MIDDELRURGSCHE COURANT.
N°. 171.
139' Jaargang.
1896
Woensdag
22 Juli.
Een „grove onhebbelijkheid."
Dew courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Pr?B, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Tberatonetev.
Middelburg 21 Juli 8 u. m 75
85 gr., av. 4 n. 82 gr. F. "Verw.
IA
n n
nnr
Advertentiën voor het eerstvolgend
moer moeten des middags vóór
aan het bnrean bezorgd zgn.
Advertentiën20 cent per regel, öeboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer'20 cent, Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige
▼oorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aan het bnrean te bekomen.
ifentes.
Te Ylissingen P. G. de Vey Mestdash Zoo»,
te Goes: A. C. Boluit, firma wed. A. C. de Jonge.
By deze oowant behoort een Bijvoegsel
Dat is de juiste qualiiicatie van de daad,
vei richt dooi dcu Leer fa. den Hórtog, onder
wijzer aan een der openbare scholen te
Amsterdam.
De heer A. H. Gerhard, het bekende
schoolhoofd aldaar, noemde haar aldus of
tewel een „polderjongensargumentatie." Maar
hy pleit tevens verzachtende omstandig
heden en uit de hoop dat de raadsleden van
de hoofdstad zachter rechters zullen wezen
dan de leden van het dagelijksch bestuur,
die voorstelden den heer Den Hartog te ont
slaan.
De daad zelve kennen onze lezersen zij
is waarlijk niet van dien aard om haar nog
eens in kleuren en geuren te vertellen. Tot
de kleinste proporties teruggebracht,
heeft de heer Den Hartog collega's, hoofden
van scholen, die een plicht vervulden, waar
toe zij geroepen waren, in de tram „kwa
jongens" genoemd, omdat zij de z. g. rang
examens afnamen, eene instelling waartegen
men jaren lang reeds te vergeefs heeft
geaposteld. Daarvoor willen velen invoering
van een bevorderingstelsel met de zwaarst
mogelyke eischen omtrent plichtsvervulling
desnoods, maar met voor ieder onderwijzer
zekerheid dat hij op gevorderden leeftijd een
voldoend levensbestaan kan erlangen. Door
tal van onderwijzers is tegen de rangexamens
gepropageerd met het eenige middel dat
hun toepasseiyk moest schijnen niet deel
nemen aan het examen. Een tiental hunner
echter bood zich aan. Ergo moesten de
examens plaats hebben.
Zoo lang de gelegenheid bestaat om door
zulk een examen booger te stijgen, hebben
zij, die naar verhooging streven, natuurlijk
het recht daarvan gebruik te maken; evenzeer
als de heer Den Hartog en de zijnen om
daarvan zich te onthouden.
En tevens, zoolang er zijn die geëxami
neerd willen worden, moeten er examinatoren
wezen. Wij kunnen ons eerder voorstellen
dat zulk een examen ophoudt bij gebrek
aan personen die daaraan willen deelnemen,
dan van hen die het afnemen. Hel zou
dunkt ons, al vrij onbiliyk en dwaas zijn
wanneer dit laatste geweigerd werd. De
woede van opgewonden heeren als Den
Hartog moest zich dus eerder keeren tot de
deelnemers aan, dan tot de afnemers van zulk
een examen; en wij begrijpen dan ook niel
hoe iemand den heer Den Hartog wil
vergoelijken waar by personen beleedigt, die
een noodzakelijk werk verrichtten.
En dat hij dit deed op de publieke straat
maakt de zaak nog erger.
Zelfs de opgeworpen exceptie dat de
beleedigde personen, op het oogenblik dat
de heer Den Hartog zich tegenover hen de
bekende onhebbelijke daad veroorloofde, niet
in functie waren, is voor hem geen reden
van verontschuldiging. Hij viel hen lastig
om hetgeen zij als ambtenaar verrichtten,
verweet hun, erger dan een straatjongen,
bun optreden in een commissie die den heer
Den Hartog niet welgevallig was. Onder
mannen van beschaving past het niet om
voor zulke redenen iemand te beleedigen,
hetzij als ambtenaar, hetzij als mensch.
Personen, die dat doen, zijn voor de maat
schappij onmogelijk en allerminst als peda
gogen, als onderwijzers, geschikt.
Waar zelfs een pleitbezorger van den heer
Den Hartog toch nog van een „grove
onhebbelijkheid" moet spreken, daar ligt het
bewys voor de hand dat iemand, die zoo
weinig zich weet te beheerschen en tot zulke
buitensporigheden overslaat, onmogelijk een
goed onderwijzer zyn kan.
Of hij het zou kunnen worden
Wij kennen den heer Den Hartog niet,
en na hetgeen wij van hem vernamen, zijn wij
ook niet verlangend naar eene kennismaking.
Maar wij denken van een mensch gaarne
zoo lang mogelijk het beste en willen ook
van hem hopen dat hij bezadigder zal wor
den wanneer hem een goede les is gegeven.
Maar hem geheel onmogelijk maken als
onderwijzer zou, dunkt ons, een al te harde
straf zijn.
Dat men hem eene boete oplegge, eenigen
tyd schorse; of, wil men zwaarder straf, een
rang achteruit zette, met het vooruitzicht,
wanneer hij toont kalmer te zijn, weer her
steld te zullen worden in zijne huidige
functieZiedaar een paar middelen om hem
te genezen van zijne overdreven opgewon
denheid.
Mtft belangstelling zien wij tegemoet wat
-3 raad van Amsterdam in deze doen zal;
maar voor het overige heeft deze vry on
aangename zaak voor ons, die wonen bui
ten den kring, waarin zij bijzondere belang
stelling wekt, alleen waarde van meer alge
meen standpunt bezien.
Zooals gebruikelijk bij alle mogelijke ge
legenheden, waarbij personen betrokken zijn
die, zooals de heer Den Hartog, de sociaal
democratische beginselen beeten toegedaan
te zijn, werd ook in deze bet vermoeden
geuit dat het dagelyksch bestuur van Am
sterdam, toen het zijn besluit nam om het
ontslag van den heer Den Hartog voor te
stellen, vooral geleid werd door de bijge-
dachte om hem juist om zijne bekende be
ginselen eens goed te treffen.
Men was er dus weer vrij spoedig bij om
een martelaar te maken van een man, die
eenvoudig aan zichzelven en aan zijne on
hebbelijke manieren te wijten heeft, wanneer
hem thans iets zeer onaangenaams overkomt.
En wie deze eenvoudige waarheid wil
ontkennen of verbloemen, doet aan de partij
zelve, die de heer Den Hartog dient, een
zeer slechten dienst.
Wij zien in hem hoegenaamd niets dat
een martelaar kenmerkt. Wat hij deed is
vrij akelig alledaagsch maar het is ook een
zeer slecht voorbeeld voor de jeugd, over
wier onhebbelijkheid op straat men tegen
woordig zoozeer klaagt en die nu zich be
roemen kan op hetgeen een onderwijzer deed
om anderen lastig te vallen en onbeusch te be
jegenen. En of dit nu op den weg ligt van
een onderwijzer, die tevens sociaal-democraat
is, betwijfelen wij ten zeerste.
Reeds vroeger wezen wij erop hoe men
goed onderscheid maken moet tusschen de
uitersten in die party en de aanhangers daar
van die zich op bezadigde, kalme wijze,
langs den weg der overreding en geleide
lijke hervorming, beijveren om misstanden in
onze maatschappij weg te nemen.
Wie zich nu verloopt in straatmanieren,
in persoonlijke aanvallen, in onhebbelijk
heden, werkt daartoe mee dat het publiek
hoe langer zoo minder dat onderscheid juist
leert maken en bederft daardoor de zaak
zelve. Aan hem is het te wijten wanneer
de afkeer van al wat sociaal-democratisch
heet, en dus als socialistisch wordt gestem
peld, toeneemt.
Tal van nuttige zaken zullen daaronder
lijden.
Er is ontegenzeggelijk veel goeds in de
sociaal-democratische bewegingde wonden
van ons maatschappelijk leven zijn vele, en
het genezen daarvan is dringend noodigmaar
wanneer heethoofden als de heer Den Har
tog en de zijnen zichzelven niet meer in
bedwang houden, dan is bet mede hun schuld,
indien het met hervormingen zoo langzaam
gaat, wanneer velen huiverig worden van
elk streven tot verbetering, waar zy slechts
in de verste verte kunnen vermoeden dat
daaraan, zooals zij dit uitdrukken, een „so
cialistisch tintje" is.
Het juiste onderscheidingsvermogen in
dergelijke gevallen wordt hoe langer hoe
minder en dit kan niemand verwonderen.
Wij houden ons vast overtuigd dat, bekrom
pen en oppervlakkig als velen zijn, van de
kwestie tusschen den heer Regout en de
glasslijpers menigeen zich afmaakt met den
gewonen dooddoener dat het hierbij eene
socialistische beweging geldt, niettegen
staande daarvan geen sprake is doch wel
van een rechtsbeginsel. De mannen, die
zich de belangen der werkstakende glas-
slijpers aantrekken, mannen als Gerritsen.
Van Gilse, Van Hall, Heldt, De Kan ter,
Kerdijk, Kouveld, Nolting, Treub en ande
ren zouden veel meer succes met hun pogen
hebben, wanneer men duidelijk en klaar de
kwestie wist te onderscheiden.
Maar dat dit zoo moeilijk valt, is juist de
schuld van hen die geen maat kennen, die,
zooals Den Hartog, meenen het recht te
hebben om tot buitensporigheden over te
gaan.
Wie dezen veelbesproken Amsterdamschen
onderwijzer als de verdrukte onschuld wil
voorstellen, hem martelaar ter wille van
zyne overtuiging wil noemen, bedenke zich
nog eens goed.
Het omgelceer ie is,>É't%aen v.Tj, juist het
val.
Mannen als Den Hartog, die geen maal
kennen en geen zelfbeheersching, maken de
partij, die zij zeggen te dienen, tot martelares
van hunne onhebbelijkheden en hij zelf sleept
daarbij mee eene instelling, die velen in den
lande lief is: de openbare school.
Hij, die gerekend mag worden een ont
wikkeld man te wezen, mocht vooral daarop
wel bedacht geweest zijn, vóór hij zyne
onhebbelijke daad verrichtte. Buiten de school
dient hij evenzeer een voorbeeld te wezen als
daar binnenin elk geval geen aanstoot te
geven door straatmanieren, waarvan de weer
slag wordt gevoeld door de instelling,
waaraan hij verbonden is. Tenzij bij hem
zijn eigen belang booger staat dan bet
welzijn van de school, waaraan hy volgens
eer en plicht zijne beste krachten moet
wijden. In dat geval hebben wij niets te
zeggen maar dan is voor ons geen vraag
meer of dergelijke mannen goed doen onder
wijzer aan zulk eene school te blijven; en
mag de heer Den Hartog nooit een gemeen
tebestuur er een verwijt van maken wanneer
dit bij benoemingen zich goed ervan ver
zekert dat het mannen kiest, die de waar
borgen schenken geen dwaasheden te znllen
uithalen, waardoor de school in miscrediet
wordt gebracht.
eene inspectie te houden over de militaire
gebouwen in Zeelaud.
De heer dr Job. G. Mezger komt 25 Juli
weer te D o m b u r g.
- Het provinciaal college van toezicht is
Zeelan d heeft benoemd ter voorziening
in de vacature», ontstaan door het overigden
van den heer C. Giltay en het bedanken van
den heer J. P, I. Buteux wegens ongesteldheid
tot lid van het algemeen college van toe
zicht den heer A. de Roo, te Groede en tot
diens secundus den heer mr Ph. J. Callenfels
te Middelburg.
Te Coljjnsplaat viel Maandag mid
dag een jongen van 9 jaar, terwjjl hg van
een boerenwagen sprong, op zyne hand, waarbjj
dit lichaamsdeel brak.
Bjj de te 's Gravenbage gehouden wor
dende internationale postzegeltentoonstelling
is o. a. bekroond in afd. N, kunstvoorwerpen
van postzegels vervaardigd, met den eersten
prjjs de heer H. G. de Smit te Wissekerke.
Te Koewacht is door de politie een
pauw in beslag genomen, die reeds een week
of drie in bezit was van zekeren D. aldaar en
toebehoorde aan den landbouwer A. te Moerbeke.
Middelburg 21 Juli.
A T J K M.
Een heden ontvangen officieel telegram
luidt
«Gebergte, dat Westeljjk begrenst de kloof
van Beradin en Noordeljjk VI Moekims, tot
Belang Kala doorkruist. Geen benden. Bivaks
niet beschoten. Bevolking van IV Moekims
begint terug te bomen."
Zooals nog in een deel der oplaag van ons
vorig nommer werd medegedeeld zjjn bjj de
de jongste operatiën in Atjeh gesneuveld
de korporaal L. Krol en de fuselier J. M.
Donders.
Bjj kon. besluit
is pensioen verleend aan E. A. van der
Harst, ten bedrage van f 438 'sjaars.
is aan J. A. Fleischer, op zyn verzoek, eer
vol ontslag verleend uit zyne betrekking van
onderdirecteur der telegraphie.
Aanstaanden Donderdag verleent de minister
van oorlog geene audiëntie.
UIT STAD EN PROVINCIE
Bjj kon. besluit is, op hun verzoek, eer
vol ontslag verleend aan P. Scheele Jz. en A.
Dieleman WGz. respectievelijk als gezworen
van het waterschap Love en WiUemsketke,
Verder is benoemd tot burgemeester van
Schoondyke P. van Houte.
Deze berichten zyn nog in een deel der op
laag van ons vorig nommer opgenomen.
De heer C. J. Havers te Middel
burg schryft in De. Z. het volgende
»Dat n& de optreding van Mr. Lohman nie
mand het woord vroeg, komt ongetwyfeld niet
daar vandaan, dat ook niemand wat te zeggen
had. Onze vrienden, voor zooverre zjj tegen
woordig waren, deden wél, om bjj zooveel bit
tere teleurstelling een veel beteekenend stil-
zwjjgan te bewaren. Er is een stilzwijgen dat
reel zegt! Wegens het verslag der dagbladen
bleek opnieuw dat de heer L. gaarne over
zichzelf spreekt en zich nu het schoone doel
heeft voorgesteld den volke te verkondigen
welk een man Dr. K. toch eigen] jjk is I Voor
waar een verheven taak, persoonlyke grieven
te brengen op de markt! Toch is het juist
dit, wat my het stilzwijgen doet verbreken,
om U, M. de R., te vragen of het nobel is,
iemand te bestryden als hy zelf er niet bjj
tegenwoordig is en zich dus niet verdedigen
kan Wel zal het u moeite hebben gekost
den Spreker in te leiden alB antirev., waar
go dienzelfden Spreker eenige weken vroeger
by Uwe vermelding van de aanneming der
Kieswet hebt aangeduid als «Conservatief.'
RECHTSZAKEN.
Arrondissements-rechtbank te Middelburg.
Heden (DinBdag) zyn veroordeeld wegens
mishandelingP. E. S., 19 j landbouwers
knecht, Axel, tot 2 m., en L. B., 17 j., arbei
der, Westkapelle, tot 14 d. gev. straf, en J.
d. R., 21 j., werkman, Terneuzen, tot f 8 b. s.
8 d, h.G. P., 32 j., landbouwer, Domburg,
en B. J. H., 20 j., werkman, Terneuzen, beiden
tot f 5 b. s. 5 d. h., en A. v. d. W., 20 j.,
arbeider, Domburg, tot f 3 b. s. 3 d. d. h.
eleediging van een ambtenaarL. T., 24
j., arbeider, Heinkenszand, thans uit andere
hoofde gedetineerd in de strafgevangenis teGoes,
tot 2 m. gev. straf j
strooperij: C. L. v. H., 18 j., voerman Clinge
(Zeeland), tot f 3 b. z. 3 d. h.en
poging tot diefstal: J. J. v. d, W., 12 j.,
loopjongen, Middelburg, tot 4 m. gev.straf.
VrijgesprokenJ. N., 20 j., koopman, 's-Heer
Arendskerke, beklaagd van verduistering.
In dezelfde prettige stemming als Maan
dag de leerlingen van school B zulks deden,
maakten heden de trouwe schoolbezoekers der
scholen H en 1 het hun toegezegde spelereieje
De heer B. Th. A^enarius van V1 i g-
i n g e n slaagde Maandag, zooals toen nog
a een deel der oplaag werd gemeld, voor de
akte Duitsch (L. O.) Het examen wordt te
's Gravenhage afgenomen.
De heer D. Dronkers, onderwijzer te
Koewacht, heeft voor zyne benoeming als
zoodanig te West-Tersohelling bedankt.
Omtrent de zaak-Den Hartog meldt men
•g dat reeds Donderdag jl. twee leden van
het bestuur der AmsterdamBcbe afdeeling van
den Bond van Nederlandsche onderwijzers
den burgemeester in het voordeel van Den
Hartog hebben gesproken. Zjj ontvingen ech
ter ten antwoord, dat het besluit, om den
Hartog's ontslag voor te stellen, na rjjp beraad
was genomen, en dat daaraan derhalve niets
meer te veranderen viel.
- Bjj beschikking van den Minister van
Binnenlandsche Zaken is aan O. A. Tjjl,
weduwe G. de Wilde, te Amsterdam, met in-
g van 1 Januari 1897, op baar verzoek,
eervol ontslag verleend als direotrice en meeste-
resse-vroedvrouw aan 's Rjjks kweekschool voor
vroedvrouwen te Amsterdam.
De rechtbank te Leeuwarden heeft den
81-jarigen kassier J. B., van Bolsward,
schuldig verklaard aan verduistering en ver
oordeeld tot 6 maanden gevangenisstraf met
korting van den tyd der preventieve hechtenis.
De generaal-majoor inspecteur van het
wapen der genie, de heer I. J. H. Gjjsbeiti
Hodenpjjl, kwam heden teVlisBingen om
ONDERWIJS
Precies in denzelfden geest als op de
andere scholen zulks gebeurde, had heden
middag van wege de Vereeniging tot wering
van schoolverzuim alhier in de gymnastiek
lokalen der scholen C en A de belooning
plaats van die leerlingen, die zich deze wegens
getrouw schoolbezoek waardig gemaakt haddon.
De statistiek van de school C geeft de vol
gende zeker zeer bevredigende cjjfers:
Het aantal ingeschreven leerlingen bedroeg
bjj den aanvang van den cursus 288.
Door het verlaten der school in den loop
van het jaar en de plaatsing van leerlingen
tusBchentjjds, namen gedurende den geheelen
cursus 1 Juli '95—30 Juni '96 aan het onder-
wjjs deel 248 leerlingen.
Aangezien de leerlingen der le en 2a klasse
niet beloond worden voor getrouw schoolbe
zoek, bedraagt het aantal van hen, die voor
eene belooning in aanmerking kunnen komen,
160.
Van deze 160 leerlingen ontvangen 92 een
boekgeschenk en 63 een getuigschrift, zoodat
slechts 5 leerlingen, die meer dan 5 maal de
school willekeurig verzuimden, niet beloond
kunnen worden.
Onder de 155 bekroonden komen voor 126
met geen en 21 met 1 willekeurig verzuim,
zoodat slechts 8 de school van 2 tot 5 maal
willekeurig verzuimd hebben.
De 63 bekroonden uit het 5e en 6e leerjaar
nemen deel aan een rjjtoer op morgen,Woensdag
De statistiek van de school A was als volgt
Het aantal ingeschreven leerlingen bedroeg
by den aanvang van den cursus 284.
Door het verlaten der school in den loop van
het jaar namen gedurende den geheelen curBus
156 leerlingen aan den cursus deel.
Aangezien ook op deze school de leerlin
gen der le en 2e kl. niet bekroond worden,
konden 62 j. en 66 m., dus 128 leerlingen,
voor een bekroning in aanmerking komen.
Yan hen zyn er 122 bekroond, 60 j. en 62 m
Yan dezen ontvangen er 6G, 33 j. en 33 m.,
een boekgeschenk, terwjjl. 56, 27 j. en 29
een getuigschrift ontvangen en deelnemen
aan den rytoer.
Geen enkel verzuim hadden 38 j. en 47 m.
en van 1 tot 5 verzuimen 22 jongens en 15
meisjes.
Verschillende Berichten.
De bekende firma Gebs E. en M. Cohen,
uitgevers te Arnhem en te Njjmegen, doet in
dit nommer weder een aanbod van fraaie
boekwerken, waaronder vele thans voor het
eerBt door de ondernemende firma geadver
teerd worden.
Onder de koopers dier boeken zullen weder
weldra drie «Humber-Safefy's, ter waarde van
f 720, verloot worden.
Ia Ons Ruis te Amsterdam zal, bjj ge-
noegvamo deelneming, in het najaar een club
worden opgericht om arbeiders van allerlei
ambacht (schilderB, Bmeden, timmerlieden, Btn-
kadoors enz.) op éen avond in de week op
gezelligen toon te onderhouden over de kunst
van versiering.
Zondag vergaderden te Amsterdam de
onderteekenaren van'dsn oproep aan het Ne
derlandsche volk tot ondersteuning der staken
de Maastrichtsche glasslypers.
In de plaats van den heer Gerritsen, die
voor geruimen tjjd op reis gaat, werd de in
zameling van gelden en de administratie daar
over opgedragen aan eene commissie van drie
leden, waarvoor benoemd werden de heeren
Ch. R. Kouveld, P. Nolting en dr Em. Denekamp
117 LeidBchegracht, welke laatste als penning
meester zal fungeeren en aan wien voortaan
de bydragen te zenden zjjn.
Aan de commissie wetd de vrjje hand ge
laten, wat de distributie der gelden betreft.
De commissie zal trachten zich met het Algem.
Nederl. Arbeiders Secretariaat en den A. N.
Diamantbewerkersbond te verataan omtrent
den steun aan de Maastrichtsche glassljjpers
te verleenen.
Naar het Vad. meldt is omtrent deker-
keljjke aanneming van H. M. de koningin nog
niets met zekerheid bepaald, en zjjn de be
richten, dat die plechtigheid in September
zal plaats hebben, onjuist. Evenmin is bepaald,
of H. M., na aanneming, al dan niet naar
Soestdijk zal terugkeeren.
Het examen voor hen, die in aanmer
king wenschen te komen voor de betrekking
van adjunct-inspecteur van den arbeid, waar
voor 6 plaatsen waren opengesteld, iB Maandag
geëindigd. Vier en veertig gegadigden hadden
zich opgegeven. De uitslag van het examen
wordt niet bekend gemaakt. De naar volg-
uummer best geslaagden zullen voor een be-
uoeming in aanmerking komen.
Bjj den Zondag op de Amsterdamsohe
wielerbaan gehouden matsh tusschen den Belg
Luyten en den Hollander Cordang over 100
K.M. in 300 ronden is Cordang overwinnaar
gebleven. Zyn tyd was 2 u. 22 m. 43V» sec.,
die van Leyten 2 u. 23 m. 41 */s sec. Cor
dang sloeg alle Nederlandsche records van 80,
90 en 100 K.M. Natuurlyk werd de overwin
naar met gejuich begroet.
De vraag of de ziektegevallen aan boord
van de Johan Willem Friso door berri-berri
veroorzaakt zgn of niet, is nog altjjd onopge
lost. Het desinfecteeren van het schip schjjnt
op die ziekte te wgzen. Yan Maandag tot
Vrjjdag iB men er mee bezig geweestdaarna
wordt het nog eenigen tjjd aan wind en lucht
blootgesteld en een veertiental dagen later
weer bemand om in October naar Indië te
vertrekken.
De patiënten zgn, zooals reeds gemeld is,
allen, met uitzondering van de twee officieren
van gezondheid Wertenbroek en Van der Voo,
uit het hospitaal ontslagen en met eene maand
verlof gezonden. Inmiddels zjjn weer twee
