MIDDELRIIRGSCHE COURANT.
N°. 50.
1896.
Vrijdag
28 Februari.
139s Jaargang.
Deze courant verschijnt dage 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franoo p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer.
Middelburg 27 Febr. 8 u. vm. 32 gr., m. 12 u.
36 gr., av. 4 u. 36 gr. F. Verw. verand. wind.
IAdvertentiën voor het eerstvolgend
nummer moeten des middags vóór èém
uur aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel.'
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aan het bureau t 1
Agenten.
Te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW.
A. van Nieuwenh.üijzen.
Middelburg 27 Februari.
Kinderen en Scholen.
Wie hart heeft voor kinderen, wie liefde
gevoelt voor ons onderwijs zal zeker met be
langstelling kennis nemen van het zeer lezens
waardig opstel, in het Februari-nommer van
de Oida onder bovenstaanden titel verschenen.
Het is van de hand van mejuffrouw Ida
Heijermans.
Zij. wijst daarin op verschillende won de-
plekken, die ons onderwijs-systeem aankleven.
Wij kennen die bijna allen maar wij weten
evenzeer hoeveel moeite het kost om zelfs het
geringste middel aangewend te krijgen, dat
genezing brengen kan.
Het is daarom noodig dat er telkens en
telkens weêr de aandacht op gevestigd worde.
Want, al moge de schrijfster ook juichen
dat het „daghet in bet Oosten", het licht
is nog zoo flauw en de methodes zitten nog
zoo vastgeroestdat er naar onze meening
voor verheugen nog slechts luttel reden is.
Wij blijven nog altijd maar door denzelfden
slechten weg bewandelen.
»Aan den eenen kant hebben wjj te ljjden
onder overlading en overspanning, aan den
anderen kant zien wjj, dat vervlogen is als
kaf voor den wind, wat, ten koste van zooveel
moeite, tjjd en geld, geleerd en ingepompt
werd. Nu dat wg inzien, dat de beschaving
slechts voortgegeholpen kan worden door den
kende menschen, beginnen wg een beetje te
begrjjpen, dat er geen denkende wezens ge
vormd kunnen worden, alléén door het ingie
ten van kennis en wetenschap, door veelwe-
terjj. De scholen leveren echter kindéren af,
die niet het minste begrip van taal hebben, en
toch de doode taalregels uit het hoofd kunnen
opzeggenkinderen, die vlot de letters tot
gelezen en geschreven woord kunnen vormen,
zonder den zin te vatten, die in het eerste
ligt, of in Btaat te zjjn een gedachte in het
tweede uit te drukken. Wg begrgpen nu,
dat een kind goocheltoeren kan verrichten met
ontzagljjke getallen en toch niet in staat is
om een donkoefening te verrichten. Wg weten,
omdat een ieder zulke kinderen in zgn omge
ving heeft kunnen waarnemen, dat een Neder-
landsch kind zeggen kan, waar Yokohama ligt
en hoeveel inwoners het heeft, zonder te kun
nen vertellen van welke luchtstreek de wind
komt, die langs zgn gezicht strjjkt. Wg weten
nu, dat hetzelfde kind jaartallen kan opdreu
nen, zonder eenig begrip te hebben van de
omgeving, waarin het kind werkte en speelde
honderd jaar geleden. Wg zien nu, dat het
kind vertellen kan wat walvisch en dromme-
daris in het Fransch zgn, maar brabbelt, wan
neer het eens zou moeten zeggen, hoe tascb,
knikkers en verstoppertje-spelen in de vreemde
taal heeten. Wg weten nu dat een kind ge
leerd kan zgn zonder kennis te bezitten, zon
der iets waargenomen te hebben, zonder te
kunnen denken, omdat geheugenwerk menscb
noch menscbheid ooit verder gebracht heeft.
Wie niet uit zichzelf, of door anderen daarin
geleid, tot denken is gekomen, zal nooit zgn
eigen meester zgn, zal voor zich zelf nooit
leeren uitmaken, wat goed of kwaad is.
1) ELIAS
van
F. MENDELSSOHN—BARTHOLDY.
I.
Mendelssohn, die op twintigjarisen leeftjjd
Bach's Mattheus-passion ontdekte en haar,
onder zjjne leiding, tot uitvoering bracht,
schreef, naar het voorbeeld van dezen grooien
meester, twee bgbelsche oratoriumsPaulus
en Elias. Elias, een jaar vóór Mendelssohn's
dood geschreven, (hg stierf reeds op 38 jarigen
leeftgd) werd voor het eerst uitgevoerd op
het muziekfeest te Birmingham, den 26aten
Augustus 1846. Nog nooit, schrgft Mendelssohn
aan zjjnen broeder, »is een werk van mg bjj
eene eerste uitvoering zoo voortreffeljjk gegaan,
en met zooveel geestdrift door musici en pu
bliek aangehoord." Dit oratorium is het werk
van een man, wiens talent tot volle rgpheid
gekomen is. Hg beheerscht den vorm volkomen
deze is zuiver, afgerond, helder, symmetrisch.
Hg is geen hartstochtelgk romanticus als Schu
mann, die hevig doet ontroeren in zgn gemoed
is vrede, en zgne muziek is de spiegelvan zgn ge
moed. Fann y Mendelssohn, zgne zuster, teekent
hun vader met de volgende woorden»Het
karakteristieke in hem is het volkomen even-
Zie MiddMurgteke courant van 15 Maart 1895.
Doch op die kunst van leeren denken, leggen
zich nog maar zeer weinig scholen toe. Het
spreekt natuurljjk van zelf, dat de school niet
alles doen kan, maar wel kan zjj heel veel.
grjjpt diep in het leven van een kind in,
dat tot haar komt, wanneer het een bewust
leven gaat leiden, wanneer de wereld zich aan
zgn geestesblik gaat voordoen, als een groot
wonder, dat langzamerhand door waarnemen
en denken ontraadseld moet worden. Het kind
vraagt om in die kunBt van denken onderwe
zen te worden en men geeft antwoorden, op
die vraag volstrekt niet slaande. Want als
men denken leerde, dan vond het Bteeds uit
zichzelf, omdat het zou waarnemen, dus onder
zoeken, dus oordeelen. Die gulden les van
leeren oordeelen, waarnemen, wordt maar
zelden toegepast en dan nog dikwjjls verhas
peld en verdraaid. Denkonderwjjs gaat zeer
langzaam vooruit, omdat de onderwjjzer slechts
leidt en het kind vindthg gebruikt zgn
meerdere kennis en ontwikkeling alleen om
den weg voor het kind te effenen; hg komt
steeds proefondervindelijk tot een slotsom of
een waarheid. Indien nu alle scholen een
dergelgke onderwijsmethode volgden, dan zou
het onmogelijk zgn, dat kinderen van twaalf
en dertien jaren al praten konden over zaken,
waarover in de hoogste klasse van bjj na alle
lagere scholen gepraat wordt.
Wat is het dan toch, dat op de volksscholen
de onderwjjzers drjjft de kinderen met taal-,
reken-, aardrijkskunde en geschiedenisgeleerd
heid te plagen Wie kan het ten slotte
schelen of de jongen en bet meisje indertjjd
uit haarklovergen wjjs konden worden en om
konden springen met allerlei spitsvondigheden
en geleerdheden, wanneer het bljjkt dat die
oudleerling toch niet vermag te denken, van de
wereld rondom hem niets begrjjpt, omdat bjj
haar nooit leerde waarnemen, voor de wonderen
in de natuur toch geen oog heeft, omdat zgn
blik er nooit op gericht werd Voor de
volksschool kan de verklaring van de zucht
om het onderwjjs op te schroeven, slechts ge
zocht worden in gebrek aan inzicht, in mis
kenning van het doel der school, die alleen
moet dienen om de menschen te helpen eigen
kracht en aanleg te gebruiken.
Voor de andere lagere Bcholen zou de zucht
om het onderwgs te doen ontaarden in veel
weterij, misschien verklaard kunnen worden
uit het toelatingsexamen voor de middelbare
scholen."
Aldus mejuffrouw Heijermans, van wier
opstel wij niet meer zullen aanhalen om niet
te veel het verband te verbreken.
Men begrijpt daarvan nu de bedoeling en
strekking. De drilziekte, het overladings
systeem, het onnatuurlijke der huidige leer
methode worden ons geschetst in al hun
ellende.
Wie kent die nieten wie ergert er zich
niet aan
Ozekerer zijn, wij kennen ze van
nabij, inrichtingen, o. a. voor toekomstige
onderwijzers, waar de geest, die mejuffrouw
Heijermans als de goede predikt, heerscht,
waar men toont in te zien dat het aan
komt op denken en begrijpen, en ook vooral
op de zedelijke vorming der jeugd.
Die goede voorbeelden dienen met erken
telijkheid te worden aangehaaldmen moet
ze waardeeren, juist omdat zij nog zoo zeld
zaam zgn.
wicht zjjner hoedanigheden. Daaruit vloeit
voort eene voortdarende harmonie tusscben
gevoel en verstand," En deze woorden zjjD
geheel toepasselgk op den jongen Mendelssohn.
»Hjj is een heerljjk, een door God begenadigd
men8ch," schrgft Goethe van hem aan zgne
moeder. »Zend hem mg, opdat mjjn hart tot
rust kome, door hem te hooren." Ja, als eeE
tweede Daniël verdreef hg door zjjne gouden
harp zorgen en sombere droomen. Niet storm
achtig is zgne muziek, zg schuimt slechts
aan de oppervlakte innerlgke strjjd is hem
vreemd. Hg is geen hemelbestormer, zgne
muze schetst het liefst het Iiefljjfce, etherische.
Hg is groot als hjj de zoete lokstemmen der
natuurhet murmelen van het water, het
suizen van den wind, het spelen van het zon
licht schildert. Ook geene ruwheid vindt men
bjj hem, de kleinste detail-schildering is keurig
afgewerkt. Is bjj Schumann de inspiratie dieper
en dichterljjker, Mendelssohn is misschien
knapper artist. Daarbjj is hg een meester in
de behandeling van ieder instrumentin zgne
orkestmuziek weet bjj prachtige klankeffecten
te verkrjjgen, vooral in het teere genre.
In zgne vocale compositiessolo's en koren,
is het vooral zgn ernstig streven den zin der
woorden uit te drukken, zonder jacht op effect.
Maar over het geheel is het, zooals mejuf
frouw Heijermans zegtgevolg ook, zooals
zij later in haar opstel aantoont, van de wijze,
waarop onderwijzers en onderwijzeressen
worden gevormd, en van het gebrek aan
paedagogische kennis bij hen, aan wie wij
onze kinderen toevertrouwen.
En dan, het euvel valt ook verder, in
nog uitgebreider kring, waar te nemen.
Want de fouten, waarop de schrijfster
wijst, zijn niet alleen bij ons lager onder
wijs te zoeken.
Als die kinderen zoo gedrild zijn dat zij
waardig gekeurd worden voor een andere,
een hoogere school, dan begint het lieve
leven opnieuw.
Bij ons middelbaar, in een deel van ons
hooger onderwijs wordt er op dezelfde manier
te werk gegaan als mej Heijermans schetst.
De kinderen worden beschouwd als vergaar
bakken voor allerlei kennis. Wat verschil
lende leeraren, elk in zijn bijzonder vak,
hebben geleerd na jarenlange slndie, wordt
door hen op de jongelui als 't ware overge
plant. En vaak den goeden niet te na
gesprokea op de meest onpractische wijze,
omdat zij zeiven, komende van een hooge-
scbool, van lesgeven, van paedagogiek zoo
bitter weinig of vaak in het geheel niets
weten. Slechts enkelen is de takt om
onderwijs te geven geschonken; niet velen
hebben door bet lager het middelbaar onder
wijs bereikt. Te methodisch wordt er geleerd.
Die bekende grief, door mannen van den
ouden stempel zoo vaak tegen ons middel
baar onderwijs ingebracht, blijft nog steeds
van kracht.
Kinderen tot denkende, oordeelende wezens
te vormen, dat is het geheim, waarvan
in alle takken van onderwijs weinigen nog
de oplossing kennen.
Het meest geleerde wordt ingepompt, het
eenvoudige dikwijls over het hoofd gezien.
En de examen-manie helpt nog mee om
onze jeugd te bederven omdat daarbij meer
gevraagd wordt naar het tijdelijk weten en
kennen dan naar het degelijk begrijpen.
Om in deze tot een nieuwen, een beteren
tijd te geraken, den tijd, die volgens mej.
Ida Heijermans wellicht reeds aan het dagen
is, zal een hoop geleerdheid de school uit
moeten. Geleerdheid, veelweterij.
Waar de schrijfster voornamelijk het oog
heeft op de lagere scholen, daar meenden
wij ook in deze het meer uitgebreid, het
middelbaar en ook een deel van het hooger
onderwgs niet van schuld te mogen vrijpleiten.
Zwoegende en bijna bezwijkende onder
een stapel boeken jagende om zoo spoedig
mogelijk den eindpaal te bereiken, legt onze
jeugd, leggen onze jonge dochters en zonen
hun weg af.
Wanneer zal daaraan een eind komen
Als er minder ouders zijn, die bun kin
deren dwingen tot haast om de eerekroon
te behalen in dien wedstrijd van geleerdheid.
Als wat meer practische menschen, die
er niet minder bekwaam om zijn, het roer
van het onderwgs in handen hebben.
Als men breken gaat met het toenemend
IX.
De tekst van Elias is het bjj bel woord. *j
Het zgn losse schetsen, zonder dramatisch
verband, uit het leven van den profeet. Deze
wordt voorgesteld als de strenge priester, die
de afvalligen stratt, en als de vriend er
trooster van geloovigen en treurenden. Wg
«ien hem in den glans van den vertegenwoor
diger Gods op aarde, over natuurkrachten ge
biedend, maar ook als een mensch, onderworpen
aan de wisselingen van het menscheljjk lot,
vluchtend en verbannen in de woest jjn. Met
de hemelvaart van den profeet wordt de reeks
dezer tafreelen besloten.
Het oratorium begint direct, zonder eenige
inleiding, met de woorden van den profeet
Zoo waarachtig als de Heer, de God Israels
leeft, voor wiens aangezicht ik sta, zal deze
jaren geen dauw of regen zijn, tenzij dan
naar mijn woord. Deze dreigende, in d-mineui
gezongen, woorden brengen eene doffe span
ning teweeg, die wordt uitgedrukt in hei
instrumentaal gedeelte, dat onmiddeljjk volgt.
Pp. begint het thema, onrustig, in de diepe
tonen der bassen, als een angstig voorgevoel
dat zachtkens opkomt in de diepte van het
hart, dat stjjgt en grooter wordt, tot het zich
Zie Kretzschmar, Führtr.
examen-stelsel, waarbij de alleronmogelijkste
vragen vaak worden gedaan.
Als er wat meerderen bezield zijn met
den geest van mejuffrouw Ida Heijermans,
op wier opstel de aandacht te vestigen het
hoofddoel was van ons betoog.
UIT STAD EN PROVINCIE
Telkens en telkens weer moeten we,
wanneer het departement Middelburg van de
Maatschappij tot nut van Y algemeen eene
vergadering met dames uitschrijft, boekstaven
dat slechts enkele van de vele beschikbare
plaatsen in onze concertzaal bezet zgn. Een
twintig of dertigtal dames en een vjjf of zes
tal heeren vormen te samen meestal het au
ditorium.
Dat is niet bemoedigend voor hem of haar,
die optreedt en in den regel er veel werk
van maakt om zgn of haar gehoor te boeien.
Niet allen slagen daarin, maar zeker deed
dat Woensdag avond de heer W. H. HasBel-
bacb, die zgn te weinig talrjjk gehoor vergastte
op eene voordracht over humor, die in alle
opzichten een juweeltje heeten mocht.
Aan de hand van en met citaten uit onze
Nederland8che auteurs, schrjjvers en dichters,
deed hg uitkomen wat humor is, toonde hg
aan op welke wjjze de komische kracht van
het een en ander tot zgn recht komt en deed
hg het verschil in het oog vallen tusschen de
verschillende wjjzen, waarop de humor zich uit.
Was het bezoek aan de concertzaal niet
groot, vrjj wat grooter ofschoon ook al niet
zoo druk als anders was het aan het Schut
tershof, waar de vereenigde sociëteiten van
de schutterjj en de infanterie haar leden en
geintroduceerden eene soirée boden.
En wat van het nut waar is, mag ook hier
gezegd les absents aoaient tort.
Het programma toch kon de vergeljjking
met vroegere uitstekend doorstaan, al bestond
het slechts uit twee nommers.
De Schoonvader, bijjopel in drie bedrjjven,
inde; tgd door het tooneelgezelschap van de hee
ren De Vos en Yan Korlaar in onzen schouwburg
opgevoerd,vormde den hoofdschotel ;en al spreekt
het van zelf dat liefhebbers niet vergeleken
mogen worden bg tooneelspelerB van beroep,
toch mag het gezegd dat de vereenigde Socië
teiten over krachten beschikken, die de op
voering van een tooneelwerk als dit geniet
baar maken niet alleen, maar ook genot geven.
Wanneer men rekening houdt met de weinige
middelen, waarover men, wat decoratief betreft
in het Schuttershof beschikken kan, mag den
regisseur een woord van lof niet onthouden
voor de wjjze, waarop bg in het tweede bedrjjf
een tuin wiBt te improviseeren.
Allen, die medewerkten, niet het minst de
dames, verdienen lof voor hetgeen zg te zien
en te hooren gaven.
Een kleine vergissing volgde en ook dat
werd zeer goed gespeeld. l>e huzaar en de
familie Kaaskooper verdienen een eervolle ver
melding voor de wjjze, waarop zjj zeiden en
deden wat hunne rol voorschreef.
Een zeer geanimeerd hal beBloot den avond.
Met" ingang van 1 Maart a. is de con
ducteur der brievenmalen J. Verstelle, van
de ljjn VlissingenBreda, wegens uitbreiding
van personeel benoemd tot adsistent aan het
postkantoor te Middelburg.
De heer L. J. Roscam Abbing te Mid
delburg verwierf aan de kweekschool voor
uit in den wanhopigen kreet van het koor
Help, Heer, wilt gij ons dan vernietigen t
Hier geeft de overgang van het instrumentaal
gedeelte in den zang den kreet der ziel weer,
als de kracht van het gevoel deze tot uiting
dwingt. De oogst is mislukt, de zomer is
voorbij, en geene hulp is ons gekomen, klaagt
het volk op roerende, bjjna kinderijjk onschul
dige wjjze. Bjj de woordenWil dan de
Heer niet meer God zijn in Zionf wordt de
toon bitter, maar daarna zuchten weer klein
moedig enkele Btemmende bronnen zijn
verdroogd die Tiefe ist versieget) en de rivie
ren zijn droog geworden, de kleine kinderen
vragen om brood, en er is niemand die het
hun geeft. Dan stamelen zjj zacht te zamen,
eenstemmigHeer, verhoor ons gebed, en hoven
het koor zingen twee solostemmen het beroemde
klaaglied: Zion strekt de handen uit, en er
is niemand die haar troost.
De priester Obadjah vermaant hierop het
volk: boete te doen. Verscheurt uwe harten
en niet uwe kleederen, zingt hjj op strengen
toon, waarop bjj, in eene melodieuae aria de
bemoedigende woorden laat volgen Zoo gij
mij met geheel uw hart zoekt, zult gij mij
zeker vinden. In deze aria wordt op drama
tische wjjze de strjjd der ziel, die geen ruBt
kan vinden, voorgesteld. Ach, wist ik, hoe ik
machinisten te Amsterdam het diplom», afd.
suikerindustrie.
De mailboot Koningin Wilhelmina bracht
heden morgen te Vlissingen 10500 KG.
post, brieven en drukwerken aan. Dit ge
wicht, verdeeld over 461 zakken, is het grootste
dat tot heden werd vervoerd. Of er ook ge
schreven en gelezen wordt!
De heer A. Vermast, sedert 1886 parti
culier jachtopziener te N i s s e, is in geljjke
betrekking benoemd te Noordwjjk aan Zee.
In de Woensdag avond te Coigns-
plaat gehouden vergadering der afdeeling
Noord-Beveland door de Maatschappij tot Nut
van 'f Algemeen trad de heer J. Sturm, hoofd
der school te Cats, als spreker op.
Hjj herinnerde eraan, hoe het juist dertig
jaren geleden was, dat hjj als lid van '1 Nut
werd aangenomen. In korte trekken toekende
hjj de werkzaamheden, in dat tjjdBverloop ver
richt, herdacht hg de oprichters, den bloei en den
achteruitgang in dien tgd. Daarna droeg hjj
voorIndrukken op de boot en brieven naar
huis, van Van Zeggelen en Voor een paar
centen knoopjes. De heeren P. Beun en C.
N. van der Hejjden leverden nog eene bjjdrage.
Dezer dagen is door den directeur der
registratie en domeinen voor Zeeland en het
Westeljjk gedeelte van Noord-Brabant met
de heeren Hombach, gemachtigden van de
prinsen en hertogen d'Aremberg, leden van
den gemeenteraad van Clinge en verdere be
langhebbenden eene vergadering gehouden
over de indjjking van schorren in het ver
dronken land van Saeftinge. Men is nu tot
eene slotsom gekomen, zoodat thans eene be
slissing kan genomen worden omtrent de aan
besteding van de indjjking.
Dat dit een der grootste, zoo niet de grootste
indjjking is, welke tot heden in Zeeland werd
uitgevoerd, bljjkt wel uit het volgende
Omstreeks 600 hectaren schor toch zullen
daardoor worden binnengebracht, waarvan 500
ten bate van den staat.
Aan dit belangrjjk werk is ook verbonden
het verschaffen van een deugdelgke haven aan
Clinge en het verbinden van die gemeente door
middel van een harden weg met de haven.
Hoogst waarecbgnljjk zal die bedgking in
1897 tot stand komen.
Van groot belang is, wat wg uit goede bron
vernemen, dat de afwatering van den nieuw
te bedjjken polder geschieden zal door den
van Altsteinpolder.
Treurig ziet het er weer uit met de ha
ven van Philippine. In de laatste vjjf
dagen kon geen enkel vaartuig de haven
bereiken.
LANDBOUW.
Als een groote zeldzaamheid meldt men
onB dat bjj den landbouwer S. te G r jj p s-
kerke een koe aan drielingen, allen welge
schapen telgen, het leven Bchonk. Moederen
kroost zgn welvarend.
Het landbouw-comité heeft besloten, een
schrgven aan alle landbouwmaatschappgen te
richten, om vragen betrekkeijjk de tuberculosa
aan de orde te stellen.
De Veldpost, deelt het volgende middel
tegen klauwzeer mede, dat een harer lezers
proefondervindelijk gebleken is. Men wascht
den poot tweemaal daags met witte terpentjjn
gedurende 2 dagen, daarna met bruine teer
6 dagen acjitereen tweemaal daags. Na 8
dagen is de ziekte geweken. Het best is direct
er bg te zgn.
Hem vinden kon, klaagt de ziel in angstige
mineurtonen, waarop de profeet in het heldere
es majeur antwoordtZoo gij mij met geheel
uw hart zoekt (So ihr mich van ganzem
Herzen suchet). Maar de Heer ziet het niet,
Hij spot met ons, antwoordt het koor, op den
harden toon der wanhoop. Dreigend en somber
klinkt het thema met zgne karakteristieke
verminderde quinten op de woorden: De vloek
is over ons gekomen. Hij zal ons vervolgen,
tot Hij ons doodt, gilt het koor, waarna een
koraalachtig gezang klinkt, waarin de ideeën
van den Goddeljjken toorn en van de genade
nog eens tegenover elkaar gesteld worden. Met
eene breede en warme schildering der barm
hartigheid Und thue Barmherzigkeit an vielen
Tausenden) eindigt dit gedeelte.
Marie B. v. B.
Vergaderingen, Concerten enz*
■«dtfsikiug.
Zondag 1 Maart. Tooneel voorstelling Kolf'
baan 8 u.
Maandag2 Maart. Voordrachten NatuurK]
gezélschap Gebouw 8 u.
Dinsdag 3 Maart. Concert Zangvereeniging
Tot oefening en uitspan
ning. Schuttershof. 77»u
Donder d. 5 Maart. Voorstelling Joosten en
Poolman. Schouwb.VJt*'
