MIDDELRIIRGSCHE COURANT.
139° Jaargang.
1896
Yrijdag
11 December.
Het Tooneel.
N°. 293.
Daw» courant veraohgnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdag»!:
if rijt, per kwirtanl, «oowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franeo p.p., 2.«afc
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent;
Middelburg 10 Deo. 8 u. via 45 rr., m. 12 u.
48 gr., nv. 4 u. 46 gr. F. Verw. aauw. Z. W. wind.
Adverteatiëa voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóer (hém
uur aan het bureau besorgd s§*.
A3 verten tfgn20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel)
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
AdrertenfciSn bg abonnement op voordeelige
▼oorwaarden. ProBpeotussen daarvan zgn gratis
aan het bureau te bekomen.
i|si<sa«
Te Vlissingen P. G. de Vey Mestdagh Zooir,
te Goes: a. C. Bolüit, firma wed, A. C. de Josgb.
Middelburg 10 December.
De begrooting voor binnenlandeche zaken
is Woensdag door de Tweeds kamer
zonder hoofdelijke stemming aangenomen
Zooala nog in een deel der oplaag van ons
vorig nommer|gemeld werd, zegde de minister
aan den heer Lely toe, in afwachting van het
lot der hervormingsvoorstellen van de poly
technische school, een suppletoir crediet voor
een electrotechniBoh laboratorium.
Bjj uitbreiding van h9t aantal rjjks hoogere
burgersoholen komt Den Helder het eerst in
aanmerking, zeide de minister aan den heer Ferf.
Een uitvoerig debat werd gevoerd over ver-
sohillende punten, betreffende het lager onder-
wjjs, waarbjj de heeren Rutgers en Mutsaers,
op grond van bekende feiten, klaagden over
den Biechten geest der onderwijzers en over
te passieve houding der regeering in deze.
De minister kondigde nadere overgangsbe
palingen aan voor den fatalen termgn betrek
kelijk onderwijzers-minima aan bijzondere
scholen.
Pensioneering van betrekkingen van onder
wijzers bl|jft nog in overweging, in verband
met de uitkomsten der balans van het pen
sioenfonds.
Omtrent den geest der onderwijzers ver
klaarde de minister, dat concrete feiten nauw
keurig worden onderzocht en dienovereenkom
stig gehandeld. Men moet echter niet genera
liseeren.
De poBten betrekkelijk de Ethnografische
musea zjjn, ondanks herhaald verzet van den
minister, verworpen met 39 tegen 22
stemmen.
Dinsdag is de kamer, die met de begrootin
gen goed voortmaakt, niet veel vooruit geko
men. Dit is, zegt de Opr. Haarl. Crtten
deeie te wjjten aan dr Kuyper, die thans, nu
het mandaat ten einde loopt, hetwelk hjj steeds
zoo beperkt heeft opgevat, allerlei principieele
vraagstukken te berde brengt, zonder dat dit
voor het oogenblik tot eenig practisch resul
taat kan leiden. Zoo hield hjj Dinsdag eene
lange rede over de inrichting van het open
baai hooger onderwjjs en over hetgeen naar
zjjn oordeel de Btaat ten opzichte van hetbjj
zonder H. O. behoorde te doen.
De minister trad, wat de meeBte der be
sproken punten aangaat, met dr Euyper niet
in discussie. Niet ten onrechte merkte hjj aa»,
dat hjj slechts voorstellen te doen had en
te verdedigen; geen propaganda te maken,
geljjk de kamerleden konden doen zonder
praotisoh resultaat. De minister wilde noch
tans bjj het groot verschil, dat tusschen hem
en dr Kuyper omtrent het bjj zon der H. O. be
stond, geen poging doen om het effect van
diens rede te verzwakken.
De laatst aangekomen Indische mail is ge
dateerd 10 November.
Het verslag omtrent de voornaamste gebeur
tenissen in het gouvernement Atjeh en onder-
Het is meer dan twintig jaar geleden, dat De
steunpilaren van de Maatschappij verscheen,
Dit mag niet vergeten worden bjj de beoor
deeling van dit tooneelspel van Ibsen, dat zoo
zeer verschilt van zjjne latere Btukken. Het
is begrjjpeljjkeihet is meer afhet geeft aars
het algemeen meer voldoeninger is veel meer
aotie in en het is minder droefgeestig dan zjjn
Nora, Rosmershólm, Spoken, Klein Eyo\f enz.
En toch is het stuk niet minder scherp en
ook nu nog waar.
Mannen als Consul Bernick, wiens geheel
beBtaan rust op een leugen, op onzedelgke»
grondslagdie niet terug kunnen, omdat de
bekrompen en misvormde maatschappjj, met
haar vernis, haar huichelarjj en bedrog, haar
gelogen en ellendig fatBoen, hen vooxtstuurt
in slechte richting, en zg hun gansche positie
in gevaar zouden brengen zoo zjj waar wilden
zjjnmen vindt hen nog overal.
Maar of er onder hen ook worden aange
troffen, even eerljjk ten slotte als Bernick
ronduit erkennende wat zjj tegenover anderen
misdreven hebben, hoe zjj zeiven de schuldi
gen zjjn geweest, terwjjl op een onschuldige
jaren lang het brandmerk van een misslag
bleef gedrukt, dit durven wg niet verzekeren.
Daartoe behoort ook groote, zedelgke moed.
En nu is het juist het streven van Ibsen ge
weest om, als moraal van zgn stuk, een beeld
ons te schetsen van den man, die ten slotte
eene dergelgke, groote overwinning op zich
zelven behaalde, en daardoor het beate in en
JT0OF zich celven redde.
hoorigheden, loopende van 25 tot en met 31
October, bevat nadere bgzonderheden omtrent
schermutselingen in Groot-Atjeh, in hoofdzaak
reeds uit de telegrammen bekend.
Op de Oostkust werd onze versterking te
8egli weder ©enige malen beschoten, zonder
dat dit schade berokkende.
De weersgesteldheid kenmerkte zich door
kenterende winden, drukkende warmte met
af en toe regenbuien.
Onder de Atjehsche bevolking schgnt de
cholera nog niet geheel geweken te zgn; ook
uit de XXVI moekims kwamen berichten, dat
zich daar eeuige gevallen hadden voorgedaan-
UIT STAD ES PROVINCIE
Door Gedeputeerde staten van Zeeland
is bepaald, dat de verkiezing van een lid der
Staten in het hoofdkiesdïBtrict Zierik zee,
ter voorziening ia de vacature, ontstaan door
het overig den van den heer mr C. J. Fokker,
zal plaats hebben Dinsdag 29 December e. k.
en de herstemming zoo noodig Dinsdag
12 Januari d. a.
De minister vau binnenlandsohe zaken heeft
goedgevonden,
A. met ingang van heden 10 dezer het
vervoer van herkauwende dieren en varkens
te verbieden uit een kring in de gemeenten
Oosterland, Nieuwerkerk enOuwer-
kerk, waarvan de grenzen zgn als volgt:
ten noorden de provinciale straatweg van
Zierikzee tot Zgpeten zuiden en oosten de
Zeedgk van de Zierikzeesohe haven tot Zgpe
ten westen vau de Zierikzeesohe haven tot
den straatweg;
B. te bepalen dat, wanneer bgzondere
redenen afwgking van het verbod van vervoer
van herkauwende dieren en varkens uit den
in deze beschikking genoemden kring nood-
zakelgk maken, zoodanige afwgking kan
worden toegestaan door den burgemeester van
de gemeente van uitvoer.
Op hot bekende- adres voor weduwen-
en weezenpensioen hebben alleen in Walche
ren niet minder dan 102 openbare onderwgzers
geteekend.
Met ingang van 1 Januari is benoemd
tot loodsleerljng bg het Belg. loodswezen te
Vlissingen L. F. Rubben, thans sloeproeier
ter zelfder standplaats, en is de loodsleerling
L. van Loo in dezelfde hoedanigheid overge
plaatst bg den rivierdienst te Antwerpen.
Woensdag avond is op het strand te
Bath geloopen de van Antweipen komende
Duitsche Btoomboot Helvetia, gez. SchiÖtter,
geladen met stukgoederen en bestemd naar
Mexico.
Er zgn sleepbooten aangevraagd.
Een deskundige schat het aantal kilo
grammen suikerpeeën, die dezen herfst van
Noord-Beveland verzonden zgn, op 30
millioen netto, 34 a 35 millioen bruto. Het
aantal, vau de haven van Golgusplaat
verzonden, wordt op 18 millioen en dat van
Geersdgk op 4 millioen KG. gerekehd.
Daar de 1000 KG. met 10 betaald zgn,
vertegenwoordigt dit een som van ƒ300.000.
Hoe de wereld in 't algemeen over zoo
iemand zou denken
Voor zgne daden, die hem den weg open
den tot de hooge positie als steunpilaar der
maatschappg, sal men niets dan tal van re
denen tot verschooning weten aan te voeren;
maar volle waardeering voor zgn laatste, eenig
g08de daad; hoe weinig zal die hem geschon
ken worden 1
De omstandigheden dreven hem er toe, zal
men beweren. De schoonbroeder van Bernick
nam immers eenmaal vrgwillig de schuld op
zich van een misstap, door dezen begaan. Dat
is waar, doch Bernick vergrootte die schuld
door te zwggen, toen het gerucht zich ver
spreidde dat die zelfde zwager zich aan dief
stal zou hebben schuldig gemaakt, wat een
leugen was. Ea hg hielp dien leugen ver
spreiden, door de waarheid voor zich te houden,
omdat zgn belang dit meebracht.
Het kon niet anders, zal menigeen beweren
Door allerlei machinaties moest Bernick tocb
trachten het hooge standpunt te handhaven,
dat hg bereikte. En bg, de man, die te hulp weid
geroepen, om een onderneming te doen slagen
door zgn zedelgk overwichteen onderneming,
ook op louter eigenblang gebaseerd, had zich
zoo vast gewerkt dat, al gruwde hg over
de gansohe maatschappg, hg niet terug kon.
Was het dan niet zoo gansch en al waar, zal
men zeggen, wat Bernick opmerkte toen hg
jeerlgk erkende dikwgls zwak genoeg te zgn
geweest om slingerpaden te bewandelen, maar
dat hg dit had moeten doen, omdat hg de
neiging der maatsohappg kende en vreesde,
de neiging die achter alles wat iemand on
derneemt onedele motieven zoekt?
- Voordat Woensdag ter civiele zitting der
rechtbank te Zierikzee tot de behandeling
der zaken werd overgegaan, herdacht de voor
zitter, mr. J. P. Can, het afsterven van den
heer mr. C. J. Fokker. Daarbji werd door spreker
in herinnering gebracht, du overledene i»
zgne betrekkingen van advokaat en procureur
en van rechter-plaatsvervanger was geweest
en noemde hg zgn heengaan een groot verlies
voor de justitiabelen in het arrondissement.
- In de Dinsdag avond door de Bruinisser
visscherg-vereeniging gehouden vergadering,
bjjgewoond door 47 leden, werd mededeeling
gedaan van een schrgven van den inspecteur
van het loodswezen, inhoudende dat aan haar
verzoek om een gaaboei te plaatsen in den
Hals alsnog geen ge volg kan worden gegeven.
De heeren R. de Waal, D. van den Berg en
W. Jumelet werden als bestuursleden herkozen,
respectievelgk met 44, 43 en 42 van de 47
uitgebrachte stemmen.
Besloten werd om aan den gemeenteraad
vragen de bestaande lantaarns op de haven,
even als in vorige jaren, den geheelen nacht
door te laten branden en hun aantal met twee
te willen vermeerderenen mitsdien om den
inspecteur van het Loodswezen voornoemd te
verzoeken om de rijzen bakens die in den
Hals het vaarwater aanwgzen, te doen ver
vangen door masten kroonbakensten einde
die in den nacht van de vissoheisbakens te
kunnen onderscheiden.
Aan de Dinsdag te Axel gehouden ver
kiezing voor een lid van den gemeenteraad
hebben 225 van de 345 kiezers deelgenomen.
jj de opening der bus op Woensdagochtend
bleken 8 briefjes blanco. Uitgebracht waren
op de heeren Petrus van Fraajjenhove Pz. 101,
Pieter de Putter Jz. 57, M. J. van Vessem
Levinus de Fejjter Jz 19 en Krjjn de Fejjter
stemmen. De overige waren op verschil
lende personen uitgebracht.
Et moet dus eene herstemming plaats hebben
tusschen de heeren Van IJraaijenboye en De
Putter.
In dezelfde gemeente kwam Woensdag eet
paartje op het stadhuis om aangeteekend te
worden. Op de vraag van den ambtenaar, hoe
oud de bruid was, antwoordde de aanstaande
echtgenoot, dat zjj volgens zjjne meening op
haar 29ste was. Toen daarop aan het meisje
werd gevraagd naar haren ouderdom, maakte
zjj dadeljjk rechts omkeert onder den uitroep
>Dat zal ik eenB aan vader gaan vragen, want
ik trek mjj daar niets van aan!"
VERKOGPINGEN ENZ
Voor de levering van reuzel ten behoeve
van het garnizoen Middelburg, over het
jaar 1897, waarvan heden de aanbesteding
zou plaats hebben, is geen enkel inschrjjvings-
biljet ingekomen.
- Door den minister van oorlog is de
levering van runderen voor de militaire slach
terij te Middelburg over het tjjdvak van
1 Januari tot 30 Juni 1897 gegund aan de
hm Van den Bosch en Bom te Arnemuiden
97i cent per KG.
AUêb juist, maar verdient dan zulk eene
maatschappg niet ten volle de geeseling, die
Ibsen haar in zjje stuk gaf?
Ruim twintig jaren zgn voorbjj gegaan sints
dit het lioht zagen nog zgn daarin, zelf*
bg de kleinste trekjes, de toestanden zoo juist,
zoo naar het leven door Ibsen geschetst.
Alleen op het punt van het uitzenden van
onzeewaardige Bchepes zgn wg, dank zg Plim-
soll, the sailors' friend, zooals de Engel-
schen en Amerikanen bem noemen, in de
laatste jaren veel vooruitgegaan.
Of na een D'xna Dorf, die de oude wereld
ontvluchtte omdat zjj daar zooveel van de
g. fatsoenlijkheid had te lgden, in de nieuwe
wereld, zooals die nu is, meer bevredigd zou
worden, is de groote vraagook daar is al
veel van hier overgewaaid en de volmaaktheid
verre te zoeken.
Overal ia nog behoefte aan het meer e n meer
doordringen van de juistheid der woorden
waar me 6 Ibsen's tooneelspel eindigt, dat vrij
heid en waarheid de steunpilaren van de
zga.
Toen het stuk, dat nog «ooveel aanleiding
geeft tot opmerkingen en beschouwingen,
in ons land tuBSchen 1879 en 1882 voor het
eerst werd gespseld te Amsterdam door het
gezelschap der heeren Van Ollefen, Moor er.
Veltman,niet door de Koninklgke vereeniging
Het Nederlandsch tooneel, zooals verkeerd is
gemeld, heeft het zeer weinig succes gei
Men zal dit Woensdagavond in onzen
schouwburg niet gedacht hebben. Daar was
slechts éen roep over dit tooneelwerk en de
herhaalde, hartelgke terugroepingen na bfina
Letteren en Kunst.
Wie kent de werken van Louise Mühl-
bach niet, waarin op boeiende wjjze de
voorvallen uit een vroeger tjjdperk worden
weergegeven en waaruit een gloeiende fantasie
en een buitengewoon scheppende geest spreken.
Waar hare historische romans jarenlang de
lievelingslectuur geweest zgn in vele familie
kringen, ia bet aan geen twjjfel onderhevig,
of een nieuwe goedkoope uitgave daarvan zal op
succes mogen rekenen. Dat bewoog tot die
uitgave de bekende firma Gebr. E. en M. Cohen
te Arnhem en te Njjmegen, die, niettegen
staande den zeer lagen prgs, aan de eerste
1000 inteekenaren nog een kolossale premie
aanbieden. Een en ander vinden onze lezers
breeder vermeld in een annonce in dit
nommer.
Woensdag had te Parjjs het Sarah
8 emhardt-feest plaats.
Het ving aan met een barqnet in de fraai
versierde groote zaal van het Grand Hotel,
waar voor 400 personen was gedekt. Boven
de plaats van de groote tragedienne was een
fraaie troonhemel van blauw fluweel met
goud afgezet opgericht.
Toen S&rah aan den arm van Sardou de
feestzaal binnentrad, werd zjj luide toegejuicht,
terwjjl een verborgen koor een hymne, woor
den van Sylvestre, zong.
Aan tafel wjjdde Sardou een dronk aan de
gast, waarin hg hulde bracht aan >de
koningin der kunst."
Van het Grand Hotel reden allen naar het
Thedtre de la Renaissance waar le tout Paris
bjjeen was.
Sarah speelde de tweede acte van Phèdre
en de vierde van Rome Vaincue.
Haar spel was, ondanks de aandoeningen,
raeesterlgk.
Coppée, Catulle Mendès, Theuriet, Edmond
Rostand en Edmond Harauoourt droegen son
netten ter eere van de groote kuastenaresse voor.
Ook op andeie wjjzen werd zjj gehuldigd,
terwjjl het publiek haar menige ovatie bereidde.
De pogingen om de reg9ering te bewegen
Sarah het Legioen van eer te geven, waren
mislukt.
LANDBOUW
Onder voorzitterschap van den heer H.
F. Bultman werd Woensdag te 'sGravenbage
een openbare algemeene vergadering gehouden
van het Ned. Landbouw-comité.
In de eerste plaats werd aangenomen de
gewjjzigde conclusie der commissie 'ontgin
ning" in zake het rapport >heideontginning
en grondverbetering", naar aanleiding van
door den heer Hora Siccama ingediende con
clusie op de meeting van 20 Mei 11. In overleg
met het dagelgksch bestuur werd de coaclu
aldus gewgzigd: >Het streven van de
Friesche Vereeniging Door arbeid tot verbete
ring en van de vereenigingen de Bond van
orde door hervorming en de Oranjebond van
orde, verdient aanbeveling en navolging."
Verder werd behandeld het rapport der com
isse ter beantwoording van de vraagwat.
kan er gedaan worden, hetzjj van rjjkswege
of anderszins, om tegemoet te komen aan don
tegenwoordig en toestand van land- en tuin»
bouw De commissie stelde voor dat het co
mité in de eerste plaats zou tracht- n te vcrkrjj-
gen de oprichting van een ministerie va*
landbouw, overtuigd dat dan de verschillende
andere middelen te zamen veel zullen bg dra
gen om den landbouw in deze benarde tgden
het hoofd boven water te doen houden.
Hierover werd breedvoerig gediscussieerd.
Algemeen was men het met het rapport eens.
Eindeljjk stelde de commissie de volgende
motie voor;
»De vergadering, gezien het rapport der
oommissie ad hoe, gelet op de nader overge
legde nota van den voorzitter van het comité,
gehoord de discussie, overwegende dat concen
tratie der zorg voor de landbouw- en tuin-
bouwbelangen aan éen departement van alge
meen bestuur noodzakeljjk is, besluit de verdere
behandeling van dit onderwerp te verdagen
tot de volgende vergadering".
Deze motie werd ten slotte zonder stemming
aangenomen.
Vervolgens werd het rapport over tuber
culose besproken. Verschillende leden waren
het met het bestuur eens, dat bg de regeering
moet worden aangedrongen op strenge maat
regelen tot bestrjjding der ziekte, voor zoover
uitvoerbaar en niet te kostbaar.
Wat betreft rjjkBkeur van vleesch stelde het
dag. bestuur voor tot den minister van bin-
nenlandsche zaken het verzoek te richten een
wetsontwerp in te dienen, waarbjj de rjjkskeur
van vleeBoh wordt geregeld.
Besloten werd in dien zin, dat het oprich
ten van groote slachthuizen in de groote ge
meenten moet worden aanbevolen, dus niet
als verplichting opgelegd.
elk bedrjjf bewezen voldoende hoe h' t pakte.
Het zal dan ook wel grootendeels aan hel
spel gelegen hebben, dat het jaren gelede»
niet voldeed.
In dien tjjd begreep men nog niet ten voll'
hoe stukken van Ibsen moeten gespeeld wor
den hoe het daarbjj vooral aankomt op na
tuurljjk, eenvoudig, innerljjk spel.
Dat zgn de jongere gezelschappen van de
laatste jaren eerst leeren begrgpen.
En daar can gaf de Nederlandsche Tooneel
vereeniging ook Woensdagavond in onzen
schouwburg bljjlr.
Daar viel weer eenheid, ernst, eenvoud en
natuur waar te nemen. Niet éen die eer
oogenblik stoornis teweegbracht. En dat bjj
eene eerste voorstelling
De heer Chrispjjn was als consul Bernick
uitstekend. Ia zgne houding als man van ge
wicht toch niet al te gewiohtig, tegenover zjji
schoonbroer waar en goed, en in zgn smart
niet overdreven. Alleen zouden wg hem willen
vragen of het goed was nu en dan niêr te
vallen op den stoel vlak bg de kantoordeur
als 't ware daartegen aangeleund. Meer nas'
voren of op een der stoelen bg den schoor
steen zou een beter plaats te vinden geweest
zgn; dunkt ons.
Doch laat ons door opmerkingen over
trekkeljjk kleinigheden niet den goeden indruk
▼ersto-en, dien zgn spel, gepaard aan een voor
treffelijke grime, zeker op alle aanwezigen
heeft gemaakt.
De dankbare rol van juffrouw Bestel was
ia handen van mevrouw Kiey, dis daarmee
indextjjd te Amsterdam debuteerde bg de
eerste ppvoeringen van het stak, Zjj vervulde
Verschillende Berichten.
Twee nieuwe stoomers voor de Kon.
Paketvaart-Mpij. zullen in Engeland (Clyde
on Tine) gemaakt worden.
VolgenB mededeelingen in verschillende
bladen is de beer Kievits, over wien de beer
Staalman gesproken heeft in de Tweede kamer,
zeer ljjdende, tengevolge van een tuberculeuse
ziekte.
Bjj zgne zaak is geen Roomsoh-Katholieka
geesteljjke betrokken, zooals beweerd is.
Een zjjner bloedverwanten heeft in veree
niging met andeie debiteuren allerlei pogingen
het werk gesteld om hem ontslagen te
krjjgen, in welk geval zjj er financieel wel
jj zouden varen.
Binnen tweemaal 24 uur zeo luidt
art. 10 der arbeidswet na het eindigen van
de arbeidsbetrekking tusecben den jeugdigen
persoon en hem, die dezen arbeid deed ver
richten, is het hoofd of de onderneming ver
plicht de betrekkelijke kaart bjj den burge
meester terug te bezorgen.
Een timmerman te Njjmegen, die zjjn
knechtje ontsloeg, doch, wat terugbezorging
van de kaart betreft, 191 dagen in verzuim
bleef, werd deswege door den kantonrechter
haar rol nu ook nog met groote opgewektheid*
en in den juisten toon.
Was het vergissing of opzet, dat «g aan het
eind van het stuk de woorden vrjjheid eS
waarheid veranderde in vrjjheid en reinheid 7
Da heer Teraooy Apel had wederom een
rol, als 'tware voor hem geknipt. Hg speelde
den hulpprediker Rohrland, zooals wg oM
dien hadden voorgesteld bg het lezen vafi
het stuk.
De heeren Van Koyk, Faaesen en Van
der Horst speelden met niet minder talent
hun meer of minder dankbare rollen. Het
gesprek tasschen Bernick en Auler de
laatste in houding en kleeding zoo op en top
de fype van een scheepmaker over het
uitzenden van de Qaselle, maakte een diepen
indruk.
Met genoegen zag»n wg weer mevrouw
Schwaben al was hare rol ditmaal niet
groot, haar spel, in het laatste bedrgf vooral,
deed ons weer aangenaam aan.
Wg herhalen allen werkten trouwens im
tot een zeer goed geheel en de opvoering van
Ibsen's tooneelspel zal stellig stof geven tot
ernstig nadenken en eene eerste plaats in
nemen in den rg der voorstellingen, door het
zoo verdienstelgk gezelschap de Nederland
sche tooneelvereeniging alhier gegeven.
Moge zg ook op andere plaatsen een even
groot BucceB daarmee behalen! Zg verdient
met dit stuk een vollen schouwburg, evenall
Woensdag avond in Middelburg.
