MIDDELBIRGSCHE COI RANT.
N°. 301
139' Jaargang.
1896
Maandag
21 December.
Mr A, J, F, FOKKER
uit stad en provincie
Ddie courant vereehïjnfc dagelijks, met uitzondering van Zon- ci Feestdagtóï
Frjje, per kwartaal, aoowel voor Middelburg ala voor alle plaatse» ia Nederland franao f l.=l|
Afzoaderlijke summers kostea 5 ceati
Middelburg 19 Deo. 8 u. ra 29 gr» m. 12 u.
38 gr., av. 4 u. 35 gr. F. N'erw. tankr. O. wind.
AdvertemtiSa voor het eerstvolgend
au mm er moetea des middags vder ééa
uur aaa het bureau bezorgd sjjn.
Advirteitiëa20 ceat per regel. Geboorte- dood- ea alle aadere famiï'ebirichten sa
Dankbetuigingen vaa 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per iwgtll
Groote letters naar de plaats die rij innemen.
AdvertentiSn bg abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aaa het bureau te bekomen. c
Te VlisBingenP. G. de Vet Mestdagh Zoo*,
te Goes: A. C. Bolxjit, firma wed, A. 0. de Jokgb.
Bfj dese courant behoort een Bijvoegsel.
bevelen wij ten dringendste aan voor de
verkiezing, Dinsdag 29 Dec. in het district
Zierikzee te houden voor een lid der
Provinciale Staten van Zeeland.
Middelburg 19 December.
Bakkers- en andere belangen.
Er zijn van die vraagstukken, die telkens
weer opdoemen, al is er ook nog zooveel
grond voor de meening dat zij vrij wel van
alle kanten reeds zijn bekeken.
Zoo is het ook met de kwestie van den
nacht-arbeid van bakkers of liever van
bakkersgezellen. De patroons hebben,
zoover dit hun persoon geldt, de vrijheid om,
wanneer dit niet tegen hun eigen belang
strijdt, 's nachts rust te nemen. In elk geval
staan zij tegenover dit vraagstuk op een
ander standpunt dan hunne ondergeschikten.
Voor die gezellen nn wordt weer een
poging gedaan om den nachtarbeid af te
schaffenen er schijnt onder hen en onder
Bommige patroons eenstemmigheid te heer-
schen omtrent de wenschelijkheid van zulk
eene afschaffing.
In het begin van het volgend jaar zal in
het Paleis van Volksvlijt te Amsterdam eene
groote samenkomst van gezellen plaats heb
ben om deze zaak te bespreken; terwijl
namens den Nederlandschen brood-, koek- en
lanketlakkersbond aan ongeveer tienduizend
patroons en directeuren van fabrieken per
circulaire gevraagd is, om hunne meening
over die afschaffing bekend te maken.
Tot heden heeft die uitnoodiging al bitter
weinig resultaat gehad. Tot den gestelden
termijn, Dinsdag 15 December, waren slechts
vijf honderd antwoorden ingekomen.
Trouwens, wij zouden willen opmerken
■wat baat ook zulk vragen, dat tegenwoordig
een rage wordt?
Aan allerlei personen, vakmannen en ge
leerden, worden meer en meer allerlei vra
gen gedaan, met het eenige gevolg dat men
ten slotte nog even wijs is als voorheen.
Dat de een verschilt in gevoelen met den
ander; andere inzichten heeft, en dat, zoo
als in deze, de een vóór en de ander tegen
afschaffing van den nachtarbeid zal zijn,
was vooruit al te zeggen.
En nu moge bij zeer gewichtige vraag
stukken op wetenschappelijk of politiek ge
bied het belangrijk zijn de motieven eens
te weten voor het gevoelen van deze en
gene, de inzichten waarop de meening van
een autoriteit steunt, ons dunkt dat de
kwestie, die het hier geldt, zoo eenvoudig
is dat, al vraagt men het de halve bakkers
wereld, er al bitter weinig nieuwe gezichts
punten te openen zijn.
Alles komt ten slotte toch neer op deze
twee zaken het standpunt van den bakker
tegenover zijn klanten en dat der verhou
ding tusschen patroon en gezel.
Of men nn al geleerde betoogen houdt
over het verkeerde van het eten van warm
broodover het gezonde om 's morgens
vroeg liever een oudbakken boterham te
eten; dit alles heeft geen nut. Zoolang
er tien klanten van een bakker zijn, die
versch brood verlangen, en zijn belang mee
brengt om die le vriend te houden, moet hij
aan hun wensch tegemoet komen door te
zorgen dat er 's morgens versch brood zij
En nn is ook deze kwestie niet te over
zien in kleinen kring, of zelfs niet in éen
stad overal zijn de omstandigheden ver
schillend.
In groote plaatsen heeft men, om b. v.
iets te noemen, het hotelwezen, waarmee
rekening gehouden moet worden en dat een
groot gewicht in de schaal legt.
De vreemdelingen, die 's morgens ver
trekken, verlangen meerendeels versch brood,
en bekommeren zich al bitter weinig om
hen, die hun dat moeten leveren, of om de
wijze, waarop dit geschiedt.
Wat kan men ook anders verwachten?
Zglfe een beroep op het publiek, om op feest
dagen te willen meewerken, opdat de bak
kersgezellen een dag vrij bunnen hebben,
ban tot geen resultaat leiden.
Want wat is het geval
Een algemeen voldoen aan zulke wenschen
is onmogelijken zoo lang er, zij het ook wei
nigen, daartegen zich verzetten, is het doel
niet bereikt. Op dat oogenblik moeten, wil
lens of onwillens, de bakkers die minder
heid bevredigen. Want geschiedt dit niet,
een nieuwe concurrent zal opstaan om de
klanten tot zich te trekken.
Wij kunnen ons daarom zeer goed voor
stellen dat de bakkerpatroons, van hoe goe
den wil zij ook mogen zijn, huiverig zich
toonen om de wenschen van hunne onder
geschikten te bevredigen.
Want de eischen van het publiek bepalen
van zelf hun houding in deze tegenover de
Het lot van menigen bakkersgezel is echter
lang niet benijdenswaardig. Integendeel. Het
loon is vaak karig en de arbeid niet licht.
Maar ook daarover zal een algemeen oor
deel moeilijk vallen, omdat de toestanden
zich ook in deze wijzigen naar plaatselijke
omstandigheden en gebruiken.
Of nu echter in vele gevallen de zwaarte
van den nachtarbeid niet verlicht zou kun
nen worden door verdeeling van den arbeid,
zooals dit in andere vakken geschiedt, waar
toch 's nachts ook gewerkt wordtziedaar
eene kwestie, waarover meer deskundigen
op dit gebied dan wij zijn alleen kunnen
oordeelen.
Een algemeene regel is echter moeilijk,
dunkt ons, te maken.
De beweging, die thans op touw wordt
gezet, raakt, gelooven wij, meer de bakkers
gezellen te Amsterdammaar men weet hoe
van dergelijke bewegingen de terugslag zich
ook vaak elders doet gevoelen. Maar zelfs
al is dit niet het geval, al bemerken anderen
buiten Amsterdam daarvan niets, toch ver
dient zij de aandacht, omdat zij opnieuw de
oogen openen kan voor den toestand van
een groot aantal personen, wier lot niet be
nijdenswaardig is.
Er wordt zelfs aangedrongen op eene wet
telijke regeling in deze.
Naar ons gevoelen kan de wetgever nooit
verder gaan dan het verzekeren van een
behoorlijken rusttijd, door te bepalen, hoe
lang de gezellen achtereen mogen werken.
Een bepaald verbod, waarbij alle nacht
arbeid werd verbodeD, zou te veel ingrijpen
in de eigenaardige bezigheden van het
bakkersbedrijf, die zoo nauw samenhangen
met de gebruiken in het dagelijksch leven
en, waar ze toch ook op andere onderne
mingen van toepassing zouden moeten zijn,
ook in andere industrieën een ganschen om
keer te weeg brengen.
Bg Blot vac rekening hebben wg dan
6indelgk den echten Cesar ontvangen. Wjj
waren reeds in 't bezit van een geschiedenis
van een hond, die zulk een naam droeg, welk
werkje eervol vermeld was, maar het boekje,
dat nu voor ons ligt, getiteld Cesar en zijne
Meesters, door Jo vaa Sloten, is door de
Vereeniging tot bescherming van dieren met
den eersten prijs bekroond.
Dit pleit, dunkt ons, reeds voldoende voor
den arbeid van de schrijfstermaar wjj willen
nog wel opmerken, dat het een allerliefst,
onderhoudend geschreven verhaal is, dat eindigt
met eene verloving, waarbg Cesar getuige is
»als het beeld van trouw in voor- en tegen
spoed."
Dat >beeld" heeft ook zgne aangename en
treurige ervaringen.
Onaangenaam voor hem was het o. a. toen
hg in de hondekar geraakte, omdat hg losliep
zonder muilkorf.
Zoo handelt men in Amsterdam; ons due kr
rrg onbarmhartig.
En in die kar ontmoet hg natuurgenooten
van allerlei soort, waaronder er ook zgn die
opgepakt zgn, omdat zg geen belastingpen
ning dragen.
Kort daarop komt Cesar in handen van een
hondenkoopman, die hem in een kamer opsluit.
Daar ontmoet hg een deftigen, witten kes
hond, die een gesprek aanknoopt, waarbg alle
aanwezige honden betrokken worden en elk
zgne ervaringen meedeelt en zgne meening
zegt over de menschen. Vleiend is dit voor
dezen nieten niet zonder reden.
Later heeft de held van het verhaal nog
meer ervaringenwie er belang in stelt leze
het zelfmenigeen kan er zgn winst meedoen.
Want, al is hetgeen gezegd wordt lang niet
nieuw, zoo min als het idee voor zulk een
onderhoud, het blgft altgd goed eens te wgzen
op de kleine en groote fouten, die door de
menschen in bet dagelgksobe leven worden
begaan vooral tegenover de dieren.
Woensdag komen goede bekenden in den
sohouwburg te Middelburg eene voorstel
ling geven. Het zgn o. a. de dames Mulder-
Roelofsen en Sasbach en de heeren Erfmann,
Holkeis en Van Warmelo, die zullen optreden
in De Sabynsche Maagdenroof.
Bg dit gezelsobap is thans ook de heer
Frits Bouwmeester.
Opgevoerd wordt De Sabynsche Maagden
roof, een blgspel van de. gebroeders Von
Schöuthaa, een stuk dat algemeen veel succes
heeft; een echte klucht, waarbg, naar beweerd
wordt, »men zich kostelgk amuseert".
Verschillende bladen latea zich daarover
en over de opvoering zeer gunstig uit.
Het Vaderland noemt dat Tiuoft-gezelechap
een aardig ensemble.
De leden daarvan hebben dan ook in onze
stad een te goeden naam dan dat wg niet
met grond op belangstelling van het publiek
voor hen zouden durven hopen.
Bg kon. besluit is, metj ingang van 1
Januari 1897, aan F. J. M. Bourdrez,
Middelburg op zgn verzoek, eervol ontslag
verleend als opzichter le kl. van den rgki
waterstaat.
Onlangs is in ons blad melding gemaakt,
dat een paar wildstroopers door een Belgisohea
jachtopziener zgn aangesohoten, met het ge
volg dat een hunner is verwond geworden.
Daar deze zaak door de Belgisohe justitie
wordt onderzocht en de verwonde thans op
de hoeve van een landbouwer onder IJ z e n-
d g k e bedlegerig is, is heden de justitie uit
Middelburg derwaarts vertrokken, teneinde den
verwonde, op verzoek en in tegenwoordigheid
van de justitie uit Gent, aldaar te hooren en
te confronteeren met" den dader.
- Vrgdagavond had in Ons Huis te Mid
delburg de aangekondigde voordracht plaatB
van den heer dr D. G. Hesseling uit Leiden.
Na bg het talrgk aanwezige publiek te zgn
ingeleid door den voorzitter, den heer Herman
Sngders, voerde spreker zgn gehoor in ge
dachten van Middelburg naar Pargs en ver-
olgens naar Konstantinopel, waar men eenigen
tgd rust nam, om het merkwaardige in die
stad te aanschouwen.
Vervolgens ging men verder naar Athene,
waar de beer Hesseling zgn gehoor een en
ander mededeelde omtrent het oude en het
hedendaagsche Griekenland en zgne bewoners.
Na de pauze werden een twaalftal licht
beelden te aanschouwen gegeven, die aller
belangstelling wekten.
De voorzitter dankte ten slotte donspreker
voor zgn aangename ea leerrgke voordracht
en uitte de hoop, dat hg in Ons Huis nog
meermalen mocht optreden.
Met deze vriendelgke uitnoodiging werd
door de aanwezigen door applaus instemming
betuigd.
- Ia de St. Ct. van heden is opgenomen
de wet van 7 Dec. waarbg is goedgevonden dat
ten behoeve der gemeente Vlissingea,
van 1 Januari 1897 tot 31 December 1897, be
lasting op het gemaal, voor zooveel de tarwe
betreft, tot een bedrag van ten hoogste éen
galden per honderd kilogram en op het ge
distilleerd tot een bedrag van ten hoogste
twintig galden per hectoliter, ad vgftig per
cent sterkte, kan worden geheven.
Prins en prinses Albert van Sleeswgk—
Holstein en de kroonprins van Siam worden
heden avond te Viissingen verwacht met
den laatuten sneltrein, om met de mailboot
Prins Hendrik de reis naar Engeland te ver
volgen.
- In het Vakblad voor de schoenmakerij
werd in het begin van dit jaar een wedstrgd
uitgeschreven voor net maken van een twaalf
tal modellen, naar opgegeven matei, van
heeren- en damesschoeisel.
Hit de ingekomen modellen werden die van
28 inzenderB ter beoordeeling aan de leden
van de jury, welke bestond uit de heeren W.
M. Bloem te Hoorn, C. de Ngs te Bieda, en
H. de Boos te Amsterdam, opgezonden.
Deze jury heeft als de beste modellen be
kroond die van den heer C. J. Labont te
Viissingen.
- Voor de leden van Algemeen belang te
Arnemuiden trad, naar men ons meldt,
Donderdagavond als spreker op de heer J.
Frank van Middelburg. Hg oogstte ook daar,
evenals overal waar hg optreedt, veel succes
met zgne voordrachten, waarin hg zulk eene
aangename afwisseling weet te brengen. Be
stuur en leden van die vereeniging zgn hem
dan ook zeer dankbaar voor den hun ver
schaften genot vollen avond.
Vrgdag avond werd in de Prins van
Oranje te Goes door de zangvereeniging
Excelsior, ter herdenking van haar 15-jarig
beslaan, eene soirée gegeven, die behalve voor
de donateurs, ook voorjhet publiek toeganke-
)gk was.
Toen het gordgn opging, stonden alle da
mes en heeren werkende leden op hettooneel
en gaf de voorzitter een terugblik op het
ontstaan en de werking der zangvereeniging-
Hg herdacht den oprichter, den heer P. de
JongeJJJz., wien hg dank bracht voor wat hg
ten behoeve der vereeniging deed. Hulde
bracht hg ook aan den bekwamen directeur,
den heer J. Koeman, die thans de leiding heeft
Daarna werden voor het talrgk opgekomen
publiek, onder veel bgval, een tooneelspel en
een operette opgevoerd en een voordracht ten
bsite gegeven.
Ten slotte werd een tableau, vivant ver
toond, dat buitengewoon goed gearrangeerd
was en zeer in den smaak viel.
Een bal hield de aanwezigen nog langen
tgd daarna bgeen.
-Te Colgnsplaat had Vrgdag in de
school het lang verbeide St Nioolaasfeest plaats,
waaraan verbonden was eene prgsuitdeeling
aan hen, die in den vorigen winter getrouw
de school hadden bezocht. Aan 222 leerlingen
werden prgzen toegekend t. w. aan 156 die
O maal, 27 welke 1 maal, 32 die 2 maal en
7 welke 3 maal de school hadden verzuimd.
Naar men ons uit T h o 1 e n meldt, is het
feest der installatie van den nieuwen burge
meester, den heer M. G van Stapele, zeer prettig
gevierd. Het weder was uitstekend, waardoor
zeer veel vreemdelingen waren overgekomen.
Het door ons reeds vroeger medegedeeld
programma werd geheel gevolgd en ieder had
zgn best gedaan, om het feest zoo luisterrgk
mogelgk te doen zgn.
Bg de installatie op het raadhuis werden
gebruikelgke toespraken gewisseld.
De optooht was in een woord prachtig. De
ruiterB waren keuris uitgedoscht, de schutters
maakten een goed figuur, even als het overige
gevolg.
Het stadhuis was van buiten en van binnen
keurig verwerd, evenals het huis van den
burgemeester en de Oudelandaohe poort, ter-
wgl vele ingezetenen versieringen in de straten
hadden aangebracht en bgna allen de vlag
hadden uitgestoken.
Te Serooskerke (Sch.) is een vronw
die bezig was waschgoed boven een kachel te
drogen te hangen, van een stoel gevallen. Dt
ongelukkige, moeder van een elftal kinderen,
waB oamiddellgk dood.
- In eene Yrgdag te B rui a i s s e gehou
den gemeenteraadszitting is de jaarwedde van
den lantaarnopsteker met f 10 verhoogd en
ook het Balarisvan den onderwgzer Petrief50
hooger gesteld, ten einde gelgkstelling te
verkrggen met de overige onderwgzers.
- Thans is officieel bevestigd bet vroeger
reeds door ons gemelde bericht, dat het besluit
van Ged. staten van Zeeland is gehandhaafd,
waarbg de heer Th. Lange, geneesheer, tevens
doodschouwer en vaccinateur te Ken esse
niet is toegelaten tot lid van den raad dier
gemeente, op grond dat zgne betrekking niet
met het lidmaatschap van den raad vereenig-
baar is.
Tot leden van den dgkraad van het oa-
lamiteuse waterschap Scherpenisse zgn geko
zen de heeren C. Hartog Az. en I. Hage Jz.,
beiden te Scherpenisse.
Yrgdag had te Z ui d z a n de eene ver
gadering plaats van de deelhebbers in de
Onderlinge brandwaarborgmaatschappij (de
oude) aldaar. Zg was belegd tot het benoemen
van 4 directeuren, wgl de heeren I. LeenhoutB
te Zuidzande, Anth. Lutegn te Schoondgke,
I. Risseeuw de Brugse te Rotranchement en
Abr. A. de Ylieger te Zuidzande tegen 1 Jan.
ontslag als zoodan:g hebben genomen. Yan
hen en van bgna 170 andere deelgenootev
was het bericht ingekomen, dat zg met 1 Jan.
zioh van de oude maatschappg wenschen te
scheiden.
Als directeuren werden gekozen, na twee
stemmingen, met 71 van de 101 geldige stem
men, de heer P. B. Modde te Schoondgke en
bg eerste stemming de heeren D. Lutegn de
Hullu te Zuidzande, A. J. de Smit te Oostburg
en J. H. de Milliano te Waterlandkerkje, met
respectievelgk 86, 58 en 63 stemmen.
Deze maatscbappg telt thans nog ongeveer
180 deelhebbers.
- Ia het lokaal der sociëteit Spoor tot
Vriendschap te Aardenburg had Don
derdag avond het gewoon openbaar examen
van de leerlingen der volkszangsohool plaatB,
waarbg de vier klassen, onder leiding van hun
onderwgzer, den heer Dieho, verschillende
proeven van bekwaamheid aflegden. Ouders en
belangstellenden jammer, dat boa getal
niet wat grooter was toonden zioh zeer
voldaan over de uitvoering der versohillende
zangstukjes.
Door eenigen der oudBte leerlingen werden
als toegift zeer verdienstelijk voorgedragen
Een zangerspaarJaap en Pleun van Baren-
drecht en De onbestorven weduwnaardrie
stukjes die niet weinig de lachspieren in be
weging brachten.
Een prettig bal, waarbg de jongelui zich
zeer vermaakten, besloot dan gezelligen avond.
Door de maréchaussées van Philippine
is Vrgdag voormiddag gevankelgk naar Mid
delburg gebracht een Brig, die den vorigen
nacht bekeurd was geworden wegens het ste
len van mosselen aldaar.
Bg nader onderzoek is gebleken, dat het
een oude bekende der justitie in ons lazd ïb.
Sedert '77 had hg nog een gevangenisstraf van
maanden te goed. Ook in België is hg
reeds verscheidene malen met de politie in
aanraking geweest.
Gemeenteraad van Goes.
Vergadering van Vrgdagavond 8 uren.
Voorzitter de heer mr J. G. de Witt Hamer,
burgemeester.
Tegenwoordig 12 leden afwezig met kennis
geving de heer W. N. F. Coenen.
In de eerste plaats wordt medegedeeld, dat
mej. W. A. de Jongh is herbenoemd als lid
der commissie van bgstand voor de handwer
ken bg het lager onderwgs en dat zg die
benoeming heeft aangenomen, evenals de heer
R. Snel die tot leeraar aan de H. B. S.deze
is 30 Nov. jl. in functie getreden.
Het verzoek van M. Lindhont, om eervol
ontslag als onderwgzer aan school B, ingaande
1 Januari a. s., wordt op gunstig advies der
sohoolautoriteiten en voorstel van burg. en
weth. ingewilligd.
De vacature aan school B wordt aangevuld
door benoeming van mej. H. Emanuel te Tiel.
Voorts wordt aan A. C. Schuiling voor 7
jaren onderhands op nieuw verhuurd een
itukje grond, gelegen aan de haven voor f3.50
s jaars, behoudens goedkeuring van Ged. staten.
Aan M. Buitesdgk wordt voor 99 jaren in
erfpacht uitgegeven een stukje grond om twee
woningen te bouwen aan den 's-Heer Hendriks-
kinderendgk, voor 8 cent de c. a. per jaar.
De gunstige resultaten, in andere gemeen
ten verkregen, hebben de heeren Van der
Leeuw en Ochtman aanleiding gegeven, om
burg. en weth. uit te noodigen ook in deze
gemeente staanplaatsen voor éen stoomcarousel
ésn hippodrome of dergelgke inrichtingea
aan den hoogsten inschrijver te verpachten.
Dientengevolge hebben burg. en weth. de
zaak geïnstrueerd en Btellen zg voor met
gunstig advies der fin. oommissiea. de be
staande verordening op het marktgeld onver
anderd te laten en b. jaarlgks gelegenheid te
geven om in te schrgven naar twee staan
plaatsen, gedurende de kermis, beide op de
Groote Markt, éan voor een stoomoaroussel of
daarmede gelijkstaande inrichting en éen voor
een hippodiöme, welke zullen worden gegeven
aan den hoogsten inschrijver, onverminderd
het gewone marktgeld, afhangende van da
grootte der tent en op voorwaarden, door de
'ergadering vaat te stellen, terwjjl dan nergens
elders in de gemeente inrichtingen als hier-
bedoeld gedurende de kermiB zullen worde»
toegelaten.
Dit voorstel wordt aangenomen.
De begrooting der gasfabriek wordt, op
voorstel van burg. en weth. en gunstig advies
der finaneieele commissie, vastgesteld in ont
vang en uitgaaf op f 20854.40 ea daarna de
gasprjjs bepaald op 7 ct. per Ms.
De heer Van der Pejjl zegt, dat hjj geeft
aanmerking wil maken op de begrooting, maar
wel naar aanleiding daarvan.
Spreker heeft van den Btatioaschef verno
men, dat de Mij. tot Expl. van St. Sp. heeft
verklaard gas te willen nemen aan het station,
ndien de gasfabriek de bestaande leiding wil
in orde brengen en eene nieuwe leiding leg
gen naar het 2de peiron, waartegen de gas-
commissie bezwaar had. Dat betreurt spreker
zeer. Eene goede verlichting van het station
is zeker van algemeen belang en wel waard,
dat men er eenige kosten voor over heeft.
Bg zou daarom de begrooting willen doen
aanvullen met een post voor den aanleg bo
vengenoemd.
De heer Ramondt, voorzitter der gascom-
missie, zegt dat de vraag van den hier Van
der Pejjl niets met de begrooting te maken
heeft. Hg wil echter de ware toedraoht wel
mededeelen. Er is door de spoorwegmaat
schappij gevraagd om de geneeie leiding te
herstellen en uit te breiden, hetgeen eene
uitgaat van f 200 zal vorderen. De gascom-
misBie heeft echter geen termen gevonden om
ia dat voorstel te treden en een cadeau tf
