MIDDELBURGSCHE COI RANT. N°. 247. 1396 Jaargang. 1896 Maandag 19 October. „OEFENING EN UITSPANNING", Dose courant verschijnt d a g e 1 ij k amet uitzondering vu Zo*- e* Feestdagen: Prigs, per kwartaal, aoowel voor Middelburg als voor alle plaatse* in Nederlamd fraaoo p.p^ 2.- Afzonclerlijke nummers koatem 5 eest Vhernooeter. Middelburg 17 Oct. 8 u. vm, 47 gr., m. '12 u. 58 jr., *t. 4 u. 54 yr. F. Verw. tam. kr. wind. Advertentie* voor het eerstvolgead summer moeten dea middag» vósr één uur aa* het bureau bezorgd «g&. y Adverteatië*20 ceat per regel. Geboorte- dood- e* alle a*dere familieberichte* e* Daakbetulgiage* va* 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent, Reclames 40 ceat per regelt Groote letters naar de plaats die zij innemen. Adverteatië* bp abonnement op voordeelige voorwaarde*. Prospectussen daarvan zgn gratis aaa het bureau te bekomen. ijeate». Te Terneuzen M. de Jonge te Rotterdam Nijgh van Ditmar. By deze courant behoort een Bijvoegsel. Middelburg 17 October. Wettelijke bevoorrechting van het kapitaal. Ia bet bekerde jongste concept-programma der Liberale Unie werd o. a. gezegd dat voor de sociale vraagstukken in het bjjzonder de aandacht gevraagd werd »opdat ook in de wet geving de belangen van den arbeid en des arbeider ten volle tot hun recht komen, elke bevoorrechting van het kapitaal ophonde en, in het algemeen, voor zoover de wetgeving invloed uitoefent op de verdeeling der maat schappelijke goederen, meer rechtvaardigheid worde betracht." Deze bewering omtrent wettelijke bevoor rechting van het kapitaal heeft mr A. Ph. Tb. Eyssel stof gegeven voor een opstel in De Tijdspiegelwaarin hg opmerkt dat, is de daarbjj geuite grief juist, er hoe eer hoe beter aan te gemoet moet gekomen wordenen is zij onjuist men er tegen dient te waarschuwen, wjjl zjj de massa opzweept. De schrijver werkt in zjjn opstel met voor beelden meer dan met abstracte redeneering. Hjj neemt een oppassend werkman, een tim merman, die van niet-bezitter bezitter wordt, vo'gt hem langs den door hem afgelegden weg en gaat daarbg na of nu werkelijk onze wet dien man belemmert bg het bereiken van zjjn doel. 't Resultaat van zjjn onderzoek is dat hem roo goed als niets hindert. Zegt iemand nu het gaat lang niet iederen arbeider zoo goed als dien timmerman, dan antwoordt de schrjjverdat iB hier de vraag niet. De bier te onderzoeken vraag isof, indien een arbei der de zelfbeheersching, het overleg en de andere hoedanigheden, die hem geljjk iedereen noodig zjjn om verder te komen, daarvoor aanwendt, hjj in het partg trekken van die boedanigheden in het beleggen van zjjn geestelijk kapitaal belemmerd wordt door he voorrechtingen, weggelegd voor de bezit tende klassen en wel (zooals bet programma bedoelt) door uit onze wetten voortkomende bevoorrechtingen. Een ander motief voor die bewering zien sommigen in de stgging der waarden van eenige gronden, waardoor de bezitters sla pende rjjk worden. Al gaat dit door voor eenige gronden bg steden enz., dan staat daar tegenover dat de grondeigenaars op het plat teland gerust kunnen spreken van slapende verarmen. Als nu de wetgeving de bezittenden niet hoven de niet-bezittenden voortrekt, moet de Verklaring van de heeren der Liberale Unie ergens anders haar oorsprong vinden. Er valt; in de laatste tien of twintig jaren eene ge leidelijke wijziging te constateeren in de goe deren verdeeling, en 't schjjnt nu, dat de ont werpers van het program door verandering van wetgeving verandering in de verdeeling der maatschappelijke goederen wenschen te bereiken. Hun eisch is dus een wetgeving van nivallement, van gelgkmakirg, en dit is ïn 't oog van den sobrjjver feitelijk een pro gram van wetgevend geweld, strekkende tot verwezenlijking van zuiver socialistische be doelingen. Hg kan zich geen zuiverder socia- listerg denken dan het decreet dat A. het tot een te groot vermogen gebracht heeft, om dan, na zulke willekeurige maximumbepaling, dat »te veel" aan A. te gaan ontnemen, teneinde het te geven aan E. En iedere met dit doel uitgevaardigde wet is, naar zjjn oordeel, welke ook haar vorm zg, een daad van revolutionair geweld, vermits het gronddenkbeeld van belas- tty' i° heffing van hetgeen de teerheid noodig ;ft om hare werkzaamheden te volbrengen, terwjjl zjj hier geheven wordt tot verwezen lijking van het socialistisch ideaal van gelijk making onderling. Ten slotte gaat mr Eysell na op welke wjjze de niet-bevoorrechte politiek te werk gaat, daarbg lettende op hetgeen mr Treub over het staatserfrecbt leert, op 't geen bg zegt over de zorg van politie en justitie voor de goederen der bezittende klasse, over de gelden, besteed aan de middelen tot verbetering der handelsinrichtingen enz., over gelden, aange wend voor hooger en middelbaar onderwjjs etc. Op alle deze punten bestrjjdt hjj mr Treub. Ten slotte beweert hg dat men, op de wjjze op staatssocialisme aandringende, feite- ljjk staat op socialisti8chen bodem. Wat is het door Staatsdwang vernietigen van strgd om het bestaan anders, dan de practgk van het beginsel verhinderen De practgk weren, maar het beginsel vereeren, beeft voor het maatschappelijk leven even weinig waarde, als een vruchtboom ongerooid laten, maar op elk zjjner vruchten den verpletterenden voet zetten. Dan is het, zegt mr E., nog wel zoo eenvoudig, om, als de socialisten, maar dadeljjk om de bjjl te zragend. i. op uitroeiing van het beginsel zelf uit te gaan. Minus zjj» geloof aan de mogelijkheid der verwezenlgkin? had, meent hg, die Amerikaan het bg het rechte einde die onltmgs betoogde, dat eerst dan de kans, om ia de wereld voornit te komen, geljjk gemaakt en ieders vrjjheid (de »positieve" vrjjheid der Staatssocialiste») ver zekerd zal zjjn, wanneer de geljjbheid van vermogen tot stand wordt gebracht. De Zutf. Crt, die dezer dagen een breed overzicht van daze artikelengaf, deed toen een paar vragen, al.: hoe zit het met de quaestie van den persoonlijken dienstplicht en met die van goedkoop recht. Overigens uitte het blad de verwachting, dat de mannen van Liberale Unie door dat stuk uit bun tent gelokt zullen worden en aantoonen, dat zg i onverantwoordelijke dingen hebben gezegd. vervoer, den in-, uit- en doorvoer, verkoop en opslag van buskruit en andere ontplofbare stoffen, zooals het is gewjjeigd bg het kon. besluit van den lOden Oct. 1894 (Stbl. no. 162.) Concert der Zangvereeniging bij gelegenheid van de inwijding der Nieuwe Concert- en Gehoorzaal op lfoeasdagSl October 1§98, Men zal ongetwgfeld met groot genoegen kennis genomen hebben van bet zéér belang rijke programma, dat bjj de inwijding der concert- en gehoorzaal door Oefening en Uit spanning zal worden ten gehoore gebracht. Behalve een traditioneale inwjjdingaoantate van den directeur, den heer Joh. C. Cleuver, zullen Beethoven's C moll Symphonic (no. 5) en Schumann's Scenen aus Goethe's Faust worden uitgevoerd. Voorwaar een rjjk en degelgk menu, en tevens een bewjjs met welken ernst èn de direoteur, èn het bestuur van Oefening en Uitspanning hun taak opvatten, en steeds trachten om hare kunstlievende leden van bet beste te doen genieten, dat door de groot meesters in het rjjk der tonen werd voort gebracht. Het was dan ook een uitnemende gedachte om juist op dezen inwjjdingsdag den koning der symphonifën, Ludwig van Beethoven, met zjjne heerljjke C moll Symphonieen Robert jgphuman», 4e* grooten lyrische* -componist, Bg kon. besluit is benoemd tot rechter in de arr.-recbtbank te Groningen mr. J. A. G. Gockinga, thans rechter in de arr.-rechtbank te Alkmaar; zjjn tjjdeljjk belast met de waarneming der betrekking van inspecteur der directe belast, invoerr. en acc. te Alphen, J. E. Egberts adjunct-inspecteur dier middelen te Rotter dam en van adjunct-inspecteur der voormelde middelen te Rotterdam C. W. Bodenhansen, ontvanger der dir. bel. acc. te Leende c. a. de kolonel C. O. van Resteren eer vel ontheven van het tjjdeljjk bevel over de 2de divisie infanterie, onder dankbetuiging is aan den gepens. lnit.-kolonel der art. van het leger in N.-I,, jhr. R. van Hoogenbouck Tulleken aVaog verleend de titulaire rang vin kolonel. In de St. Ct. van heden is opgenomen een kon. besluit van den 26sten Sept. 1896, tot nadere wjjziging van het kon. besluit 15 len Oct. 1885 (Stbl. no. 187), houdende vaststelling van voorschriften omtrent het met een zjjner beste scheppingen, nl. Faust, aan het woord te laten. Bc-ethoren's C moll Symphonie werd gecom poneerd in 1807, en is dus reeds uit het tjjd- petk dat deze componist zich in al zjjn grootheid en majestueuse kracht verheft. Het goddeljjkr genie van Van Beethoven schittert hierin reeds in vollen glans, en zjjne C moll symphonie behoort dan ook ontegen zeggelijk tot des meesters volmaakate werken, Op welk een oogenscbjjnljjk eenvoudig, dccb zoo karakteristiek uit vier noten bestaand thema, (men beweert dat Van Beethoven over dit motief zou gezegd hebben»Zoo klopt het noodlot aan"), bouwde deze meester het eerste deel. En door welk eene onovertroffen, glanzende, en steeds heldere en dnidelgke doorwerking kenmerkt zich elke bladzjjdo dezer partituur 1 Hoe kleurvol en zangrjjk is het, door Viola's j en Cello's ingezette, en door verschillende groepeeringen van strjjk- en blaasinstrumerï ten overgenomen motief van bet zoo rjjk en meesterlijk geïnstrumenteerde Andante con moto Hoe fijn gedacht en teeder klink de inzet, en hoe mysterieus het, technisch niet gemak kei gke tweede deel van het zoo schitterend bewerkte Scherzo l UIT STAD EN PROVINCIE Door don minister van fiunp^? - ir ito trókken de verplaatsing van den k&mmiev. der 2e klasse bjj 's rjjks belastingen C. J. de Brnga van Heinkenszand naar Aarden burg en zjjn verplaatst met 1 November a. s. de kommiezen der 3e klasse C. J. de Brujjue voornoemd van Heinkenszand naar IJzendjjke J. P. Manni van Hans weert naar Heir- kenszand. Naar men ons heden meldt is Vrijdag ochtend op het station te Vlissingen de Duitscho mailtrein gederailleerd. De locomotief en enkele wagens zjjn omgeslagen. Een co»' ducteur werd aan den voet gewond en de bagagewagen werd beschadigd. De passagier; verkregen geen letsel. De eerste treinen had den door dit ongeval een kwartier vertraging. In den afgeloopen nacht is de ontstane ver sperring weggeruimd en met de herstelling van den weg .jcomt men waarsobjjnljjk nog heden klaar. Bg den, door de Vereenigingvan Neder- landsche scherpschutters uitgeschreven, in dezen zomer, van Mei tot September, gehouden nationalen schietwedstrijd, werden o. a. door de heeren H. de Pagter en C. Dommisse T.Czn. loden der scherpschuttersvereeniging Vlissin gen, prjjzen behaald. Van de bjj het 3e regiment infanterie nieuw benoemde officieren komen de 2aluits. J. van Djjk en V. F. J. Boumeester te Vlis singen in garnizoen. De gemeenteraad van Wolfaartsdjjk benoemde Vrjjdag jl. tot onderwijzer aan de school te Ond-Sabbiage den heer P. Valkier te Tholen, den eenigen sollicitant. Een tweede had zjjne stukken teruggevraagd wegens noeming elders. Op een verzoek van den houder van de telephoon, om verhooging zjjner jaarwedde, werd afwjjzend beschikt. Nog werd besloten een paar lantaarns te plaatsen op gedeelten van Oostkerke, waar het nog al eens donker kan zjjn. Aan de zangvereeniging Ons Genoegen werd toegestaan op Vrijdagavond de school te Oost kerke te gebruiken voor het houden harer repetitiën. Vrijdagmiddag, omtreeks 12 uren, is zooals in 't kort in ons vorig nommer reedi werd gemeld, het Groninger tjalkschip De twe( Gebroeders, schipper D. Visser, tehuis behoo- rende te Veendam, geladen met suikerbieten, van Tholen naar Roosendaal, op de Grevelingen voor Bruinisse door een hevige windvlaag omver gewaaid en dientengevolge gezonker. De opvarenden, schipper en knecht, T. NooP- gedacht, gedomicilieerd te Groningen, werden door de stoomboot Telegraaf, van de firma Braakman te Rotterdam, komende van Rotter dam, gered en te Zjjpe ontscheept. Verzekering dekt de schade, behalve die van den inboedel. Bg de door de landbouwvereeniging Vooruitgang zij ons Streven te Zierikzee gehouden aanbesteding was o. a. de minste inschrijver voor paardenboonen de heer Alb. Jeronimus te Middelburg h f 5,25 per 50 kilo. En van welk een grootsohen, imposante» bouw en bewerking is de aan het Scherzo onmiddellijk aansluitende Finale 1 Welk een climax en kleurvolle schilderingen spreken uit dit Allegro, en met recht wordt de Finale aangeduid als de kroon op dit zoo machtige werk van den grooten genius. Dr Naumann zegt over dit werk onzes inziens zoo treffend juist: »Ia de 5", de C mol-Symphonie heeft zich het, in de Erioca tot bepaalde uitdrukking gekomen worstelen om de overwinning van een wel toegerusten held, uitgebreid tot het streven der gansch» menschheid naar vrjjheid en vervulling van hare heiligste wenschen. Hierin is het Beet- hoveu gelukt, na een begin van de koetste en verhevenste soort, zooals het eerste Allegro ons dit biedt, en na de hierop volgende ver heffingen, zich zeiven te overtreffen door stem mingen, getuigende van een groote vastbo radenheid en schilderingen van een zielemoed, die ook het demonische en het noodlot trot seert. Want de Finale overtreft de stoutste verwachtingen, welke opgewekt worden door de voorafgaande gedeelten, en kroont het geheele werk op een wjjze, die even zeer overweldigt als gelukkig Btemt. Een indruk als de verblindende opgang der zon, wanneer zjj, na eenen langen nacht, zege vierend al» een beid boven den rand vaq den jj kou. besluit is, zooals nog in een deel der oplaag van ons vorig nommer werd mede gedeeld, benoemd tot kantonrechter te Schie dam mr. H. M. G. Kloppenburg, thans kanton rechter te Terneuzen. Door Gedeputeerde staten van Zeeland is aan den heer A. J. M. G. van den Broeck te St. Niko!a88 d< fiaitief concessie verleend tot' het aanleggen en exploiteeren ven een stoomtramweg van het spoorwegstation Holst, door de Gentsobe poort, Gentsohe straat, Groote markt, SteenBtraat, Overdamstraat en Dubbele poort, verder langs den Provincialen weg tot aan den Provincialen steiger te Walzoorden. In de bebouwde kom der gemeente Hulst moet de tram steeds worden vooruitgegaan door een stapvoets loopend persoon. De conce8sionnaris is, volgens de Tern. Crt, voorts ghouden, door en ten zgnen koste, in de bebouwde kommen der gemeente Hulst en Hontenisse, in overleg met de plaatselijke be sturen, al die maatregelen te nemen, welke de veiligheid van het gewone verkeer eisebt, onder goedkeuring van Gedeputeerde staten. Vóar 1 Januari 1899 moet de exploitatie van den stoomtramweg aangevangen zjjn. Te Sas van Gent zjjn de funder- ringen voor de protestantsche kerk, die ter vervanging van de afgebrande zal worden ge bouwd, bereids voltooid. Men is nu bezig bet terrein te effenen, om, wanneer de teekening en het bestek zullen gereed zjjn en deze stukken de goedkeuring hebben verkregen, tot aanbesteding van den bovenbouw over te gaan. Deze bovenbouw wordt natuurljjk eerst in het a. s. voorjaar aangevangen. Ook de gemeente G r aau w krjjgt .bet volgende voorjaar een telefoonkantoor, wat zeer in het belang zal zjjn van de scheep vaart. De desbetreffende opnemingen zjj» reeds geschied. Uit P hilippine schrjjft men ons Blijkens het Verslag der visscherijen op de Schelde en Zeeuwsche stroomen werden zooals in dit blad reeds is gemeld in 1895 van de stations Bergen op Zoom, Kruiningen- Ierseke, Vlake enMoerdjjk, te zamen 1,728,542 K.G. mosselen verzonden. Volgens eene nauwkeurige noteering werden in datzelfde jaar in de haven van Philippine bjjna 90,000 ton mosselen gelost. En daar éen ton 60 A 65 K.G. weegt, werden dus alleen nit Philippine circa 5'/a millioen K.G. ver zonden of ruim driemaal zooveel als van de vier bovengenoemde stations te zamen. Deze cjjfers zjjn welsprekend genoeg voor de belangrijkheid van den Philippienschen mossel handel, die zeker nog eene hoogere vlucht zou nemen, zoo men hier de zekerheid had, dat er een kanaaltje aangelegd werd. Eene aanwinst voor Middelburg Welk een vriendelijken, aangenamen indruk maakte Vrijdagavond de nieuwe »Concert- e» gehoorzaal" in de Lange Sin gel straat. Er was toen voor ben, die aan bet tot stand komen daarvan badden meegewerkt, en voor eenige genoodigden gelegenheid om die zaal en de daarbg behoorende lokalen te be zichtigen. En van die beleefde uitnoodiging werd dat ook druk gebruik gemaakt. Bg binnenkomst van de zaal Doch laat ons liever onze lezers in gedach ten geregeld door het gansche gebouw rond- horizon verschijnt, maakt de intrede van he' C-dur thema, na de demonisch-huiveringwek- kende stemmen, die in de Coda van het Scherzo tot ons spreken en ons gemoed vervullen met die spanning, welke het voorgevoel van nade rende, gewichtige gebeurtenissen in de mensch heid doet ontstaan." Onze lezers zullen bemerkt hebben, dat de C-moll Symphonie een onzer lievelingswerk* is, en van daar dat we er eenigszins uitvoerig bg stil stonden. Laat ons ten slotte nog den wensoh uit spreken dat het orkest onder een gelukkig gesternte dit grootsche, onvolprezen werk moge ten uitvoer brengen Velen beweren dat Schumann's beste werk das Paradies und die Peri ie; wjj voor ons echter stellen de jFtmsiscenen, vooral wat be treft de koren, hooger. Men noemt Schumann wel eenp, en niet ge- hael ten onrechte, de erfgfnaam van Beetho ven. Immers ook in zijn werken vindt men die grootheid van geest en dat innige gevoels leven, die men in de composities van Beet hoven zoo zeer bewondert. Schumann's pymphonischo werken staan, wel ïb waar, niet op geljjke hoogte a's die van Beethoven, doch welke componist ka* ook dezen ren» aabjj komen leiden en daartoe beginnen bjj den hoofdin- Wjj treden dan de vestibule binnen van het prachtige hoerenhuis, voorheen bewoond door familie Van Doorn van Kondeberke, een huis zoo uitstekend geschikt voor het doel, waarvoor bet thans is ingericht. In de vestibule vindt men een buroau voor afgifte van ^ntréekaarten. Door de eeme deur links komen wjj in de* damesfoyer, die er eeer gezellig en aangenaam uitziet en voorzien is van een doelmatig buffet. Recht doorgaande van de vestibule uit, voe ren flinke gangen ons naar de vestiaire, waar goede gelegenheid bestaat tot het bergen van kleeren, en waaraan een nette toiletkamer voor dames grenst. Vier doorgangen, waarvan elk met twee schuifdeuren kan worden afgesloten, geven toegang tot de kleine concertzaal, welke niet in het oorspronkelijke bouwplan was begrepen, doch eerst naderhand is gesticht, toen het bleek, welke moeieljjkheden zich voordeden, om de groote concertzaal voor tweeërlei doel- dnden te bezigen. De kleine zaal is ruim 14 meter diep en ruim 11 meter breed, heeft een opengewerkte kap en verplaatsbaar podium. In het gebruik heeft, naar wjj vernamen, deze zaal reeds goede diensten bewezen; de acoastiek laat niets te wenschen over. Onmiddellijk in verbinding daarmede door •eede deuren staat de groote concertzaal, die 37 meter lang en ongeveer 11 meter breed is. Nagenoeg l/a gedeelte daarvan wordt voor orkest ingenomen; terwjjl in de overige ruimte gelegenheid iB voor 476 zitplaatsen. De zaal is sober versierd, doch voldoet zeer goedook omtrent de acoustiek heeft men de beste verwachtingen. De wanden zjjn gebroken door pilasters met basementen en kapiteelen,die een sterk sprekende kroonljjst dragen, waar boven een gewelfd plafond. Voor ventilatie zjjn drie luohtkappen aan gebracht, benevens zg ramen, waarvan een ge deelte tuimelend. Allergemakkelijkste stoelen, naar bet model van die in het Concertgebouw te Amsterdam, nooden tot zittenze zjjn ver vaardigd door den heer B. Neelmejjer alhier. Het podium heeft gemeenschap met een solis tenkamer en een stemkamer, beide zeer een voudig ingericht en grenzende aan de Verwo rg straat. Onder deze kamers bevinden zich berg plaatsen. Op het orkest is een ruimte gehouden voor het orgel. Voor verwarming der zaal wordt gezorgd door twee groote kachels, bjj den ingang i* nissen geplaatst; terwjjl de zaal door gas gloeilicht wordt verlicht. Die zalen nu, met bet achtergedeelte, dat i* de Verwerjjstraat uitkomt, zjjn met grooten spoed in orde gebracht door de firma J. M, van Ditmars en Zn., die alle eer heeft van haar werk. Keeren wjj nu tot het voorgebouw terug, dan ontmoeten wjj, na de breede, sierlijke trap te zjjn opgegaan, boven aan de voorzjjde e ruime zaal vroeger twee kamers be ad voor rookkamer, met flinke ventilatiej hierin bevindt zich ook een buffet. Door deze nrichting op de eerste verdieping te maken, big ven de benedenlokalen en de toegangen bevrjjd van rook. Die bovenvoorzaal wordt ook gebruikt voor de vergaderingen van de afdeeling Walcheren der Maatschappij tot bevordering van land-' Toch zal men moeten toestemmen, dat Sohq- mann in den geest van Van Beethoven voort- werkte, en een der geniaalste componisten uit de periode na Beethoven mag genoemd worden. Schumann's Faust bekleedt onderzij* vocale werken, vooral wat betreft de derde afdeeling, ontegenzeggelijk een eerste plaats. Minder bekend is het wellicht dat jnist dit laatste deel, waaraan Schumann bjjna tien jaren werkte, vóór de andere afdeelingen is gecom poneerd, en duB nog uit de periode van zjjne onverminderde scheppingskracht afkomstig. De Faust, vooral die van Goethe, zegt de Leipziger muziek-geleerde Dr Naumann, a?* wiens beschouwing wjj ook nu gedeeltelijk oatleenen, was de wonderwereld geworden, waardoor alle romantici zich voelden aange trokken en in welks mysteriën zg zich hoe langer hoe meer wenschten te verdiepen. Ook de genius van Schumann vond hier wel licht den gunstigen bodem voor zjjne open - baringen, en, zoo het geluk en de omstandig heden gewild hadden, dat bet eorBte en het tweede gedeelte zjjner muziek even goed geslaagd waren als de derde afdeeling, dan zouden wg in het bezit zjjn van een toondicht, dat zich waardig aansloot bjj bet meesterstuk van Goethe. Maar ook nu nog bezitten wjj j* de flotecine van het geheele werk, die begint

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1896 | | pagina 1