MIDRELRIIRGSCHE COURANT. N°. 19. 140° Jaargang. 1897. Zaterdag I n 23 Januari. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k gmet uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent Thermometer. Middelburg 22 Jas. 8 u. vrn. 36 gr., m. 12 u. 31 gr., av. 4 u. 32 gr. F. Verw. tam. kr. N. wind. I ui Advertentiën voor het eerstvolgend ummer moeten des middags vóór éém uur aan het bureau bezorgd zgn. Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel, Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bg abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zgn gratis aan het bureau te bekomen. Agenten. Te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van Ndsüwenhtjijzen. Middelburg 22 Januari Omtrent de instelling vau een D eparte- ment van Landbouw schrgft de bekende Haagsohe medewerker van de Zutph. Crt Met excepties wjjat de regeering af den wensoh om de regeeringszorg met betrekking tot den landbouw te concentreeren aan óen departement van algemeen bestuur. Men kan het met de regeering volkomen eens zgn, dat de welvaart van den landbouw niet in de eerste plaats afhangt van de organisatie van boven, maar »van veerkracht, degelijkheid en bekwaamheid van beneden", en toch uit volle overtuiging de meening zgn toegedaan, dat in het raderwerk der bestuurs bemoeiingen de belangen van dezen tak van nijverheid beter tot hun recht komen, indien de verschillende onderdeelen van be moeiing roet den landbouw niet over verschil lende departementen zgn verdeeld. Geef eerBt het bewgs, zegt de regeering, dat de land bouwbelangen van de tegenwoordige organi satie schade hebben geleden. Welnu, dat bewgs is gemakkelijk genoeg te leveren. Een van de redenen, waarom die belangen tot beden niet in voldoende mate tot hun recht zgn gekomen, is zeker wel hierin gelegen, dat er aan geen der departementen een chef is, met de belangen van den landbouw in zgn geheel en in zgn vollen omgang bekend, dat door de verbrokkeling in onderdeelen het overzicht over het geheel verloren gaat, dat met de behandeling van sommige belangen belast zgn mannen, die toevallig bg een der- gelgke afdeeling zgn geplaatst, maar van de eischen van het landbouwbedrijf niet op de hoogte zgn, dat de landbouwvereenigingen zich nu eens naar dit, dan naar dat departe ment moeten wenden en dat de landbouw belangen telkens bg minstens drie departe menten moeten ter sprake komen. Dat de regeering van dit allea niets ziet en beseft iB vreemd. Zjj tuurt zich blind op bezwaren, uit eiken overgangstoestand voortvloeiende, maar vergeet dat, wat het zwaarst is ook het zwaarst moet wegen, en dat, al hangt de bloei van de* landbouw ook in de eerste en voor naamste plaats van eigen krachteontwikkeling af, tooh ook de organisatie van boven daarop van invloed kan zgn. Dezelfde schrgver deelt mee, dat de Raad van State zich bgna eenstemmig verklaard heeft tegen het wetsontwerp tot verplichte ve rzekering tegen ongelukken in de nijverheid. Intusechen zal dat ontwerp worden aan bangig gemaakt zonder dat aan de ingrijpende b eden kingen van dat college wordt tegemoet gekomen. Ten aanzien van het adres der Haagsche heeren, die bekorting van de vacantiën verlan gen, teneinde vermindering van het huiswerk der scholieren van het gymnasium en de hoogere burgerschool te verkrjjgen, meent de Amh. Crt., dat de adressanten de ooizaak van het kwaad niet goed inzien en hun genees middel daarom geen doel kan treffen. Verkorting der vacantiën zou h. i. niet bate», maar wel vermindering van leervakken of ver lenging van den leercursus. Dit laatste eobjjnt het eenvoudigst, als dan ten minste niet het tableau der leervakken weder zoo wordt uitgebreid, dat er een jaar meer voor gevorderd wordt. Vermindering van .de leervakken ware het doelmatigst, maar daarvoor is noodig eene wgziging van het programma der eindexamens Als de regeering daartoe besloot zou er veel gewonnen zgn. Nu echter wordt menig vak onderwezen, dat zóó omvangrijk wordt behandeld, omdat de eindexamens die booge eischen stellen. Een leeraar heeft ook berekend, dat bet inkrimpen van de vacantiën, tot de helft, slechts eene vermindering van het huiswerk met 5 minuten daags zou tengevolge hebben. In den duur der vacantie is het kwaad niet te zoeken, dus door de verkorting ervan ook niet te treffen. stoomwet (wet van 15 April no. 69) Bg kon. besluit is de heer mr J. P. R. Tak van Poortvliet, lid van de Tweede kamer, herbenoemd tot lid, tevens voorzitter der commissie, belast met het afnemen der consulaire examens is de heer G. Buhse erkend en toegelaten als vice-consul van Duitschland te Den Hel der; en is, met ingang van 1 Febr., benoemd tot directeur van het post- en telegraafkantoor te Beek en Donk J. W. L. van Hengelaar,thans in gelgke betrekking te Hasselt. De Staatscourant van heden bevat het besluit van den 14den Januari 1897, (Staats blad na. 45) tot vaststelling van eene instructie ?oor de ambtenaren, bedoeld in art. 7 de* Grondbezit en pacht. Voor de afdeeling Amsterdam der HoUand- sche Maatschappij van Landbouw trad Woens dag avond iu eene vergadering als spreker op de heer mr A. D. van Assendelft de Coningh, burgemeester van Leiderdorp, met eene rede over»Grondbezit en paoht." Hg zeide de grondslagen der agrarische politiek te willen ontvouwen, welke niet is eene politiek van reactie of stilstand, maar van behoud door verbetering, waar noodig, hervorming. De grondbezitters beleven moeielgke tgdenzg ontmoeten veel tegenstand. Menigeen zou nog wel iets voor den landbouw en pachter willen doen, maar maakt bezwaar omdat wellicht het grondbezit daardoor zou worden gebaat. De oorzaak ligt hierin dat men van jongs-af geleerd heeft, dat de grondrente zich in stijgende richting beweegt, en dus de grondbezitters steeds rjjker worden. Van die voorstelling blgft altjjd iets hangen, hoewel de toestand veranderd is. De meeste grondbezitters zgn dik wgls armer dan de pachters. Onder hun armoede Igdt de cultuur van den bodem en de volkswelvaart. De woeste gronden nemen in ons land toe. Velen meenen dat de grondrente uitsluitend aan de gemeenschap ten goede moet komen en bevelen daarom landnationalisatie aan. Indien de grondrente voortdurend en regelmatig steeg, zoo zou daarvoor veel te zeggen zgn. Natuurlgk onder behoorlijke schadevergoeding, want men moet reohtvaardig big ven. Maar het is bgna zeker, dat de grondrente nog jaren zal big ven dalen. Wanneer de Siberische Bpoorweg gereed en het Panama-kanaal voltooid is, zullen de landbouwproduoten nog meer dalen, Es dan zou landnationalisatie aan de gemeenschap groote verliezen veroorzaken en het tekort door zware belastingen moeten gedekt worden. Hierna ging spr. in het kort de verschillende stelsels van landnationalisatie na en toonde de zwakke punten er van aan. Meer zeide bg te voelen voor de denk beelden, door mr Van Houten ontwikkeld omtrent het recht van naasting, in sommige gevallen aan de overheid toe te kennen, wan neer het algemeen belang verandering van eige naar ei?.cht. Er zgn sommige misstanden aan te wgzen ter bestrgding waarvan ons tegen woordig onteigeningsrecht onvoldoende is. Hg hoopte dat hierin verbetering zou worden aangebracht, wat vooral aan groote steden ede zou komen. Behoudens deze be perking verklaarde spieker zich voor particu lier bezit. Op de vraag wat beter isgroot, klein, of middelmatig bezit was absoluut geen antwoord to geven, zeide spreker. Hoofdzaak is, dat de ondernemingen doelmatig zgn afgerond, naar gelang van de gesteldheid van den bodem en den aard van het bedrgf. In den regel wor den groote bedrgven het stelselmatigst be heerd. Alle technische verbeteringen in den landbouw zgn bgna zonder uitzondering aan het groot grondbezit te danken. Hier wordt het meest met machines gewerkt, heersoht doelmatiger verdeeling van den arbeid, en worden de beste netto uitkomsten verkregen. Tooh zgn er maatschappelijke redenen, waarom het wenschelgk is, dat de middelbare bedrgven en de eigengeërfde boerenstand niet te gronde gaan. Want deze is op het land, wat de burgerg in de steden is. En het groote bezit heeft ook zwakke zjj den. Daarom is spreke niet tegen bescherming van den landbouw. Onze middelbare bedrgven kunnen, zonder steun, tooh niet opwerken tegen de groote landbouw-ondernemingen in Amerika en elders. Toch zou spreker het groot grondbezit ongaarne missen. Het levert niet alleen oi nomische voordeelen, maar wjj hebben er ook aan te danken, dat hier en daar nog natuurschoon is, en gelegenheid tot ont spanning gegeven wordt. Er moet, meent spreker, groot en klein grondbezit zgn, doch van beide moet overheerschen. De middelbare bedrgven moeten in alle streken van het land in voldoende mate gevonden worden, nergens geheel ontbreken. Daarop leeft de kern onzer plattelandsbevolking. Tot op zekere hoogte voldoet bg ons de toestand aan dien eiseh, doch het gevaar be staat, dat de middelbare bedrgven èf opgelost worden door het groot kapitaal alB de eige naar in de schuld raakt, öf bloot staan aac verbrokkeling. Beide komt op groote schaal voor, met het gevolg dat de nuttigste vorm van landgebruik en grondbezit het meest achteruit gaat. Het laadbouwbedrgf is meer dan eenig ander aan risico onderhevig en weinig vatbaar voor verzekering. Spr. zeide veel sympathie te gevoelen voor de instelling van >rentegoederen", zooals dit In Pruisen sedert 1886 geschiedt. Hierna gaf spreker een schets van de werking der »Small Holdings-act," sedert 1892 in En geland ingevoerd, waarbjj, ter oprichting en instandhouding van eigen boerenbedrijven, gronden kunnen onteigend worde*. Naar sprekers meening moet onze wetgeving aldus worden aangevuld: lo. Erkenning van een »naastingsrecht" door de overheid. Oprichting en instandhouding, met mede werking der overheid van goed afgeronde, onsplitBbare,zelfstandige boerenbedrijven, waar van de gebruiker na een reeks van jaren vrjje eigenaar wordt. 3o. Toekenning aan de overheid van het recht om, door aankoop of onteigening, geschikte gronden te bestemmen voor arbeiders-grondbezit. Hierna behandelde spreker de pacht. Geen gezonde agrarische regeling is in den tegen- woordigen tjjd denkbaar, zonder dat een be- langrjjk deel van den grond in paoht wordt uitgegeven. Wetten daartegen zouden niet levensvatbaar bljjken. De paoht is nog altjjd de eenvoudigste e* doelmatigste vorm van het landbouw-orediet. Ons vigeerend pacht stelsel onderwierp spreker aan eene uitvoerige kritiek. De contracten klinken wel zeer Btreng voor den paohter, wat dik wgls noodig is, vooral wegens onze kostbare en omslaohtige reohtspleging. Spreker wenschte aan de pachten toe kennen lo. Een onvervreemdbaar recht op reductie ir paoht bjj rampen, waarbjj de helft van den oogst verloren gaat; dus wgziging der artt. 1631 en 1632 B. W. 2o. Een recht van voorkeur (optie) bg trouwe nakoming hunner verplichtingenen 8o. Eene snelle en eenvoudige berechting van geschillen over pachtkwestie. Ten slotte wekte spr. de grondeigenaars op, de inkomsten uit hun bezit te beschouwen als bezoldiging van een eere-ambt, waaraan verplichtingen verbonden zjjn. Spr. erkende dat zgn program geen groote hervormingen bevat, maar hoopte dat het levensvatbaar zou big ken, omdat het aan de praotgk is ontleend. De voorzitter, de heer G. Vas Visser, dankte den inleider voor zgn belangrgke en leerrgke verhandeling, e* gaf daarna het woord aan mr 1. A. Levy, die het met den inleider niet eens was, dat er maar weinig door den wet gever voor den landbouw zou kunnen worden gedaan. Kleine wijzigingen kunnen de malaise niet opheffen. De verhouding tusschen be zitter en paohter moet eene fundamenteels wgziging ondergaan. Er moet een participatie- stelsel komen, dat beider belangen regelt, en eerst dan zal het algemeen belang worden gebaat. Zoo ook moet de pachter vergoeding krjjgen van verbeteringen, door hem aange bracht. Mr J. Kruseman deelde de theoretische denk beelden van den heer Levy niet. Met een partici patie-stelsel komt men niet verder. Liever had hg iets meer vernomen omtrent het landbouw- orediet, wat in de Rgn-provinciën aan den landbouw goede diensten bewgst. Dr Blink stelde den inleider de vraag of ook nog niet andere maatregelen tot verheffing van den landbouw zouden te nemen zgn, zooals andere cultures, beter landbouwonderwijs De inleider stemde toe niet alles behandeld te hebben daarvoor was de stof te rgk, doch hg was het eens met de heer Blink. En wat het landbouworediet aangaat, die zaak liet hg onaangeroerd, daar zg commissoriaal is ge maakt. In antwoord aan den heer Levy ver klaarde bjj den toestand van den landbouw wel ernBtig in te zie», doch hg wil verbete ring op practisohen grondslag. UIT STAD EN PROVINCIE Bjj kon. besluit: zgn herbenoemd: met ingang van 2 Febr. tot burgemeester van Kapelle P. J. van der Mandere, en met ingang van 4 Febr. tot burgemeester van Meliskerke en van Grgpskerke L. Bosselaar, secretaris dier gemeenten; en is op verzoek eervol ontslag verleend aan H. C. F. van Waesberghe als tweede-luitenant bg het 5e bataljon der rustende schutterg in Zeeland. Naar wjj vernemen, wordt er door de firma A. Jeronimus Co, eigenaars van de Mid delburgsche broodfabriek, ernBtig overwogen, of het niet mogelgk zgn zou tegen April of Mei den nachtarbeid der bakkers af te schaf fen en dien te vervangen door een langoren werkdag, b. v. van 16 4 18 uur, in welken tjjd dan twee ploegen werkzaam zouden moeten zgn. De een zou dan arbeiden vaa 's mor gens vier of vjjf uren tot twee a drie uur 's middags, de andere van twaalf of een uur middags tot aoht negen uur 's avonds. Bjj de Maatschappij tot Eospl, v, 88. zgn tot surnumerair benoemd de heeren A. C. H. Brorens, te 's Gravenhage, ter standplaats Krainingen; C. Rhee, te Almelo, ter tandplaats V 1 a k e, en M. Polak, te Wil- dervank, ter standplaats Middelburg. Het koninkljjk jacht Victoria and Albert, komende va* Portsmouth, wordt Zondag na middag 31 dezer te Vlissingen verwacht, inscheping van H. M. keizerin-weduwe Friedrioh, die 's avonds per mailtrein aldaar aankomt. Donderdag had te Vlissingen weder een bekeuring plaats wegens frauduleusea in voer van gedistilleerd. Des namiddags werd nl. door den hoofd-commies bg de plaatselijke belastingen aldaar bg aankomst van de barge uit Middelburg vrouw De W., te Vlissingen woonachtig, daarop geattrapeerd. Bet ingevoerde werd natuurlgk beslag genomen en tegen de overtreedster prooes- verhaal opgemaakt. Tegen 1 Febr. a.s. is de brievenbesteller C. Kooman benoemd tot adsistent aan het postkantoor te Goes. Op de Donderdag avond door de te Goes bestaande werkmansvereeniging Eigen Hulp, met hoofddoel uitkeering bjj ziekte, gehouden algemeene vergadering bleek uit het verslag, dat het ledental thans bedraagt 254 tegen 288 in het vorige boekjaar. Aan oontributie werd ontvangen i 1182.40, uitgekeerd werd f 467. Het kassaldo bedraagt f 2222.15 Yj, terwgl nog een reservekas van f 125.90 aanwezig is. Het getal begunstigers en buitengewone leden bleef stationnair en bedraagt 18 en 22. Als bestuursleden werden herkozen de hee ren J. C. de Beste, M. Krjjger en P. Sohrg- ver Sr. en in de oommissie van toeaioht de heer C. Touw, terwgl in de plaats van de heeren P. L. den Boer en C. du Bois, die niet meer in aanmerking wenschten te komen, ge kozen werden de heeren C. Baarends en C. Bokelaar. Naar men ons meldt, zou de koninklgke goedkeuring geweigerd zgn op een verzoek van den heer D. Bolier, burgemeester te Scherpenisse, om, tegelgfe met de waar neming van het ambt van burgemeester, de betrekking van secretaris dier gemeente te vervullen. Op de Donderdag te Stavenisse door de vereeniging Nut en Genoegen ge houden tweede winterbjjeenkomst met dames, bleek uit het verslag van de* bibliothecaris, dat er in het afgeloopen dienstjaar 793 boeken ter lezing door de leden genomen zgn, een getal, klein in vergeljjking met de vorige jaren, toen er resp. 1216 en 1187 boeken genomen waren. Er werd besloten om het lOjarig bestaan der vereeniging, die zoovele gezellige avonden heeft verschaft, feesteljjk herdenken. Een lezing en verscheidene bjj dragen deden den avond gezellig voorbjjgaan. Te Haamstede trad Woensdag avond voor de liberale kiesvereeniging Haamstede en Burgh en vele genoodigden als spreker op de heer Van Geuns van Zierikzee. Ia eene onderhoudende ea bevatteljjke rede werd door den begaafden spreker de nieuwe kieswet en het kiesrecht behandeld. De voorzitter der vereeniging was dan ook zeker de tolk van al de aanwezigen toen hp den heer Van Geuns dank braoht voor zjjc boeiende en in ieder opzicht leerrgke rede en den wenBoh uitte hem meermalen als spreke te mogen zien optreden. De kamer van koophandel en fabrieken te Terneuzen hield Donderdagavond eene openbare vergadering, waarbjj 5 leden tegen woordig waren, onder wie bet onlangs nieuw benoemde lid, de heer Verslugs. Herkozen werden tot voorzitter de heer Van Tsaelsteintot vioe-voorzitter de hee> Van Rompu, en tot secretaris de heer Vooren. Besloten werd adhesie te verleenen aan lo bet adres van den Aannemersbond aan den minister in zake algemeene voorschriften en 2o aan het adres van de kamer van Deven ter, aangaande wgziging der postwet voor port van faoturen, orderbriefjes en dergeljjke. Eene commissie is benoemd ter herziening van het huishoudelijk reglement, ten gevolg» van het nieuw koninkljjk besluit. Voor enkele weken wendde de Visschers- vereeniging te Philippine zioh per re quest tot Gedeputeerde staten van Zeeland, om d< medewerking van dit college in te roepen, opdat er zoo spoedig mogelgk een kanaal zou aangelegd worden voor de visschers alhier. Dezer dagen ontving de voorzitter dezer vereeniging, de heer N. Rammeloo— Kusse, reeds een sohrgven van Ged. staten, waarin nadere inlichtingen gevraagd werden. Naar aanleiding van dit sohrjjven hield de vereeni ging eene vexgadenng, die druk bezocht werd. Lang en breedvoerig werd gesproken over de beste wjjze, waarop de regeering zou kun nen te hulp k men. Ten slotte werd met algemeene stemmen besloten bg de regeering aan te dringen op het aanleggen van een vloeikanaal van de tegenwoordige haven naar de diepte van het Axaleche Gat. De schapen, door de maréahausfés van Phi lippine in den Cfara-polder in beslag genomen, zgn aan den eigenaar teruggegeven. Deze dieren werden door de politie aangehouden, omdat ze vermoedelgk uit België ingevoerd waren. Later is evenwel gebleken, dat hun eigenaar er twee stallen op na hield, Óen op Belgisch en éea op Nederlandsch gebied. Bjj onderzoek kwam de politie tot de overtuiging, dat de Bchapen uit laatstgenoemden stal af komstig waren. Omdat ze op een weide binnen den besmetten kring gegraasd hadden, zgn ze verdaoht van mond- en klauwzeer verklaard. Naar we vernemen, kan deze ziekte thans in den Cfara-polder als geweken beschouwd worden. De Belgisohe beetwortelsuikerfabrikaaten, die hier te lande suikerbieten koopen, hebben naar men ons schrgft aan den .Bond van Nederlandsche suikerfabrikanten te ken nen gegeven, dat zg dezelfde beetwortelprjjzea zullen besteden als binnenkort door genoemden Bond zullen worden vastgesteld. Door dit besluit zal er dus dit jaar tussohen de Hol- landsche en Belgische fabrikanten geen con currentie bestaan. Verder hebben de suikerfabrikanten hier te lande besloten dit jaar den uitzaai van beet wortelen met 25 pot te verminderen, verge leken bjj verleden jaar. Een genotvolle avond. O, >Meester kritiek," wat een geluk dat gjj Donderdagavond uit onzen schouwburg waart gebannen 1 Dat wil zeggen, niet vo r hen die met hunne talenten en gaven woekerden ter wille van een goed doelmaar voor u zelven, die altjjd in eene Nurksohe stemming verkeert en wiens hoogste lust is aanmerkingen te maken. Wat zoudt gjj op uw pen hebben gebeten, wanneer de gelegenheid er geweest ware om aan uw lust bot te vieren! O, zeker, gjj hadt wel dit of-dat kunnen vinden om te oritiseeren, maar gjj hadt dit zelfs niet durven aanwjjzen, omdat gjj, die altjjd vit, ten slotte overstelpt zoudt geweest zgn door het vele Bohoone dat gjj hoordet en zaagt. En uit wanhoop waart gjj weggeloopen 1 Gelukkig dat gjj thuis moest bijjven; na hebt gjj niets gezien, niets gehoord. Wjj gunnen u dat van harte. Aan u was het tooh niet besteed; en aan ons zooveel te meer. Wat hebben wjj genoten I Een keurig, geïllustreerd programma schonk ons reeds dadeljjk de overtuiging, dat wjj veel sohoons zouden hooren en zien. De soiróe werd geopend door een ouverture, en wel een voor strjjkorkest van G. Jensen. Daarna volgde het, hier en daar wel wat gerekte, bljjspel van den bekenden Benedixs De huwelijksreis, ons van vroeger bekend onder den titel van Een vrouw die de baas speelt! en vervolgens vóór de pause Die Sol daten kommen t oderder Aufruhr in der Mddchenschuleeen allergrappigst stukje. Na een pauze, waarin wjj in de koffiekamer op buitengewone wjjze werden bediend dooi allervriendelijkste en bevallige dameB, werden wjj verrast door een orkest, waarvan de vrou welijke leden zich sierljjk hadden getooid. Het voerde uit de Frühlings Symphonie voor pianostrjjk- en kinderinstrumenten van H. Mohr. Hierna werd opgevoerd Een klucht, big spel n óen bedrgf, van een onbekend schrgver} een aardig stukje; terwgl tot slot ons oog bekoord werd door een zeer schoone groep uit het Zigeunerleven, door een sierlgken dans en ons oor gestreeld door heerljjken zang. Wjj onthielden ons met opzet van vermel dingen van bjjzondere personen en van het bezigen van adjectieven om onze ingenomen heid met de uitvoering van een en ander te betuigen. Wjj zouden zoo gaarne mejufvrouw die voor haar uitstekend spel, een ander voor haar schoonen zang en talentvolle actie mevrouw die voor haar heerljjken zang, tal van jonge dames voor hetgeen zg ons deden bewonderen, een tweetal heeren voor hun leiding en een paar andere voor hun komediespel afzonder lek willen noemen. Maar wg mogen dit niet doen na zulk eene voorstelling, waarbg de besoheidenheid allen weerhield hunne namen te zetten op het program. Meester kritiek. Geen roman of novellef maar een satire door SteUa Oristorio dj Frama. (Mina KrUtmcm).

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1897 | | pagina 1