MIDDELBIRGSCHE COURANT N°. 252. 139° Jaargang. 1896 Zaterdag 24 October. Een feestavond Desa courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- sa Feestdagen: Frga, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen ia Nederland franco p.p.9 2.- Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Middelburg 23 Oct. 8 u. vm, 43 jr.. m. 12 n'. 53 gr., 4 u. 50 gr. F. Verw. kr. W. wind. Advertentië* voor bet eerstvolgend nummer moeten des middags vder één uur aan bet bureau besorgd aga. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regelf Groote letters naar de plaats die zy innemen. Advertenties bg abonnement op voordeel voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn aan bet bureau te bekomen. ordeelige I gn gratis I Af e» ten. Te TerneuzenM. de Jonge te Rotterdam Nijgh van Ditmak. Te Winschoten verscheen, onder boven- staanden titel, een werkje van de hand van dr D. Bos, dat wij gaarne door zeer veleD zagen gelezen. Ja,, zoo bel mogelijk ware en niet te kostbaar, zouden wij wensehen dat vereenigingen, die het protectionisme bestrijden, de kostelooze verspreiding daar van zooveel mogelijk in de hand werkten. Het boekje is eenvoudig, bezadigd en helder betoogend geschreven. Dr Bos heeft het, en terecht naar wij meenen, nu wij het volgend jaar voor een nieuwe verkiezingsperiode zullen staan en er een breede schare van nieuwe kiezers zal komen, nuttig geacht eens de nadeelen van het protectionisme te ontvouwen, de gron den te ontwikkelen, waarop bij de tegen standers van protectionistische maatregelen die tegenstand berust. In deze wordt ozooveel met groote woorden geschermd; een kalm, bezadigd woord, waarin duidelijk en grondig de puntjes op de i worden gezet, mag dus wel noodig heeten. Daarbij komt, dat de tegenwoordige vrij zinnige handelspolitiek reeds zoo lang is ge volgd, dat zeer weinigen zich meer uit eigen herinnering duidelijk de gevolgen van de vroeger heerschende beschermende wetten voor den geest kunnen stellen. Dat feit en de langdurige landbouwcrisis, die zulke treurige toestanden met zich breDgt, biedt den protectionisten eene schoone gelegenheid om propaganda te maken voor hunne ideeën. En daartegen kan niet genoeg gewaar schuwd worden. Wij, die steeds eiken stap in protectionis tische richting hebben bestreden, begroeten het werkje van dr Bos met ingenomenheid en als een welkomen bondgenoot. Er de belangstelling voor vragen doen wij uit volle ingenomenheid daarmede er een en ander uit overnemen achten wij eene nuttige daad, vooral ter leering van zoovelen in onze provincie, die ook gaarne luisteren naar de verlokkende stem der bescherminglieven den, onder wie er zijn die, hoewel afkeerig van alle op den kleinen man drukkende belas tingen, dien afkeer geheel vergeten, zoodra zij slechts hooren van graanrechten tot be scherming van den landbouw. Na een inleidend woord worden door den schrijver achtereenvolgens besprokenDe economische toestand van ons land. Land- bouwbescherming. Het beschermend stelsel en Geen beschermingmaar steun. Het ligt voor de hand dat dr Bos ons vele dingen zegt, reeds meermalen verkon digd maar die bet herhalen wel waard zijn. Menigeen is op dit gebied voor geen rede vatbaar. In het eerste hoofdstuk toont de schrijver met bewijzen, aan statistieken en verslagen ontleend, aan dat de economische toestand van {Slot) 1b den volaten zin des woords hebifc Woens dagavond genoten van Beethoven's vjjfde, C. Moll symphonic. Do beschouwing, door my in de courant var Zaterdag over genoemde symphonie gegeven alsmede over Schumann's Faustszenen, ontslaat my nu van het verder treden in by zonderheden daarom thans een enkel woord over de uit voering zelve. Daarvan valt, als geheel, zeer, zeer veel goeds te zeggen, en maak ik op enkele onder- deelen kleine opmerkingen, dan geschiedt dit pour acquit de conscience. Het Allegro con brio, waarmede de sym- phonie aanvangt (is het toch wel gemotiveerd: al wordt die gewoonte bjjna overal gevolgd, om de vier eerste maten van dit allegro zoo ritenuto te doen uitvoeren?), klonk nog een weinig onrustigterwjjl ook de attacca1» en ritenuto1 s niet altijd even gelyk waren. In het Andante con moto, met zeer mooien cantilene vollen en breeden toon, door alten en cello's ingezet, was echter van onzekerheid of onrust geen sprake meer, en genoot men eene aller voortreffelykste vertolking. Trou wens het Andante en de Allegro-finale staan, wat uitvoering betreft, het hoogst. De pp inzet van het Scherzo door cello's £>n contrabasBo's had van meer toeder en edeler ons land niet slecht isdat de handel niet kwijntdat het binnenlandsch verkeer zich krachtig ontwikkelt; en dat de industrie in vele plaatsen sterk vooruitgaat, getuigen de verslagen der kamers van koophandel en de snelle toeneming der bevolking in onze fabriek'p'aatsoa ais Tilburg en Enschedé. Alleen kan met recht de ongelukkige toe stand beweerd worden ten opzichte van den landbouwenden stand. De oorzaken daarvan zijn velengebrek aan kennis, volgen van den ouden sleur, gebreken in het pachtwezen en het gebruik van den grond, onvoldoende verkeerswegen, gebreken, zelfs ontbreken dikwijls van het landbouwerediet en daar enboven het euvel van voortdurend dalende pry zen der verschillende stapelproducten. De schrijver komt tot deze conclusie, dat een onderzoek naar den economisch en toe stand van het geheele volk leert dat gedurende de laatste 25 jaren over de uitbreiding van handel en nijverheid niet te klagen valt, maar de toestand van de landbouwers en van de zoogenaamde losse arbeiders op het platte land ongun stiger is geworden dat bij de te nemen maatregelen in het oog moet worden gehouden, dat thans voor handel en nijverheid blijkbaar gunstige voor waarden voor verdere ontwikkeling aanwezig zijn, waarin niet roekeloos moet worden in gegrepen dat in het algemeen de werkliedenklasse en de middenstand, maar vooral de eerste, in ons land een verbetering in haar bestaan heeft ondergaan, die van groot belang is voor hare verdere verheffing dat de talrijke klasse van vast gesalari- eerden in de laatste jaren door de grootere koopkracht van het geld, zich openbarend in dé lagere prijzen der goederen, in wel stand is vooruitgegaan. Bij het bespreken van middelen tot ver betering zal dus in de eerste plaats gelet moeten worden op den landbouw. Aan dien landbouw en zijn belangen nu is het overige der brochure gewijd. De slechte toestand van den landbouw in de laatste jaren doet naar middelen uitzien tot verbetering, en de protectionistische strooming beweegt zich juist in die richting: men wenscht invoerrechten op granen en meel met het doel de producten van den graan, bouw in prijs te verhoogen. Het opkomen van deze beweging behoeft - zegt de schrijver niet te verwonderen. Gednrende een twintig jaren heeft men bijna zonder tusschenpoozen de prijzen van tarwe, rogge, koolzaad, zien dalen, tot groote schade van pachters en eigengeërfde boeren, die gra nen ter verkoop voortbrengen. Dat het aller gemakkelijkste middel om de prijzen weder omhoog te brengen wordt aangegrepen is vrij natuurlijk voor degenen, die zich van de vérstrekkende gevolgen niet altijd genoeg zaam rekenschap geven. toon kunnen zjjn, en het zou zeker niet ge schaad hebben, indien het tempo iets vlugger ware genomen. Het vooral voor het kwartet zoo moeilyke tweede deel van het Scherzo verdient, wat uitvoering betreft, ee vermelding. Wel hadden de achtste noten der cello's en contrabasso's iets duidelijker en meer gemarkeerd kunnen zjjn, doch overigen: viel, vooral wat gelijkheid en nuanceering betreft, zoowel bjj de strjjk- als de blaasin strumenten zeer veel te pry zen. De jubeleade Finale., da kroon op dit mees terstuk, maakte een overweldigenden indruk. De vertolking hiervan was dan ook zéér ge lukkigen ging het velen toehoorders als my dan hebben zjj na het wegsterven der laatste far mate, in gedachte het hoofd gebogen uit diepen eerbied en waren zjj opnieuw vervuld met de grootste bewondering voor dioneenigen koning der sympbonieënLudwig van Beet hoven. Der Vereeniging voor Instrumentale muziek (versterkt door de Crefelder-kapel) een woord van welverdienden lof voor de uitvoering van dit werk, en ook een woord van bjjzonderen dank voor de aan bet kunstlievend publiek geboden gelegenheid, om met zulk een meester werk bennis te kunnen maken of te hernieuwen. Vereenigingen, die zoo het pad der kunBt bewandelen, verdienen aller steun. Na de Symphonie volgde de ee: En waar het blijkt dat een vast inkomend recht wel den prijs met een zeker bedrag verhoogt, maar niet kan beletten, dat dan toch nog eeue verdere geleidelijke daling intreedt, wordt de gevestigd op sebaalrechtsa, die dcüTTö eobgèr zijn naar mate de prijs van het koren op de wereld markt daalt, zoodat de prijs binnenslands op eenzelfde hoogte blijft. Zoo heeft dan ook de Nederlandsche Protectionistische Landbouwvereeniging drin gend geadresseerd om verkrijging van schaal- rechten, waardoor de prijs van de tarwe op f 9, van de rogge op f 7, en van 't koolzaad op f 12 per. HL. zou worden gehouden. Als de prijs van zelf boven die bedragen rees, zou het invoerrecht vervallen. Dit systeem is wel heel kunstig, maar ongelukkig zijn daarmede in de jaren 1835 tot 1847 in ons land zulke treurige ervarin gen opgedaan, dat zelfs een protectionistische Kamer daarmede niet licht weder een proef zou wagen. De handel weid geheel en al verlamd terwijl, wat zeer merkwaardig is, het gelijkblijven der prijzen allerminst werd verkregen. In 1835 wisselde de tarweprijs af tu8scben 6,64 en 11.35 en in 1840 was hy in Januari 8.86 en in Juli 10.48. Indien er in ons land ooit sprake zal zijn van invoerrechten op granen, dan zal dat zonder twijfel zijn een vast recht. Meermalen zijn genoemd bedragen van f3 voor de HL. tarwe, f 2.50 per HL. rogge» f 2 voor gerst enz." Hierna volgt een betoog over den invloed van graanrechten op de eerste levensbehoef ten, op brood, voor den werkman. Bij een recht van 3.op de tarwe en van 2.50 op de rogge, wordt berekend dat een gezin van vijf personen jaarlijks gemiddeld ƒ30. zpu motten betalen .v,»n lasting wegens verhoogden prijs, in tie steden zelfs meer. Dertig gulden, dat is ongeveer 10% van een loon van ƒ6.in de week. Dertig gulden, dat is 1% van een inkomen van ƒ3000. Is het niet volkomen juist dergelijke belastingen te noemen progressief in om gekeerden zin. Zwaarder drukkend naarmate de draag kracht afneemt. Hatelijker belasting dan deze, die drukt op de eeiste levensbehoeften, die zelfs door de behoeftigen moet werden opgebracht, is wel niet denkbaar. Trouwens, op dit punt behoeven wij den schrijver niet verder te volgenreeds meer malen is in onze kolommen op de onbillijk heid van graanrechten gewezen. Doch op die rechten moet noodzakelijk volgen eene verdere bescherming van de andere deelen van het landbouwbedrijf, ja, bescherming van de nijverheid, ergo, de invoering van een algemeen beschermend stelsel. Dit aantoonen willen wij, aan de hand van dr Bos, in een volgend nummer. Middelburg 25 October. By kon. besluit ia aun A?- L>. Kumtiog, of> zjja verzoek eór- vol ontslag verleend als notaris te Amsterdam is Taco Mesdag, kunstschilder te 's-Graven- bage, buiten bezwaar van 'a rjjka schatkist, benoemd tot Nederlandsche regeeringscom- miesariB voor de afdeeling Schoone Kunsten van de in 1897 te Brussel te honden interna tionale tentoonstelling, teneinde de belangen der Nederlandsche kunstenaars aldaar te be hartigen is goedgekeurd dat de in de provincie Zuid- Holland op te richten Rjjks-tuinbouwwinter- school zal worden gevestigd in de gemeente Naaldwyk en het directoraat over deze ia- richting opgedragen aan deii rjjkslandbouw- leeraar voor Zuid-Holland is aan den officier van adm. 2e kl. A. A. eereboom Voller vergunning verleend tot het in O.-I. waarnemen van eene particuliere betrekking, buiten het zeewezen, voor den tjjd van een jaar, ingaande 16 December 1896, onder stilstand vau non-activiteitstraktement zonder opklimming in de ranglijst. Bljjkens een telegram van den gouverneur- generaal van Nederlandsch-Indië, van 22 dezer, wordt de gouvernements-koffieoogst op Java voor dit jaar thans geraamd op 263.000 pikols. UIT STAD EN PROVINCIE: Dinsdag avond vergaderde te Middelburg de antirev. kiesvereeniging Nederland Oranje aldaar. De vergadering, flink bezocht en o. a. gewoond door het nieuwgekozen lid der Eer kamer voor Zeeland, jhr mr T. A. J. van Asch van Wjjck, den heer P. J. Siegers, lid van Gedeputeerde staten, eenige leden der ^tatea Zeeland en <&s e'»s+yl belang stellenden van omliggende gemeenten, werd met gebed en een inleidend woord door den voorzitter, den heer A. Littooy, geopend. Het lid der Staten, de heer C. J. Huvers, zette vervolgens op bevattelijke wjjze voor d« vergaderden de werking van het nieuwe kies recht uiteen. Daarna werd op uitnoodiging des voorzitters het woord gevoerd door jhr mr T. A. J. van Asch van Wjjck, die betuigde volgaarne aan uitnoodiging, om deze vergadering bjj te wonen, gevolg gegeven te hebben en het zich een voorrecht en eere rekende na terugkeei het vaderland reeds weder dadeljjk aan de parlementaire actie te mogen deelnemen. In zjjne afvaardiging door de Staten van Zeeland ter Eerste kamer lag reden tot dankbaarheid in velerlei opzicht. Niet het minst hierin, dat na jarenlange worsteling de provincie Zeeland was >om" gegaan. Met een hartelijk woord van opwekking, om de organisatie der antirev. party krachtig te bevorderen en door te zetten in geheel Zeeland, eindigde de heer Van Asch van Wyok zjjn toespraak, die door een daverend applaus gevolgd werd. Na nog eenige gedachtenwisseling over iste wjjze van organisatie, werd deze goed geslaagde vergadering door den vice-president met dankzegging gesloten. van Schumann's Faust-szenen. Ook daarvan valt veel goeds te zeggen. De koren bleken, zooals gewoonlyk, goed voorbereid, en de solo's waren meerendeelB in ter goede handen. Mevrouw Noordewier-Reddingius, die de belangrjjke party van Gretchen vertolkte, toonde ons over welk een heerlyk glanzend volklinkend sopraan-geluid zjj beschikt. Vooral wat innige en gevoelvolle voordracht betrof, voldeed zjj ons in de tweede scene, Gretchen vor dem Bild der Mater dolorosa, bjj zonder. Ook het tooneel in den Dom viel zeer te roemen, en de party der Böser Geist werd op wjjze vertolkt, zooals wjj dat van onzen stadgenoot, den heer V. d. K., gewoon zjjn. eer mooi en van groote werking is in deze scène het koor Dies irae, dies illa enz., waar mede het eerste deel afsluit. Na de pauze kwam de derde afdeelingvan Schumann's Faust-szene aan de beurt. Zooals ik reeds in mjjne beschouwing op merkte ia deze afdeeling, van een muzikaal standpunt bezien, van de meeste waarde. Met welk een fraai pakkend koor, Waldung, sie schwankt heran, vangt dit deel aan, en welk een climax weet Schumann bjj elke strophe te bereiken. De hierop volgende Tenor-solo {Pater Ecsta- ticusvoldeed ons minder. De boIo zelf is niet van 4d dankbaarste j wordt die dan boven dien nog gezongen door een tenor die over geen aangenamer geluid kan beschikken de heer Jos. Tjjssen Jr uit Amsterdam, dat- voldoet die in het geheel niet. Ook de uit voering der begeleidende violoacel-solo vonden wjj minder gelukkig. De ba8s-3olo {Pater Profundusvoldeed beter, en is ook voor den solist dankbaarder geschreven. De heer V. d. K. deed zich ook in deze solo van de beste zjjde kennen, en v jj loven zeer zjjne gevoelvolle voordracht en juiste gingskracht. Alle schoone momenten uit deze derde af deeling aan te stippen zal ik niet, want mjjn verslag zou te uitgebreid worden. Ik bepaal my dan ook tot het noemen van nog enkele by zonder fraaie gedeelten, waar onder ik in de eerste plaats het koor Gerettet- ist das edle Glied met de zoo beerljjke, dooi mevr.Noordewier-Reddingius vertolkte sopraan solo Jene Rosen, aus den Handen liebend heiliger Büsserinnen reken. Dan de door Messchaert zoo onovertrefbaar gloedvol, en toch met waren eenvoud voorge dragen parly van don Doctor Marianus. AIr het ware uit hooger sfeeren blonk het Höchste Herrscherin der Weltenz., zoo fraai en artistiek door oboe en harp begeleid. Dit ge deelte maakte op my een onvergeteljjken indruk. Ten slotte noem ik nog het zoo belangrjjke Aldus lezen wjj in De Standaard. Wjj hebben zoo'n Btil vermoeden dat dit bericht eenigezins te mooi gekleurd is, wat be treft de belangstelling, die de vergadering fjervond. Volgens! het dmetelyk-historisch blad te Goes was de opkomst niet zoo druk. Voorzichtig uitgedrukt heet het daar: >Het ongunstig weder in aanmerking genomen, was de vergadering flink bezocht." En dat nog wel terwjjl deze »toegankeljjk was voor alle tegenwoordige en toekomstige kiezers, die ofschoon geen lid zjjnde volkomen instemmen met de beginselen der anti-rev. party." Van welke fractie vragen wjj: die van dr Kuy- per of van jhr mr A. F. de Savornin Lohman? Wjj hopen nu maar, dat alle anti-oleri- calen in Zeeland in het algemeen, op Wal cheren in het byzonder, in bet bovenstaande aanleiding zullen vinden, om krachtig saam werken, teneinde in 1897 den invloed der ultra anti-revolutionnaire party tegen te gaan- Want, al laat men ook een gematigd man als jhr. Van Asch van Wjjck optreden, een met Zeeland geheel onbskende, wjj weten genoeg dat het bjj slot van rekening toch te doen is om de macht van mannen als de heer Littooy en de zjjnen te vergrooten. Dezen hebben zoo eigenaardig slag om hun doel te bereiken met behulp van anderen, en dat alles onder de leuze van »het geloof", terwjjl zjj, Kuyperianen als zjj zjjn, zoo aardig alle grieven, die hen scheiden van andere kerken en van de Lohmaniaansche fractie, weten te verdonkeremanen, omdat zjj ten volle bewust zjjn zonder hulp der gematigde anti-revolutionnairen geen meerderheid te kun nen verwerven. De kunst- om anderen voorden de kastanje^ uit het vuuc te 4oen halen, kennen zjj uitste kend. Het juist trekken der scherpe schei dingslijn laten zjj liefst na, totdat zjj de macht weer in handen hebben. Dan is het wêer de tjjd om hun eisohen te doen gelden en de leuze der gematigdheid op te bergen. Die scherpe scheiding, het nut van juist af gebakende grenzen, in verband met de ver kiezingen in 1897, dit alles zou, daehten wjj na de voordracht van jhr mr A. F. de Savornin Lohman te Goes, goed in het oog worden ge houden. Dit schjjnt nu weer niet noodig geacht te worden; en niet zonder reden. Bjj kon. besluit is aan mr B. H. Carp eervol ontslag verleend als kapitein by het 4e bat. rustende schuttery in Zeeland Het goedkeuringsmerk, gedurende 1897 te bezigen, zal zjjn by den yk en den her-yk van maten en gewichten de letter g in den gewonen schrjjfvorm en bjj den yk en her-yk van gasmeters de koninkljjke kroon. Het merk van het ykkantoor, waar de eerste stempeling heeft plaats gehad, bestaat voor M i d d e 1 b u r g uit het cjj fer 12. en prachtvol bewerkte dubbel koor Alles ver* güngliche ist nur ein Gleichniss. Over de solisten zeide ik reeds een en an der; om dus niet in herhaling te vervallen, kan ik de sopraan, mevr. Noordewier-Reddin gius, don baryton, den heer Messchaert, den tenor, den heer Jos Tjjssen Jr. en den heer V. d. K. verder onbesproken laten. Alleen rust op mjj dus nog de plicht om te vermel den dat me j, Anna C. Schuil blyk gaf over een mooie, diepe altstem te beschikken. Om daar over echter een juist oordeel te vellen, zou men haar in een uitgebreider party moeten hooren. De kleinere solo-zangpartyen wer den door dames koorleden verdiensteljjk ten gehoore gebracht. De harpp&rty wa* bjj mej. Eva Elsasser uit Arnhem in goede handen. De heer Cleuver dirigeerde het geheel met vaste hand, en aan hem komt dan ook ontegenzeggelijk het leeuwenaandeel toe van den lof voor het welslagen van dezen feestavond. Het oordeel over de acoustiek der zaal is zéér verschillendik voor mjj heb hieromtrent nog geen gevestigde meening. Zoodra ik nog eenige uitvoeringen heb bjjge.woond, en dus de zaal op verschillende plaatsen neb kunnen hooren, hoop ik hierop nader terug te komen.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1896 | | pagina 1