MIDDELBURüSCHE N°. 106. 139" Jaargang. 1896 Dinsdag 5 Mei. Volkshuisvesting. Deae courant verschijnt d a g e 1 ij h smet uitzondering van Zon- en Feestdagen. PrQs, per kwartaal, zpowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland frsxoo p.p^ 2.~. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer. 5 Advertentiën voor het eerstvolgend Middelburg 4 Mei 8 n. vm. 53 gr., m. 12 u. nummer moeten des middags vóór 54 gr., av. 4 u. 53 gr. F. Verw. N. O. wind. uur aan het bureau bezorgd zjja. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.60eike regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel, Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bp abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn grafcis aan het bureau te bekomen. -Agenten. Te TemeuzenM. de Jonge te Botterdam Nijgh van Ditmak. Middelburg 4 Mei. n. {Slot.) Bij de bespreking van het pogen van philantropieche bouwvereenigingen wordt in het rapport gewezen op de bezwaïen, voort vloeiende nit het streven naar individueelen eigendom van een bnisje voor den werkman. Dit stelsel is, behoudens in zeer enkele, bijzondere gevallen, nit maatschappelijk oog punt afkeurenswaardig, zegt de commissie. „Zoodra men nl. den arbeider eigenaar maakt van zijne woning, belemmert men hem in zijn vrijheid van beweging en kluistert men hem vast aan een moeilijk realiseer baar onroerend goed, waarvan hij de repa- ratiën vaak niet betalen kan en dat hem te groot kan worden als hij oud wordt, te klein als ziju gezin aangroeit. Zoodra hij de gemeente verlaat, moet hij het huis verkoo- pen, want uit de verte een eigendom beheeren kan de werkman niet. Bij overlijden van den hnisvader gaan de weduwe of de kin deren aan het scheiden en deelen der nala tenschap en wordt het huis geveild. Raakt de werkman-eigenaar in geldverlegenheid of wordt hij door een ongeluk ongeschikt voor zijn werk, spoedig zal hij het huisje moeten verkoopen, om van de opbrengst te kunnen leven. Met bijna volstrekte zeker heid kan men zeggen, dat de huisjes, in eigendom overgegaan aan een werkmaD, uiterst zelden aan diens familie blijven toe- behooren, maar binnen een korter of langer tijdsverloop noodzakelijk in handen van der den geraken. En wie waarborgt, dat die derden geen huisjesmelkers zijn, die van het fraaie blok arbeiderswoningen een nieuw broeinest van onreinheid, verval en besmet ting maken Men tracht deze gevolgen te ontgaan door allerlei beperkende bepalingen aan de uitoefening van het eigendomsrecht des werkmans te verbinden. Daardoor ge raakt men echter in de juridische moeilijk heid, in hoeverre die beperkingen nog gelden tegenover latere koopers der péréeelen en haalt men zich processen op den hals, ter wijl bovendien een zoodanig besnoeid eigen domsrecht voor den werkman weinig waarde meer heeft en een bron kan worden van moeilijkheden en twisten. Eindelijk ver vallen alle beperkingen des eigendoms, zoodra alle huizen in particuliere handen zijn over gegaan en de vereeniging ontbonden wordt, en dan zijn de huizen spoedig weder in het bezit van personen, die, van een maatschap pelijk standpunt bezien, het laatst in aan merking behoorden te komen voor het beheer van arbeiderswoningen." Met een beroep op de ervaring, te Mühl- hausen verkregen, wordt die meening ge staafd. Beter dan persoonlijk bezit te bevorderen is het in deze het collectieve eigen dom aan te moedigen van maatschappijen ter verkrijging van eigen woningen, zooals er o. a. te Amsterdam eene bestaat. Aan dergelijke vereenigingen tot bevor dering van den bouw van werkmanswoningen nu moesten de gemeentebesturen of afdee- lingen van de Maatschappij tot nut van 't algemeen meer hun steun verleenen, o. a. door het verschaffen van bouwkapitaal tegen matige rente of, zooals Leiden deed, het verleenen van garantie voor eene te sluiten leening. Het verkrijgen van geld levert inderdaad in vele gevallen en niet het minst op het platteland eene groote moeilijk heid voor bouwvereenigingen op. Bij parti culieren of bankinstellingen kunnen zij slechts in beperkte mate terecht. In België is deze zaak geregeld bij de wet van 9 Augustus 1889, waarbij de belangen èn van den Staat èn die van de betrokken ver eenigingen op uitstekende wijze worden be vorderd. De iVw^-epaarbanken te Utrecht, Sneek en Dordrecht belegden een gedeelte vau hun kapitalen in voorschotten op arbeiders woningen en de raad van Arnhem maakte 27 April 1895 met algemeene stemmen uit dat het geoorloofd was om een gedeelte, thans ongeveer f 170.000, van het kapitaal der gemeentelijke spaarbank te beleggen in obligation van de woningvereeuigiug Open baar belang. Indertijd is door de heeren Drucker en Ker- dijk in de Tweede kamer op een en ander gewezen bij de behandeling van het wets ontwerp tof1 wijziging eh aanvulling' der wet van 25 Mei 1880 tot instelling eener Rijks postspaarbank. Zij wenschten dat ook in ons land een stap in die richting werd ge daan. Doch de meerderheid der Kamer verklaarde zich daartegen. En waarom zouden wij vragen. Men heeft toch altijd eenigen waarborg in de woningen zeivenen wat een ge meenschap kan doenweinig rente vragen, doet een particulier niet en kan hij ook niet altijd doen. Een gemeentebestuur mag zich daarmee tevreden stellen, want hoeveel voordeel plukt het algemeen niet van de betera hygiënische toestanden, die uit het wegruimen van krotten en het bouwen van gezonde woningen voortkomenHet algemeen belang wordt er dus door gebaat. Dit verliest men nog te veel uit het oog. Dat er verder tal van maatregelen te nemen zijn en tegenwoordig ook genomen worden om de volksgezondheid te verbeteren weten wij en moet dankbaar erkend worden. In menige gemeente, o. a„ Vlissingen, De venter, Kampen, Groningen, Utrecht, werd menige woning onbewoonbaar verklaard Op dit punt kan echter van een krachtigen invloed nog geen sprake zijn wegens de overgroote angstvalligheid, welke de meeste gemeentebesturen in de toepassing van de hun toegekende bevoegdheid aan den dag lij de arbeids-enquête, zegt het rapport, bleek dit herhaaldelijk. Vooral in het ver slag der tweede afdeeling wordt telkens, onmiddellijk na het vermelden van zeer slechte woningtoestanden, aangeteekend dat oubewoonb&arverklaring niet wordt toege past. De redenen van dit verschijnsel, hoe wel verschillend in vorm, zijn iu werkelijk heid dezelfde, nl. vrees voor aantasting van den privaten eigendom. Dit mag echter niet gelden, waar zoo menige kelderwoning of ander verblijf, totaal ongeschikt om te bewonen, tegen de belangen van de volks gezondheid in, wordt geëxploiteerd door zg. navolging vinden. Het is nog niet zoo lang geleden, dat de gemeentebesturen niets voor deze zaak verrichtten. In dezen toe stand van stilzitten is verandering gekomen en bij de langzamerhand levendig wordende znebt der autoriteiten -o, meer dan tof dusverre geschiedde, ook voor de matevieelt belangen van het volk zorg te dragen, meenen wij de verwachting te mogen uit spreken, dat in eene volgende periode, door het initiatief der gemeentebesturen, op dit gebied nog veel tot stand zal worden gebracht. Hopen wij dan tevens, dat de maatregelen der gemeentebesturen zoowel het verwijderen van slechte woningtoestanden, als het be vorderen van den aanbouw van nieuwe woningen zullen omvatten. Er kan toch niei genoeg op gewezen worden, dat de oplossing van het woningvraagstuk tweeërlei vereiseht, nedergelegd in de woorden, welke het op schrift vormen van menige bouwverordening „van bouwen èn slopen." Het oude, bouw vallige, verwaarloosde moet afgekeurd en gesloopt worden, maar het nieuwe moet tevens verrijzen, èn op het terrein der vroe gere krotten èn op vrij terrein. Beide maat regelen moeten te zamen worden genomen, althans niet de eene, zonder dat op den dunr tot den anderen wordt overgegaan." Wij meenen het hierbij te kunnen laten en hopen door onze opstellen bij menigeen den lust te hebben opgewekt om kennis te nemen van een zeer lezenswaardig rapport omtrent een vraagstuk van zeer groot alge meen belang. I»e Kies wei-strijd. Het scheelt niet veel, of de heer Van Hou ten wordt thans om zgn kieswet met evenveel heftigheid aangevallen als vóór hem de heer Tak. In organen als het Dagblad bjjv. vindt men dezelfde groote woorden terug, welke nu twee jaren geleden werden gebezigd. De minister geeft een »revolutionair" kies recht, zjjn wet is, »radicalistisch," hg bedreig* het land met de grootste gevaren. Straks zal ook de kroon wel weder in het geding worden betrokken en de profetie ge waagd, dat bjj aanneming van deze kieswet het pad voor de opkomst der republiek is In Groningen vooral treedt de raad in deze krachtig op. Het gemeentebestuur daar een der eerste autoriteiten in ons land, welke gebroken hebben met het stelsel van ontzien en eerbiedigen der private belangeD, ook waar die tot schromelijke misbruiken aanleiding geven. Terecht koestert het geen medeljjden met de eigenaars, die jaren lang uit hunne ellendige krotten onredelijk hooge winsten hebben getrokken, Maar daar werkt men tevens het bouwen van arbeiderswoningen iu de band om hun, die uit zulke krotten worden verjaagd, een onderkomen te verschaffen. Toch zijn al die afzonderlijke bemoeiingen in vele gemeenten niet voldoende. In Neder land is als algemeene maatregel dringend noodig een woningwet, waarbij bepaald wordl aan welke minimum eischen de woningen moeten voldoen. Zulk een rijkswet werkt uitstekend en kan ook meer nut stichten dau een gemeente verordening, omdat de handhaving ervan is opgedragen aan rijksambtenaren, die beter en zelfstandiger kunnen optreden en meer macht uitoefenen. Maar zoolang die niet bestaat, hebben de gemeentebesturen nog eene gewichtige taak te vervullen. Daarop wordt aan het slot van het rapport ook in het bijzonder gewezen. Veel kan door die besturen worden tot stand gebracht, indien over hen meer algemeen de geest van belangstelling in het vraagstuk vaardig wordt, welke enkele besturen onzer grootere ge meenten bezielt. „Gelukkig is er geen reden, te twijfelen aan de verdere verbreiding van dit besef aangaande het groote belang, dat ook de gemeenten hebben bij betere woningtoestan den. Waar in de laatste jaren zoo duidelijk is gebleken, dat verscheidene gemeentebe sturen met volhardende toewijding zich de zaak der volkshuisvesting aantrekken, daar zal dit goede voorbeeld zeker meer en meer Door zjjn beslist vasthouden aan wat hg voorstelde, heeft de heer Van Houten zgne zaak bg deze opposanten niet beter gemaakt. Men had gehoopt, dat de minister meer zou weten te transigeeren, dat hg zgne bondge- nooten van '94 beter in 't gevlei zou komen en ziedaar, bg Btaat vast op zgn stuk, hg neemt een uitdagende houding aan, bg zegt vierkant ongeneigd te zgn ingrgpende verandering, correctieven en wat dies meer zg, te dulden. Door een en ander lokt hg echter een deel der voormalige T&kkianen tot zich. Hoe heftiger de behoudsgezinden hem be stoken, des te verzoenenöer wordt de toon in bladen als de Middelburgsche en de (lib.) Ne derlander. En nu de grondwet bezwaarljjk meer in het debat kan komen, vormen zich allengs weer twee partgen: de voorstanders en de tegen standers eener ruime kiesrecht-uitbreiding. Daar zgn er velen, die zulk een uitbreiding in geen geval willen. Ddarom bestreden zg in 1894 T a k, daarom be9trgden zg thans Van Houten. De wapenen verschillen, alsook de namen, maar de zaak is au fond dezelfde. De kans bestaat echter, dat er ditmaal meer klaarheid zal zgn in den strgd en dat men niet opnieuw achter »constitutioneele bezwa ren" zgn afkeer van een aanmerkelijk ver groot kiezerscorps zal bunnen verbergen. {Centrum.) Avfondlsseme n< i-Rechtbanken De minister van justitie hefft zgn ant woord ingezonden op het voorloopig ver slag der Tweede kamer betreffende het wetsontwerp tot uitbreiding van het personeel bg Bommige rechtbanken. Het wetsvoorstel strekt niet rechtBtreeSB om het perBoneel de een of andere rechtbank met een bepaald getal te vermeerderen, zooals ten aanzien van de rechtbank te 's Gravenhage is geschied, maar om in het algemeen voor de rechtbanken der tweede klasse bet maximum van het aan tal rechters te brengen van 4 op 5, teneinde de mogeljjkheid t3 openen, indien bg eenige rechtbank van die klasse daartoe voldoende grond bestaat, het personeel tot op dat cjjfer nit te breiden. Ten aanzien van de rechtbanken te Breda en Roermond hoopt de minister bg de behan deling der Staatsbegroting voor bet volgende dienstjaar de gelegenheid te hebben de Kamer staat te stellen daaromtrent eene beslissing te nemen. De overtuiging omtrent de nood- :ake)jjkheid der uitbreiding van personeel voor evengenot-mde rechtbanken steunt op statistieke cjjers, welke door den minister worden mede gedeeld. Uit de gerechtelijke statistiek van 1894bljjkt dat de rechtbank te Breda met 904 en die te Rqermond met 617 strafzaken verre staat boven elke andere rechtbank der 2e klasse, terwjjl het aantal vonnissen, d. or haar gewezen na gehouden pleidooi of getuigenverhoor, mede dat van al hare zusteren overtreft. Door eene wij ziging van de bijzondere reglementen der beide rechtbanken kan het beoogde doel niet worden bereikt. Uitbreiding van do bevoegd heid der kantonrechters in burgerlgke zaken kan ernstige bezwaren hebben en het werk der rechtbanken vermoedelijk weinig verminderen. A T 1 E H, Het N. v. dDag ontving Zondag het vol gende telegram Lam boet verbrand en Senelop geslecht. 2 minderen gesneuveld en 12 gewond. Een gerucht verspreid door een blad, meer op reclame dan op betrouwbaarheid be dacht, dat Toekoe Oernar gevlucht zou zgn, is nog door niets bevestigd. De plaats, daarbjj genoemd, is onbekend; en bovendien, waar hg in Atjeh zit, is vrjj wel hetzelfde. De groote kwestie is hem onschadelijk te maken en ge vangen te nemen. De aan zgne in Atjeh bekomen wonden overleden 1. luit. der art. J. B. Zou, in 1862 geboren te 's Gravenhage, kreeg voor het Indische leger zjjne opleiding aan de Kon. Mil. Academie te Breda, welke bg den 8 Juli 1884, met eene benoeming tot 2. luit. bjj zgn wapen, verliet. Den 7 Nov. 1889 bevorderd tot 1. luit., werd hem in 1893 een tweejarig ver lof naar Nederland verleend, gedurende wel ken tjjd deze officier grootendeels tgdelgk werkzaam was aan de militaire afd. bg bet depart, van koloniën. Verleden jaar, ten tweeden male gehuwd zgn eerste echtgenoote was tjjdens zgn verblgf in de tropen overleden, den weduwnaar een zoon nalatende naar lndië teruggekeerd, werd luit. Zon geplaatst bg de krggsmacht in Atjeh, alwaar zich ook zgn oudste broeder, kapitein der genie, in dienst bevond. De wond, aan de gevolgen waarvan luit. Zon bezweek, werd hem toegebracht bg het hevig g8vechfc op den rechteroever der Atjehrivier, ter ontzetting der po3ten, waaraan vooral de artillerie een werkdadig aandeel heeft genomen. Luit. Zon stond bg zgn vrienden en ken nissen in Den Haag bekend als een jong en moedig officier en zou hoogstwaarschjjnljjk seeds dit jaar tot kapitein zgn bevorderd, daar hg nummer vgf op de rangljjst der offi cieren van zgn wapen was. Ook uit het tweede huwelijk laat hg een kind aan zgne nog jeugdige weduwe achter. Bg kon. besluit is aan mr A. P. E. H. gmans, op zgn verzoek, eervol ontslag ver leend als griffier bg het kantongerecht te Venlo. De gewone audiëntie van den minister van oorlog zal op Donderdag 7 Mei niet plaats Merweds de heer A. Minderhoud Lz. te Westkapelle. Gedurende de maand April zjjn 2323 aansluitingen door het centraalbuteau van het telephoonkantoor te Vlissingen tot stand gebracht. - Dgorburg.6#-wcth.vau Arnemuiu** is tot tjjdoljjk onderwijzeres aan de openbare lagere school aldaar benoemd mejuffrouw G. A. Giljam te Middelburg. .Vrjjdag werd te Oost- en West- Souburg eene raadsvergadering gehouden, welke hoofdzakelijk ten doel had herdenking van het 50-jarig onafgebroken lidmaatschap den gemeenteraad van den bjjna 86-jarigen wethouder J. de Witte. Na afdoening van eenige zaken nam de voorzitter het woord en herdacht wat door den jubilaris gedurende eene halve eeuw in het belang der gemeente met de meeste toe wijding is verricht, daarbjj er op wgzende, dat ook nu nog, niettegenstaande zgn hoogen leeffcjjd, zgn bjjstand op hoogen prjjs wordt CJIT STAD EN PROVINCIE Wjj herinneren hen, die recht hebben op bg woning der bijeenkomst, welke Donder dagavond vanwege Ons Huis in de groote Schuttershof zaal alhier' zal gehouden wor den, voor zoover zjj nog niet in het bezit zgn eener toegangskaart, dat die kosteloos bjj den concierge kan worden afgehaald. Het programma belooft een genotvollen avond en bestaat uit eenige zang- enmuziek- nommers, afgewisseld door letterkundige voor drachten en de vertooning van lichtbeelden. Een paar der zangnommers zullen worden uitgevoerd door het zangkoor van On* Huis, terwjjl voor de overige deelen van het program- zeer gunstig bekende dilettanten hunne ta lenten hebben beschikbaar gesteld. Door den minister van financiën zgn met ingang van den len Mei 1896 benoemd tot rjjksklerkten kantore van den ontvanger der dir. belastingen enz. te Vlissingen M. J. Hemmekam, ten kantore van den ont vanger der dir. bel. te Hansweert L. Pekelder en ter inspectie der dir. bal. enz. te Hansweert J. Krnjjthoff. Bg beschikking van den minister van Waterstaat is, bg de zee- en oeverwerken in Zeeland tot tgdelgk adjunct-ingenieur be noemd de civiel-ingenieur jhr A. Holmberg en tot buitengewoon opzichter bjj de uitvoe ring van krib- en baggerwerken op de Nieuwe De weinige jaren, die ik met n heb samen gewerkt, zeide spreker o. a., hebben mg n doen kennen als een vertegenwoordiger in den raad, die steeds uitmunt door humaniteit en welwillendheid en waarop de gemeente met recht trot8Ch mag zgn. Als herinnering aan dezen dag werd hem door den burgemeester namens hem, de leden van den raad en den secretaris een souvenir aangeboden in den vorm van een medaille met toepasselijke inscriptie, welk geschenk door den jubilaris in dank werd aanvaard. Te Woltaarfcsdjjk vergaderde Za terdag jl. de vereeniging Landbouw en Vee teelt. Na verloting van een drietal boekwerk jes besloot de vergadering aan het hoofdbe stuur der Maatschappij tot bevordering van Landbouw en Veeteelt in Zeeland weder een subsidie van t 50 voor den wintercursus in landbouwkunde te vragen voor het geval geen rijkssubsidie kan verkregen worden. Verder werd het verslag, door de commisie van toe zicht op den wintercursus aan genoemd hoofd bestuur en dat van den onderwjjzer betreffende den omvang en den aard van het onderwjjs ezen en de rekeping van den kunstmest stoffen-aankoop goedgekeurd. Het totaal der ontvangsten bedroeg f 3414,37s eu dat der uitgaven f 3412,31s; batig saldo alzoo f 2,06, Vrjjdagavond trad in de dorpsherberg te Noordgouwe de heer m- S. J. M. van Geuns uit Zierjkzee voor de leden der liberale kies- ereeniging en geïatroduceerden op, ten einde de circulaire met het programma der Liberale Unie nader toe te lichten. Na door den voorzitter ingeleid te zgn, gaf s heer Van Geuns allereerst de reden op, waarom bg met genoegen de uitnoodiging tot een optreden had aanvaard, zette daarna het doel uiteen van het bewuste programma en betoogde de wenscheljjkheid om juist nu in dezen kalmen tjjd die zaken te behandelen. Achtereenvolgens werden de op het program voorkomende uitbreiding van het kiesrecht, de regeling der gemeente-finaroiën, de leerplicht, het ambuchtsonderwjjs, de arbeiderswetgeving, het woningvraagstuk, de onteigeningswet, de arbeidsduur, de Zondagsrust, de verzekering tegen den ouden dag, de zorg voor de armen en het verwaarloosde kind, de middelen tot verbetering van den gedrukten toestand bg den landbouw en van de defensie door spreker op de hem eigene wjjze, d. i. met warme overtui ging, welsprekend en tevens bevatteljjk aan bevolen. Ten slotte spoorde bg aan, om steeds wakker te bljjven tegenover de tegenpartijen en uitte bg den wensch, dat alle liberalen weer spoedig onder één vaan mogen strgden, opdat o. a. het district Zierikzee steeds blgve een bolwerk der liberale partjj. De scheiding onder de liberalen achtte bg slechts een tjjdelgke. De overige punten van het programma bleven met opgaaf van redenen onbesproken. Natuurlgk werd hem de welverdiende dank der vergadering niet ontbonden. Jammer zegt onze berichtgever ten slotte dat deze niet talrgker bezocht was. In de Vrjjdag te Brninisse ge houden raadsvergadering werd het jaarverslag over 1895 aangeboden en de boofdeljjke omslag over 1896 vastgesteld op f 3000, ver deeld over 15 klassen en 289 aangeslagenen, waarvan de hoogste f 134.53 en de laagste f 3.11 7ï bedraagt. Men schrgft ons uit Biervliet: Aan de overvloedige uitzaaiing van suiker bieten is een groote scbaduwzjjde verbonden. Minstens een vgf en twintigtal arbeiders zgn nu, en het is reeds Mei, zonder werk. Waar vele landbouwers van 10 tot 25 ge meten suikerbieten zaaiden, waar zelfs van een landbouwhoeve 70 gemeten metditgeww

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1896 | | pagina 1