MIDÖELBIIRGSCHE COURANT.
1896
Dinsdag
15 December.
N°. 296.
139" Jaargang.
Djm courant verschijnt dagelijks, mat uitzondering vu Zoe- ca Fewtdagei;
Frjja, per kwart**!, aoowel voor Middelburg als voor *lle plaatse» in Nederland fizsoo p-m f
Afzonderlijke nummers koste* 5 cent
Middelburg 14 Deo. 8 u. vm. 38 fi-< na. 18 u. I nummer moeten dei middags v6$x
40 gr., nv. 4u. 40 gr. F. Yerw.
tam. kr. N. O. wind.
Advertentiën voor het eerstvolgend
u m m e r moeten dei middags
uur aan het bureau besorgd sfin.
AdvertentiSn20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten ea
Dankbetuigingen vaa 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent, Reclames 40 eeit per rcgoQ
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdvertentiSn bjj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aan het bureau te bekomen.
i|SltSH.
Te Vlissingen P. G. de Vet Mestdagh Zooir,
te Goes: A. C. Boluit, firma wed, A. C. de Jonge.
Een beter en ander stelsel
van opleiding voor onze ambachtslieden werd
in de Tweede kamer gevraagd door den heer
Donner, afgevaardigde voor Katwijk, die zich
geheel aansloot bij hetgeen de heer Smeenge
had gezegd.
In de door dezen aangegeven richting kon
en moest veel meer gedaan wordenonze
ambachtsscholen kunnen niet algemeen wor
den, omdat^zij te-kostbaar zijn en wijl op die
scholen slechts in enkele vakken onderwezen
kan worden.
De heer Donner staafde zijne meening met
cijfers en feitenen hg had in deze lang
niet ongelijk.
Sedert 1893 is de poBt, voor dit doel op
de begrooting gebracht, van 81.025 ge
stegen tot 99.450in vier jaren dus een
verschil van f 18.325. En daarvan is dit
jaar slechts 1000 aan Middelburg
toegekendterwijl al het overige bestemd
ia om do subsidiën aan reeds bestaande
ambachtsscholen te verhoogen. Het getal
ambachtsscholen in ons land is, behoudens
met een enkele, niet toegenomen, dochsta-
tionnair gebleven.
En als men nu let op hen, die deze scho
len bezoeken, dan ligt het voor de hand dat
er meer vruchten konden worden geplukt
van het geld, dat men in ons land besteedt
aan het onderwijs voor ambachtslieden.
Daarom moést er, naast de bestaande
scholen, een ander stelsel worden ingevoerd,
zooals de heer Smeenge aangaf. En aan
dat doel kon een inspecteur bevorderlijk zijn.
De minister Van Houten toonde zich geen
voorstander van zulk een titularis, speciaal
voor het ambachtsonderwgs. Hij wees in
zyn antwoord er op dat, waar de toestand
zeer ongeregeld is en er een soort anarchie
op dit punt heerscht, dit een gevolg is van
zekere anarchie die bestaat in de behoeften
Elke gemeente en elke school heeft hare
bijzondere eischende regeering bepaalt er
zich dus alleen toe, om het particulier initia
tief te steunen waar dit eenige levenskracht
ontwikkelt.
Het is volkomen waar, merkte de minister
op, dat scholen, zooals Minister Thorbecke
ze zich heeft gedacht, in het algemeen, daar
waar ze zijn opgericht, een kwijnend be
staan hebben gehad, maar gelukkig heelt
ook die Minister art. 14 in de wet gebracht
hij heeft voorzien, dat, wat in art. 13 stond,
slechts een model was, en dat, waar men
op eene andere wijze in de behoeften kon voor-
zien, dit model niet zou worden opgedrongen.
»Nu heelt zeide de minister de dwang
der wet in dien zin in goede richting gewerk
dat bjj de gemeentebesturen de gedachte is
geboren aan de noodzakelijkheid om op andere
wjjze in de behoefte te voorzien en nn levert
de wgze, waarop de gemeentebesturen in de
behoeften voorzien, eene vreemdsoortige staal
kaart.
De regeering ligt daarmede in zooverre ook
de hand, dat ook zg ten aanzien van de be
oordeeling van scholen, die in de behoeften
voorzien, groote vrjjheid laat.
Ik zon, wat de inspecteurs betreft, durven
beweren, dat de inspecteurs in belangstelling
voor dten tab van onderwgs in niets tekort
ichieten. Ik geloof niet, dat mg zou kunnen
worden aangewezen, dat hunnerzijds de be
vordering van alle soorten van scholen, di»*
volgons art. 14 kunnen in de plaats komes-
van de burgerscholen, niet met de moeste
bereidwilligheid geschiedde.
Mg is niet bekend, dat er door een dezer
ambtenaren een verkeerde raad is gegeven.
Er is zeker geene reden te beweren, dat du-
ambtenaren in eene verkeerde richting wer
ken, daar waar zg steeds bun best doen dei-
steun van het gouvernement te krjjgen.
De ongeljjke toestand baart mg dan oob
geen zorg. Ik voor mjj wensch, dat overa
die organisatie, welke in eigen kring als d.
beste wordt geoordeeld, aangenomen wordt.
Het is met dit soort van zaken als met den
■mflak. Daarover valt niet te twisten. Met
kan zeggen: dit gerecht is beter, maar ten
slotte hangt het er van af, ef het gerecht
dengene die het eten moet smaakt.
In eiken kring moet men zoodanige scholen
oprichten als waaraan het meeat behoefte be
staat, die het meeBt den smaak bevredigen.
Nu is in den laatsten tgd het denkbeeld
opgekomen, dat het teekenonderwgs eene
verkeerde richting beeft genomen. Ik erken
dat de uiteenzetting, welke ik het voorrecht
had daaromtrent aan te hooren, wel eenigen
jpdrnk ojp mjj gemaakt heeft, nl» dat het tee
kenonderwgs geen algemeen teekenonderwgs
moest zgn, maar na een zeer korte algemet-ne
voorbereiding der leerlingen in verband moest
worden gebracht met elk der verschillende
ambachten, waarin onderwgs wordt gegeven.
Maar als dit denkbeeld nu goed ia, waarom
moet er dan juist een inspecteur worden aan
gesteld om het ingang te doen vinden
Het is in rechtstreeksch verband gebracht
met de aanstelling van een derden inspecteur,
maar die aanstelling is zelfs geen geschikte
wgze om het denkbeeld te propageeren. Ik
kan toch van dien inspecteur niet maken een
rondtrekkend leeraar om inzichten te verkon
digen. Ik geloof dat de belangstelling in dezen
tsk van onderwgs bg degenen, die meenen
dat zg daaromtrent juiste inzichten kunnen
verkondigen, zich beter zou kunnen uiten in
pogingen hunnetzjjda om overal juiste denk
beelden te verspreiden omtrent het ambachts
onderwgs en wat daarvoor moet gedaan worden
en er de belangstelling voor op te wekken,
dan in pogingen om daarvoor een inspecteur
te doen aanstellen.
Ik geloof dat, terwjjl ik het met de beeren
eens ben ten aanzien van bet doel, ik de
deugdelijkheid van het middel, dat men mg
aanbeveelt, te recht mag betwijfelen.
Natuurlijk waren de heereu Lohman en
Smeenge het niet eens met den minister.
De eerste merkte op dat het niet de be
doeling zou zijn door zulk een inspecteur
zekere denkbeelden te laten propageeren,
maar om de gemeentebesturen te doen leiden
door iemand, die ervaring op dit gebied
heeft, die er eene speciale studie van maakt.
De tegenwoordige inspecteurs zijn in het
ambachtsonderwgs niet thuis. En zelfs een
minister zon ook van zulk een persoon,
goed bekend met de eischen van dit onder
wijs en met hetgeen geschieden moet om
de ambachtsscholen tot betere ontwikkeling
te richten, voorlichting en inlichting
kunnen bekomen.
De heer Smeenge kwam in zijn repliek
op tegen eene bewering van den
Donner, dat de ambachtsschool niet heeft
de liefde van het volk. Hij noemde die
meening onjuist. De ambachtsschool is z.
zeer gezien, wordt hoog gewaardeerd door
hen die ervan kunnen gebruik maken. Het
alleen maar jammer, dat niet meerderen
ervan kunnen profiteeren.
Naast die scholen moet daarom eent
andere gelegenheid bestaan om ambachts
lieden op te leidenen daarvoor was het
door hem aangeprezen stelsel zoo geschikt.
De minister handhaafde echter zijne mee
ning. Van de tegenwoordige inspecteurs had
de heer Van Houten, sedert hij aan het
hoofd van het departement van binnenland-
sche zaken staat, steeds den meesten ijver
op het gebied van het ambachtsonderwgs
gezien en niet ondervonden, dat zij ergens
een belemmerenden invloed hebben uitge
oefend. Steeds wendden zij hunne beste
pogingen aan om de zaak tot stand te bren.
gen en gaven zij adviezen om van regee-
ring8wege de zaak te steunen.
De minister maakte in deze een zonder-
onderricht, evengoed als voor andere tak
ken van onderwijs, vooral de invloed ten
•ede moet uitgaan van hoogerhand.
Waar, zooals bleek op het, ten vorigen
jare te Amsterdam gehouden, vakcongres,
mannen van erkende f"1 kwaamheid den
staf berken over het onderwijs op onze
ambachtsscholen; waar nog zoovelen be
hoefte hebben aan degelijke, practische
opleiding in hun vak, en de gelegenheid daar
toe velen niet bereikt, die deze evenzeer
noodig hebben als de jongens in sommige
r o o t e gemeenten en omliggende kleine
plaatsen, daar is het o. i. noodig dat op
dit onderdeel van ons onderwijs een afzon
derlijk toezicht wordt gehouden.
De tegenwoordige inspecteurs hebben de
handen vol met de belangen van de andere
takken van onderwgs.
En waar het een feit is dat de ambachts
scholen nog veel verbeterd kunnen worden
deze nog slecht3 voor een deel voldoen aan
de behoefte op dit puntop tal van plaatsen
een ander stelsel koD worden toegepast dat
nuttig kan werken, daar is het dringend
noodig dat eene regeering geregeld op de
hoogte van die behoeften worde gehouden.
En dat kan alleen doen een inspecteur, die
voortdurend en uitsluitend aan
dat onderwgs zijne krachten wijdt, zijne
aandacht schenkt.
Vooral practisch zij in deze de richting,
waarin men zich beweegt.
Wie in de gelegenheid is de handigheid,
de practische kennis van onze ambachtslieden
te vergelijken met die van andere landen,
ontdekt al spoedig dat die vergelijking niet
uitvalt in het voordeel van onze landslieden
al zijn er natnurlgk zeer goede uitzonderingen.
Verbetering Jis dus noodigdaaromtrent
is men 't algemeen eens.
En deze ga nit vai» de. regeering, in de
richting, door de heeren De Savornin Lohman
en Smeenge aangegeven
Want men verlieze dit niet nit het
oog al valt er sedert 1888 op dit gebied
vooruitgang te bespeuren, het ambachts
onderwijs is nog stiefmoederlijk bedeeld en
het is er nog verre van af dat dit „een voor
werp is van de aanhoudende zorg der re
geering."
En dit behoorde het toch te zijn, vooral
tegenover de zorgen, die aan Middelbaar en
onderwijs worden besteed.
Middelburg 14 December.
Er zgn opnieuw eenige politieke program
a's verschenen, o. a. van de kies vereen!ging
ooruitgang te Rotterdam en van het Zuid-
IHollandsche kiesrecht-comité.
Onze lezers zullen het ons zeker wel niet
kwaljjk nemen, wanneer wjj hun die niet
meedeelen.
Er wordt tegenwoordig van het couranten-
linge opmerking. Hij bepleitte het nut van!leEend Publiek °P dit Panfc zooveel *ever*d'
het oprichten van vereenigingen, waardoor jdat onB best knnne» voorstellen, hoe het
de zaak van het ambachtsonderwgs z. i. be-meerendeel vaB dergelgke stukken ongelezen
ter wordt bevorderd. „Er is nn," zeidehij, j bl8{t- He* is dan ook» z00als wg vroeger reed»
„daar toch minder politieke redevoeringenschreven, veel te veel gevergd van gewone
gehouden behoeven te worden, misschien nog couranten-lezers, om voor dat alles en voor de
wel werkkracht vrij." j redeneeringen over al die programma's nog
Wij vinden die uitdrukking even onvoor- eenige belangstelling te koesteren. Het mees'
zichtig, onhandig als onjuist. iz8B het dan ook organen, die politieke per-
Waartoe dienen toch zulke zijdelingsche,sonen of clubs dienen, welke bjjna dageljjki
onaangename opmerkingen j zich er op toeleggen hun eigen waar aan te
Ten eerste ontstemmen zij noodeloos, om- pvjjzen en andere programs af te breken. Zjj
dat zij herinneren aan een strijd, waarin zullen eenvoudig dit- oogsten, dat tegen de
mannen als Goeman Borgesius en Smeengedagen van strjjd in 1897 er totaal gebrek
tegenover den heer Van Houten stonden, j aan opgewektheid zal bestaan.
Maar ten tweede breekt er spoedig eenLaten de kiesvereenigingen haar plicht doen
tijdperk aan, waarin juist wèl politieke be- eD alle nieuwe krachten, die te verwachter,
wegingen en politieke redevoeringen noodig zgn, opsporen, voorlichten en hun aanbeve-
zullen zijn. jjen om jn het volgend jaar hun taak ale
Waarom echter gezinspeeld op dergelijke kiezer te vervullen,
zaken bij een kwestie van algemeen be-j Dat is de weg
lang, waarover mannen van uiteenloopende j
politieke richting het vrij wel eens zijn j
Want op dit pnnt scharen wij ons ten
volle aan de zijde van den heer De Savor
nin Lohman.
De minister meent dat verbetering en
vermeerdering van bet ambachtsonderwgs
moet komen van onderen; wg zijn echter
de meening toegedaan, dat ooit voor dat
kenning van eervol ontslag uit laatstgemelde
betrekking;
(Deze benoeming werd Zaterdag avond nog
aan een deel onzer lezers in de stad bekend
gemaakt.)
de kapitein ter zee P. Heyning eervol
ontheven van het bevel over Hr. Ms. pantser-
schip Kortenaer en dat bevel opgedragen aan
den kapitein ter zee M. F. Tydeman.
Donderdag a. verleent de minister van oor
log geene audiëntie.
Door den minister van koloniën zgn de
heeren C. Hollestelle, P. W. Lensink en J. A.
O verdorp gesteld ter beschikking van den
gouverneur-generaal van Nederlandsch-Indië,
om te worden benoemd tot opzichter derde
klasBe bg den waterstaat en 's lands burger
lijke openbare werken daar te lande.
De leden van de Eerste Earner der Staten-
Generaal zjjn ter vergadering bg een geroepen
tegen Maandag, den 21sten December des
avonds te half negen ure.
Zooals in 't kort in ons vorig nommer onder
Laatste berichten werd medegedeeld, is bg
kon. besluit eene commissie ingesteld, aan
welke wordt opgedragenhet ontwerpen van
i doelmatige naamlgst van de goederen
voor het samenstellen van de statistiek van
den in-, uit- en doorvoer, die maandelgks en
jaarlijks door het ministerie van financiën
wordt uitgegevenhet bepalen en jaarljjke
herzien van de gemiddelde werkeljjke waarde
van elke goederen soort, welke afzonderlijk in
de statistiek zal worden vermeld en het, voor
zooveel noodig, bepalen en herzien van de mede
voor die statistiek aan te nemen officieele
waarden der goederen.
De commissie is bevoegd ook omtrent andere
punten voorstellen nopens de statistiek te doen.
In voormelde commissie, welke den titel zal
voeren van Commissie voor de statistiek van
den in-, uit- en doorvoer, zgn benoemd: tot
lid en voorzitter de heer mr N. G. PierBon,
oud-minister van financiën te 's Gravenhage
tot leden de heerenO. W. G. Briegleb,
koopman, te AmsterdamH. F. Bultman,
voorzitter van het Nederlandsch Landbouw-
comité, te Haarlemmermeer; J. H. Drielsma.
hoofd-inspecteur der dir. belast., invoerr. en
ace. bg bet dep. van financiën, te 'a Graven
hage mr H. van der Hoeven, secretaris van
het college voor de zeevisscherjjen, te Leider;
H. J. Hjjmans, directeur der Mij. voor uitvoer
en commissiehandelte AmsterdamJ. B.
Liefrink, voorheen makelaar, te Amsterdam
W. Pluygers, commissionnair te Rotterdam
J. B. Story va» Blokland, directeur der dir.
bel., invoerr. en acc., te Rotterdam,
Bg kon. besluit
is, met ingang van 1 Januari 1897, aanjb:
mr. J. iE. A. van Panhuys, op zgn verzoek,
eervol ontslag verleend als v'v ^-president van
den Raad van State, met dankbetuiging en
benoeming tot minister van staat;
is benoemd tot vice-president van den Raad
vaa State jhr. mr. J. W. M. Schorer, commis
saris der koningin in Noord-Holland, met toe-
Xieger-reierve.
De minister van oorlog heeft een wetsont
werp ingediend tot regeling vanlo der
rechtstoestand van het reBerve-personeel bg de
landmacht, niet behoorende tot het personeel
van den geneeskundigen dienst; 2o de bevor
dering en het ontslag der officieren, alsmede
het op pensioen stellen der officieren, onder
officieren en minderen, behoorende tot he'
onder lo bedoelde personeel, en 3o het ver-
leenen van pensioen of onderstand aan wedu
wen en kinderen van offioieren, onderofficieren
der reserve bg de landmacht, niet behoorende
tot het personeel van den geneeskundigen
dienst.
Deze regeling betreft het reservepersoneel
voor de officieren, die als reserve nog gedurendi
enkele jaren ter beschikking van de regeerinp
zgn, dat van het reservekader voor de landmachi
en de officieren die uit het reservekader voort
komen.
In hoofdzaak is bg deze regeling gevolgd
de wet betreffende de marine-reserve, met in
lassching van een afieeling tot regeling van
den rechtstoestand van het betrokken perso
neel. Bg die laatste afdeeling is gestreefd naar
overeenstemming met de wetteljjke bepalinger
ten aanzien van de reserve-officieren van ge
zondheid en reserve-apothekers, terwjjl voort-
is gelet op al datgene wat strekken kan, om ge
schillen te voorkomen uit het optreden va>
het reservepersoneel geljjktjjdig met het
bg de landmacht gdstadig dienende personeel.
De bepalingen omtrent de bevordering de
reserve-officieren komen in hoofdzaak wedei
overeen met die van de marize-reserve.
Met betrekking tot de pensioneerivg is ook
uog voorzien in het geval, dat de belangheb
bende door den dienBt onherstelbaar krank
zinnig wordt.
UIT STAD EN PROVINCIE
Dr. Stariugs Almanak voor den Neder-
landschen landman voor het jaar 1897, die
deeer dagen bg de firma W. E, J, Tjeenk
Willink te Zwolle verscheen, treedt zgn 50en
jaargang in, wat der redactie aanleiding geeft
een blik te werpen in zgn verleden. Ge
durende dertig jaren heeft dr. W. C. H. Staring
zich met de samenstelling va» den zvreten-
achappeljjk ingerichte»" almanak belast en
gedurende al dien tjjd toonde hg zioh in zjja
jaarboekje een trouw leidsman en warm vriend
van den landman en na zjja dood, in 1877,
werd, volgens zgn wensch, de redactie opge
dragen aan directeur en leeraren der rjjksland-
bouwschool, die deze nu nog voeren in
Starings geest.
Het handig, stevig gebonden boekje is van
zoo algemeene goede bekendheid, dat wg met
de vermelding van zgn verscbjjning wel kun
nen volstaan.
Zondagmiddag jj te halt twee speelde op
het Molenwater alhier het eerste elftal van
de Goesche football-club Zeelandia tegen het
tweede van de Middelburgsche vereeniging
Olympia. De uitslag was 1—1. (Drawn game)»
Heden morgen vrceg viel te Ylisingen
3 olieman J. van G., vader van twee kinderen,
terwjjl bg aan boord van de nachtboot JZbntn-
gin-Regentes bezig was met het leggen van
de slangen tot het innemen van water, over
boord en verdronk.
Zgn lgk werd spoedig daarna opgehaald.
De voordracht ter benoeming van eene
mderwgzeres bg het L. O. te Goes bestaat
uit de drie sollicitanten, nl. de dames H. Ema
nuel te Tiel, L. J. Lassche te Epe en S.
Brouwer te Gorredjjk.
De vereeniging Landbouw en Veeteelt
te Wolfaartsdjjk besloot, nu de
regeering, wegens gebrek aan gelden op de
loopende begrooting, geen subsidie voor haren
wintercurBus in landbouwkunde kan ver-
leenen, zelf de leermiddelen uit de kas te
betalen. De lessen aan dien cursus worden»
wegens het heerBohen van de mazelen in hot
gezin van den onderwjjeer, tjjdeljjk gegeven
in een kamer in het gemeentehuis.
Verder besloot die vereeniging voor ge
meenschappelijke rekening weder kunstmest
aan te koopen, waartoe eene commissie be
noemd werd.
Het bestuur van Wolfarts Fanfare aldaar
ontving van baron Creutz het bericht, dat
leze met genoegen het hem aangeboden be
schermheerschap aanvaardt.
Tot gemeente-geneesheer te 's H e e r e n-
hoek is benoemd de heer A. de Groot, arts
te 's Heer-Arendskerke.
Ter vergadering van de Liberale kies-
vereeniging Noordgouwe—Eerkwerve warea
Zaterdagmiddag te Noordgonweelf vam
de negentien leden opgekomen.
Na de gewone huishoudelijke werkzaamhe
den, werd door den voorzitter verslag gedaan
van een en ander, wat ter Centrale Bestuurs
vergadering, onlangs te Rotterdam gehouden,
besproken was. Naar aanleiding daarvan werd
besloten, om, zoodra de nieuwe kiezerslijsten
vastgesteld zullen zgn, alle kiezers tot eene
vergadering op te roepen, om onder hen pro-
poganda voor de liberale beginselen te maken
en hen tot aansluiting bg de vereeniging aan
te sporen.
Tot candid aat voor een lid der provinciale
staten werd met algemeene stemmen ge-
hozen de heer mr A. J. F. Fokker te Zierik*
zee. Bit een schrjjven van deze, als ant»
woord op eenige door de» voorzitter gestelde
vragen, bleek, dat hjj de candidatnar gaarne
zou aannemen.
Tot bestuurslid der vereeniging werd herka
zen de heer R. G. de Kater te Noordgouwe
en gekozen de heer H. Bongaards te E9rk-
werve. Tot afgevaardigde voor de vergadering
op 19 Dec. a. te Zierikzee werd de heer Fv
van den Bout Az. aangewezen. Ten slotté
ontspon zich eone zeer geanimeerde discussie
over de wenscheljjkheid, om aangesloten te
big ven bjj de Liberale Unie. Geen der aan*
wezigen bleek daar tegen.
Reeds Donderdag a. wordt het wetsont
werp betreffende het verleenen van een ren
teloos voorschot voor een stoomtram Brou
wershaven—Steenbergen in de afdeelingen
der Tweede kamer onderzocht.
Een inwoner van St. Maartensdjjk
heelt eens aangeteekend hoeveel eieren een
negental kippen, die in 1893 uitgebroed zjja,
hem hebben opgeleverd. Van af 1 Dec. '93
tot 30 Nov. '94 werden door die kippen 1233
eieren gelegd, ter waarde van f 37 02. Van
1 Dec. '94 tot 30 Nov. '95 8 kippen (een was
intusschen gestorven) 996 eieren, ter waaide
van f 31.90van 1 Dec. '95 tot 30 Nov. '96
.8 kippet» 997 eieren ter waarde van f 34 02.
Totaal 3226 eieren ter waarde van f 102.94, in
den tgd van 3 jaar. Deze kippen waren
voortdurend opgesloten in de ren.
A, S. Mij, »mbte»u bjj 'i rjjki beluti*-
