MIDDELBIRGSCHE COURANT.
N°. 34.
140s Jaargang.
1897.
Woensdag
10 Februari.
Middelburg 9 Februari.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderiyke nummers kosten 5 cent.
Titer]
Middelburg
40 gr., av. 4 n. 40 gr.
lieinoneter. Advertentiën voor het eerstvolgend
Febr. 8 u. vm. 39 gr., m. 12 u. I nummer moeten des middags vóór iém
gr.F. Verw. zw. W. wind. Buiigw. I uur aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten*
Te Terneuzen: M. de Jonge; te Rotterdam
Nijgh van Ditmar.
Dat men er toch om denke
IS Februari word! de termijn voor
«le aanvrage van liet kiesrecht en
daarmee de gelegenheid om nog dit
Jaar op de ktezerslijat te worden
geplaatst, voor goed gealoten.
Op elk gemeentehuig zijn formu
lieren voor aanvrage om kiezer te
worden kosteloos verkrijgbaar.
Als er kwestie is van reveille-blazen, dan
vindt men Rome steeds flink op zijn post.
Trouwens, het heeft daarvoor uitstekend
personeel en goed materiëel.
Op dit punt laat het elke partij achter zich.
Is het dan wonder, dat hot gebruik maakt
van zijn invloed, zijn macht en van zyne
geheele organisatie, om tegen den naderenden
strijd zyne gelederen te veraterken?
Met dr Schaepman als spreker, en de
geestelyke leidslieden als voormannen, is
door het gansche land eene beweging met
dat doel op tonw gezet, en straks zal men
zien hoe krachtig die beweging is geweest
en welk een machtigen invloed zij had.
Dan zal Rome weêr optrekken tegen al
wat liberaal is; wij hebben het kunnen
lezen hoe dr Schaepman dit overal verkon
digde. Men zal dan stry den „eerlijk, verstandig,
ordelievend, eendrachtig", zonder personen
aan te vallen, zóo dat men der tegenpartij
eerbied zal afdwingen.
Dit nemen wij gaarne aan, doch in elk
geval is de strijd gericht tegen al wat vry-
zinnig denkt.
Dat staat weêr uitdrukkeiyk op den
voorgrond.
Wy erkennen het goed recht van de
Katholieken, om ter eere van hun kerk zich
te verzamelen en deel te nemen aan den
naderenden kamp.
Ja, wij gaan zelfs verderwy bewonderen
de wyze waarop aan die zijde gewerkt
wordt om de oude en nieuwe kiezers aan
te sporen hun plicht te doen. Wy benijden
de toewijding, die bij ben valt waar te ne
men en zonden wenschen, dat ook aan onze
zyde de opgewektheid heerschte, die by hen
valt waar te nemen.
Maar by al de bewondering en bij al den
eerbied, dien wy voor hen koesteren, voegt
zich ook, krachtens onze beginselen, vrees
voor hun invloed, nu hun weêr opnieuw
slechts éen leuze wordt voor gepredikt; tegen
de liberalen, tegen al wat vrijzinnig heet
en dit te meer waar men ook thans over éen
kam scheert allen die tegen Rome stryden,
altijd tegen het Rome dat de vrijzinnige, de
moderne staatsleer wil dooden, niet tegen al
wat katholiek is, want daar vindt men een
goede, de meest opgewekte levensopvatting.
Daar treft men voor het meerendeel per
sonen aan die de wereld beschouwen van
haar practiecbe zyde, die hartelyk zynvoor
hun evenmensch, die nooit anderen met
hun geloof lastig vallen, al vragen zy, en met
grond, voor zich zeiven de bevoegdheid en de
vryheid zich aan het hunne te wijden en
alle recht te doen wedervaren. Daar vindt
men velen, die zich ook liefst hielden baiter
dien stroom van politieke agitatie en die
niets liever wenscben dan in vrede en har
monie te leven met de liberalen, aan wie
zij zooveel te danken hebben, niet het
minst de niet hoog genoeg te waardeeren
vryheid om hun kerk ook in ons land
machtig te maken, en die steeds toonen de
katholieken gezind te zijn in hnn omgang
en in hun bedryf.
Zy weten het zelf maar al te goed dat
zy het met die liberalen oneindig beter kun
ne n vinden dan met de Calvinistische beiyders
of andere aanhangers eener kerk, die lijnrecht
tegenover de hunne staatmaar men predikt
hen weer voor dat hun geloof en hun kerk
gevaar loopt als zij de liberalen niet bestryi
Die vrijzinnigen hebben wel veel gedaan,
dr Schaepman heeft het zelf gezegd, maar
zij deden verkeerd werkeu dat zullen hij
en de zijnen verbeteren. De geschiedenis
leert wel anders; zy zegt ons toch dat van
liberalen kant jnist veel tot heil van al'e
standen is verricht en dat zelfs dr Schaep
man nog niet zoo lang geleden zijn eigen
katholieke party genooten afviel, omdat zy
Hiet den goeden, den democratischen weg
opwilden. Maar daarop moet men, om hem
genoegen te doen, liefst nu niet te veel letten.
Hij is weer teruggekeerd van den goedeD
weg altyd zoolang de stembus in het
verschiet is. Daarna zal hy, als abtDaens
in België, zich weer niet geneeren dezelfde
rol te spelen als voorheen, op gevaar af'
van tot 1'enfant terrible van zyn eigen party
te worden gestempeld.
Doch thans geldt het eenvoudig de glorie
der kerk te verhoogenin den geest van
het Jezuïtisme, dat in Rome den scepter
zwaait en van daaruit die groote, machtige
kerk bestuurt, tot leedwezen van duizenden,
die milder geest zonden wenschen en vrij
zinniger zich willen toonen.
Er is dus niets nieuws onder de zon het
ultramontanisme treedt weer krachtig op;
het is en blyft de vijand en moet by de
stembus bestreden worden.
Er zijn er die den stryd tegen Rome
reeds aanbinden.
Het zyn geen liberalen, het zijn hoofd-
zakelyk orthodoxe leden der Nederduitsch
Hervormde kerk, die gevaar van Rome
duchten en daarom alarm blazen.
Ook zy bedoelen, meenen wij, met Rome
niet de katholieken zooals wy die hiei
schetsten, maar de heillooze macht die de
moderne staatsinrichting wil dooden, om van
uit het Vaticaan haar invloed over de gansche
wereld en ook in ons vrye Nederland uit te
oefenen. De macht, die op dat Vaticaan by
elke kenze voor een Pans alle krachten in
spant om een hoofd te kiezen, dat bezield
is met haar ideeën en tegen wie de andere
geestelijke orden in de kerk te vergeefs
strijden. Met die macht bedoelen zij het
Jezuïtisme, voor welks ricbting en streven dr
Schaepman thans overal als Apostel optreedt.
Tegen die macht maken dr Bronsveld en
de zijnen zich op.
Vele hervormde belijders scharen zich aan
zijne zydeen hun yver is zelfs zoo groot,
dat zij op den dag der rast, op den Zondag,
dien zy anders zoo gaarne in eere houden
en heiligen door hem geheel te wijden aan
godsdienstige belangen, de aandacht der
geloovigen vragen voor wereldsche zaken,
voor de a. verkiezingen.
Zoo ernstig, zoo groot beschouwen zy het
gevaar, dat van Rome dreigt.
Maar daar klinkt een vriendelijke stem,
die hen voorhoudt dat zy het verkeerd in
zien. Het is dr Kuyper die in Le Stan
daard zich verzet tegen den strijd, welken
men tegen Rome wil aanbinden. Hij doet
dit niet omdat hy, „als antirevolutionnair,
koelbloedig aanziet hoe Rome woelt en werkt
en op steeds hooger toon de Protestanten
s in 't aangezicht krenkt en beleedigt,
een ieder weet dat het tegendeel het geval
is, maar omdat hij den strijd tegen Rome
alleen wil gevoerd en beslist zien op het
terrein der beginselen. Zag Le Standaard
dan ook, dat de velerlei protestanten van
aiie gading moed, veerkracht en wilskracht
hadden, om op de beginselen terng te gaan,
hoog zou ook hy de dusgenaamd „Protestant
se" banier als zoodanig heffen.
„Maar dit geschiedt niet.
„Onder den „Protestantschen" naam ver
zamelt men tegen Rome lieden van allerlei
pluimage. Mannen, die by de Heilige Schrift
zweren, die haar losrafelen en die haar
verwerpen. Methodisten, Irenischen, Ethi
sch en, Groningers en Modernen, Conserva
tieven, Liberalen, Radicalen, Socialisten en
Dageraadsmannen. De Kerk en de Loge
der vrijmetselaren. Kortom, een bont men
gelmoes van geesten, die niets gemeen heb
ben dan hun anti-Roomschen zin."
Dit is weêr heel aardig voorgesteld, maar
juist is het niet. De beweging, waarop dr
Kuyper doelt, gaat nit van geloovigen, van
mannen der kerk, die by hielp uit haar
verband te rukken; en tot heden bepaald»
die beweging zich daartoe. Radicalen, Socia-
Volgens een bericht in de N. B. Crl werd Zondag
ochtend bij het uitgaan van de Groote (Protestantsche)
kerk aan do Oppert-zijde te Rotterdam onder de kerk
gangers een Oproep aan alle Protestanten", onder
teekend „eenige warme Protestanten", verspreid, waarin,
onder waarsohuwing tegen Rome, de Protestanten
gespoord werden te zorgen, dat zy zelven en ieder in
hun kring zich beijveren zonden om op de kiezerslijst
geplaatst te worden.
listen, Dageraadsmannen en Vrymetselaren
sloten zich daarbij niet aan, tenzy er onder
laatstgenoemden mochten zyn, wat zeer goed
mogelyk is, die tot de Hervormde kerk be-
hooren en de richting van dr Bronsveld zyn
toegedaan.
Maar die allen stryden niet tegen Rome
alleendie doen dit na niet slechts, maar
y hebben, krachtens hun beginsel, dit reeds
jaren gedaan tegen den geest die èn het
Jezuïtisch Rome èn het Calvinistisch Pro
testantisme van dr Kuyper bezielt. Die
beiden zyn in menig opzicht éen van geest
die beide vertegenwoordigen den algemeenen
vyand van onze huidige samenleving: het
clericalisme. En dat verklaart voor een groot
deel dr Kuyper's, tegenover Rome zoo liefe-
lijke, opmerking.
Het verwondert ons daarom ook niet, dat
het orgaan van dr SchaepmanHet Centrum
met welgevallen dr Knyper's boutade aan
haalt. Die beide weten zeer goed wat zij
willen.
Natnnriyk bleef dr Bronsveld het antwoord
niet schuldig. In zijn blad Le Vaderlander
weerlegt hij de redeneering van Le Standaard.
Het is onwaar dat de Protestanten, die zich
nu aaneen sluiten, de vrijheid, welke de
Room8ch-katholieken als staatsburgers ge
nieten, willen kortwiekenalsof zy de
Roomsche pers door boekenkenr muilbanden
of hen op staatkundig gebied onmondig
verklaren willen.
Hoe komt Le Standaard er aan vraagt
dr Bronsveld. „Wy houden het er voor, dat
zijn kwaad geweten den redacteur hier parten
speelt. Indien bij terecht een „Calvinist"
zich noemen mocht, dan zon hy die dingen
doen of najagen, welke wy daar noemden.
Maar waar is er door ons ook maar in de
verte op gedoeld, dat wy hier een Cultur-
begeeren of de Roomschen op ongees
telijke wijze willen bekampen,? Tegenover die
onware voorstelling, welke van ons gegeven
wordt, plaatst de Stand, een ideaal beeld
van een Calvinist, die Rome alleen bestryden
wil „op het terrein der beginselen."
Hoe verheven klinkt dat. Met room
schen coaliseeren; smadelijk spreken van
het protestantisme en dan zich voordoen
als de meest geduchte bestrijder van de
roomsche kerk
Begint dr Kuyper oud te worden, of
heeft hy de periode bereikt in het leven
van de tyrannen, waarin zij meenen alles
mogen doen, en alles te mogen zeggen
„Wij gevoelen ons door het Standaard-
artikel inderdaad bemoedigd."
s
Men ziet hetde toon van dit antwoord
niet malsch, de geest, die er uit ademt,
niet liefelyk en lokt ook ons niet nit om ons
onder de vanen van dr Bronsveld te scharen.
Maar wat wij voor ons betoog behoeven,
blijkt nit dit alles dnideiyk: er is niets
nieuws onder de zonde oude stryd zal in
Juni weêr ontbranden.
Waar blijven nu zij met hnnne schoone
theorieën, dat by den nieuwen strijd het
geloof buiten spel zon blijvenen men zich
op zuiver practisch terrein zon bewogen
Ook wij hadden dit zoo gaarne gezien, al
hebben wy ons geen oogenblik gevleid met
de hoop dat dit geschieden zon.
Ja, kon men de kerk en het geloof eens
in het midden laten!
Wilde men toch eens wat zuiverder toe
stand in de hand werken, waarby louterde
volksbelangen van materieelen aard op den
voorgrond treden I
Dit schynt echter niet mogelijk te zyn.
Maar niet aan de liberalen de schuld dat
dit niet zoo is.
Het wachtwoord, dat den stryd ontheili
gen moet, is weer gegeven van andere zyde.
Dr Schaepman heeit den liberalen, den
vryzinnigen, den andersdenkenden, ook op
kerkeiyk gebied, door zijn duidelijk optreden
voor de eer en de glorie der Roomsche
kerk, en door hetgeen hy zeide, den hand
schoen toegeworpen.
En dr Kuyper geeft hem vriendeiyke
lonkjes.
Minister Van Honten had geiyk, al deed
hy het misschien niet te juister tyd en te
goeder plaats, om te waarschuwen tegen het
clericalisme.
Zal dit in Juni het vrije Nederland bemacb,
tigen
Als niet veel meer belangstelling zich
openbaart by hen, die nn het recht kannen
verkrygen om te kiezen, dan vreezen wy met
groote vreeze.
Het is niet te overwinnen dan met alle
kracbtsinspanning van zyne tegenstanders.
Het moet, even goed als dit voor dr Schaep
man is, waar het geldt zyn kerk gToot
te maken, voor hen een beginsel zyD
het Vaderland te behoeden voor de over-
heersching van dat clericalisme.
De Schiedamsche courant wjjat er in ijjn
aommer van heden op, dat vjj on vergisten
en dat niet de heer H. A. M. Roelants maar
de heer H. J. C. Roelants eigenaar van het
blad is geworden. De setters, door wie geen
kiesrecht is te verkrjjgen, zjjn, volgens haar,
wel degeljjk alleen en nitalaitend dienaren
van de Schiedamsche courant.
Het is mogeljjk; maar kan men niet eerder
bewerendienaren van den heer Roelants
In élk geval was de Schiedamsche Courant
vroeger geen afsonderljjbe onderneming; sjj
was, meenen wjj, een onderdeel van de drnk-
keriEsak der firma Odé of Van Djjk en Co.
Is zjj nn wèl eene afEonderljjke onderneming
geworden, dan is de toestand tooh ook al weêr
veranderd. De zetters zgn dus, hetzjj zjj kwamen
in dienst van die courant of van den heer H.
J. C. Roelants, in elk geval in een anderen
dienst getredenen nl is hun werk hetzelfde,
tooh sjjn zjj, dunkt ons, niet gewettigd het
kiesrecht als loonkiezers te vragen.
En hiermee nemen wjj afsoheid van deze
kwestie, die, nl mege zjj voor onze lezers
van weinig belang zjjn, van algemeen stand
punt tooh hare waarde heeft, om de eigen
aardigheden van de nieuwe kiesrechtregeling
eens in het licht te stellen.
Bjj kon. besl. zgn benoemd tot griffier bjj
het kantongerecht te Maastrioht jhr. mr. O.
M. R. Testa, thans griffier bjj het kantonge
recht te Veghel, en tot griffier bjj het kanton
gerecht te Veghel mr. M. J. F. P. H. Erens,
vroeger advooaat te Amsterdam en tevens be-
«edigd klerk ter griffie van de arr.-rechtbank
aldaar, thans wonende te Schaesberg.
De verkiezing van een lid der Eerste kamer
voor de staten van Noord-Holland, in plaats
van den heermr. G. van Tienhoven,is bepaald
op 22 dezer.
DIT STAD EN PROVINCIE
Naar aanleiding van ons uit M i d d e 1 b n r g
gemaakte opmerkingen omtrent het betalen
van hoofdeljjken omslag door 1 o o a-kiezers»
zien wjj ons gedwongen nog eens terug te
komen op hetgeen wjj Zaterdag schreven.
Het is ons tooh gebleken, dat de aangifte
voor de kiezersljjst op grond van inkomen uit
dienstbetrekking nog altjjd bezwaren ontmoet
bjj velen, die daarvan verhooging van aan
slag in den hoofdeljjken omslag vreeten.
Daarom nog eens hier dit opgemerkt:
Zjj, die reeds aangeslagen zgn in den hoof-
delgken omslag hier ter stede, behoeve*
die vrees niet te koesterenmen kan volstaan
met de opgaaf, dat men niet minder dan f 400
verdient; de tweede klasse van den hoofde
ljjken omslag vangt aan met f 401.
Voor het bekomen van het kiesrecht is het
onversohillig, welk cjjfer£boven de f 400 aan
inkomen wordt genoten.
En voor hen, die tot dusver ten onreohte
nog niet in den hoofdeljjken omslag waren
aangeslagen, al verdienden tg f 800 of meer,
zjj de nieuwe kieswet een prikkel om zich
van hun plicht als burger der gemeente te
kwjjten en meteen het recht van te kiezen te
erlangen.
Nog zjj herinnerd, dat in onze stad formu
lieren voor het aanvragen van het kiesreoht,
behalve op het stadhuis, ook verkrijgbaar zgn
bjj de firma J. C. en W. Alfcotffer, stadsdrukkers.
Telken jare zjju de dames, die het be
stuur vormen van de Loterjj voor vrouwelijke
handwerken ten behoeve der armen alhier,
zoo beleefd ons te noodigen ter bezichtiging
van de ten behoeve van haar goed doel inge
komen voorwerpen.
IUit den aard der zaak levert in den regel
die tentoonstelling weinig variatie op, doch
ditmaal mag gezegd worden, dat wat werd
ingezonden voor het meerendeel uitmunt door
kunstvaardigheid «t smaak.
Uit het legaat vam wjjlen mevr. Caland
werden aangekooht twaalf fijne zilveren taart
vorkjes in étui en een taartlepel van hetzelfde
metaal in foudraal, terwjjl uit het legaat van
mevr. Leenhouts een zeer mooie bloempot van
Engelsch aardewerk met voetstuk, en een
fraaie palm ter tan toonstelling aanwezig zjjn.
Wjj kannen de Ijjst der andere voorwerpen
niet afsohrjjven en bepalen ons er dus toe te
verklaren, dat onder de pvjjzen zeer mooie
kolossale spreien, keurig bewerkte tafalklee-
den, kunstig beschilderde schotels, artistieke
vuursohermen en raamherren en elegante voor
werpen van gesneden hout voorkomen, die
ieder gaarne de zjjne noemen zal, terwjjl het
aantal gekochte voorwerpen aan een goed
gesorteerden bazaar van ljne zaken denken doet.
Wjj herinneren der dames eraan, dat de
xpositie Woensdag van 11 tot 4 en Donder
dag van 11 tot 1 uur te bezichtigen is en
wekken haar op eens even het gewone lokaal
ia de Abdjj binnen te loopen. Voor haar,
die voorwerpen inzonden, is de toegang gratis
en voor anderen tegen betaling eener kleine
entres, die ook weer den armen ten goede komt.
De eerstgenoemden kunnen zioh overtuigen
van de meerdere of mindere kunstvaardigheid
harer mede-inzendsters en voor het vervolg
met het geziene winst doen en de anderen
ziuh vermeien in dea aanblik van veel mooie
zaken, die er allicht toe leidt, om ook een of
meer loten zich aan te sohaffen.
Dit laatste is te meer gewensoht omdat do
dames bestuurderessen nog niet aan het ge-
woonljjk geplaatst wordend getal zjjn genaderd.
Met genoegen boorden wjj dat weêr een
plan ia gevormd om te trachten de kas van
de vereeniging Kindervoeding te Middel
burg met een flinke bjjurage te stjjven, en
dat wel op dezelfde wjjze als voor een paar
jaren meermalen geschiedde door het doen
uitvoeren van een tweetal kinderoperettes in
onzen sohouwburg. Ditmaal zgn daarvoor ge
kozen De Varkenshoeder operette door A. H. L.
en Bhodia, dramatisch bewerkt sprookje met
zang en piano-begeleiding voor kinderen doer
A. H. L.
Waar die vereeniging zoo veel steun nog
behoeft om haar goede taak naar behooren te
vervullen, daar zal zeker ieder voorstander
met oaB dit plan toejuichen. Wjj twjjfelen
dan ook niet of dit pogen zal w&êr met even
groot succes worden bekroond als voorheen.
De Etoile Beige komt op tegen de klaohten
van Engelsohe kapiteins, die de haven van
Antwerpen verdacht maken, door te wjjzen op
de sleohte verlichting van de Wielingen en
het ontbreken van boeien. Het blad zegt dat
onze regeering met lofwaardige nauwgezetheid
haar verplichtingen ten aanzien van de Wie
lingen nakomt, en dat er tuischen de Wielin
gen en Vlissingen aan de Noordzgde twaalf
boeien liggen. Ook aan de zuidzgde liggen
boeien, en het blad zegt, dat men heelemaal
geen begrip van scheepvaart moet hebben, om
aanmerkingen op de bebakening te maken.
De klachten over de slechte verlichting van
de vaarwaters door de Belgische regeering,
Rebben, naar het blad zegt, even weinig waardes
Ter gelegenheid der installatie van
den nieuwbenoemden burgemeester van Brui-
n i s e, den heer Joh. Eleabaas, was Vrjjdag
het gansche dorp een feesteljjk aanzien gegeven,
waren eerepoorten opgericht en een optocht
georganiseerd.
Jammer dat het weder zoo ongunstig Was
en de aankomst der spoorboot twee uur te
laat plaats had.
Aan de grens der gemeente werd de burge
meester door het bestuur der feestcommissie
ontvangen, welkom geheeten en met zgn rjj-
tuig in den gerangBohikten optooht, waaraan
aen vierhonderdtal personen deelnamen, opge
nomen.
De optocht bestond uit een vaaideldrager,
een eerewaoht, een fanfarecorps, militairen,
rjj tuigen en zangers, groenmakers, knipsters en
poortenmakers en allegorische groepen van de
verschillende takken van njj verheideen voor
stelling van de visscherjj, van het ambacht,
een Bloep voor Neptunus, met zgn drietand
gewapend, enz.
Natuurlijk ontbrak het niet aan de tradi-
tioneele toespraken, waarbjj de beste wenBchen
voor den burgemeester en de gemeente onder
woorden werden gebracht.
Des namiddags gaven zangvereenigingen een
uitvoering, des avonds een muziekgezelschap
een serenade, verder werd geïllumineerd, een
f*kkeloptooht gehouden en een vuurwerk af
gestoken.
Tot voorzitter der R. K. kiesvereeniging
te St. Jansteen is gekozen de heer Ci
Ysebaert, burgemeester tot ondervoorzitter de
heer A, d. Plujjm, wethouder, en tot seer**
■M
