MIDDELBIRGSCHE COURANT.
W. 8.
1408 Jaargang.
1897.
Maandag
11 Januari.
Niet de goede weg.
BUITENLAND.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer.
Middelburg 9 Jan. 8 a. vm. 36 gr„ m. 12 u.
18 gr., av. 4u.35 gr. F. Verw. tam. kr. O. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór één
uur aan het bureau bezorgd zgn.
Advertentiën: 20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent. Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zgn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW.
A. VAM Nibuwimhoijzen.
By deze courant behoort een Bijvoegsel-
Middelburg 9 Januari
Het kan niet anders of de dezer dagen
openbaar gemaakte correspondentie betref
fende de handeling van den heer F. Hom-
bach, rentmeester te Hulst, tegenover pachters
van goederen, waarover hij het beheer heeft,
moet de algemeene aandacht hebben ge
trokken, niet het minst van allen, die belang
hebben bij pf stellen in den toestand van
den landbouw.
Waar het hierbij eene kwestie geldt, uit
sociaal oogpunt van algemeen belang, meenen
wij daarop te moeten terugkomen, om over
enkele voorname punten ons gevoelen te
doen." Wij willen ons verder niet verdiepen
in al hetgeen de bedoelde rentmeester, met
opoffering van tijd, belangloos, volgens eigen
verklaring, deed en nog doet voor het welzijn
van den landbouw. Maar van een algemeen
standpunt meenen wij, zelfs trots die ver
klaring, ernstige bedenkingen te moeten
opperen tegen den door den rentmeester nu
gevolgden weg.
In de eerste plaats hebben wij daartegen
bezwaar omdat, volgen rentmeesters of
mannen van eenigen invloed het door den
heer Hombacb hierbij gegeven voorbeeld, er
tuaschen hen en de pachters-landbouwers eene
verhouding ontstaat, die niet in het belang
van laatstgenoemden kan zijn en derhalve
uit sociaal oogpunt strenge afkeuring verdient.
Reeds het oorspronkelijk verzoek om
inlichtingen omtrent de suikerbieten-cultuur,
was een fout door den vorm, waarin dit
De feiten staan vastalleen over de waar
deering is verschil van meening.
Laat ons die feiten nog even in herinne
ring brengen.
De heer Hombach zond in October van
het vorig jaar aan de pachters der goedereD,
welke hij zelf bezit of als rentmeester voor
anderen beheert, een circulaire, waarin bij
verzocht hem eenige mededeelingen te doen
betreffende de teelt van suikerbieten, ten
einde daardoor gegevens te verkrijgen voor
een „algemeen verslag".
Onder dagteekening van 4 Dec. richtte
dezelfde rentmeester een tweeden omzend
brief aan die pachters.
In die tweede circulaire bleek al aan
stonds, dat het in den eersten brief op den
voorgrond gestelde doel: het verzamelen van
gegevens voor een algemeen verslat/", op
den achtergrond was getreden, althans dat
de voor dat doel ingezonden gegevens ge
bruikt werden ter wille van een persoonlijk
belang van den heer Hombach. De pachters
toch werden verrast met de mededeeling
dat bij zich hunne belangen op de vol
gende wijze had aangetrokken getroffen
door de onrechtvaardige bejegening, die de
bietenverbouwers van de agenten en de fabri
kanten ondervinden, zou hij zelf optreden
als bemiddelaar tusscben den voortbrenger
en den afnemer der Buikerbieten.
Daarbij zou meer de rechtvaardigheid
worden betracht dan tot heden het geval
Maar hoe wilde de rentmeester dat goede
doel bereiken?
Behalve als agent van verschillende sui
kerfabrieken, zou hij werkzaam zijn voor
eene fabriek, die hij zelf in den loop vaD
1897 zou stichten.
Hoe dit samen zou kunnen gaan, is ons
nog altyd niet recht duidelijk. Ons dunkt
dat de fabrikanten wel eenig bezwaar
zullen hebben hunne belangen op te dragen
aan een persoon, die zelf op bet punt staat
als bun concurrent op te treden.
Wy willen echter aannemen dat zulk een
bezwaar niet bestaaten dat alle schoone
beloften omtrent eerlijke berekening van
tarra en billijke en rechtvaardige afreke
ning zullen worden vervuld. Maar dan
rest nog de vraagwaarom moet, terwijl
de prijs, dien de pachters zullen verkrijgen
over 1000 kilo netto, dezelfde zal zyn ale
die, welke andere fabrieken betalen, op die
pachters pressie worden uitgeoefend om voor
bet vervolg met hem, rentmeester, te con
tracteeren
Want de nadere verklaring, ter recht
vaardiging gegeven, heeft ons niet kunnen
overtuigen dat er geen pressie en, laten wij
het eerlijk mogen zeggen, geen in onze oogeD
ongeoorloofde drang of dwang is uitgeoefend.
Het speet den rentmeester dat hij in zijn
tweede circulaire, in plaats van „vergen",
niet het woord „verzoeken" had gebezigd.
Naar onze meening had, ja, die verandering
de circulaire op zich zelf eenigszius ver
zacht, maar toch was er blijven staan het
woord „uitdrukkelijk"; zoodat zelfs by het
„uitdrukkelijk vragen" hetzelfde werd ge
vorderd temeer daar aan het slot der
circulaire wel degelijk de pachters werden
nitgenoodigd om op bepaalde dagen en uren
persoonlijk ten kantore van den rentmeester
hun suikerbietenland „te komen contrac
teren of daarvoor schriftelyk aangifte te
Ter verdediging en ter afwering van de
daarover tot hem gerichte aanvallen, schryft
meergenoemde rentmeesterDat de door
mij gevraagde inlichtingen niet gediend
hebben tot opmaken van een verslag, en ik
dienaangaande de landbouwers zou misleid
hebben, is laster, daar zeer zeker ik deze
opdracht had van hen, die met mij een
suikerfabriek denken te stichten."
Aan dit laatste twyfelen wij geen oogen-
blikmaar de vraag is eenvoudig deze
bleek uit het verzoek voldoende, duidelijk en
klaar waartoe die inlichtingen moesten dienen?
Dat was, dunkt ons, niet het geval. Het
woord „algemeen verslag" moest de pach
ters op een dwaalspoor brengenen zy
hadden allen grond om te meenen dat er
hierbij kwestie was van een soort officiéél
verslagter wijl het achteraf bleek eenvoudig
de bedoeling te zyn gegevens te verkrijger
voor een doel, waarbij het belang van
eene nieuw te stichten onderneming op
den voorgrond trad en de belangen der
bietenbouwers, wien men hun zaken Het
blootleggen, op den achtergrond werden
geschoven.
En eene dergelijke handeling is niet te
verdedigen. Hadden toch de landbouwers
vooruit geweten met welk doel de vragen
in October werden gedaan, zij zouden ge
zwegen of bij de beantwoording daarvan stel
lig meer reserve in acht genomen hebben.
Dat hierbij wel degelijk drang of dwang
in 't spel is geweest, blijkt, wij herhalen het,
uit het slot der tweede circulaire, waarin
de rentmeester uitdrukkelyk vraagt om te
komen contracteeren.
En nu moge hierby sprake zyn van eene
goede bedoeling" wanneer men een mid
del aanwendt, waarbij men zich de noodige
gegevens verschaft voor controle om later
die gegevens aan te wenden in zijn eigen
belang, blijft er voor eene goede bedoeling
weinig te zeggen over.
Van het standpunt der bietenverbouwers
gezien, is die daad in elk geval af te keuren.
Het ligt toch voor de hand dat zoodra
een rentmeester op dergeiyke wyze optreedt
als hier is geschied de landbouwer zich
niet meer vrij gevoelt.
Daardoor ontstaat eene sociale wanver
houding, die geheel in stryd is met de
tegenwoordig heerschende begrippen op dit
punt. En te nadeeliger werkt zulk eene
verhouding omdat voor het vervolg de pach
ters in den rentmeester niet meer alleen
zullen zien den man, die, zooals het hem
betaamt, hunne belangen met en naast die
van zijne principalen zal behartigen, maar
een suikerfabrikant, die, in zijne positie van
rentmeester, zich de voor hem noodige
grondstoffen heeft verschaft, en die morgeD,
wie weet welk middel aangrijpt om op de
hoogte te komen van zaken, welke hy, voor
een doel, dat met zijn rentmeesterschap
niets te maken heeft, gaarne zou willen
weten.
Dit kan nooit ten goede werken, noch
voor de pachters, noch voor de landheeren,
voor wie een rentmeester optreedt.
Waar die eigenaars meestal, omdat zij
verre wonen van hunne bezittingen, moeten
afgaan, en dit ook vaak doen, op advie
zen van hun rentmeesterdeze de persoon
is van veel invloed en macht, daar is het
de plicht van dezen zich tegenover de pach
ters op een hoog, op een onpartydig
standpunt te plaatsen. Zulk een rentmees
ter dient zoowel het vertrouwen der pach
ters als dat der landheeren te bezitten door
een onbevooroordeeld en onbevangen optre
den. Hij moet, zooveel in zyn vermogen
is, zorgen dat beider belangen met eikaar
in overeenstemming worden gebracht. En
alle idee van zelf bevoordeeling moet hy
verre van zich houden.
Daarom hadden wij een man van zooveel
invloed en goeden wil, om voor het welzijn
der landbouwers werkzaam te zijn, als de
heer Hombach van zichzelven getuigt te wezen,
liever een anderen weg zien bewandelen.
Al wat by opsomde, als door hem ver
richt met een goede bedoeling, getuigt er van
dat by ten minste weet boe naast de behar
tiging der belangen van zijne principalen
het welzijn van den boer dient te worden
bevorderd.
Een pachter te helpen zijn toch al niet
rooskleurig bestaan gemakkelyk te maken
door billy ke pachten goede pachters te be
houden hen aansporen het land goed te
behandelen ook door beoefening van den
wetenschappelyken landbouwdit alles
het moet hem bekend zijn, kan niet anders
dan ook den landheeren ten goede komen.
Maar zou het dan niet beter geweest zijn,
willen wy vragen, dat de heer Hombach,
zoo hij iets wilde doen voor de bietenver
bouwers, den weg der coöperatie was inge-
Hij schijnt dit blijkt uit zijn verweer
schrifttegen dergelijke coöperatieve-ver-
eenigingen bezwaar te hebben, omdat daarbij
zoo licht directeurs hoog loon verkrijgen
Welnu, daartegen is te waken.
In elk geval zou het beter geweest zijn
wanneer hij, door zyne belangstelling voor
de bietenverbouwers daartoè gedreven, hen
;elvsn tot een vergadering bad byeengeroe-
len om met hem hunné belangen te bespre
ken en tegelijkertijd de middelen, waardoor
de misbruiken zijn tegen te gaan die er
thans by die teelt, ten bunnen nadeele, heer-
Bchen.
De pachters hadden dan zeiven een kenze
kunnen doen, en door den rentmeester ware
de schijn van eigenbelang vermeden, die
hem thans aan zoo veel onaangenaamheden
blootstelt.
Hoe meer een dergelijk persoon dien schijn
'ermijdtboe meer zyn houding tegenover de
pachters het kenmerk draagt van belange
loosheid, en hoe minder pressie hij wil uit
oefenen, hoe beter hij zijn taak zal kunnen
verrichten en hoe meer vertrouwen èn pach
ters èn landheeren in hem zullen stellen.
En hoe beter de sociale verhoudingen tas-
schen pachter en landheer zullen worden,
wat zeer zeker ook aan het algemeen ten
goede zal komen.
UIT STAD EN PROVINCIE'
In de St. Crt. van beden is opgenomen
het kon. beBluit tot instelling van raden van
beroep voor de nitspri»ak op bezwaarschriften
betrekkelijk de personeele belasting en aan-
wyzing van hunne standplaatsen. Voor de pro
vincie Zeeland is die standplaats Mid
delburg.
De percentsgewijze belooning van het
kantoor der dir. bel. en accijnzen te 's G r a-
venpolder c. a. heeft over 1896, voor zoo
ver tot dusver bekend, bedragen f 1514.38.
Kraohtens art. 28 van het koninkljjk besluit
van 20 Mei 1869 no 30 wordt dit kantoor
gerangschikt in de achtste klasse.
Benoemd tot assistente aan het Zander
instituut te Arnhem mejuffrouw M. J. M. van
de Kreke te Middelburg.
- Gsdurende het jaar 1896 werden door de
gemeeate-politie alhier opgemaakt
processen-verbaal, nl. wegensmisdrjjven tegen
het openbaar gezag 4, verlating van hulpbe
hoevenden 1, beleediging 18, misdrjjf tegei
de persoonlijke vrjjheid 1, mishandelingen 44,
veroorzaken van den dood of van lichame
lijk lotsel door schuld 5, diefstal 40, ver
duistering 7, bedrog 8, vernieling of be
schadiging van goederen 18, ambtsmisdrijf 1,
overtredingen betreffende de algemeene vei
ligheid van personen en goederen 36, over
tredingen betreffende de openbare orde 30.
overtredingen betreffende de zeden 2, over
tredingen betreffende de veldpolitie 7, over
tredingen der drankwet 5, dronkenschap 222,
en wegens overtredingen van algemeene wet
ten, provinciale- en politie-overtredingen 133.
Tegen vjjf personen is een bevel tot voor-
loopige aanhouding afgegeven.
Wegens dronkenschap werden 96 mannen
en 4 vrouwen tgdelgk in bewaring gesteld.
Aan 54 personen werd aan het commissariaat
van politie nachtverblijf verleend.
vreemdelingen, zonder geld of middel van
bestaan, werden uit deze gemeente uit het rjjk
verwjjderd.
19 bewjjten van besmettelijke ziekten wer
den aangeplakt, als2 Fobtis typhoidea, 14
roodvonk, 1 diphtberitis en 2 mazelen.
Het Eng. ss. Hana, van Cardiff naar
Vlissingen, met kolea voor de Maat
schappij Zeeland, is naar men ons schryft
door den mist dwars van de mistboei bjj
de Nieuwe sluis aan den grond gevaren.
Men verwaoht dat het stoomschip met rjjzend
water dezen namiddag zal vlot komen.
Donderdag avond werd door twee politie
agenten te Vlissingen aangehaald eene
partg gedistilleerd, dat in zeven kruiken door
J. de F., koopman in kaas enz., frauduleus
was ingevoerd. De zeven kraiken, waarvan er
vier getuid waren met brandewijn en drie met
jenever, waren door hem in een zak verborgen
m zgn handwagen, waarmede hg per barge
uit Middelburg gekomen was.
De aanhouding geschiedde in de Noordstraat;
het gedistilleerd is in beslag genomen en tegen
den vervoerder, die weigert te verklaren voor
wien het gedistilleerd bestemd is, procts verbaal
opgemaakt.
Door den hoofdmachinist 2e kl. A. den
Hamer, dienende aau boord van Hr. Ma. kanon
neerboot Bulgia te Vlissingen, is te Am
sterdam met goed gevolg het examen voor
hoofdmachinist le kl. afgelegd.
A. Maandag zal te Hulst door het oud
kamerlid voor dat district mr. F. Walter, thans
to Ngmegen, eene lezing worden gehouden om
de kieswet uit te leggen.
In den nacht van Donderdag op Vrgdag
zgn te Koewaoht allerlei baldadigheden
gepleegd. In da school aan den Ouden Molen
werden twee ruiten stuk geslagen met een
stok, die in het gebouw gevonden werd ^et-
zelfde deed men met een keisteen aan de
woning van zekeren T.
Elders werden de kettingen van een paar
geladen boomwagens losgemaakt, zoodat de
lading op de grond was gevallen en de voer
man Vrgdag morgen voor de tweede maal
met laden kon beginnennog werden bjj
een paar ingezetenen de afsluitingen van
het erf weggenomen en elders neergelegd.
De politie schjjnt de vermoedelgke daders
op het spoor te zgn.
Omtrent den stand der beide Verzekering-
maatsohappger, die thans na de bekende
scheiding in Zuidzande bestaan, meldt
men ons het volgende:
De vroegere maatschappij telde 354 deelge-
nooten met eon verzekerd bedrag van f 4.838.590.
Hiervan zgn WO deelgenooten overgegaan
de nieuwe maatsohappg Help elkander, te
zamen verzekerd voor f 2.069,900.
Twee personen, te zamen met een verzekerd
bedrag van f 46,240, hebben de oude verlaten
en zgn niet toegetreden tot de nieuwe, zoodat
de oude maatsohappg thans nog telt 162 deel
hebbers met f 2,222,450 verzekerd kapitaal.
Telegvuf.
Door het telegraafkantoor te Tersen-
261 werden in 1896 verzonden 13491 gewone
en 27 diensttelegrammen, ontvangen 8486
gewone en 105 diensttelegrammen en opge
nomen en verder geseind 14413 telegrammen;
er werden er alzoo totaal 36522 behandeld.
De beweging op de onder dit kantoor ressor-
toerende telepboonkantoren was als volgt
W estdorpe verzonden 163, ontvangen 155,
totaal behandeld 318 telegrammenZ a a m-
s 1 a g 411 en 540, samen 951Zuiddorp
79 en 119, samen 198 en Axel 1155 en 123
en 2 verder geseinde telegrammen, samen 2389.
Bevolking.
De bevolking van Hulst, die op 31 Deo.
1895 uit 1199 mannen en 1358 vrouwen, du
te zamen 2557 personen telde, vermeerderde
in. 1896 met 94 personen.
Geboren werden 59 jongens en 43 meisjes
en er vestigden zich 82 mannen en 90 vrouwen
Het getal overledenen bedroeg 37 mannen
en 25 vrouwen en dat der naar elders vertrok
kenen 60 mannen en 58 vrouwen.
Er werden 24 huwelgken gesloten.
De bevolking van Grauw bestond op 31
December 1895 uit 1023 mannen eh 981 vrou
wen, samen 2004 personen.
Daar werden geboren 27 jongens en 34
meisjes, terwjjl er zich vestigden 43 mannen
en 28 vrouwen.
In die gemeente overleden 21 mannen en
18 vrouwen en vertrokken 42 mannen en 38
vrouwen.
De totale vermeerdering bedroeg 7 mannen
(Foor het Algemeen Overzicht zie men het
Bijvoegsel.)
en 6 vrouwen, zoadat de bevolking op 31 Dec-
1896 bestond uit 1030 mannen en 987 vrouwen,
samen 2017 personen.
15 huwelgken werden gesloten.
Beknopte Mededeelingen.
Pól de Witte besohuldigt thans het
bestuur van Vooruit met andere coöperatieve
vereenigingen, ook met die van de tegenpartjj,
een trust te hebben gevormd, tot handhaving
van den hoogen broodprijs. De Witte noemt
dat exploitatie van de arbeiders.
Vooruit ontkent niet dat een dergeljjke
overeenkomst met andere te Gent bestaande
coöperatieve vereenigingen iB gesloten.
Het blgkt niet de oud-minister Bourgeois,
maar het kamerlid van dien naam te zgn, die
tot lid van den senaat is gekozen, eoodat de
oud-minister zgn zetel in de kamer behoudt.
Bg het eerste berioht werden geen voorna
men gemeld van daar de verwarring, waarvan
tal van bladen dupe werden.
Als een regeering alleen politieke
vriendjes benoemt, dan is het niet goed. Maar
het schjjnt nog g.-ooter misdaad ook tegen
standers een goede betrekking te geven. Nu
is men in Frankrgk weer ontevreden, omdat
de radioale prefect van het dep. Du Nord,
Vel-Durand lid van den Raad van State is
geworden. En er dreigt een gevaarlyke inter
pellatie.
De reeds kortelgk vermelde bezwaren,
door Conetans tegen de verkiezing te Toulouse
gebracht, winnen aan kracht, daar de conseil
de prefecture te Toulouse de verkiezing van
raadsleden heeft vernietigd, daar tg ge
kozen weiden verklaard, zonder de volstrekte
meerderheid te hebben verkregen.
Door deze beslissing vervallen de met hun
medewerking genomen besluiten, waardoor de
benoeming der gedelegeerden voor de senaats
verkiezing ongeldig is. De bg die verkiezing
verkregen meerderheid is zó s gering, dat de
stemmen der gedelegeerden uit Toulouse in
vloed op den uitslag moeten hebben gehad.
Bg nader besluit van keizer Wilhelm
zgn de nieuwe bepalingen tot het tegengaan
van het duel ook van toepassing verklaard op
de marine-officieren.
De lord-mayor van Londen heeft gewei
gerd bg een aan Rhodes aan te bieden feest
maal de tafel te presideeren, een besluit dat
zeker toejuiching verdient.
Hioks Beach heeft in een redevoering te
Bristol verklaard, dat, met het oog op den
gunstigen stand der Engelsohe financiën, aan-
zienlgke credieten zallen worden aangevraagd
voor de versterking van de maritieme stations.
Zonder andere landen in hun ruïaeuse-politiek
te volgen, zal Engeland zorgen zgn oppermaoht
ter zee te handhaven.
In dezelfde rede verklaarde Hioks Beach,
dat Engeland moet vasthouden aan zgn vrg-
handelspolitiek, maar zgn rgk gestadig moet
uitbreiden, teneinde aan zgn ngverheid vol
doenden afzet te verzekeren.
Men spreekt van oneenigheid in bet
Italiaansche kabinet over de wenschelgkheid
eener kamerontbinding,
De Voce della Verita neemt haar berioht
over de krggslustige toespraak van den paus
terug. Vreemd, dat het blad dit eerst doet nu
zulk een storm is opgestoken, en dat hetoffi-
oieele orgaan van het Vatioaan niet dadelgk
bg de hand was, om het bericht tegen te
ipreken.
Zouden de officieren, die de F. d. V. inlicht
ten, soms hebben gewild, dat de paus zoo had
gesproken als zjj aan het blad vertelden? Of
ziet men achteraf in, dat het beter is een ver
beterde editie van de toespraak te geven 1
Het grappige, van het geval is, dat vele ka
tholieke bladen den paus zoo luide hebben toe
gejuicht om woorden, welke hg niet gesproken
heeft.
In de Oostenrgksche kamer zitten de
nationaliteiten elkander duchtig in het vaar
water. Met kleine meerderheid besloten de
Duitsohers de Slovenische klassen aan het
gymnasium te Cilli op te heffdn. Een paar
dagen later had de andere partg weer een
paar stemmen meerderheid en dreef toen door,
dat de Czeohisohe Gomeniusschool te Weenen
een openbare school zou worden.
Uit officieuse bron meldt men, dat het
bestuur over Polen binnen kort geheel ge-
wgzigd zal worden en er aan 't hoofd der
provincie een regent zal worden geplaatst.
Te Sofia zit men in zak en ascb. De
czaar heeft «ioh niet verwaardigd te antwoor
den op de Nieuwjaarswensohen van vont
Ferdinand en van de Sobranja,
