MIDDELBURGSCHE COUUM. N°. 30. 140' Jaargang. 1897. Vrijdag 5 Februari. orr STAD EN PROVINCIE- Dew coarant verschijnt dagelijks, met nitzondering van Zoa- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent fhemometer. Middelburg 4 Febr. 8 u. vm. 86 gr., m. 12 u 40 gr., av. 4 q»39 gr. F. Verw. tam. k O. wind. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten des middags vóór iém uur aan het bureau bezorgd zjjn. Advertentie20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bjj abonnement op voordeelige ▼oerwaarden. Prospeotuanen daarvan zjjn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te Terneuzen: M. de Jongete Rotterdam Ni/gh van Diïman. men denhe er om i 15 Februari wordt «Ie termijn voor «Ie aanvrage van liet kiesrecht en daarmee de gelegenheid om nog dit jaar op de kiezerslijst te worden gepinatat, voor goed gesloten. Op elk gemeentehuis zijn formu lieren voor aanvrage om kiezer te worden kosteloos verkrijgbaar. Middelburg 4 Februari. Een misverstand. Evenals de liberale kiesvereeniging te Zut- phen is die te Leeuwarden zoo verstandig geweest zioh niet af te soheiden van de Li berale Unie. Een voorstel van zeven lede» om zioh los te maken van de Unie, werd verworpen met 71 tegen 19 stemmen. Dit berioht begroeten wjj met ingenomen heid; en wjj vinden daarin aanleiding om, aa» de hand der Arnh. Crt, nog eenB te wjjzen op een misverstand, dat er ten aanzien van het karakter der Liberale Unie heereoht, en niet genoeg bestreden kan worden. Men doet het hier en daar voorkomen alsof die Unie eigenljjk niet anderB is das een dood element, door een groepje politieke plannen makers té Amsterdam, als een Ijjk door elec- trisohe kunstgrepen, in beweging gebracht. Deze opvatting of voorstelling is zoowel met de organisatie als met de praktjjk der Libe rale Unie in strjjd. Zjj is het vereenigings punt van de locale kiesvereenigingen, die ziob daarbjj aansloten uit besef van de behoefte san meer gemeen overleg en concentratie dan tot nogtoe in den lande onder de liberale elemen ten bestaan hebben. Tot dusverre is bet be stuur, gelgk het aan een degeljjk bestuur betaamt, opgetreden, niet eigenmachtig en eigengerechtigd, maar als lasthebber van deze committenten, ter voorbereiding van de beslis singen der algemeene vergadering, welke het, mede als een degeljjk bestuur, plichtmatig heeft uit te voeren. Het zwaartepunt van de geheele organisatie, waarin men haar democra tisch karakter erkennen kan, ligt in de foi- meerende kiesvereenigingen. Juist daarorr verdient zjj waardeering en lof, als strekkende om bet zelfbestuur der natie langzamerhand tot eene waarheid temaken, de beslissing over richting en beginselen van 'a lands bestuu wat lager te verplaatsen. Van dit standpunt doet ona het uittreden v an elke kiesvereeniging uit het Unie-verband eed, zeggen wjj de Arnh. Crt. nahet komt ons voor dat men zich van de eigenljjke be- teekenis van dat verband geen rakenacbap ge noeg geeft. Dat de Liberale Unie afgekeurd wordt dcor de tegenwoordige politieke man nen, die nu een menschenleeftjjd larg de libe rale politiek voor ons land in eigen kring heb ben gemaakt, zonder zich heel veel om de we»- sohen van het eigenljjke volk te bekommeren, is niet te.vexwoaderen. Maar dat kiesvereenigin gen zioh van haar losmaken, omdat zjj het afkeuren dat zij zelve voortaan geroepen zou den zjjn uitspraak te doen over richting e» beginselen van 's lands bestnnr, daarin ligt iets wonderljjks en onverklaarbaars. Onwille keurig h9ri»nert het aan Sganarelle's vronw bjj Molière Et s'il me plait d'être battue! Het blad maakt verder eece bedenking tegen het ontwerp-beslnit, aan de Zutphenscht kiesvereeniging voorgesteld, waarbjj de uittre ding werd gemotiveerd »in het belang van de eenheid der liberale psrtjj". Ziedaar een argu ment dat eenige kracht hebben kon, indien d< hierboven vermelde dwaling juist was, en d> Liberale Unie alleen bestond uit een groepje soheurmakers en politieke tinnegieters Amsterdam, die door listig overleg hier en daar de kiezeis op dwaalwegen trachten te voeren. Zooals de zaken echter inderdaad staan, is het niet duideljjk, hoe losmaking van de Liberale Unie de eenheid van de liberale parljj te Zutphen (en elders) zou kunnen her stellen. Het zooveel aanstoot gevend program ma heeft niet een verschil van opvatting van de verpliohtingen eener liberale parfjj in Nederland geschapen, maar dit verschil van opvatting beBtond en is slechts ia dat pro gramma geformuleerd en belichaamd. Het ia aleohtB een vereenigingapunt, maar het ia de ge-1 jueensohappel jjke overtuiging zelf niet Had de I Zutphensche kiesvereeniging een ander besluit genomen, dan had geen enkel vooruitstrevend liberaal daarin aanleiding genomen om het door de Liberale Unie opgestoken vaandel te ontloopen. Was er nog een andere liberale atrjjdleuze tegenovergesteld, die dan de ortho- dfxe, alleen liberale politiek, tegeiover de ketterjjen van de Unie bevatten zou, dan zouden er misschien zieltjes te winnen zjjn. Maar met alle oppositie tegen het programma van 14 November, met al de betuigingen van de noodtakeljjkheid van vereenigingapnuten zjj a er van ond-liberale zjj de nog geen begin selen tegenover die van de Liberale Unie gesteld. Men heeft, na ja, het niets zeggend Amsterdamsch ljjstje men heeft de rekbare, zwevende bepalingen iu het reglement van de Grondwet te 'a Gravenhage, maar op zulke slappe grondslagen bouwt men heden ten dage geen krachtige, zelfbewuste politieke partg op. In politieken zin geven ze niets dan negaties, waarop de »eenheid eener partg" nimmer wortel kan schieten. Al hebben wjj zoo dikwgls reeds hetzelfde gezegd, het was noodig dit nog eens te her halen in dezen tjjd, nu er nog altjjd op dit belangrjjk punt begripsverwarring bijjft heer- sohen, welke gevoed wordt door conservatief- libérale bladen en mannen als mr De Beau fort die, met al hunne bekwaamheden en al groote verdiensten die zjj jegens deliberate parljj in den lande hebben, zioh nog altjjd vooratellen dat de toestanden zjjn ala weleer dat personen als zjj de politiek maken en niet kiezers het recht hebben te vragen, wat zjj van de personen hebben te wachten. Het woord«ziet terng op onze daden" klinkt fier. Dit kunnen mannen als Goeman Borgesiue, Smeenge en Kerdjjk eveneens zeg gen dooh zjj begrjjpen dat er meer voeling, meer gelegenheid tot overleg moet wezen tusschen de kiezers en de afgevaardigden dat de personen heengaan, maar de beginselen big ven zoodat, als straks mr De Beaufort het politiek terrein verlaat, een ander hem moet opvolgen. Daarom is het in het belang der algemeene zaak noodig een goed afgebakend program vast te stellen, waaraan de personen nu en in de naaste toekomBt zich kunnen houden. Die daden van weleer zeggen zeker veel, maar niet alles. De verdiensten van mr De Beaufort en de zgnen zjjn boven onzen lof verheven, maar men weet het: de mensohen, de ideeën en de politieke omstandigheden wjjzigen zioh. Ieder vertegenwoordiger, die dat begrjjpt, zal zich niet op een hoog Btandpunt plaatsen maar willen meeleven en samenwerken met hen, die hem znllen vereeren met hnn ver trouwen en zioh niet onttrekken aan de noodza- keljjkheid om zjjne opvattingen te laten toetsen aan de eischen van den tjjd. Bovendien heeft de ervaring afdoende ge leerd hoe noodig het is een positief programma vast te stellen. Op algemeene phrasen, vage beljjdenissen van beginselen zjjn vroeger zeer velen gekozen, die, als het er op aankwam die beginselen in wetten te formnleeren, geheel anders bleken te denken dan velen, die op hen hadden gestemd, mochten verwachten. Hoe vaak zjjn op deze wjjze niet wetsont werpen van ministeries, uit de party zelve voortgekomen, afgebroken Is niet heel de ljjdensgesohiedenis der libe rale partg in de laatste jaren het gevolg ge weest van dat verznim, om bjj het stellen van candidaten de puntjes op de i's te zetten. Slechts op de basis van een goed, soherp om'jjnd program, kan een sterke, liberale partg der toekomst worden opgebouwd! Klare wjjn schenken is een dringende eisch. Daarom is zoo juist het standpunt, nn inge nomen door de Liberale Unie, eene vereeniging, die het orgaan wil zjjn van de liberalen uit het gansche land en niet van eenige Amster- damsche heeren, die liefst den toon willen big ven aangevenniettegenstaande de politiek- polsslag daar al jaren zoo flauw mogeljjk klopte en het gansche land er genoeg van heeft om alleen te worden geregeerd van uit de beide hoofdsteden Amsterdam en Rotterdam, wier belangen altjjd het grootste gewioht in de schaal legden. Handelatractaat met Japan. Bjj de Tweede kamer is ingekomen een wets ontwerp tot goedkeuring va* het tusschen Ne derland en Japan gesloten tiactaat van handel en scheep vaart, met daaibjj behoorend protocol. Dit traotaat zal in onze koloniën en over- zeesche bezittingen sleohts gelden voor zoover de wetten en verordeningen zulks toelaten. Er is geen arbitrage-bepaling in dit contract opgenomen; dooh Japan is niet ongezind later over een afzonderljjk arbitrage-oontraot met Nederland te onderhandelen. De regeeriag heeft zioh vergenoegd met het beding, dat (le tariefagunsten, die nn of later aan een derde» Staat verleend worden, ook op de voortbreng selen van Nederland en zjjne koloniën va» toepassing zullen zjjn. In de St. Ct. is opgenomen het kon. besluit van den Sisten Jan. 1897, tot vaststelling va» eenen algemeenen maatregel van bestuur, als bedoeld bjj artikel 4 der arbeidswet. Bjj kon. besluit. is pensioen verleend ten laste van den staat aan mr H. G. A. Thieme, ten bedrage va» f 2667 's jaars is aan den leeraar is de Maleische taal e» de land- en volkenkunde van Nederlandsoh- Indië aan de kocinklgke militaire academie met den persoonlijken titel van leotor, R. va» Eek, met ingang van 16 September 1897, eer vol ontslag uit zjjne betrekking verleend. Naar aanleiding van de meermalen ge uite opmerking, waarvan wjj mededeeling deden in ons nommer van Woensdag, ontvin gen wjj heden een bezoek van den oondnoteur der tram VlisBingen—Middelburg, die op den bewusten avond, waarop vrouw Den E. uit Middelburg een ongeluk moet overkomen zjjn, dienst had. Hg gaf ons de volgende lezing van het ge beurde. Aan het station Souburg stonden met vrouw Den E. een boerenvrouw en een boer te waoh- ten om mee te rjjden. Allen, ook vrouw Den E., waren reeds in gestapt, zoodat de conducteur het teeken tot vertrek gaf en, zooals gebruikeljjk, zioh in een der waggons begaf. Bjj zjjn rondgang, om kaartjes af te geven, komende bjj de twee personen, die met vrouw Den E. in den wagen waren gestapt, vertelde de boerenvrouw dat vrouw Den E. toch nog was bljjven staan. »Hoe is dat mogeljjk vroeg de con- duoteur; >zjj was tooh in de tram." >Ja, maar zjj had haar mandje laten vallen en is er nog uitgegaan om dit op te rapen. Het iB wonder dat zjj niet onder de tram is geraakt." Het uitstappen sch jjnt dus op het laatste oogen- blik geschied te zjjn, toen de tram al begon te rjjden en de conducteur weer op zjjn poBt; in een der wagenB waa. Naar die mededeeling te oordeelen, is bjj, die van het uitstappen niets gezien heeft en ook niets kon zien, in deze dus geheel buiten schuld. Van vrouw Den E. is nog altjjd geen spoor ontdekt. ',Door de koninginnen werd op de Haag- sche tentoonstelling van werkende leden in Pulchri Studio o. a. ook een sohilderjj van onzen stadgenoot, den beer W. J. Sohütz, aan gekocht. Naar men ons meldt, zal de heer dr H- J. A. M. Schaepman a. a. Zondag te Ylis- n g e n in de zaal van den heer Stofkoper eene politieke lezing houden. Te Zoutelande is opgericht eeie afdeeling van den Chriateljjk-HistoriBche» kiezersbond. Te Kloetinge heeft zioh ook, met den burgemeester aan het hoofd, eene com missie gevormd ter aanbieding van een hul- debewjjs aan H. M. de koningin-regentes. Dinsdag viel te Ondelande een 80 jarige landbouwer J. Mol door de gladheid zoo ernstig dat hg twee ribben brak. Naar men ons nit Bath meldt, is Dins dag avond het Belgische stoomaohip Leopold ville, kapt. Morgan, geladen met diverse goe deren van Rotterdam en bestemd naar Ant werpen om voor den Congo bjj te laden, doordien het door een sneenwbni werd overvallen, i» 't nauw van Bath omhoog gevaren en eerst Woensdag middag met behulp van vier sleep- booten vlot geraakt, waarna het de reis heeft voortgezet. Dinsdag vergaderden te Goes de afge vaardigden der verschillende anti-revolution- naire kiesvereenigingen in dat district met tal van belangstellenden, instemmende met ons Program van beginselen, onder voorzitter- schap van den heer J. Donner, tot bespreking der vraag of men ook daar zoa kunnen komen tqt de oprichting eener Centrale Anti-revolu- tionnaire Kiesvereeniging, aangesloten bjj het Centraal Comité. Wjj zjjn niet in staat omtrent deze verga dering nadere mededeelingen te doen, dewjjl de bjjeenkomst slechts een voorloopig, officieus karakter droeg. Donderdag 25 Februari a. s. zullen de afge- aardigden en agenten andermaal vergadering houden terzelfder plaatse tot vaststelling va» het reglement en tot constitueering van de Centrale Kiesvereeniging. Over 't algemeen viel een zeer gereserveerde houding te bespeuren, alleen Goes en Tholeo bleken, gezind terstond tot de opriohting over te gaan, met vaststelling van het gewjjzigde reglement, dewjjl ook Tholen verklaard had op ongeveer dezelfde punten als Goes met het Concept-Statuut niet te kunnen medegaan. {De Z.) In de Woensdag te St. Maartens dijk gehouden vergadoring van den gemeen teraad werd met 4 van de 7 stemmen tot wethouder benoemd de heer Anth. Elenbaas en tot tweeden ambtenaar van den burgerljjke» stand de heer P. Charpentier. Op een verzoek van eenige ingezetenen tot het mogen plaatsen van een tweede weegbrug op de haven werd met algemeene Btemmen af wjj zend beschikt op grond, dat de beweging van het handels- en scheepvaartverkeer daar door te zeer zou belemmerd worden. Uit Stavenisse sobrjjft men onsi Zooals reeds in 't kort is medegedeeld, be sloot de liberale kiesvereeniging alhier in hare Dinsdagavond gehouden vergadering met algemeene stemmen op éen na, en wel 17, om zich af te Bcheiden van de Liberale Unie te Amsterdam, waarvan zjj nu eenige jaren eene afdeeling heeft gevormd. Ala bezwaar om lid te bljjven werd aangeveerd, dat het misschien onmogeljjk zou zjjn een oandidaat te vinden, die tot in alle onderdooien het ijjvige hervormingsplan zou kunnen onder schrijven, en dat men, lid van de Unie bljj- vende, een oandidaat, die niet volkomen met bedoeld plan medegaat maar overigens ver dienstelijk is, dan niet zon mogen stemmen. Door zioh af te soheiden, meende men, werd men bevrjjd dus van een band, die tot groote moeieljjkheden aanleiding zou kunnen geven. Het samenwerken van de vereeniging hier, met die uit Goes, waarvan zjj ook eene af deeling is, wordt daardoor veel vergemakkelijkt. Het afscheiden moet evenwel niet besobonwd werden als bewjjs, dat men zioh tegen de Unie zal kanten. In zeer veel opzichten betuigde de vergadering hare instemming met het program van urgentie. Het Kind ia de Saatiehzppy, Wjj hadden vermoed, dat de kleine zaal van de Concert- en gehoorzaal alhier Woensdag avond niet groot genoeg zou wezen om allen te bevatten, die zouden opkomen om den heer mr H. Goeman Borgesius te hoor en spreken over bovenstaand onderwerp, te meer ook omdat het bestuur van hét departement «Middelburg" der Maatschappij tot Nut van t Algemeen de gelegenheid, om dezen begaaf den spreker te hooren, ook voor anderen dan de leden en hunne dames, zeer gemakkeljjk had gemaakt. Dat vermoeden werd niet ge heel bevestigdwant, ofsohoon de zaal tame- ljjk goed bezet was, bleven nog vele stoelen ledig. Het kind van heden is de man van morgen wie over de sohool beschikt heeft de toekomst in zjjn maoht zoo begon de heer Goeman Borgesius en hjj voegde er aan toede wet kan steunen, maar de wet kan aan het volk geen riohting gevenhet volk, dat het goede wil, kan met goede wetten zeer veel. Spreker zeide te zullen spreken over het kind in de maatschappjj en de bescherming van het kind en herinnerde daarbjj aan de woorden van Kappejjne, waar deze, humoris tisoh als altjjd, beweerde: >het Nederlandsohe kind wordt vóór zjjn geboorte beschermd, maar na de geboorte laat die bescherming wel wat te wenschen over." Daarna schetste de spreker den feiteljjken toestand aan de hand van het burgerljjk wet boek. Hg besprak de daarin omschreven rech ten van den vader, zette uiteen hoever die rechten gaan en wees erop boe, door de wet- Tan Houten, die rechten in zoover zjjn verkort, dat de arbeid in fabrieken ten minste voor kinderen verboden is. Die wet van 1871, hoe daartegen ook is geageerd door indastrieelen, ja zelfs door de Kamer van Koophandel te Amsterdam, is een zegen geweest voor het Nederlandsohe volk. Spreker schilderde, om dat te bewjjzen, met harde doch ware kleuren wat de arbeidsenqoêfce omtrent den kinder arbeid heeft aan het lioht gebracht. Bjj de wet-Vam Houten is het niet gebleven, na de arbeids-enquete is men verder gegaan. Thans worden niet alleen de kinderen van 12 jaar beschermd, maar tot zekere hoogte ook die tot 16 jaar en ook de vrouwen, wat aan gaat de arbeid in fabrieken en werkplaatsen. Er is dus voor besoherming van het kind reeds heel wat gedaan, maar helaasmen is in Nederland halfverwege big ven staan. Leer- plioht was een complement ervan geweest, dooh daaraan heeft de wetgevende vergadering niet gewild, dat was al te radioaal. De beweringen dat er niet genoeg scholen zonden zjjn, dat men niet wil ingrjjpen ia de vaderljjke macht, bonden geen steek. Hoe anders denkt men erover in andere landen, b. v. in Duiteohland, waar de schoolplicht in de zeden is doorgedrongen, wat spreker door een voorbeeld dnideljjk maakte. Invoering van leerplicht in Nederland is noodig, terwjjl het voorts een dringende eiach is dat onders, die hnn plicht tegenover hunne kinderen schromelijk verwaarloozen, hun rech ten verliezen. Spreker stelde verder in het lioht dat vol gens onze wet het reoht der ouders eigenlgk alleen berust bjj den vader, terwjjl demoeder volstrekt geen stem in het kapittel is toege staan dat, zoolang de vader leeft, de moeder alleen plichten maar geen rechten heeft; dat de vader,moeder en kind kan ty^anniseeren, conder dat daartegen langs wettigen weg iets is te doen. De vaderljjke msoht is in Nederland meer een reoht dan een plicht. Daarin moet ver andering komen en dat is door de Staats commissie, die over deze zaak een tiental jaren geleden rapport uitbracht, voldoende aange toond. Maar het is bekend: de wetteljjke rege ling laat zioh wachten. Intuseohen, de tegen woordige minister van justitie heeft aan de volksvertegenwoordiging toegezegd nog dit jaar een wetsontwerp betreffende de ontzetting uit de ouderljjke maoht te zullen indienen. Die regeling iB niet eenvoudig, maar in ver schillende landen bestaat zjj reeds, o. a. in Frankrjjk, terwjjl in andere landen Italië, Zwitserland, Oostenrjjk, Rumenië, Servië, zelfs in Rusland, regelingen^ in dien geest worden voorbereid. Engeland is in dit opzioht het meest merk waardige land; daar bestaat een kinderwet, een uitvloeisel van een door particulieren op gerichte vereeniging, die uitstekend werkt. Eageland is het land van het particulier initiatief en waar particulieren stichtingen tot stand brachten om kinderen, die zioh misdroegen, een betere opvoeding te geven steunt de staat die, zoo door subsidiëu als door de plaatsing van staatswege van kinderen welke zulk eene opvoeding behoeven. Hoe goed de verpleging en de opvoeding zjj in gestichten, die door partioulieren of door den staat zjjn ingerioht, tooh meende de spreker dat het systeem van opvoeding van verwaarloosde kinderen voor de toekomst alleen kan zjjn dat van uitbesteding in de gezinnen, omdat dat systeem het meest overeenkomt met natnnr, met het familieleven. Na de panze besprak de heer Borgesius de middelen, noodig om in de onvoldoende be scherming van het kind te voortien. De wet ten zjjn daartoe onvoldoende, dus moet het partionlier initiatief maatregelen nemen om daarin verbetering te brengen. Er ii echter een terrein waarop het particulier initiatief niets vermag, dat is de strafrechts pleging. Het verwaarloosde kind van heden is de misdadiger van morgen, daarmede moet -ekening gehouden worden. De spreker zette uiteen den tegenwoordigen toestand van de strafrechtspleging tegenover kinderen, en vroegmag die toestand zoo big ven 1 Werd het stelsel in Nederland tegenover andere landen jaren geleden uit stekend genoemd, thans wordt het door reohts- geleerden onder de slechtste gerekend. Zjj gaat te langzaamweken, maanden gaan er over heen tóor eene overtreding wordt ge straft, waardoor het effeot wordt te niet ge daan. Anders gaat het in Engeland, waar de straf direct na de overtreding wordt toegepast. Een andere grief tegenover onze strafwet geving voor kinderen is, volgens spreker, de openbaarheid der terechtzittingen die geen nut heeft maar wel schade doet. Verder zou spreker, op het voorbeeld van Duiteohland en België, geen kinderen van 11 tot 12 jaren terecht willen ziengeBteld, maar ze liever zien opgenomen in gestichten. Eindeljjk besprak de heer Goeman Borgesius de aan kinderen opgelegde straffen. En hjj keurde ernstig af de gemeenschappelijke op sluiting van kinderen, die tot minder dan drie maanden gevangenisstraf worden veroordeeld, met bandieten, bedelaars, dronkaards en al lerlei sohuim der maatschappij. De goeden worden er sleoht door en de slechten worden er niet befer op; en dat teekent wanneer men weet dat telken jare meer dan 5000 kinderen voor den atrafreobter worden gedaagd, waar-

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1897 | | pagina 1