MIDDELRURGSCHE COURANT.
W°. 282.
139° Jaargang.
1896
Zaterdag
28 November.
Een landbouw-praatje.
O
Djae oonr&nt verschat dagelijks, met uitzondering va» Zon- ea 1
Prjj», per kwartaal, soowel voor Middelburg als voor alle plaatse» in Nederland fraiec 2.«K
Afzonderlijke summers koatea 5 sent.
Middelburg 27 Nov. 8 u. vm, 28 %r„ m. 12 n.
33 gr., av. Au. 32 gr. F. Verw. tam. kr. 0. wind.
Advertentie* voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór ééa
uur aan het bureau bezorgd x|r.
AdverteütiSa20 cent per regel. Geboorte- dood- ea alle andere familieberichten ea
Oaakbetnlgiagea vaa 1—-7 regels 1.50; elke regel meer 20 eent, Reclames 40 ceat per regtU
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertsatië* bjj abonnement op
voorwaarden. Prospectussen daarvan
aan het bureau te bekomen.
voordeelige I
n zjjn gratis j
Agoaie m«
Te *s Gravenhagede Gebr. Belinfante
Amsterdam: A. de La Mar Azn.
Een tevreden boer te spreken, zulk eeD
voorrecht viel ocs in jaren niet te benrt.
Het waren steeds klaagtonen en nog eens
klaagtonen, welke men van die zijde hoorde.
De boerenstand heeft harde tijden beleefd;
slechte oogsteD, hooge pachten, zeer lage
prijzen, alles werkte mee om den landbou
wers het bestaan zeer moeilijk te maken.
Men boerde veel meer achter- dan vooruit.
En daarom te meer trof het ons, toen wii
niet lang geleden nit den mond van een
boer eens een ander woord vernamen, een
woord vol erkentelijkheid over den oogsten
de huidige prijzen. Zij waren zoo veel beter
dan ze in jaren zijn geweest.
En dat gaf den boer weer eenigen moed-
Gelukkig, èn voor dien belangrijken stand
in ons land, bij wiens welvaren ons gansche
volk zoo nauw is betrokken, èn omdat die
woorden als 't ware een protest waren tegen
de beweging, die nog altijd maar voort
duurt, om langs kuustmatigen weg, ten na-
deele van bet algemeen, den boerenstand
hulp te verleenen.
Eenige jaren geleden wees de Nederland-
sche Protectionistische Landbouwvereeniging
erop dat de prijs der tarwe, die in de laatste
honderd jaren f 12 per hectoliter was, f 3
k f 4 beliep, naarmate van het gewicht. En
het zou nog wel erger worden, heette het
in een adres, van die vereeniging uitgaande.
Het heffen van recht op granen kon geen
dag langer uitstel gedogen, „wanneer niet
de rust en veiligheid van den geheelec
Staat in gevaar zou komen."
Vier jaren later werd op hetzelfde aam
beeld geslagen en vroeg de vereeniging om
een tijdelijk schaalrechtwederom onder
het ophaDgen van een zeer donker tafereel
van den toestand, wanneer niet spoedig
hulp werd verleend.
Aan dien wensch, hoewel ondersteund door
zeer velen, is geen gehoor gegeven, wat
naar onze meening zeer juist gezien is. Aan
de hand van tal van bekende personen en
op grond van degelijke beschouwingen en
duidelijk sprekende voorbeelden, hebben wij
aangetoond hoe gevaarlijk het protectionisme
is en hoe het algemeen daaronder lijdt. De
kunstmatige hulp, aan den landbouwenden
stand te verleenen, komt ten nadeele van
het gansche volk, dat duurder brood zal
moeten eten.
En middelerwijl, te midden of liever trols
al die klaagtonen zijn dit jaar de prijzen
van tarwe stijgende; in de laatste weken
zelfs zeer sterk, tengevolge van den toestand
in Britsch-Indië. Daarin moest, het lag voor
de hand, eenige verlagiDg komen, toen die
toestand ginds veranderdemaar toch was
de noteering voor tarwe nog in deze week:
op de Rotterdamsche markt per hectoliter
f 6.50 k 7.40 en per 100 kilo f 8.90 a
f 9.25te G o e s f 6 50 k f 7.— te Mid
delburg f 7 k 7.10; en te Oost
burg 6.80 k 7.30.
Een aanmerkelijk verschil dus met eenige
jaren geleden.
En deze gunstige verandering verdient
daarom vooral de aandacht, omdat zij
in strijd is met de sioute bewering, van de
zijde van beele en halve protectionist en zoo
vaak geuit, dat beterschap voor den
landbouw geheel uitgesloten was zonder
beschermende rechten; dat, werden die niet
ingevoerd, de prijzen steeds zouden dalen.
Nu verkondigt men van die zijde wel
met eenigen ophef, dat die prijsverhoogiDg
slechts van tydelijken aard is. Zeker, na
de plotselinge sterke rijzing moest, op de
gunstige berichten uit Britscb-Indië, we!
eenige daling volgen, maar nog steeds zijD
de prijzen, met de tegenwoordige pachten,
waarin ook al reeds eene verlaging teD
goede van den pachter plaats had, en de
huidige, door inteusieven bouw verhoogde
opbrengst, ontegenzeggelijk loonend.
En waar, bij het uitgebreide samenstel
onzer maatschappij, het zoo moeilijk valt
alle oorzaken van dergelijke fluctuaties na
te gaan, daar kan men evenmin stoutweg
beweren, dat die rijzing slechts tijdelijk is
als verzekeren dat de goede prijzen zich zul
len handhaven.
Wie zal zeggen wat er een volgend jaar
zal plaats hebben; hoe de oogst over de
gansche wereld dan zal wezen; welke om
standigheden jnvloed ten goede of ten slechte
op de prijzen zullen uitoefenen
Maar een feit blijft het, dat nu reeds
wordt gelogenstraft de bewering van vele
ijveraars voor graanrechten, dat de lage
graanprijzen van weleer nimmer de vroegere
hoogte zouden bereiken of zelfs loonend
zouden kunnen worden.
Daarop hebben wij even willen wijzen,
ook als een waarschuwing voor hen die
zich op dat gebied zoo gaarne aan voor
spellingen wagen. De jongste ervaring zegt
het duidelijk, dat men verstandig doet ten
opzichte van graanprijzen van profetieën
zich te onthouden en steeds gedachtig te
blijven aan de eenvoudige waarheid, dat in
elk geval lage graanprijzen lage broodprijzen
medebrengen en dat de overheid, die de
broodprijzen kunstmatig helpt verhoogen, een
roof begaat aan de mingegoeden ten bate
van de grond eigenaars.
Langs natuurlijken weg moet een bedrijf
of industrie zich trachten te verbeteren. Dit
is in onze maatschappij het eenige middel
om te blijven bestaan.
Elke tak vau bedrijf heeft natuurlijk met
tegenspoed te kampen. Het „op en neer"
vindt men op elk gebiednieuwe uitvindin
gen, nieuwe bronnen van bestaan, zij brengen
groote veranderingen teweeg en dwingen
menigeen om de bakens te verzetten.
Dit geldt ook voor den landbouwenden
staDd; het is al zoo vaak gezegd.
Het ligt dan ook op zijn weg om Bteeds
meer en meer te letten op de teekenen des
tijds; op de gebeurtenissen op het wereld-
tooneel; op nieuwe uitvindingen in zyn vak
op alles wat van her en der de ervaring
leertop hetgeen de wetenschap hem aan
wijst als te zijn in zijn belang.
Ook de coöperatie is in zijn voordeelaan
eensluiting en samenwerking met zjjne stand-
in, om gezamenlyk wederzijdsche
belangen te bespreken elkaar te steunen,
waar dit noodig is, voor te lichten en aan
te wijzen de goede wegen die tot verbete
ring kunnen leiden.
Aan opwekkingen in dien geest ontbreekt
het niet, en nog dezer dagen werd er weder
om van bekende zijde een stem gehoord, die
onze boeren aanspoorde om toch vooral zich
aan te sluiten bij den Boerenbond.
Wij hebben reeds vroeger gezegd hoe wij
over die instelling denken; dat, waar die
Bond uitgaat van een zuiver katholiek
sl, al heeft men later getracht dit
eenigszins op den achtergrond te schuiven
de hoofdbedoeling zal blijven invloed te doen
uitoefenen op de leden door hen, die met
de inateriëele belangen van den boerenstand
eigenlijk niets te maken hebben en daarvan
ook niet op de hoogte zyn.
Bovendien al dat scheiden en nog eens
verdeelen vindt in ons steeds ernstige be
strijding.
Wij hebben nu eenmaal onze Maatschappijen
van landbouw, en in Zeeland eene, die waar
lijk den steun van alle landbouwers verdient.
Laat men zich daarbij aansluiten en in
haar boezem zijn belangen bespreken.
Namens den Boerenbond nu heeft de heer
L. ridder de van der Schueren ons een cir
culaire gezonden, waarin hij de vraag
handelt of die Maatschappijen van landbouw
sn die Bond kunnen samenwerken.
Volgens hem is die vraag eigenlijk g
vraag.
„Beider streven is zoo schrijft hij
bevorderlijk te zijn aan de belangen van
den boerenstandbeider wenschen en willen
is wederopbeuring van den boer, wiens be
staan hoe langer zoo meer wordt bedreigd,
't Is mij een raadsel, hoe het bij iemand kan
opkomen, dat twee personen of corporatiëo,
die hetzelfde doel nastreven ten goede, vij
andig kunnen gezind zijn jegens elkander
of, door ii verzucht gedreven, elkanders po
gingen zouden weerstreven of in den weg
staan.
„Zeker, naijver zal en moet er bestaan
tusschen beide vereenigingen maar een pas
sende, een gezonde naijver zonder ij verzuch-
tig te zijn op elkander; beiden richten zij
zich naar hetzelfde doel, maar langs ver
schillende wegenbeiden bieden zy den zieke
versterkende middelen; de een brood, de
andere vleesch.
Elders toch in Duitschland b. v.
bestaan de landbouwmaatschappijen en de
boerenbonden naast elkander en reiken zij
elkaar naar omstandigheden de hand. Ook
hier dient het zoo te zijn
„Is het lidmaatschap van de landbouw-
maatschappij en dat van den Boerenbond
vereenigbaar
„Mijns inziens is het goed en nutüg voor
beide vereenigingen, dat het lidmaatschap
der eene dat van de andere niet uitsluit.
„'tls goed, omdat die toenadering eiken
schijn van tegenstrijdig streven of belang
wegneemt en te eerder leiden zal tot over
stemming, tot samenwerking.
'tls nuttig, omdat daardoor een band
bestaat tusschen beide vereenigingen, een
jgenheid om elkanders wijze van werken
te leeren kennen en een zekere waarborg
om elkander niet tegen te werken, waar
een zelfde wijze van handelen gewenscht
blijkt."
Met eene verklaring dat de Boerenbond
als zoodanig zich met geene verkiezingen
mag inlaten, besluit de schrijver de ons ge
zonden circulaire.
Ook na deze opwekking en toelichting
blijft voor ons echter de groote vraagwelk
nut heeft dan toch zulk een Boerenbond-,
waarom moest hij nog een plaats vragen
naast de landbouwmaatschappijen
Dat onderscheid tusschen brood en vleesch
is ons niet recht duidelijk.
De kracht van den boerenstand kan door
zulk eene verdeeling niet bevorderd worden
de bespreking der materiëele belangen kan
in onze landbouwmaatschappijen even goed
plaats hebben en een verschil van gevoeleD
over vraagstukken, den landbouw rakende,
kan ook daar van alle kanten bekeken
worden.
Wat doet nu zulk een Bond naast die
reeds jaren bestaande lichamen
Het is ons een raadsel, tenzij waarheid
is wat wij vermoeden, dat men achter woor
den de eigenlijke bedoeling ervan verbergt
en op onze boeren een invloed wil uitoefe
nen, dien wij niet kunnen goedkeuren.
In elk geval kan een lichaam naast die
landbouwmaatschappijen, zelfs al wil dit in
alle opzichten hetzelfde als deze, niet an
ders dan hare kracht en haar invloed on
dermijnen.
En waar wij nog altijd volle sympathie
gevoelen voor onze landbouwmaatschappij in
't algemeen en voor de Maatschappij ter be
vordering van landbouw en veeteelt in Zeeland
in 't bijzonder, kunnen wij niet. aDders dan
zonder omwegen onze landbouwers waar
schuwen tegen de stem der Boerenbonders
en aanraden zich, zoo zij dit nog niet deden,
aan te sluiten bij de groote maatschappij iD
ons midden en hare afdeelingen, die met
zooveel ijver hunne belangen voorstaan.
huis, en hem toegekend een pensioen van
f 1061 'sjaars en eene verhooging van f 825
jaars;
ia bevorderd tot officier van gezondheid lste
hl. de officier van gezondheid 21e kl. dr G.
van Eyaselsteyn
is benoemd tot directeur van het post- en
telegraafkantoor te Harliagen J. L. Vermont,
onder-directenr der telegraphie.
Middelburg 27 November.
Het Sand.bld. bespreekt de plaatsing van
mr Th. baron Mackay als eersten candidaat op
de nominatie voor de Algemeene Rekenkamer.
Dat de meerderheid der Tweede Earner ii
dien zin besliste, schrjjft het blad aan redenes
van hooge politiek toe. De katholieken zonden
waarschijnlijk den heer Mackay gestemd hebben,
omdat, als hjj tot lid der Rekenkamer be
noemd wordt, er een vacature voor de Tweede
Earner komt in het district Hilversum en dan
een katholiek meer kansen zou krjgen om
gekozen te worden.
Ook ons zegt de N. RCrt heeft de
candideering van den heer Mackay, met
voorbjjgaan van anderen, die eer dan hg voor
deze betrekking aangewezen schenen, zeer
verwonderd, en ook wg meenen, dat de Tweed.
Earner daarvoor zeker geen bewondering ver
dient. Maar als werkelijk de door het Hbld
genoemde reden voornamelijk gegolden h<
dan krjjgt deze nominatie inderdaad een
hoogst afkeurenswaardig karakter.
TWEEDE KAMER.
Bjj kon. besluit:
is aan mr H. C. A. Thieme, op zijn verzoek,
eervol ontslag verleend als officier van justitie
by de arr.-reohtbank te Groningen, onder dank
betuiging
is op pensioen gesteld: de officier van ge
zondheid 1ste kl. by de zeemacht J. R. Berg
Onderde kleine ontwerpen, Donderdag door
kamer aangenomen, behoorde o. a. dat be
treffende overgang van gronden vau het
Eroondomein ond6r de gemeente W e s t -
d o r p e tot Staatsdomein, ter verbetering van
oostelyke waterleiding van het kanaal van
Terneuzen.
In dezelfde zitting deed de minister van
waterstaat den heer Tydeman de belofte,
dat er in het volgend jaar niet alleen gelden
aangevraagd zullen worden voor aansluiting
bestaande netten, maar ook voor aanslui
ting aan het intercommunale net van plaat
welke reeds sedert jaren reikhalzend
daarnaar uitzien, zooala Middelburg,
Vlissingen, 'sHertogenbosch,Breda,Leeu
warden, Zwolle, Deventer, Tilburg e. a.
IIInnenlanilnclie Zaken*
In zjjne Memorie van antwoord ophetvoorl.
verslag der Tweede kamer zet de minister in
de eerste plaats uiteen, waaraan de hoogere
eindcyfers dezer begrooting zyn toe te schrijven,
In antwoord op de gedane vragen zegt de min.
dat eene handleiding by de uitvoering der
kieswet niet van hem verwacht kan worden.
Evenmin is van hem te wachten een wets
ontwerp, waarin banken van leening tot een
monopolie van het publiek gezag worden ge
maakt, en ook niet eene herziening der drank
wet. Voor aanstelling van Rijksinspecteurs
voor het armwezen ziet de minister geen reden.
Voor eene meer stellige inmenging der regee
ring inzake openbare inzamelingen, bestaat
vooralsnog geene aanleiding. Een voorstel tot
wjjziging van het kon. besl. betreffende de
bevolkingsregisters is by het dep. van binaenl.
zaken in overweging. Ean partieele herziening
der wet op de schutterij *B» naar 's ministers
oordeel, in de tegenwoordige politieke omsta»
digheden moeilijk tot afdoening te brengen.
Aan burgemeesters de bevoegdheid te geven
a zonder veeartsenykuudigen bystand maat
regelen te nemen by het ontstaan van be
smettelijke veeziekte zou te ver gaan. Uit
gifte van het verslag van het geneeskundig-
staatstoezicht zal worden bespoedigd. Een
geschikt terrein voor het bouwen van ee»
rijkskweekschool voor vroedvrouwen beeft de
minister gevonden voor f 32.500, in plaati
f 40.000. Zuinigheid by den bouw zal zooveel
mogeljjk betracht worden. Vermeerdering
aantal veeartsen en verhooging van het
tractement der districtsveearteen acht de
minister niet noodig. Tegen overlegging van
het rapport van het landbouwcomité betref
fende de paardenfokkerij bestaat geen bezwaar.
Over de besteding van het toe te stans geld
zal het landbouwcomité gehoord worden.
Ook tegen overlegging van het rapport va»
het landbouwcomité inzake de veefokkerjj be
staat geen bezwaar en die stukken gaan reedF
by de mem. van antw.
Met bet stelsel van afmaking by het uit
breken van mond- en klauwzeer wordt krachtig
voortgegaan. Omtrent den invoer van besmette
mest uit Pruisente betalen keuringsrechten
van vee aldaar en invoer van zieke paardet
uit Engeland verwjjBt de minister naar de
Mem. v. Antw. van buitenl. zaken. Eindexa
men der afd. A. van het staatsgymnasium te
Pretoria, recht gevende op onze universiteiten
zal waarscbjjnlyk voor het eerst worden afge
nomen in het laatst van 1898. Geschikte be
zetting van den leerstoel in de Maleische tas!
en letterkunde aan de universiteit te Leider
is de regeering nog ni6t mogeljjk. Het ge
nomen besluit ten aanzien van hetEthnogra-
phisch Museum is volstrekt niet om in twe<
tempo's te verkrijgen wat ten vorigen jare
door de kamer geweigerd werd. De uitkometei
omtrent de aanbesteding van het laboratorium
voor organische scheikunde kunnen nog niei
worden medegedeeld. De correspondentie om
trent den loop der onderhandelingen over de
stichting van nieuwe klinieken werd door dei-
minister by deze Mem. v. Antw. overgelegd
eveneens de stukken betreffende de ontslag
neming van prof. Winkler. Het ontwerp voor
e-n nieuw ziekenhuis te Groningen zal bin
nenkort de kamer bereiken.
De kosten voor het Mineralogisch-geologisch
laboratorium aldaar zyn thans definitief ge
raamd op f 110.000, De minister is bereid
met zjjn ambtgenoot van financiën in overleg
te treden om ook aan leeraars van onver
plichte gymnasia en gemeentelijke Hoogere
Burgerscholen van Rykswege aanspraak op
pensioen te geven. Voordrachten voor sub-
sidiè'n aan de gemeenten Amsterdam, Rotter-
!am en 's Gravenhage ten behoeve van hare
ymnasia wachten op de regeling der gemeente-
finasciën. Overwogen wordt of het niet noo
dig is by het verleenen van subsidiën voor
middelbare eoholen voor meisjes tevens te
zorgen, dat van deze inrichtingen geheel of
gedeeltelijk gebruik zal kunnen worden ge
maakt door de meisjes die het middelbaar
ozderwjjs als voorbereiding voor hun beroep
behoeven. Met de benoeming van den heer
Marre tot hoogleeraar is niet vooruitgeloopen
op het begrootingsrecht der Earner. Het uit
getrokken bedrag van f 1000 voor nieuw te
verleenen subsidiën is bestemd voor de op te
richten industrieschool voor meisjes te Gro
ningen.
Na de reorganisatie van de ambachtsschool
te Zwolle wordt opnieuw een bedrag van
f 5000 als subsidie voor die school uitgetrok
ken. Voor subsidie van de bjjeuteelt en van
een zuivel-conanient in Utrecht wordt f 1550
uitgetrokken. Voor tydelyke versterking van
personeel van het rykslandbouwproefstation te
Goes dienen de aangevraagdef800. Omtrent
het aantal te houden examens voor de acte
1. o. zal aan het einde van dit jaar wederom
overleg gehouden worden. Naar bezuiniging
van examenko8ten bljjft gestreefd. De wijzi
ging in de Rembrandtzaal in het rijksmuseum
is nog niet rjjp voor eene beslissing. Als
directeur van het prentenkabinet van'srjjks-
museam werd, na ingewonnen advies, de op
het oogenblik meest geschikte persoon be
noemd. Bjj het jaren lang voortwerken aan
de voltooiing van 's rijksmuseum is van geen
liefhebberjj sprake.
UIT STAD EN PROVINCIE-
Een verwijzing naar de in dit nommer
voorkomende advertentie van den directeur
der gasfabriek en duinwaterleiding alhier
komt ons niet overbodig voor. Door ty dig aan dat
verzoek te voldoen, bespaart men zich zelf en
tevens dezen tak der gemeente-huishouding
kosten en last,
By kon. besluit ie, op verzoek, eervol ont
slag verleend aan J. Q. C. Wabeke als 2e luit»
bjj het 3e bat. rustende schutterjj in Zeeland»
Nog is op verzoek eervol ontslag verleend
aan den kap. bjj de dd. schutterij te Vlis
singen W. L. Winkelman, met vergunning
om de uniform te bljjven dragén, en aan den
le luit. bjj de dd. schutter jj te Middelburg
jhr. R. H. G. Nahuis.
Verder zyn benoemd by de dd. schuttery te
Middelburg tob le-luit. P. Dumon Tak,
thans 2e-luit. en tot 2e-luit. J. R. Tak, thans
schutter.
Het totaal der collecten bjj de uitvoe
ringen door de weezen van NeerboBch in
Goes, Breda, Vlissingen en Middel
burg bedroeg f 213, terwjjl voor de propa
ganda op die plaatsen ontvangen werd f383.
Dinsdagavond is nabjj het Oosterhoofd te
Oostkapelle de Soheveningsche vischlog-
ger De Jonge Maarten met 21 ton lading ge
strand. Zjj kwam echter bjj hoog water zonder
hulp weder vlot en bereikte hare plaats van
bestemming, Vlaardingen, zonder a verg. Negen
matrozen waren door de reddingsboot afgehaald
en te Domburg aangebracht vjjf waren aan
boord gebleven»
Bjj de commissie voor de werkverschaf
fing te G o e 8 hebben zich 86 hoofden van
gezinnen en kostwinnende zonen aangemeld»
Het vorige jaar bedroeg dit aantal 99.
In dezelfde stad wordt sedert enkele jaren
door de werk man s vereen i ging Eigen Hulp
oen feestavond georganiseerd. Eerst werden
daar kleine voordrachten gehouden, maar thani
is een tooneelclub onder de zinspreuk Ondef
Ons tot Btaod gekomen. Door de uitgebreid
heid van het ledental werd die avond gesplitst
Zondag en Donderdag werd ze in het café
Hartman gehouden. Een tweetal tooneelBtuk-
jes, waarvan een met dames, werd zeer ver
dienstelijk gespeeld.
Te Wolfaartsdyk ontving de bur
gemeester van baron Creutz te 's Gravenhage,
aigen&ar van de villa Nova, i 100 voor de
armen in die gemeente en de heer A. van
de LiDde voor Wolferts Fanfare f 40.
Door het overlijden van den heer J.
Koeman, een ruim 82-jarigen grjjsaard, is eene
vacature ontstaan in den gemeenteraad van
Ni sse.
Woensdag avond trad voor de leden van
het Nute-departeroent Noordgouwe met
hunne dames en geïotroduceerden als spreker
op de heer P. E. Huet uit Goes, die als onder
werp had gekozen: »De Transvaal en de toe
komst voor Nederlanders aldaar."
Aangezien vroeger van een dergelyke voor
dracht uitvoeriger mededeeling gedaan is,
kannen wjj volstaan met de vermelding da|
