MIBDELBURGSUHE COURANT. N°. 272. 139® Jaargang. 1896 Dinsdag 17 November. D jm courant verschelt d a g 1 ij k smet uitsondering van Zon- en Feestdagen: PrQs, per kwartaal, soowel voor Middelburg als voor alle plaatsen ia Nederland franoo p*m 2.—Ü Afzonderlijke nummers kosten 5 cent VhamoactM. Middelburg 16 Nov. 8 u. vm, 30 gr., m. 12 u. 48 gr., av. 4 u. 44 gt'gf. Verw. tam. kr. N. O. wind. Advertentiën voor het eerstvolgend nummer moeten dei middags vóer iém uur aan het bureau bezorgd s|n. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle aadere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel! Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bjj abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zijn gratis aan het bureau te bekomen. Apen age: de Amsterdam: A. de La Mak Azn. Te 's Gravenhagede Gebh. Belinfante dam: A. di Bij deze courant behoort een Bijvoegsel Middelburg 16 November. Met ingenomenheid sullen zeker vele lezers met ons kennis ge nomen hebben van den loop der vergadering, Zaterdag door de Liberale Unie gehouden, en van de daar genomen besluiten. Geheel in den geest, zooals wjj dit wensch- ten, heeft de groote meerderheid der afge vaardigden het bestuur gesteund. En zelfs ten opzichte van het onderwgzers-vraagstuk, in Eendracht maakt macht te Middelburg in 'tkort en door ons meer uitvoerig bespro ken, werd eene beslissing genomen, die ons ten zeerste verheugt. De vergadering heeft geduurd tot half zeven het waB ons dus niet mogelijk van het slot daarvan nog in ons vorig nommer melding te maken. Wjj doen dit nu, maar moeten tevens nog een en ander herhalen of aanvullen, dat slechts in een deel der oplaag van ons vorig nommer kon opgenomen worden. Vooraf nog een enkele opmerking. Al het quasi belangstellend schrjjven en redeneeren van bekende zgde, om de afgevaar digden tot een andere houding te bewegen heeft niet gebaat. En al heeft zeker de rede van den voorzitter, die wjj met belangstelling te gemoet zien, aan veel misverstand een einde gemaakttoch stond, dnnkt ons, bjj de meer derheid reeds dadelgk de overtuiging vast, dat er geen halfslachtigheid mocht geduld worden. Van meer dan een welwillende zgde is op gemerkt, dat het niet liberaal was iemand te bindendat, wil men scheiding in de hand werken, de grens daarvoor niet is te trekken en men voortdnrend aan het uiteengaan zon kannen big ven. Eilieve, dit is onzes inziens onjuist. Alles heeft zjjne grenzen. De groote kwestie was deze: Wg staan voor een nieuwe periode in ons politiek leven in 1897 zullen tal van nieuwe kiezers optre den, voor wie het noodig is dat zg weten wat zg aan de verschillende partgen hebben. Daarom is door ons herhaaldelijk gezegd laten die partgen duidelgk zgn in hun pro gramma's. En dat was voor de liberale partg vooral noodig, omdat zg in de laatste jaren leed aan eene schromelgke begripsverwarring en aan onduidelijkheid in het aangeven van de door haar te volgen gedragslijn. Nu moest zg in verband met 1897 kleur bekennen en klaar en helder getuigen wat zg wil. Dat nu is Zaterdag geschied. En al ligt het na niet in de bedoeling om ieder candidaat op een goud schaaltje te we gen, angstvallig te vragen of hg wel in bg- zonderheden, o. a. over de uitvoering van de in het program genoemde vraagstukken, és» is van gedachten met het bestuur eener kies- vereeniging trouwens, er zal onder zulk bestuur en onder de leden ook nog altgd ver schil blgven bestaan een feit is het, dat wie slechtB erkent de noodzakelijkheid ee oplossing daarvan, zich zal kannen aanslui ten bg de liberale partg, welke in de Unie haar orgaan vindt. Wie dat niet doet, hjj noeme zich niet liberaal in den geeBt, zooals de Unie dat woord verstaat. Tegen het volgend jaar kan men au zjjne keuze doen. "Voor verder uiteengaan op kleinigheden be hoeft men dan niet te vreesen. En nu de vergadering van Zaterdag. Zg werd en dat is een kenmerkend feit ook bjjgewoond door den oud-minister mr N. G. Pierson een bewjjs van belangstelling dus, dat getuigt van de vriendschappelijke bedoeling der door hem over het program ge maakte opmerkingen. Het geheele Hervormingsprogram ma is met enkele kleine wijzigingen goedge keurd met 60 stemmen, evenals de daaraan voorafgaande overwegingen. 2 afgevaardigden verklaarden er zich tegen8 hielden zich bui- ten stemming. Omtrent de eerste dier overwegingen, waarbjj te kennen wordt gegeven: dat voor haar (de Liberale Uniede tjjd gekomen is tot het vaststellen van een staatkundig programma, geschikt om te strekken tot vereenigingspunt voor alle vooruitstrevende vrijzinnigen", wilde de heer Kerdjjk, in plaats van «vooruit strevende vrijzinnigen", lezen «vrijzinnige democraten", omdat de partg nu in paragraaf 1 van het hervormingsprogram beleden heeft vrjjzinnig en democratisch te zgn. De voorzitter merkte op dat de democrati sche zin nit het gansche program spreekt. Hg echt er,[dat woorden misverstaan zullen worden en hg vond het niet goed, een nieu wen naam te scheppen. Om die redenen meende het bestuur bet amendement te moeten ontraden. De heer Herman Snijders van Middelburg wilde de oude clausule ber,«tellen «een staat kundig programma, geschikt om de richting aan te geven, waarin de demooratische poli tiek zich in. de naaste toekomst moet bewe gen". Mr Kerdjjk begreep niet waarom men wel de daad en niet den naam wil. Hg had ech ter alleen willen doen uitkomen, dat de partg het woord democratisch wil uitspreken en daar het amendement van den heer Snijders aan zjjne wensohen tegemoet kwam, steunde hg dit amendement en liet bg zgn eigen voorstel vallen, om geen scheiding van stemmen op dit punt nit te lokken. Het amendement van den heer Snijders werd echter verworpen met 41 tegen 27 stemmen. Het program van urgentie, waarin, zooals gemeld, de paragraaf omtrent den land bouw is opgenomen, werd, met de overwegin gen, goedgekeurd met 42 tegen 12 stemmen. De overwegingen en dat program nu luiden «De Liberale Unie enz. «Overwegende «dat, met het oog op de algemeene verkie zingen van 1897, het noodig is, eenige der in haar «hervormings-programma" genoemde maatregelen wegens hunne bjjzondere be- teekenis voor de welvaart van het geheele volk en voor de verbetering der maatschappe lijke verhoudingen in dien zin op den voorgrond te brengen, dat zg van de te stellen candidaten verlangt, niet enkel dat zg in stemming betuigen met de strekking van het geheele hervormings-programma, maar ook dat zg van na te noemen maatregelen met volle overtuiging de urgentie erkennen dat de omstandigheden meebrengen, kies recht-hervorming onder de urgente maatregelen voor het oopenblik niet op te nemen, omdat, onbevredigend de tot stand gekomen re geling van het kiesrecht ook moge wezen, het eisch van goede staatkunde is, niet op een nieuwe aan te dringen, zoolang de ervaring omtrent de uitkomsten der vastgestelde kieswet met betrekking tot het aantal kiezers nog geen uitspraak heeft gedaan verklaart als zoodanige hervormingen te beschouwen »lo. invoering van een stelsel van verplichte verzekering tegen de nadeelen, waaraan de arbeid blootstaat, tengevolge van ongevallen, ziekte, invaliditeit en ouderdom, en zulks, althans voor invaliditeit en ouderdom, zon noodig ten deele op kosten van den staat; »2o. regeling van het arbeidscontract tot betere verzekering van de wedetzgdsche rechten en verplichtingen, beperking van overmatigen arbeidsduur, ook voor volwassen mannelijke arbeiders, en verzekering van een wekeljjkachen rustdag, zooveel mogelgk den Zondag »So. vaststelling van bepalingen tot ingrgpen- verbetering van woningstoestanden en de daartoe noodige hervorming van het onteige- ningsrecht 4o. herziening der armenwettot verzekering der samenwerking van alle armbesturen en tot erkenning van den plicht der overheid, om voortwoekering van het pauperisme te keeren armverzorging niet aan te merken als uitsluitend het uitvloeisel van haar politiezorg »5o. invoering van leerplicht, ook voor voortgezet of voor herhalingsonderwjjs. en betere regeling der onderwijzers-traktemonten. 6o. regeling der levende strijdkrachten, mt t invoering van het stelsel der persoonlijke vervulling van den dienstplicht en met op heffing van de schutterijen in den huidigen vorm 7o. verbetering van den rechtstoestand der vrouw, zoo wat haar parsoon als wat haar vermogen betreft, en in 't bg zonder tot waar borging van het recht der gehuwde vrouw op de opbrengst van haar arbeidbehartiging vsn het lot van verwaarloosde kinderen, waar noodig onder opheffing of beperking van ouderlijke macht; 8o. maatregelen ter behartiging van ontwikkeling van landbouw, veeteelt, handel en nijverheid, niet door beschermende rechten maar o. a. door verbetering van verkeers- en gemeenschapsmiddelen, ook tnsschen afgelegen streken en de centra van bevolking; en, wat den landbouw aangaat, o. a. door verbreiding van landbouwonderwijs, door samentrekking van de bestuurstaak ten aanzien der landbouw belangen bg éen der departementen van alge meen bestuur, door herziening van de bepalin gen op het stuk van de jacht." Bg de bespreking van deze overwegingen had een belangrgk debat plaats. Prof. Oppenheim noemde die de clou der ge heele vergadering. Dit urgentie-programma is een programma van toetsing voor de candi daten der Tweede Kamer voor de volgende vier jaren. Immers, het zal niet noodig en niet wenBcheljjk zgn van de candidaten te vergen een verklaring ten aanzien van hei hervormiogsprogram en daarom stelde hg voor uit den considerans te verwg-' ,:ren de woorden, loopende va» niet enkel kp^met v- tuiging. Dan zou men z. i. doen een wgs en verstandig werk; daardoor zon men geen twistappels brengen in de Liberale partg. Wat betreft de candidaten moet men het hervor- mingsprogram losmaken van het nrgentiepro- gram, want wat beduiden de periodiciteit en publiciteit als men de candidaten gaat toetsen over vraagpunten, die in vier jaren tjjdsweer gewijzigd kunnen worden? De heer Van Gilse (Rotterdam) achtte het niet gewenscht het woord geheel weg te laten, daar dan dubbelzinnigheid mogelgk is. Er mag in deze niet het minste misverstand bestaan en bovendien wilde bg in de tweede alinea lezen niet terstond op een nieuwe kies wet) aan te dringen. De heer Troelstra achtte het wenschelgkde geheele tweede alinea te doen vervallen, aan gezien het kiesrecht geen der punten van urgentie isbovendien had hg er tegen, dat in die alinea de nieuwe kieswet wordt veroor deeld. Daarover zou niet gesproken zgn als wet-Tak was aangenomeneen betuiging die natuurlijk eenig gelach uitlokte. De grieven tegen de nieuwe kieswet moet men nu niet in het program opnemen, opdat verdeeldheid uitgesloten zg. De heer Krabbe (Groningen) merkte op dat door aannemen van den considerans van het eerste besluit van de candidaten mag gevor derd worden instemming met de beginselen van het eerste beslnit. In dien geest diende j een amendement in. De heer Hoy er (Dordrecht), zich op den eersten considerans, uitte de vrees dat 3 scheiding zou kunnen ontstaan door de kieswet-alinea in dezen considerans. Wantrou wen is hier ongemotiveerd. De heer Goeman Borgesirf .'d van het be stuur, merkte op dat het bestuur verklaard heeft het niet raadzaam te achten thans weder op kieswetherziening aan te dringen. Het zal onmogelijk zgn, wil het urgentie-program op sociaal gebied serieus zgn, ook weder de kies wet ter hand te nemen. Men moet nu trachten naar sooiale hervormingen en vóór de kieswet heeft doen zien wat zg is, is bet ongeraden het kiesrecht weer aan de orde te brengen. Maar aan den anderen kant moet men daarom niet zoo ver gaan als de heer Oppenheim zou wensohen. Het democratisch karakter ligt in 1 van bet hervormingsprogram 1887 heeft bg den minister Heemskerk namens de Liberale partg gevraagd het kiesrecht van belasting los te laten, en. nu is een kiesrecht tot stand gekomen, niet alleen steunend op rgks- doch zelfs op gemeentebelasting. Is het dan niet democratisch den candidaten te vragen of zjj in beginsel zgn voor een kiesrecht zon der bela8tingcensus Het bestuur bleef daarom zgn voorstel handhaven. De voorzitter merkte nog op, dat het be zwaar van den heer Oppenheim niet kon we gen bg een uitsluitende formuleering van een beginselen dat is in 1 van het hervor- mingsprogram neergelegd. Wat kan er nu tegen zgn, vroeg bg, om den candidaten over die begin selkweetie te vragen? Nadat een motie van orde om de debatten sluiten werd aangenomen, kwamen de ver schillende amendementen in stemming. Alle werden verworpen: o. a. dat van den heer Oppenheim om de woorden niet en kel, enz. weg te laten met 36 tegen 26 stem men en een van den heer Fransen van de Putte uit Goes om te lezen in hoofdzaak in stemming te betuigen. De heer Van Gilse trok zgn amendement ir. Daarna had de stemming over het program enz. plaats met den hierboven gemelden uit slag, die met applaus werd begroet. Nadat de voorzitter de vergadering dank gezegd had voor de hem betoonde welwillend heid en de hoop uitgesproken dat de beljjde- nis van dien dag de liberale partg en het Nederlandsche volk ten zegen zal zgn, bracht prof. Fockema Andreae den voorzitter een zeer verdiend woord van hulde voor zjjne uitste kende leiding. Hierna ging men uiteen, Preventieve hechtenis. In ons betoog over preventieve hechtenis is n°. 260 dd. 3 November wezen wg op het ge- vaarljjke van de leer der Nieuwe Rotterdam- sche courant, om naast vrjjspraak nog een soort van niet-veroordeeling wegens gebrek aan be wgs aan te nemen, in den geest van de volksopvatting «hg zal 't toch wel gedaan hebben." In het laatste nommer van het Week blad de Amsterdammer komt mr J. A. Levy tot geheel dezelfde conclusie al» wjj. Eene verdenking, waar gebleken zegt hg leidt tot veroordeeling. Omgekeerd, toont een vrijspraak, dat ergens in de overwegingen des instrueerenden rechters eene dwaling, be wust of onbewust, moet schuilen. Oordeelt gjj anders, zie toe tot welke ge volgen gjj komt. Gjj geeft alsdan aan ieder het recht om te zeggen vrijspraak zuivert van schuld, maar niet van verdenking. Wat dit beteekent Dit beteekent, dat in de bechtsokde wordt gelegaliseerd, goedgekeurd en goedgesproken de zegswgs men noemt een koe niet bont of er is een vlekje aan er is geen rook zonder vuur; of welke uitspraken meer de achter klap tot voertnig gekozen heeft. Tot dusver stuitte in de bechtsokde derge lijk gebazel op het onwrikbare schild van den fundamenteelen regelUnnsquivque bonus 'nabetur, doneo próbetur malus: ieder wordt geacht schuldeloos te zgn tot van zgne schuld blijkt. Stelt ge op de handhaving van dien regel prjjs, zoo deins, ook in ons geval, voor zgne toepassing niet terug. Die toepassing luidteene gebleken dwaling, die tot vrijheidsbeneming geleid heeft, is onrechtmatig en eischt vergoeding." 1830 en 1831 hun leven beschikbaar stelden voor het vaderland en er onder hen thanB zgn die gebrek ljjden. Eene commissie vormde zich om dien armen een drageljjk lot te bereiden in hunne verdere dagen. Haar roepstem vond weerklankvele bijdragen werden ontvangen, maar nog altgd te vreinig om mee: tc doen dan den armste» onder de armen eene kleine ondersteuning te geven. Daarom komt het bestuar der vereeniging tot allen in den lande, wier hart warm klopt voor vaderland en Koning en van medeljjden bewogen is met de arme braven, wier dagen geteld zgn en waarvan de meesten ten grave neigen; het vraagt hun draagt allen uwe gaven bg, groote of kleine, doet het met milde hand, want er is veel ncodig voor de honderden, die armoede, die voor een groot deel broodsgebrek ljjden. Ken bisschoppelijke vermaning. De bisschop van Utrecht en de bissohoppen van Haarlem, Breda, Roermond en DenBoscb hebben een schrijven gericht aan de redac tiën van de katholieke dag- en weekbladen in Nederland, waarvan de hoofdinhoud in ons vorig nommer reeds is meegedeeld. In haar geheel luidt deze vermaning, geda teerd Utrecht 11 Nov., als volgt «De waarheid en al wat goed is verdedi gen en bevorderen, de dwaling en het kwaad besttjjden, anderen voorlichten bg de gewich tigste vragen en omtrent de hoogste belangen van het openbaar leven, dat is de heerlgke taak der dagbladpers. De aartsbisschop en de bissohoppen van Nederland getuigen met vrengde, dat de redactiën der katholieke dag weekbladen zich steeds met lofwaardige» jjver van die taak gekweten hebben, zoo dik werf het gold de waarheid der katholieke leer verdedigen, op te komen voor de rechten en de vrjjheid der kerk. Zjj betreuren het echter, dat op andere punten de gewensohte samenwerking somtijds werd gemist, en dat verschil van meaning aanleiding gaf totatrjjd, waarbjj de onderlinge liefde en waardeering schade leden. Dit te betreuren feit, wjj mogen het niet verzwjjgen, is zelfs de aandacht niet ontgaan van onzen H. Vader, paus Leo XIII. Geheel in overeenstemming met het vader- Ijjk verlangen van Z. H. wil dan ook het Nederlandsch Episcopaat hen, die geroepen zgn om het katholieke volk voor te lichten, aansporen tot eendracht en verdraagzaamheid, en te dien einde achten de aartsbisschop en de bissohoppen zich verplicht, met alle liefde, maar tevens met allen aandrang, de redactiën der katholieke bladen te vermanen: lo. Om,zoowel bg het schrgven van artikelen, als bg het plaatsen van ingezonden stukken en het overnemen nit andere bladen, zich met zorg te onthouden van beleedigende polemiek tegen personen, van kwetsende opmerkingen tegenover andere redactiën, en in het algemeen van alle onnoodige en niet ter zake doende aanvallen, die Blechts aanleiding knnnen geven tot nutteloos twistgeschrijf. 2o. Om bg het verdedigen van eigen mee ningen zich altgd te laten leiden door de regelen der cbristeljjke voorzichtigheid en bescheidenheid. Het Nederlandsch Episcopaat durft vertrou wen, dat de katholieke redactiën aan deze ernstige vermaning gaarne gevolg zullen geven". Bg kon. besluit is, met ingang van 1 Januari 1897, aan H. E. T. Holeum, op zgn verzoek, eervol ontslag verleend uit zgne betrekking van opzichte* de* telegraphie van de eerBte klasse. De St. Ct. van heden bevat een kon. be sluit van den 3den Nov. 1896, hondende nadere bepalingen omtrent het vervoer van methyleerd gedistilleerd. UIT STAD EN PROVINCIE Zooals uit een in dit nommer voorkomende advertentie bljjkt wordt morgen, Dinsdag, met machtiging van H. M. de Koningin-Regentes, beschermvrouw van de vereeniging Trouw aan Koning en Vaderland, aan de huizen der ingezetenen alhier eene collecte gehouden voor het fonds, dat die vereeniging wil vor men ter ondersteuning van behoeftigen, ge- reohtigd tot het dragen van het Metalen Kruis of de Citadelmedaille. Gaarne bevelen wg die collecte bg onze lezers aan, waar het geldt mannen, die in De Duitsch-Engelsohe en Engelsoh-Dnit- sche pakketpost, die thans geheel over Balgië wordt vervoerd, zal voortaan ook gedeelteljjk over ons gebied en met de booten der Maat schappij Zeeland worden vervoerd. (N. R. Ct.) Te B o r s s e 1 e is tot brievenbesteller in de buitenwijken dier gemeente aangesteld J. Walbout, wonende aldaar. Tot dusver was 3 betrekking opgedragen aan den post bode, die twee bodeloopen op eiken werkdag naar 's Heerenhoek en terug heeft te doen en bovendien de bestelling der brieven enz. ia de kom der gemeente Borsuele. Naar men ons meldt heeft de gemeente veldwachter te Kapelle tegen 1 Januari a. s. wegens ouderdom eervol ontslag nit zgne betrekking aangevraagd. Zondag morgen werd te Biervliet bg een landbonwer het geld der knechts nit het z.g. «convent" weggenomen. Een bedrag van f 40, den dag te voren als huur op St. Maarten weggelegd, is zoek. Ia een woonkamer aldaar kwam 's avonds de petroleumlamp, die aan den zolder hing, naar beneden. Vloerkleed en vloer stonden in een oogwenk in vlam, doch het vunr werd spoedig gedoofd. Te Hulst kregen Vrjjdag avond in een estaminet twee bietendragers, die nog al wat gedronken hadden, rnzie en begonnen spoedig handtastelijkheden. Een hunner scheen aan zgn handen niet genoeg te hebben, maar sloeg op met een blikken boodschapmand. Eerst wilde hg een stoel tot wapen gebruiken, maar kastelein, beducht voor zgn eigendom, zocht a dat voorwerp afhandig te makendaarbjj draaide de stoel in de ronde en trofdevronw van den kastelein, die haar man wilde hel pen, aan het voorhoofd, waardoor een wonde ontstond. Dat proces-verbaal is opgemaakt, behoeft niet te worden gezegd. Ken nieuwe polder. Het kan onzen lezers bekend zgn dat in het begin der volgende maand hier ter stede door den directeur der registratie en domeinen zeer belangrgk werk, zooals zeer zelden in onze provincie voorkomt, aanbesteed zal worden. Wg bedoelen het uitvoeren van de werken tot bedjjking der buitengronden in het ver dronken land van Saeftingen, gelegen voor de polders van AlsteinLouisa en Prosper. Dit werk zal bestaan in het leggen van een zeedjjk ter lengte van 5463 M., die over 2787 M. een krninsbreedte van 2 M. en 4M, peil krninshoogte hebben zal en over 2676 M. een geljjke krninsbreedte en 4.20 -f- peil krninshoogte. Verder is het- graven van een bermaloot langs dien dgk, het bouwen van een steenen nitwateringsduiker, het maken van aarden wegen in den nieuwen polder, bet maken en b8keien van een havenweg, het maken van een haven tegen den nieuwen sae- djjk met daarbjjbehoorende los- en ladings- plaats, lang 163 M., breed 15 k 19 M., met andere noodige werken en een havenmeesters- woning in het bestek opgenomen. Bg dit werk behooren nog tal van andere onderdeelenen de raming voor een en ander beloopt niet minder dan f 296.500. Door dit werk zal een polder gevormd wor den van 578 hectares, voor het meerendeel uitstekend bouwland, grootendeelB gelegen in de gemeente C1 i n g e en voor een klein ge deelte onder Grauw. Vooral voor de eerstgenoemde gemeente is dit werk zeer belangrgk, daar zg erdoor in het bezit zal komen van een voor de schipperg noodige nieuwe haven, die door een straatweg met de gemeente zal verbonden worden. Het werk, dat natuurlgk velen handen arbeid verschaffen zal, moet op het einde van het volgend jaar worden opgeleverd en zal, als het gereed is, een sohoone gelegenheid aan bieden voor landontginning en daardoor ook

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1896 | | pagina 1