MIDDELRIRGSCHE COURANT.
N°. 23.
139° Jaargang.
1896.
Dinsdag
I"
28 Januari.
FEUILLETOi.
Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p., 2.-
Afzonderlijke nummers kosten 5 cent.
Thermometer.
Middelburg 27 Jan. 8 u. vm. 36 gr., m. 12 u.
42 gr., av. 4 u. 40 gr. F. Verw. Z. O. wind.
I ut
Advertentiën voor het eerstvolgend
a m m e r moeten des middags vóór
uur aan het bureau bezorgd zjjn.
Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en
Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel.
Groote letters naar de plaats die zij innemen.
Advertentiën bjj abonnement op voordeelige
voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis
aan het bureau te bekomen.
Agenten.
Te 's Gravenhagede Gebr. Bilikeaius te
Amsterdam: A. se La Mar Azn.
Middelburg 27 Januari.
De Standaard antwoordt met slechts enkele
woorden op ons betoog over Transvaal. Zaak-
rjjk behandelt de redactie de door ons gestelde
kwestie niet. Over de vraag ot zjj zich even
zeer voor de «Boers" zou interesseeren als
wglen Burgers nog aan bun hoofd stondover
de door ons veroordeelde taktiek van kolonisatie
en koloniën-beheer, rept de redactie met geen
enkel woord.
Zjj doet eenvoudig een greep uit onze beide
opstellen die in onze nommers van Zaterdag
18 en Donderdag 23 Januari een greep die
de hoofdzaak niet raakt.
Op die wjjze is polemiek voeren beslist on
mogelijk.
Zoolang dus de Standaard niet nader in
gaat op ons betoog, moeten wjj ons wel be
palen tot enkele opmerkingen tot slot van onze
redeneering over de jongste gebeurtenissen in
Transvaalen wjj zjjn daartoe te meer verplicht
omdat het Volksdagblad nogmaals eene ver
keerde uitlegging aan onze woorden geeft.
Wjj willen dus nog uitdrukkelijk erop wjj zen
dat wjj in waardeering voor de Transvaalscbe
Boers om hun jongste flinke houding voor
niemand onderdoen;
dat wjj den aanval van Jameson even verra-
deljjk vinden als ieder ander;
dat ons volk echter vroeger ook gestreden
heeft voor rechten, die het niet geschonken
werdenzoodat wjj van verre niet kunnen
oordeelen of de uitlanders geheel ongeljjk
hadden;
dat er voor ons volk geen aanleiding is zich
tegenover Engeland het harnas aan te trekken
en dat er op koloniaal gebied zooveel onge
rechtigheid gebeurt, dat elk volk wel eerst
eens de hand in eigen boezem mocht steken
vóór het een oordeel uitspreekt over een ander.
In het bg zonder nog aan het anti-revolution-
naire blad dit:
De redactie van de Standaard, aanhalende
onze bewering omtrent dr Kuyper en zjjne
vrienden, laat daarop volgen:
»Met éen zoo'n artikel is znlk een courant
voor een maand lang om zjjn redactioneele
«ere gebracht".
Die tirade getuigt van eene groote gevoe
ligheid, die ons echter niet verwondert.
Toch nemen wjj geen woord terug van het
geen wjj schreven. Dr Kuyper kent öf velen
van zjjn eigen volkje niet in hun doen en
latenöf hjj kent ze wèl, maar hg tracht de
zwakke zjj den van zjjn aanhangers te verbergen'
Dat is zjjn zaak.
Maar dit mag ons niet weerhouden de waar-
Wjj wijzen hierbij op de zeer lezenswaardige
Trantvaalteht brieven in het N. v. d, D.yooral op
'dien in het nommer van Maandag 27 Jan., waarin
onder afkeuring natuurlijk van het gepleegde verraad,
de houding der Transvaalsche regeering ook wordt
gelaakt.
heid te zeggen, al klinkt zjj hem en den zjjnen
wat hard in de ooren.
Ter wille van de billjjkheid willen wjj hier
nog aanhalen, wat omtrent de strekking van
het door ons aangevallen opstel Blaffen en
bijten door de redactie van de Standaard zelve
wordt gezegd
»Hoofddoel van ons opzettelijk omsluierd
hrjjven was zegt zjj een protest tegen
de valsche voorstelling, alsof door het telegram
van Duitschlands keizer het zedeljjb element
in het volkeren-recht reeds getriumfeerd had".
Op dit punt staan wjj in meening vrjj wel
naast elkaar.
Ten slotte dienen wjj een enkel woord te
richten tot de Opr. Haarl. Or., of liever tot
den bekwamen schrjjver van het «Overzicht der
pers -van den dag" in dat blad. Hg maakt
ons een verwjjt van de felheid, van den toon,
waarop wg schreven; en haalt daarbjj ook
eene uiting van De Vaderlanderwaarin
het wel Boheen, alsof aan ieder, die het ortho
doxe geloof der Transvaalsche Boeren niet
had, het recht ontzegd werd, om zjjn sympathie
voor de kloekheid en de worsteling van die
ons stamverwante mannen te uiten. Hg vindt
die uiting even vreemd als de felheid van de
Midd. Qrt. «Men kan, zegt hg, met dit blad
de houding onzer regeering goedkeuren, met
haar zelfs grieven tegen de Transvalere hebben,
zonder dat men daarom de sympathie voor hun
positie en hnn strjjd tegen de Engelsche
overweldiging verliest."
Ook hier weêr misverstand; al zjjn wg
dankbaar voor de aanhaling uit De Vaderlan
der, die ons in onze redeneering tegenover De
Standaard zoo sterk maakt.
Wjj moeten echter onzen Haarlemschen col-
ga nog even dit opmerken.
Onze sympathie voor die Transvalers is groot,
maar niet zoo groot, om in den blinde hen te
verheffen en hunne tekortkomingen tegen de
zg. «uitlanderB," waaraan zjj voor het grootste
deel den voorspoed, den bloei en den vooruit
gang van hun land te danken hebben, te ver
bloemen.
Het stuit ons tegen de borst dat er bg die
gansche beweging, welke enkelen op touw
zetten, weer zooveel onheilig vuur wordt ont
stoken. Dat, onder de leuze van diep gevoel
voor «recht en billjjkheid", men al het onrecht
wegcjjfert dat in Transvaal vroeger tegen
president Burgers en de zjjnen is en thanB
tegenover anderen wordt gepleegd uit kort-
•ichtigheid en eene bekrompen opvatting,
welke men hier verheerlijkt.
Wjj zien het immers duideljjk dat men in
>ze afgescheiden van hen die dit g
meenen grootendeels te doen heeft met
eene beweging voor geloofs- en handelsbelan
gen; en dat men altjjd het hardst roept om
recht en rechtvaardigheid, wanneer het een
ander volk geldt, maar in eigen kring en
tegenover eigen bezittingen nog zooveel te
kort komt in het toepassen dier beginselen.
EEN MILLIOENEN- DROOM.
TJit het Engelsch.
Dollar was huiswaarts gekeerd met het vaste
voornemen zjjn leermeester versterkende lek-
kernjj te bezorgen, maar helaas tot op dezen
dag had het hem aan geld ontbroken. Voort
aan zou zjjn oude vriend kip en Madera
hebben. Zjjne oogen werden vochtig toen hg
aan de zaligheid dacht om zjjn ouden leer
meester te gaan zeggen dat hg op 200 pond
'sjaars kon rekenen. En hoe kon hg
academievriend James Downing te hulp komen,
die een hopeloozen strjjd voerde tegen een
teringachtig gestel en eene zwakke gezondheid,
tegen de zorgen van 't huiseljjk leven en het
Tookerig Londensch klimaat, terwjjl een paai
winterB te Algiers hem zooveel goed zouden
doen. En hoeveel kleine doch onbetaalbare
dienBten kan een rjjk man zjjn vrienden
bewjjzen door b. v. een veelbelovenden zoon
te laten Btudeeren of in een ander opzicht
voort te helpen. Welk een ruim veld stond
hem open om zjjne welwillendheid te toonen.
Hg was geen jjdel man en overschatte
zichzelf niet, integendeel. De laatdunkend
heid der wereld had er hem toe geleid
sichzelf zeer laag te stellen. En toch had
de stille overtuiging dat de wereld hem
En als wg dan allerlei gewaagde adviezen
of vingerwjjzingen zien geven juist van eene
:jjde, die vrede moest prediken maar waarvan
altjjd en altjjd weer de wind waait, die geloofs
haat met zich voert, dan vinden wjj het plicht
daarop te wjjzen in duideijjke woordenal
staan wjj dan ook allet n, en al kunnen wjj
bet verwjjt van felheid i* k ongaaa.
verkeerd beoordeelde, meer zjjne omstandig
heden dan zjjn persoonlijkheid in aanmerking
nemende, 't Was eene streelende gedachte,
wie onzer heeft zjjne zwakke zjjde niet
dat men voortaan ook naar hem zou
luisteren en plaats voor hem zou maken, dat
hjj niet langer veronachtzaamd zou worden.
De eerwaarde heer Dollar dacht er met ge
noegen aan dat hg in 't vervolg, bg het
binnentreden eener gezelschapszaalzou wor
den opgemerkt. Het verschil tusschen een
millioennair en Niemand wordt in een
salon juist aangegeven. Wanneer de eerste
den drempel overschrjjdt, hoort men een licht
geritsel, zelfs het schoothondje der gastvrouw
kwispelstaart als bjj intuitie. Wanneer Niemand
binnenkomt ruischt het zjj den kleed der gast
vrouw niet, noch kwispelstaart haar schoot
hondje. Kleinigheden, zal men zeggen, en
dat zjjn ze inderdaad; maar geljjk de veld
muizen, door de boogpezen der Assyriërs door
te knagen, het den vjjand mogeljjk maakten
eene gemakkeljjke overwinning te behalen,
zoo kannen onbeduidende kwellingen en erger
nissen een mensch te gronde richten.
Met verrukking dacht hg er aan hoe hjj
nu aan zjjn verlangen om te reizen zou kun
nen voldoen en den classieken grond, die hem
als geleerde zooveel belang inboezemde, zou
betredenhoe de nachtegalen zou hooren
te Athene en het spoor van Horatius en zjjnen
vriend van Rome tot Brnndusium zon volgen-
Door den minister van oorlog is aan de
commissarissen der Koningin de volgende
missive verzonden
«Het komt somwjjlen voor, dat door milli-
tairen, die zich met verlof of permissie be
vinden in plaatsen, waar geen garnizoen
ligt, misbruik van hunne wapenen wordt ge
maakt.
Ik zou er prjjs op stellen, dat in zoodanige
gevallen door de betrokken burgemeesters
rechtstreeks aan het departement van oorlog
werd kennis gegeven van zulke misbruiken,
met vermelding van den naam en van het
korps van den betrokken militair en, zoo
mogeljjk onder mededeeling, of deze aan
leiding heeft gegeven tot het misbruiken
van zjjn wapen, dan wel of hjj tot dat feit
is geprovoceerd.
Ik veroorloof mg, de welwillende mede
werking van u in te roepen, opdat aan mjjn
verzoek, zooveel mogeljjk, worde voldaan.
Deze missive kan tevens een vingerwjjzing
zjjn voor de betrokken autoriteiten in gemeen
ten, waar veel garnizoen ligt, om ook tegen
dergelgke misbruiken krachtig op te treden.
ARMEIZOR».
Het aantal instellingen van weldadigheid
bedroeg in 1893 in het geheele land 5639, waar
door ondersteund werden 137.869 hoofden van
huisgezinnen en 64.229 eenloopende personen.
De genootschappen tot het verleenen van
hulp aan behoeftige kraamvrouwen verleenden
ondersteuning aan 4509 kraamvrouwen.
In de godshuizen werden 36.774 personen
verpleegd.
In of door de 10 instellingen tot werkver-
ichaffing aan behoeftigen, met daartoe inge
richte werkplaatsen, werd werk verschaft aan
1073 personen en door 5 instellingen met ge
ljjk doel doch zonder werkplaatsen, aan 2961
Aan de Tweede kamer is het wetsontwerp
ingediend tot bekrachtiging eener overeenkomst
met de Exploitatie-Mjj. betreffende het perso
neel, weleer in dienst bg de Ned. Rhjnsp.Mij.
Het strekt om te gemoet te komen aan de
grieven van dat voormalig personeel, welke
aanleiding gegeven hebben tot het bekende
onderzoek van een commissie. Vele grieven
zjjn reeds weggenomen. De meeste kunnen
slechts worden weggenomen door overgang van
dit personeel tot het gewone personeel van de
Exploitatiemaatschappjj.
Bg kon. besluit:
is aan K. Tjebbes, op zjjn daartoe gedaan
verzoek, eervol ontslag verleend als notaris te
Workum
benoemd tot notaris binnen het arr. Breda,
ter standplaats Zwaluwe, J. A. Vos, candidaat-
notari8 aldaar;
is benoemd tot ridder in de orde van den
Nederlandschen Leeuw mr T. H. de Meester,
administrateur der Generale Thesaurie bg het
departement van financiën
is benoemd voor den tjjd van vjjf jaren bjj
het pers. van den geneeak. dienst der land
macht, tot reserve-officier van gezondheid
kl. de heer G. H. Mulder, arts.
De gewone andientie van den minister van
oorlog zal op Donderdag a. niet plaats hebben.
Bljjbens eene bekendmaking, voorkomende
in den Belgischen Moniteur van 24 dezer, zal
het grenskantoor Achel (station) voortaan voor
den invoer van rundvee en schapen uit Neder
land zjjn opengesteld eiken Zaterdag van 10
uren 's morgens, in plaats van eiken Woensdag.
Welk een genot zou 't zjjn in den vreemde
door schildergen-museums te dwalen, in gon
dels te drjjven, de bekoorlijkste plekjes te
bezoeken en er zich niet al te spoedig van
te behoeven los te rakkenEn toen dacht
aan eene andere weelde. Hjj was een
boekenkenner bjj uitnemendheid en een groot
boekenliefhebber, maar hg had aan dezen
lust zoo weinig kunnen voldoen. Er waren
boeken, die hjj vurig verlangd had te bezitten
maar die, ofschoon niet bgzonder kostbaar, toch
boven zjjn bereik waren. En een slecht gebonden
boek was hem een ergernis. Hjj gaf veel om
mooie uitgaven en mooie banden. Het griefde
hem een groot auteur in een lossen, versleten
band te zien. Welk een genot zou 't zjjn aan die
vrienden van zoovele jaren te geven wat hue
toekwam I Homeras, Cervantes, Milton, Spen
cer zouden nu gebonden worden in dat blauw
marokgn met zgden voering dat hun zoo goed
zou staan. Hg geraakte in vervoering bjj 't
vooruitzicht van deze gedaanteverwisseling
zjjner bibliotheek die, hoe mooi ook, in een
vervallen toestand verkeerde uit louter gebrek
aan geld. Mogeljjk was niet éene gedachte
zoo opwekkend als deze. Als eenzaam ge
leerde, had hg meer omgang met de dooden
dan met de levenden gehad. De equipages,
de prachtige huizen, de parken zgner rjjke
vrienden had hjj hun nooit benjjd, maar be
geerd had hjj hunne bibliotheken, vooral die
der niet-lezenden. Want het moge gemakkelgk
Voor onderhoud van allerlei aard werd door
de gemeentebesturen en door de besturen der
onderscheidene instellingen van weldadigheid
in 1893 minstens uitgegeven f 13.985.099 tegen
f 14.323.402 in 1892.
De uitgaven voor het armbestuur, begrepen
stibsid'ën uit de gemeente-fondsen verstrekt
aan instellingen van weldadigheid, hebben
1893 orer het geheele rjjk bedragen
f 3 299.398.69Yj, zjjnde f 133.234.02Vj meer
dan in 1892.
Berekend naar het bevolkingscijfer hebben
de gemeenteljjke subsidiën aan de instellingen
van weldadigheid bedragen per hoofd in
provincieNoord-Brabant 9 cent, Gelderland
11 Va» Zuid-Holland 73, Noord-Holland f 1.097a,
Zeeland 53, Utrecht 34, Friesland f 2, Over-
jjsel 237a, Groningen f 1.30, Drente
Limburg 9 cent.
Wederlandscli (gymnastiek-Verbond.
Amsterdam, 26 Jan.
Dat verbond hield Zondag in Concordia alhier
zjjne jaarljjksche gewone vergadering onder lei
ding van den heer Karei Muller, die de nieuwe
bestuursleden: de heeren Z. D. van der Bilt
la Motthe van het gewest Zeeland, en mr
Van den Bosch van het Noordergewest te
Winschoten, aan de vergadering voorstelde.
De secretaris, de heer Th. Bakker, ving zjjn
jaarverslag aan met een woord van dank aan
de aftredende bestuurders, en gewaagde daarna
van hetgeen door het bestuur in het afgeloopen
jaar was verricht. De pogingen om de Bonds-
kas te stjjven hadden niet veel succes. Aan de
gedane uitnoodigingen daartoe werd voldaan
door de toetreding van slechts 25 ondersteu
nende leden en 9 begunstigers. Toch is de
toename van het getal leden met 464 wellicht
,e aan de bemoeiingen van het bestuur te
danken.
Het Noor der -Gewest telde 17 gewone,
1 buiteng., 297 werkende, totaal 690 leden
het Middden - Gewest17 gewone, 357
werkende, totaal 1013 ledenhet Z u i d e r-
Gewest: 9 gewone, 145 werkende, totaal 250
inZeeland: 7 gewone, 125 werkende,
totaal 478 ledenZuid-Holland: 21 ge
wone, 1 buiteng., 519 werkende, totaal 1084
ledenNoord-Holland: 42gewone, 1061
werkende, totaal 2668 leden.
Voorts telde het Verbond 8 eereleden, 72
ondersteunende leden, 9 begunstigers. Totaal
generaal 113 gewone leden, 2504 werkende,
zamen 6272 leden. Vooruitgang alzoo van
vereenigingen of 92 werkende leden, totaal
met 468 leden.
De penningmeester, de heer P. C. Adrian,
bracht een tameljjk gunstig jaarverslag uit.
Het nadeelig saldo over 1894 ad 120 was
niet alleen ingehaald, maar de kas had nog
batig saldo van 11.74. De begrooting
voor dit jaar werd geraamd in ontvangst en
uitgaaf op f 1800, met f 220 vermoedeljjk
batig saldo.
Besloten werd de volgende jaarvergadering
weder in Amsterdam te houden.
Groningen werd aangewezen als plaats voor
het 17e Bondsfeest, voornameljjk daar de be
sturen der vereenigingen Sparta en Bruno
schrifteljjk hadden bericht, dat niet alleen het
stedeljjk bestuur en vele vermogende particu
lieren hun zedeljjken steun hadden toegezegd,
maar dat thans reeds een waarborgfonds van
f 2230 bjjeen was.
Uit de inmiddels gehouden verkiezing voor
een bestuurslid, wegens periodieke aftreding,
bleek dat de heer K. Muller met groote meer
derheid van stemmen was herkozen, die zich
de herbenoeming liet welgevallen. Hiermede
waren de hnishoadeljjke aangelegenheden af
gehandeld.
Een voorstel van Olympia ('s Gravenhage)
om het eere-lidmaatschap in gewestelijke
afdeelingen te kunnen aanbieden aan hen,
die zich verdienstelgk hadden gemaakt, werd
verworpen, na de opmerking door den
voorzitter, dat dit in strjjd zou zjjn met de
organisatie van het Verbond, waarin de gewes
ten niet als zelfstandige lichamen, maar als
onderdeelen van het geheel worden beschouwd.
Een kwestie over een stuk in het orgaan,
waarop geen repliek was toegestaan, gaf tot
uitvoerige, dikwjjls minder aangename dis
cussie aanleiding, en eindigde met de aan
neming eener motie-Rotterdam, waarin leed
wezen werd betuigd over het gebeurde.
Bg de rondvraag werd nog de wensoh te
kennen gegeven, om ook volksfeesten te Gro
ningen te orgauiseeren. Daarvoor wordt reeds
gewerkt, zeide een afgevaardigde.
De wensch om in het kroningsjaar een
groote BondBbetooging te honden vond van
verschillende zgden ondersteuning, en zal door
het bestaur overwogen worden.
Enkele leden kwamen op tegen de veroor
deeling van de gymnastiek door de lezingen
en geschriften van den luit.-kolonel Van
Schermbeek en kol. Van Dam van Isselt, in
hun pleidooien voor het reservekader.
Het bestuur zal den geschikten tjjd afwach
ten om hiertegen op te komen.
Nadat een debat, naar aanleiding van de
klacht des heeren Van Aken over de minach
ting, welke hoofdofficieren over gymnastiek
aan den dag leggen, met een motie van afkeu
ring daarover was geëindigd, werd de vergade
ring te ongeveer half vjjf gesloten. Zjj werd
voor een deel bjjgewoond door het eere-lid
prof. mr D. Josephus Jitta.
zjjn te preeken over Béranger's tekst«Zien
is bezitten", er ligt meer practische wjjsheid
in Fouchston's gezegde »'t Is niet veel, maar
is 'tmjjne." In zjjn jjver nam mr Dollar
zjjn opschrjjfboekje en begon zjjne lievelings
boeken te noteeren. Terwjjl hjj bezig waB den
sn naam na den anderen aan te stippen
werd de deur geopend met eene plechtigheid,
waarmee alleen het ééne gewichtige nieuws
kon worden aangekondigd. Het hart van
nieuwen millionnair stond stil. Een der
neesheeren, die den zieke hadden behandeld,
kwam binnen. Hg zag den heer Dollar onder
zoekend aan en bleef staan. Toen zei hjj lang
zaam op een toon die onmogeljjk misverstaan
kon worden«Eene buitengewone, bjjna won
dervolle verandering heeft plaats gehad. Mjjn
patient geeft teekenen van terugkeerend leven
en bewustzjjn; voor 't oogen blik is't gevaar
voorbjj."
Hjj scheen antwoord te verwachten en zjjn
toehoorder had er geen te geven. Hjj voi
er bg«In een ziektegeval als dit komen
zulke veranderingen zeldzaam voor; in mjjne
practjjk heb ik maar een- of tweemaal zulk
eene miraculeuse beterschap beleefd, maar nooit
zoo verbazend als deze."
't Was of hjj eene verontschuldiging zocht
voor het leven, dat aldaar aan den dood was
ontworsteld. Maar deze verontschuldiging was
onnoodig. De zelfbeheersching van den onder-
wjjzer kwam hem hier uitnemend te stade.
Kunst en Letteren.
De Wereldkroniek, een geïllustreerd
weekblad dat, in tegenstelling van andere
bladen, uitmunt in het behandelen van onder
werpen van actueel belang, bevat in zjjn jong
ste nommer weer tal van goede gravures, en
een zeer onderhoudenden tekst.
Te Londen is overleden de bekende En
gelsche schilder sir Frederick Leighton Bart,
sedert 1 Januari 11. lord Leighton. De
De ironie der omstandigheden voegde slechts
gevoeligen slag te meer aan zjjn leven
toe. Hg glimlachte «enigszins bitter, maar
antwoordde met vaste stem, zonder dat zjjne
gelaatstrekken eenige verandering ondergingen:
«Dan bestaat er geene reden om mjjn verbljjf
te rekken; met den volgenden trein keer ik
huiswaarts."
«Uwe beroepsbezigheden leggen onge
twijfeld beslag op n," zei de geneesheer, en
daar er niets meer te zeggen was ging hjj
heen, den heer Dollar aanradend vóór zjjn
vertrek een kop warme koffie te vragen«De
geheele huishouding is in rep en roer," zei
bjj«en wat hebben de menschen een haast
om ons te begravenik heb reeds een half
dozjjn ondernemers van begrafenissen moeten
wegzenden."
De koude winterdag was aangebroken toen
de heer Dollar het station binnenging, dat hjj
nauweljjks vier en twintig uur geleden had
verlaten. Met schrilc bemerkte hg, toen men
hem om zjjn kaartje vroeg, dat hjj 't niet meer
bad. Toen glimlachte hg wederom bitter.
Hjj had de helft van zjjn retour-biljet in 't
vnur geworpen, daar het voor een millionnair
niet stond derde klasse te reizen. Zoo keerde
de eerwaarde heer John Humphrey Dollar tot
zjjn moeitevol leven en zjjne ongebonden
boeken terug. En de krachtige zestiger huwde
eene jonge vrouw. Een jaar later werd den
rjjken man een zoon en erfgenaam geboren en
