketbakkerijen en broodfabrieken weinig
of geen genoegen zal beleven. De politieke
horizont is niet zoo helder en onbeneveld
om, nn deze Tweede kamer weldra zal heen
gaan, eene dergelijke regeling ter hand te
nemen, laat staan daaraan goedkeuring te
verleenen.
Er is op dit oogenblik nog, laten wij het
zoo eens mogen uitdrukken, voldoende werk
aan den winkel voor de maanden, die de kamer
te arbeiden heeiten de ervaring, opgedaaü
bij de ontwerpen van den heer Sebimmel-
penainck en van genoemden afgevaardigde
voor Schoterland tot het instellen van kamers
van arbeid, heeft geleerd dat men dergelijke
regelingen liever aan eeno regeering zelve
overlaat.
En nu zijn ook wij, evenals zoovele
anderen, de meening toegedaan dat het
eigenlijk beter is om aan eene nieuwe kamer
en de daaruit voortvloeiende regeering over
te laten ingrijpende sociale kwesties te be
handelen.
Hoe nuttig wetten in die richting mogeD
zijn, het zal altijd voornamelijk aankomen
op hare uitvoering; en bij de onzekerheid,
die er thans in de naaste toekomst bestaat
over de vraag wie het roer van staat in
handen zal krijgen, is het, dnnkt ons, beter
dat wij op dit gebied nog eenig geduld
oefenen. Dan heeft men kans, dat de vader
van zulke regelingen zelf de kleinen hun
eerste schreden kan doen zetten.
Die meening sluit echter niet uit, dat wij
het wetsontwerp-Pytteraen en de kwestie,
die het hierbij geldt, wel eens even van
naderbij kunnen beschouwen.
En dan wekte h8t onze verbazing, dat dit
lid der Tweede Kamer zulk een ontwerp als
't ware uit den mouw heeft geschud.
Wy hebben meermalen gewezen op het
haide lot van hen, die in het bakkersvak
eene ondergeschikte betrekking vervullen,
maar tevens, nog niet lang geleden, ook op
de bezwaren, die verbonden zyn aan een*
afschaffing van nachtarbeid en Zondagswerk,
Daardoor grijpt men te veel in bijzondere
aangelegenbeden en particuliere gewoonten,
zoodat menig bakker daartegen opziet en
ook in zijn belang daartoe niet mag besluiten.
Nog dezer dagen bleek dit op eene ver
gadering, te 's-Gravenhage gebonden ter be
spreking van dit punt.
Tot eene bepaalde beslissing kwam men
hieromtrent niet. Van de zijde der patroons
van de honderd uitgenoodigden waren er
slechts zeeï weinige verschenen werd
met nadruk er op gewezen, dat solidariteit
in deze van de eigenaars der particuliere
bakkerijen uitsluitend tot afschaffing van den
nachtarbeid kan leiden en dat bet voorbeeld
der coöperatieve bakkerijen geen gewicht
in de schaal kan leggen voor de particuliere,
wegens het groote verschil in werkkring
clientèle tusschea beide zaken.
Zulk een solidariteit zal moeilijk te ver
krijgen zijn en daarom erkennen wy gaarne,
dat by een algemeen verbod van
tal van bezwaren zullen verdwijnen
alle bakkerijen eenvoudig tegenover hare
clientèle geiyk staan en zich op dat verbod
kunnen beroepen.
Maar zal de wetgever dan niet in groote
moeiiykheden geraken tegenover andere be-
drijven, waarbij een dergelijk verbod eene
totale onmogelijkheid is
Men heelt de post- en telegraafbeambten
op groote kantoren; zetters en verder per
soneel op drukkerijen, waar des nachts
couranten verschynen; werklieden in gas
fabrieken; bet spoorwegpersoneel.
Voot die allen is nachtarbeid ook niet
aangenaam, zelfs nadeelig en toch noodig.
En wat Zondagsarbeid betreft, op dit pnnt
dient men toch ook omzichtig te zijn met
regelingen vast te stellen, uitsluitend voor
éen bedrijf, want, eenmaal die weg opge
gaan, is er geen enkele reden om voor andere
inrichtingen niet eenzelfde bepaling te maken
ter wille van bet ondergeschikt personeel.
zeer juiste opmerking maakte dezer
dagen iemand in de Nieuwe Gorinchemsche
Couranttoen hij schreef:
„Het koekbakkersbedrijf, dat juist den Zon
dag als den besten dag der week kent, zou
door het voorstel-Pytterseu zeer worden ge
troffen, en er zijn nog een aantal nijver-
heidstakken, die in de verdiensten op den
Zondag hun grootste middel van bestaan
vinden, juist omdat voor een zeer groot deel
der burgerij de Zondag een rustdag, een
vrije dag, een dag van ontspanning is. De
wetgever, die banket- en koekbakkeryen op
Zondag tot stilstand zon verwijzen, zou even-
spoor- en tramwegen, koffiehuizen en
plaatsen van vermaak kunnen bevelen op
den Zondag te staken. Hij zon daardoor
aan al die bedrijven gevoelige, dikwijls doo-
delijke schade kunnen toebrengen, maar vol
strekte Zondagsrust, of bijna volstrekte Zon
dagsstilstand wave dan toeb niet bereikt."
Op dit gebied hebben wij waariyk al
dwaasheden genoeg te boekstaven. De Zon
dagswet is daar als bewijszij wordt niet
toegepast, omdat zij onmogelijk in volle con
sequentie is toe te passen.
De drankwet" zoo merkte dezelfde
schrijver op „looft een premie uit voor
het op Zondag gesloten bonden der tappe
rijen, doch ziet deze poging volkomen mis
lukt. De arbeidswet verbiedt onvoorwaar-
deiyk alle werk in fabrieken of werkplaatsen
aan vrouwen. Het gevolg is geweest, dat
aan de zuivelbereiding groote moeiiykheden
in den weg werden gelegd. De koeien
storen zich aan Zondags- noch arbeidswet.
moeten niet alleen op Zondag gemolken
worden, maar de melk moet ook op dien
dag worden verwerkt. Herhaaldelijk werden
boerinnen, die op Zondag in de zuivelfabriek
werkten, veroordeeld tot boete. Zelfs de
Hooge Raad is er aan te pas gekon
heeft beslist, dat, volgens de wet, zulk een
boerin een strafbaar feit deed, zelfs al ver
richtte zij het werk op verzoek van haren
echtgenoot. Dit liep nu toch wel wat al
gek en zoo is de regeering dan ten slotte
moeten komen met een wetsvoorstel om dan
ten behoeve van de zuivel-industrie een uit
zondering te maken. En men moge het
gerust gelooven, dat er wel meer van die
uitzonderingen gewenscht waren I"
Hoogst voorzichtig en vooral zeer prae-
tisch moet men met dergelijke regelingen zyn.
Waarom uitsluitend het bakkerspersoneel
onder bescherming genomen en niet andere
arbeiders of ondergeschikten Daarbij moet
niet vergeten worden dat het slechte lot der
bakkersknechts een gevolg is van slechte
belooning waaraan de wetgever toch moei
lijk iets kan doen.
Kon er op dit pnnt verbetering komen,
menigeen zou daardoor meer gebaat zijn dan
door afschaffing van nachtarbeid. Maar op dit
punt is alleen verbetering te verkrijgen door
amenwerking van de gezellen zeiven.
Dat het ontwerp-Pyttersen niet in den
geest der patroons zou vallen, ligt voor de
handvan die zijde zyn de bezwaren daar
tegen dan ook vele; en stellig niet onge
grond. Zoo is er door de Ned. Bakkers Ct.
op gewezen datdoor zulk een wet den
patroon, die zyn eigendom bewoont, zou
belet worden om op zekere uren in enkel'
vertrekken van zijn eigendom te werken
reeks van vakken, die niets met elkan
der te maken en zeer niteenloopende eiscben
gewoonten hebben, onder dezelfde bepa
lingen zonden vallende ontwerper vakken
heeft genomen, waar de werkzaamheden
practisch onmogelijk aan tijd te binden zijn.
Verder heeft, merkt men van die zyde
op, de heer Pyttersen vakken gekozen, waar
artikelen vervaardigd worden, die aan be
paalde tyden van bezorging gebonden zyn,
terwijl andere vakken, waarbij zoodanig!
dringende bezorging niet bestaat, vrygelaten
wordenbestaan er in die vakken zoovele
zaken, dat overtredingen, die in legio zul
len voorkomen, op geen stukken na gecon
troleerd kunnen worden, terwijl er verder
tal van onwillekeurige overtredingen zullen
plaats hebben.
Bovendien ignoreert de ontwerper geheel
het bestaan der broodfabrieken, waar meeren-
deels niet langer gewerkt wordt, dan door
den ontwerper voor andere werkplaatsen
verlangd wordt.
Den afgevaardigde van Schoterland wordt
verder verweten dat hij geen begrip heeft
van de industrie of althans in zijn wetsont
werp hiervan niets heeft doen blijken. Hij
spreekt van een goed werkende Australische
wet en hy verzwijgt de vele ellenden, die
men in Duitschland onder een zoodanige
bakkerswet op dit oogenblik medemaakt.
Hem wordt aangeraden eens over de gren
zen te gaan en zich daar te spiegelen aan
een ander.
Al kunnen wy al die bezwaren niet be-
oordeelen, zij leggen toch genoeg gewicht
in de schaal om te durven beweren dat het
ontwerp-Pijttersen meer getuigt van goeden
wil dan van kennis, en om onze meening te
staven dat de ontwerper beter bad gedaan
zich aan zulk eene regeling niet te wagen.
Daarom, maar vooral omdat wij eene
algemeene regeling voor alle ambach
ten en bedrijven noodig achten, hopen wy
dat het voorstel-Pytterseu op eervolle wijze
worde ter aarde besteld; en dat dan een
nieuwe Kamer door deze of een andere re
geering aan het werk worde gezet om
eene algemeene regeling in het leven te
roepen, waarbij worde aangegeven een be
paald aantal werkuren, dat door een volwas
sen arbeider in een etmaal niet mag worden
overschreden.
Wy hebben dan tevens dit voordeel, dat
de nieuwe kamers vau arbeid over zulk een
ontwerp haar oordeel kunnen zeggenbare
voorlichting daarby geven.
Van zulk eene algemeene regeling zal
dan van zelf de bakkersknecht de voordee
len plukken en zyn patroon de toevlucht
moeten nemen tot vérdeeling- van den ar
beid, door het doen werken in verschillende
ploegen, éen voor den dag en éen voor den
heelen of halven nacht.
In elk geval zal men dan ten minste eene
billyker regeling in het leven roepen die
ten nutte zal komen van de arbeidersbevol
king in het algemeenen ten zegen kan
wezen voor de geheele maatschappij.
Wetten maken.
De beraadslaging in de Tweede kamer
over het ontwerp voor de Earners van
Arbeid lezende, moet, zegt de Amh. Crt.
de vraag rijten, of dit wel de goede manier
is om eene wet te maken Geen mensche-
ljjk werk is volmaakt en ook de ontworpen
-sgeling betreffende de Earners is dat niet;
maar 'tis niet waarsobynlgk, dat eg er beter
op worden zal, wanneer by de bespreking er
van elk lid daarin veranderingen kan voor
stellen en de negen en negentig andere leden
daarover een beslissend oordeel vellen.
Het geheel moet er wel onder lgden. Als
ae oommirsie van deskundigen, na rjjp
onderling overleg met den minister, een ander
stelsel in overweging bad gegeven en daar
over bet oordeel der kamer had ingeroepen,
deze de keuze latende tussohan het stelsel van
regeering en dat der commissie, dan zou
dit tot een vruchtbaar resultaat kunnen
leiden; maar op de wgze als nu geschiedt
ook met dit voorstel, staat het te bezien of
wet, of liever zy, die ze tullen moeten
toepassen en gehoorzamen, er beter aan toe
zullen zyn, wanneer zy wordt uitgevoerd.
Als het geoorloofd is groote dingen met
kleine te vergelyken zouden wg willen her
inneren aan het volgende voorval.
Eene vereeniging van letterkundigen, waar
van de uitnemendsten lid waren, zon een
prospectus ontwerpen voor een niesw tijdschrift.
Een van hen ontwierp een schema. Dit werd
overwogen en besproken en tal van wijzigin
gen weiden er in gebracht. Toen het prospec
tus in het lioht verscheen was men algemeen
verbaasd, dat eene vereeniging van erkend
knappe menschea zóó iets in het lioht kon
geven.
Bigen zoons*
De Standaard, altyd er op nit om zga
volgelingen praotiache wenken te geven
schreef dezer dagen
De qnaestie der eigen zoons levert ditmaal
ontegenzeggelijk moeite op, overmits men
dusver niet gewoon was, om met «Sa zoon*
too vaste afspraak te maken,
Maar men zjj bytjjds er cp bedacht, om
dit voor de kiezerslijst van '98 te voorkomen.
Ea dit kaa men, door zga zoon een loon
toe te leggen, hoog genoeg om, met kost e«
vrjje woning, den prik te halen.
Dan moet die zoon zelf voor kleeding enz.
zorgen, en als vader en moeder hem hierin
behulpzaam zjjn, brengen z§ hem hiervoor
bet werkelijk uitgegevene ia rekening en
moet hg hun dit van de vaste som terug
betalen.
Vóór of voor!
Mag men Hei Vad. gelooven, dan ia de
BrediuB-geschiedenis eigenlgk ontstaan uit
een misverstand bg het voorzetsel voor. Het
briefje, waaiop de minister zich beriep ten
bewjjze dat dr. Brediua hem geheel de vrge
hand wilde laten, luidde
»Daar ik in het begin van Februari voor
particuliere saken eene week uit de stad wensch
te gaan en nu reeds drie maanden zonder
onder-directeur ben, verzoek ik u beleefdelijk
mg vóór dien tjjd weder op de eene of andere
wfize een plaatsvervanger te willen bezorgen."
Zoo staat het afgedrukt in het zittingver-
slag der Tweede kamer van 25 Februari jl.
De minister vatte dit zóó op, alsof dr. B. alvo
rens bjj vertrok de vacature van onder-direc
teur wenschte vervuld te hebben.
De bedoeling zou eohter geheel andera zyn
geweest, en de streepjes op voor hebben ont
broken. Dr B. wilde alleen verzoeken, dat
gedurende den tjjd van zga afwezigheid •we
der", d. i. geljjk wel vroeger gebeurd is, als
zoowel hg als de onder-directeur afwezig "was,
een of ander ambtenaar met bet toezicht werd
belast, in afwachting dus van de benoeming
van ean onder-directeur.
Is dit inderdaad de bedoeling geweest, dan
is het gerezen conflict, zeggen wjj met het
Hbld, nog meer te betreuren. Daarin ligt
dan tevens een reden te meer om de zaak by
te leggen.
De minister heeft daartoe reeds een stap
gedaan door H. M. der Regentes te ontraden
op het verzoek op ontslag reeds te beschik
ken. Dr Bredius kan met de voldoening, die
hem van zoo vele zjjden en ook door den
minister is verschaft, tevreden zyn. Hy heeft
zeker le beau röle, als hy nn zjjn aanviaag
terugneemt.
De Haagsche brief schryver van de Zaanl.
Ct. meent dat het een feit zonder voorbeeld is,
dat de minister openlyk in de kamer een
•ambtenaar" met niet-eervol ontslag dreigt en
dat hy daarna door de Eroon wordt •gemach
tigd" dien »ambtenaar" te zeggen dat hy is
funotie moet bljjven. Een scherper afkeuring
van 's Ministers handelwijze dan in deze
machtiging" is gelegen, is, zoo schryft hjj,
by na niet denkbaar. Misschien trekt de heer
Van Houten zich er niets van aan naar
den uiterlgken schjjnmaar het zal hem toch
wel hard zyn gevallen, dat briefje aan Dr.
Brediua te onderteekenen. Zooals de zaken nu
staan, kan en moet de heer Bredius aanblij
ven, ep Hr. Ms. verlangen en d la barbe van
den minister. De satisfactie is voldoende
voorloopig.
Benoemingen»
Bg kon. besluit:
is benoemd tot hoogleeraar in de faoulteit
der geneeskunde aan de ryks-nniversiteit te
Groningen, om onderwys te geven in de ver
loBkunde en de leer der vrouwenziekten, dr.
A. Ddlerlein, buitengewoon hoogleerasr te
Leipzig
ia benoemd tot leeraar aan de R. H. B. 8.
te Zalt-Bommel dr. E. Denekamp, leeraar aar
de R. H. B. S. te Bergen op Zoom
is de kapitein A. P. Hulsman, van het lsie
reg. vest. art., op pensioen gesteld ad f 1069
's jaara;
is de eerste-luit. F. L. Lsmbrechtaen, van
het 2de reg. inf., gedetacheerd by de boogere
krygcschool, op zyn verzoek, op non-activiteit
gesteld.
ATIKH.
Bg het departement van koloniën is Woens
dag ontvangen het volgende telegram van der
gouverneur-generaal van Nederlandsoh-Indië
Van Indrapoeri uit28 Februari vgand ver
dreven uit heuvelbentings bg Aloewah Man-
greng; zes vjjanden gedood; onzerzgds vie<
militairen licht gewond.
27 Februari twee colonnes naar Lepong.
waar eene bende verdreven werd die een doode
achterliet. Gesneuveld een inlandecb mare
chaussee. Uit Indrapoeri naar GleiSng waa-
bentings tot in het hooggebergte werden ver
nield. Gewond drie militairen beneden den
rang van offioier. Vertraagde berichten door
storing lgnen. (Stct.)
Naar het Baf. Sbl. verneemt beeft generaal
Vetter naar Nederland geaohreven, dat de
lezing jn het Utrechtsch Dagblad omtrent
de houding, die door hem by zyn eerste be
zoek aan Atjeh tegenover Toekoe Oemar zcu
zyn aangenomen, van het eerste tot het laatste
woord onjuist is en dat daarmede vervalt de
bewering, dat door een minder heusohe be
jegening die Atjeher zyn kazak zou hebben
omgedraaid.
Volgens bericht uit Atjeh aan de Soer. Ct.
heeft de een of andere snoodaard >den besten
man van de wereld" bestolen, n. 1. pastoor
Verbraak. In 1893 kreeg hy, zooals men weet,
een praohtig gouden horloge van officieren en
vrienden cadeau, en dat, met nog een zilve-
len horloge, een beurB met geld, enz., is ont
vreemd. De dader iB nog niet gevonden.
Het weder in aanmerking genomen
want al was de storm wat bedaard, er woei
toch nog al een flink koeltje was de
schouwburg op het Molenwater Woensdag
avond, vooral beneden, goed bezet by de
b aitengewone voorstelling door de Vereenigde
taoneelistenonder leiding van den hoer Joa.
van Lier uit Amsterdam.
Opgevoerd werd De Industrieel van Pont-
Avesnes, het hier bekende toomeelBpel in 4
bedrgven van G. Ohnet.
Mevr. Jalia van LierCuypecs maakte van
de rol van Claire de Beaulteu een zeer sohoone
oreatieuitnemend spel en mooie standen gat
zy te aanschouwen, waarvoor het publiek zich
dankbaar toonde door haar aan het eind van
bjjaa ieder bedrgf terug te roepen.
Het spel der overige vertooners Btend daar
mede lang niet op eene lgn, ofschoon mej.
Hopper als Athenais Moulinet zeer goede
momenten had, vooral aan het slot van het
derde tafereel in haar gesprek met Claireen
mej. Stevens—Hens Suzanne Derblay vol
doende uitbeeldde.
De heer Schwab, die de moeilyke rol van
Philippe Derblay vervulde, voldeed ons min
der; zyn spel miste de noodige losheid ea
aatuurlgkbeid.
De osdergesohikte figuren van de baron de
Prefont en de heer Moulinet waren bg de
heeren Jan Malherbe en Lageman in goede
handen, wat niet kan gezegd worden van die
van den hertog de Bligny, welke de heer
Eremer vertolkte.
De pauzen tusschen de verschillende be
drgven duurden wat lang, hetgeen natuurlgk
«ga invloed deed gelden op het uur van
heengaan en op de stemming van het publiek,
Bg de laatste aboanements-voorstelling,
Woensdag aanstaande te Middelburg te geven
door de Nederlandsche Tooneelvereeniging,
directie Chrispgn, zal worden opgevoerdHel
Troetelkind, blyspel in drie bedxyven naar
het Duitsob, van Bruno Köhler, een stuk in
het genre van Mijn papa 'f Kamerlid en
Twee wapens.
In den afgeloopen nacht is t e dezer
stede opnieuw ingebroken en wel in het
zelfde pakhuis der firma B. in het Armeniaansch
Schuitvlot, waaruit half Februari, eveneens
door middel van braak, een bedrag van onge
veer zes gulden ontvreemd werd.
Weder is de buitensluiting verbroken en ie
een lessenaar met geweld opengemaakt.
Voordeel hadden de inbrekers bg hun bru
taal pogen niet, wjjl ia dea lessenaar geen gold
sanwezig was.
Door den varensgezel A. van Duin werd
heden, ten kantore van den inspecteur ovef
het loodswezen enz. ts Vlissingen, met
goed gevolg exunen afgelegd voor de ba^
trekking van binnenloods, tevens loods naaf
zee, ter standplaats Zierikzee.
De commissie van examinatie bestond uit
genoemden inspecteur, den commissaris der
loodsen te Vlissingen H. J. Karei, den oud-
gezagvoerder ter koopvaardy D. Ouweband,
den zeeloodsschipper E. Janzen en den bin
nenloods P. C. Willemse.
Dinsdag is te Waarde eene vergade
ring van bietenverbouwers gehouden, die ge
leid werd door den heer J. J. Mol.
De aanwezigen besloten eenparig om op het
oontr&ot voor 1897 geen bieten te coatraoteeren.
Algemeen kon men zich vereenigen om toe
te treden tot den op te richten bond van
bieteaverbouwers.
In de laatste acht maanden zgn té
Soherpeniase in de volgende betrekkin
gen nieuwe titularissen benoemd, hieronder
geene periodieke aftredingen begrepen, ge
meente-secretaris, gemeente-ontvanger, ont-
vanger-gr ffier van den polder, lid van den
dykraad, een wathouder, twee raadsleden, ge-
meente-opeiohter, brievengaarder, brieven be
steller, onderwyzer en onderwyzeres.
Met de benoeming van een onderwyzer met
hoofdakte zullen de vaoatures vervuld ejjv.
Door de leer lis gen ysn de ryk»noric.aai«
