MIDDELBIRGSCHE COURANT. 138® Jaargang. Maandag 23 December. BUITENLAND. N°. 302. 1895. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k smet uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs, per kwartaal, zoowel voor Middelburg als voor alle plaatsen in Nederland franco p.p.,/2. Afzonderlijke nummers kosten 5 cent. Thermometer. g Advertentiën voor het eerstvolgend Middelburg 21 Oec. 8 u. vm. 87 gr., m. 12 u. I nummer moeten des middags vóór ééa 43 gr., av. 4 u. 42 gr. F. Yerw. verand. wind. uur aan het bureau bezorgd zgn. Advertentiën20 cent per regel. Geboorte- dood- en alle andere familieberichten en Dankbetuigingen van 17 regels 1.50; elke regel meer 20 cent, Reclames 40 cent per regel. Groote letters naar de plaats die zij innemen. Advertentiën bg abonnement op voordeelige voorwaarden. Prospectussen daarvan zjjn gratis aan het bureau te bekomen. IfeDten. Te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van NÏEUWENHÜIJZEN. Bjj deze oomrant behoort een Bijvoegsel- Woensdag en IBonderdaig a., de helde Kerstdagen,verschijnt de M i d- delburgache Courant niet. De politieke toestand. Onder dezen titel heeft mr M. W. F. Trenb, redacteur van het Sociaal weekblad een viertal opstellen geschreven over den toestand, waarin wij ons thans op staatkundig gebied bevindeD. In het laatste daarvan, opgenomen in het jongste nommer van genoemd weekblad, schrijft hij voornamelijk over de kansen van het ontwerp-kieswet van den minister Van Houten en de houding, door de demo craten daartegenover aan te nemen. Voor hen is, zoo schrijft bij, de vraag: of dat ontwerp aangenomen dan wel verwor pen behoort te worden, geen beginsel-kwestie maar een vraag van taktiek. Ware mr Trenb en zijne psrtijgeaootea sterk genoeg om eene kiesrechtregeling d la minister Tak van Poortvliet door te drijven, de zaak ware gemakkelijk, en over de te volgen gedrags lijn zon geen verschil van gevoelen zijn. Nu wel. De voorstanders van het ontwerp der vorige regeering zijn te gering; zij kannen alleen meehelpen om de nu voor gestelde regeling te doen aannemen of ver werpen. Het is ook mogelijk dat, trots hunne oppositie, de heer Van Houten met zijn ontwerp zegeviert. Voor de democraten zeiven acht de heer Treub het beter dat zij in elk geval zich er tegen verzetten. De conservatieven zullen, bij aanneming ervan, den hoogsten lof zingen van zichzelven, en bij de verkiezin gen in 1897 de beste kans hebben. Want de democraten zullen met de dan tot stand gekomen regeling niet kunnen stilzitten; zij moeten, al hielpen zij het ontwerp wet worden, blijven aandringen op nog meerdere uitbreiding van het kiesrecht. „Eerst finale kiesrechtregeling, daarnü sociale hervormingen. Hunne leuze kan geen andere zijn." »Maar de conservatieven zullen zoo schrgft mr Treub niet nalaten hunnerzijds die houding te critiseeren Kiezers, past op uwe neuzenzoo zal het van hunne zjjde luiden de vooruitstrevenden weten bljjk- baar niet wat ze willengroote sociale her vormingen worden u voorgespiegeld. in het verre verschietmaar vooreerst zult gjj er niets van zienwant het meest belangrijke voor de democraten is, dat zg de kieswet, die zjj zeiven hebben helpen tot stand brengen, zoo spoedig mogeljjk omverwerpen. Vóór alles moet door hen heden worden ongedaan gemaakt, wat zjj zeiven gisteren hielpen tot stand brengen; daaraan kunt gjj den ernst der democraten herkennen.1' »Wat de c'emocraten, indien de conservatie ven aldus spreken en in dien geest zullen zjj spreken daarop zullen antwoorden, weet ik nietmaar wel weet ik dat, wat zjj ook antwoorden, de eenvoudigen van geest en verreweg de meerderheid der kiezers zjjn eenvoudigen van geest het met de conser vatieven zullen eens zjjnwat men gisteren mede tot stand bracht, mag men heden niet zóo ver van zich afwerpen, dat men weigert door te werken, zoolang het in stand bljjft. Wanneer de voorstanders der capitulatie het pleit winnen en de linker zjj de haar stem aan het ontwerp-Van Houten geeft, zullen bjj de eerstkomende kiesrecht-campagne de conser vatieven le beau röle hebben en de democra ten öf wel hun beginsel moeten verzaken en de finale kiesrechtregeling moeten achterstel len bjj de sociale hervormingen öf wel in scheeve positie komen te staan, welke zjj ten hoogste tegenover doorknede politici zullen kunnen verklaren en rechtvaardigen maar de doorknede politici zullen wel niet de meer derheid van het nieuwe kiezerskorps uitmaken.' Zuiverder wordt dus de positie van de voor standers van het meest uitgebreide kiesrecht wanneer het ontwerp-Van-Houten zonder hun hulp wet wordt. Maar tevens wordt die ook veel eenvoudiger en in de oogen van het groote publiek veel eerlijker. „Ieder zal het dan begrijpen, dat zij aan sturen op de omverwerping eener wet, waar van zij de totstandkoming hebben bestreden. Het eerste punt op bun verkiezingsprogram krijgt dan een gansch ander aanzien. Zij staan alsdan niet bloot aan het verwijt van wispelturigheid en gebrek aan ernst. Heel iets anders is het beden te slechten wat gisteren tegen onzen .vil werd opgericht, dan heden te sloopen wat men gisteren zelf hielp opbouwen." Nu zijn er, men weet het onder de tegenstanders van het ontwerp-Van HouteD, zooals wij, die willen meewerken om het te doen aannemen, mits gewijzigd, omdat zij bij verwerping vreezen voor eene echroroe- verwarring. Dit bezwaar gevoelt de heer Treub. Men mag" zoo schrgft hjj het land niet lichtvaardig brengen in een toestand van verwarring, en zwaar is de verantwoordelijk heid, welke men op zich laadt, als men daar toe willens en wetens medewerkt. Toch ben ik overtuigd dat ook zelfs dit te duchten ge volg van de hier aanbevolen gedragsljjn voor het land minder nadeelig zal zjjn, dan het brengen der vooruitstrevenden in een scheeve positie. »Zeker, wanneer de regeering valt op de kieswet, zal de verwarring eer grooter dan kleiner worden. Maar aan wie de schuld Toch niet aan onB, democraten. Kunnen wjj verantwoordelijk worden gesteld voor eene verwarring die wjj voorspelden, voor het ge val de kiezers ons niet volgden Kan men het ons ten kwade duiden dat wjj ons stand punt niet verlaten, ten einde den conserva tieven het regeeren mogeljjk te maken Dat zou toch al te dwaas zjjn. »De regeering is eene anti-democratische als zoodanig is zjj tengevolge van den stem busstrijd van 1894 opgetredenals zoodanig heeft zjj zich te handhaven. Kan zjj geen meerderheid verkrjjgen onder hare geestver wanten, welke verplichting zou er dan op de vooruitstrevenden, op de voorstanders der so ciale hervorming kunnen rusten, haar die meer derheid met opoffering van eigen standpunt en ten koste van eigen kracht te verschaffen? »De partjj der sociale hervorming is nog in haar prilste jeugd; zjj is nog niet eens be hoorlijk gevormd evenmin onder de liberalen als onder de anti-revolutionairendoor reeds bjj haar eerste daden den indruk te geven van besluiteloosheid, zal zjj voor jaren den invloed verspelen dien zjj ban hebben, wanneer zjj den indruk weet te vestigen van een vast besef omtrent den te volgen weg. Kracht wekt ontzag, besluiteloosheid wantrouwen. De lin- kerzjjde make zich geen illusie; wanneer zjj, om eigen verantwoordelijkheid te verminderen" of te ontwjjken, de hand reikt aan haar legen- partjj, moge zjj voor zich zelve overtuigd zjjn dit te doen om voortgang in de zaken te brengen het groote publiek daarbniten zal er zwakheid in zien en de geschiedenis zal waarscbjjnljjk dit oordeel onderschreven. »Wie niet gelooft in de toekomst van de party der sociale hervorming wie meent dat het er slechts om gaat welke der tegenwoor dige staatkundige partgen voor een jaar of wat de meerderheid zal hebben, ban vrg voor het ontwerp-Van Houten stemmen, al gaat het hem niet ver genoeg. Voor hem is het een kwestie van ondergeschikt belang. Maar wie in de party der sociale hervorming de party der toekomst ziet, welke wellicht, na nog menige teleurstelling en zeker met menige tusschenpooze van opflikkering van het conservatisme, voor langen tgd aan den gang van zaken in het staatsbestuur de leiding zal hebben te geven, wake er voor dat men aan die party niet voor de voeten kan werpen, dat een barer eerste daden is geweest het prgageven van eigen standpunt ter wille van een klein en boven dien ook zeer onzeker resultaat. »Maar zal dan de val van het ministerie, by verwerping der kieswet, niet voor jaren ver traging geven Het is de gewone bewering, die men tegenwoordig baast dagelgks kan hooren, maar waarvoor men te vergeefs naar argumenten zoekt. Met of zonder nieuwe kieswet zal er in 1897 eene algemeei kiezing zgnin het eene geval ten hoogste een paar maanden vroeger dan in bet andereZónder de nieuwe kieswet zal de linkerzgde bg den strgd le beau röle heb ben en zal van hare zgde bg den verkiezing stijd den kiezers bunnen voorgehouden wor den, dat de steun welken zjj in 1894 aan de conservatieven gaven, tot niets heeft geleid dan wat daarvan dezerzgds werd voorspeld. »In 1894 stonden de conservatieven en democraten vrgwel gelgb. Dat de conserv tieven de zege behaaldeD, was het gevolg van bgkomende omstandigheden, deels omdat zg beweerden kiesrechtuitbreiding evenzeer willen als de linkerzgde en beter in staat te zgn haar te geven, deels omdat zg hemel en aarde bewogen om de kiezers te doen ge- looven dat het ontwerp-Tab een revolutionaire daad was, waardoor de grondwet werd op zgde gesteld, deels omdat zg den strgd wisten af te brengen van zgn eigenlgk terrein en het wisten voor te stellen als gold het een uit spraak te geven omtrent de vraag of de toen malige minister al dan niet duidelgk genoeg had te kennen gegeven dat bet befaamde amendement-De Megier onaannemelgk was, of, anderB gezegd, er de hamer al dan niet had laten inloopen. Wordt de strgd opnieuw gestreden, dan zal ten minste de helft van de wapenen, welke de conservatieven destgds uit bun arsenaal haalden, niet bruikbaar zgn. Wetende democraten zich er voor te wachten, den conservatieven door eene onbesliste houding nieuwe wapenen in de hand te duwen van dezelfde soort als die, welke zg getoond hebben zoo meesterlgk te kunnen hanteeren, dan zal, al wordt de strgd opnieuw met hetzelfde kiezerscorps gestreden, de posi tie van de conservatieven veel ongunsti ger, die van de democraten veel voordeeli- ger zgn. Met recht zullen de democraten aan de conservatieven dan kunnen tegen werpen dat zg niet in staat zgn gebleken de belofte, in 1894 bg de stembus afgelegd, te vervullen. En wanneer de conservatieven daartegen mochten willen aanvoeren»dat ligt aan u zeiven, gg hebt ons niet willen helpen," dan zal het afdoende antwoord daarop luiden »wat gg beloofdet, moest gg zonder onze hulp geventoen gg uwe belofte deedt, hebt gg op die hulp niet gerekend en hebt gg de vervulling daarvan van die hulp niet afhankelgk gemaakt; dat gg zgt te kort geschoten, kunt gg ons niet wgten, het is een gevolg van gebrek aan kracht bg u zeiven." Wanneer de democraten er voor zorgen dat zg bg den verkiezingstrgd in 1897 aldus kun nen spreken, is de kans groot dat de uitslag een andere zgn zal dan in 1894. Wanneer daarentegen in 1897 zal moeten worden gestre den voor omverwerping van hetgeen de linker zgde in 1896 zelve mede-oprichtte, zal de po sitie der conservatieven nog gunstiger, die der democraten nog onvoordeeliger wezen dan in 1 en staat te vreezen dat de uitslag eer slechter dan beter zal zgn." Mr Trenb kooit tot aleée ecnelusiè: „Tenzij door ingrijpende amendementen het ontwerp-Van Houten zoodanig worde verruimd, dat het verschil tusschen zijn stelsel en het stelsel-Tak, wegens de laagte der gestelde positieve kenteekenen, zijn praktische beteekenis verliest en het kies recht-Van Houten een finaal karakter krijgt; tenzij m. a. w. het kiesrecht-Van Houten zoodanige veranderingen onderga, dat de democraten er zich, zoolang wij onder de tegenwoordige grondwet leven, bij kunnen neerleggen en na de invoering ervan ter stond op het ter hand nemen van onder werpen van sociale wetgeving kunnen aan sturen tenzij deze onwaarschijnlijke voorwaarde worde vervuld, is het aanhangige kiesrecht-ontwerp voor de voorstanders der finale kiesrechtregeling onaannemelgk uit tactisch niet minder dan uit principieel oogpunt." Laat ons hopen dat deze voorwaarde niet zoo onwaarschijnlijk blijkt als mr Treub dit voorstelt. Zijn betoog, hoe veel juists en waars het bevat, heeft ons niet overtuigd dat 's lands belang gediend wordt door eene houding der democraten als hij die voorstelt. En dat gaat toch boven het belang, van welke partij ook. Wij blijven dus van meening, door ons in ons nommer van 28 Nov. ontvouwd, dat de leuze van hen, die, hoewel lang niet met ngenomenheid, zich aan den arbeid zulleD zetten om aan de hand van het ontwerp-Van Houten eene behoorlijke kieswetherziei en kiesrecbtuitbreiding in het leven te roe pen, moet blijvenhoe verder hoe beter. kl., de luit. t/z 2e kl. J. P. Guepin en P. H. in Voorthuyzen. Blgkens een telegram van den gouverneur- generaal van NederlandBch-Indië van 20 dezer, wordt de gouvernements-koffieoogst op Java voor dit jaar thans geraamd op 322.800 pikols. Middelburg 21 December. Bg kon. besluit: is aan A, J. Torley Duwel,op zgn verzoek met ingang van 1 Januari 1896, eervol ontslag verleend als commissaris van politie te Rotter dam is benoemd tot leeraar aan de Rgksland- bouwschool te Wageningen, en directeur van de afdeeling tuinbouwschool dier Rgksland- bouwsohool, dr J. Th. Cattie, leeraar aan de hoogere burgerschool te Arnhem; is de kapitein-luit. t/z M. J. P. Westveer op pensioen gesteld ad f 1800 'sjaars en eene verhooging van f 975 'sjaars; en zgn bevorderdtot kapitein t/z, de kapit.- luiti t/z W. M. J. Visseren tot luit. t/z 1ste Kunst en JUetteren. Nog niet heel lang geleden had een onzer stadgenooten de welwillendheid om zgn mede burgers in de gelegenheid te stellen kennis te nemen van een verzameling kunstwerken, die hier ter stede te voren nooit gezien was. Het publiek betoonde dan ook zgn groote erkentelgkheid voor deze vrggevigheidtrou wens, m3g het reeds een voorrecht heeten in het bezit van iets bezienswaardigs te zgn, dubbel aangenaam iB het voor den eigenaar, wanneer hg anderen in het genot van de be schouwing ban doen deelen. Op dit gebied bebben wg, Middelburgers, een bengdens- waardige ondervinding, zoo bg tentoonstellin gen van schildergen, aquarellen, prent- en plaatwerken en thans weder van affiches- Wie verzamelt nu affiches, dat wil zeggen reclame-platen voor aanplakborden heeft menigeen in den beginne zich schouderop halend afgevraagd. Maar die twgtelaar is vierkant bekeerd geworden, toen hg zich ge plaatst zag voor een verzameling afbeeldingen, die in allerlei vorm van kunst, van nieuwe kunstuiting en richting sprakenen van nabg kennis kon maken met de fraaie scheppingen van Cheret, Steinlen, Meutier, Andreas, Mücha, Dndley-Hardy, Truchet en zoo veel andere beroemdheden op dit gebied. In Maart 11. is over zoo'n tentoonstelling van fiohes door ons uitvoerig geschreven, zoodat wg bgna kunnen volstaan met de eenvoudige mededeeling dat thans wederom, eveneens door den heer Henri Tak, zulk een expositie in de kunstzaal van het Schuttershof gehouden zal worden, waartoe van Maandag 23 Dec. af leden en begunstigers van het kunstmuseum de middaguren worden uitgenoodigd, en bezichtiging waarvan ook het publiek tegen geringe entrée in de gelegenheid wordt gesteld. Wat hier thanB bgeengebracht is, heeft in onze oogen nog veel me« kunstwaarde dan hetgeen de vorige maal is tentoongesteldhier heeft men blgkbaar gezift en het allerbeste te zien gegeven wat er was, of juister water bestaat. De grootste meesters schromen niet om hunne talenten te wgden aan deze eigen aardige en zeer moeilgke kunst. Onderwerp, teekening en klenr zgn bg de behandeling vaak zoo tot éen geheel verwerkt, dat men alleen oog voor het kunstwerk heeft en de aanleiding tot de schepping van het gewrocht geheel op den achtergrond gedrongen wordt. Hoe kan dit ook andera, als artisten als Puvis de Cbavannes, Mesdag, Bauer en zooveel an deren het niet beneden zich achten om hun talenten aan dergelgke doeleinden te wgdenl Dat deze kunst weer gansch andere eischen stelt dan de gewone sohilder- of teekenkunst kan juist een vergelgking der verschillende reprodnctiën duidelgk maken. Er zgn bg voorbeeld verscheidene affiches, die betrekking hebben op het onlangs te Pargs gevierde Centenair e de la lithographie en van de gehouden Salon du cent van de hand van verschillende kunstenaars; er zgn re clame-platen in allerlei vorm voor het mo derne voertuig, het rgwiel; er zgn ja nog zooveel wonderfraaie afbeeldingen dat wg aan een opsomming en aanwgzing ons niet willen wagenwg zouden het programma dienen af te schrgven. Het leeuwendeel der geëxposeerde platen is van Franschen oorsprong, maar ook Engel sche, Amerikaansche, Belgische, Hollandsche, ja eind-18e-eeuw8che kunst is er vertegen woordigd. Wie deze eigenaardige tentoonstelling gaat bezichtigen, verzuime ook niet kennis te nemen van enkele over het onderwerp handelende werken, die mede aanwezig zgn. Het eene is een Engelsch werk van Charles Hiatt met fraaie afbeeldingen, Picture posters geheeten, en het andere is van de hand van Ernst Maindron Les affiches illustrées. Dit laatste bevat uitstekende, gekleurde reproducties van de meest artistieke affiches, die meerendeels ook op deze tentoonstelling ter bezichtiging zgn. In een tweetal afleveringen van de Eevue des Revues zgn mede eenige artikelen gewgd aan les affiches celèbres, waarvan de tekst ook door afbeeldingen wordt geïllustreerd. Een talrgk bezoek aan bovengenoemde ten toonstelling, waartoe wg metnadrnk opwekken, moge den welwillenden bezitter dezer onge meen fraaie collectie tot een bewgs strekken dat de betoonde vrggevigheid door zgn stad genooten op prgs wordt gesteld. Ta 's-Gravenhage is op 52-jarigen leeftgd overladen mej. Wilhelmina Gips, de eens zoo gevierde Nederlandsche sopraan-zangereB. Door de Ned. opera is met veel succes te Amsterdam Tannhüuser opgevoerd. Het bekende gezelschap-Bakker gaf Don derdagavond te Leeuwarden eene feestvoor- stelling ter eere van het feit dat 50 jaar gele den aldaar de eerste opvoering plaats had door het toen pas opgerichte gezelschap onder directie van den heer Albert Bakker. Opgevoerd word Een bittere pil van Justus van Maurik. Een groot getal ingezetenen had voor de voor stelling ingeteekend. De tegenwoordige direc trice, mevrouw de weduwe Bakker, ontving, behalve bloemen, van vele kunstvrienden een fraaien stoel ten geschenke. Messchacrt trad Maandagavond te Wies- baden op met een enorm succes. Door aldaar wonende Hollandsche familiën werd hem een fraaie zilveren lauwerkrans vereerd. Mile. Calvé studeert te New-York de rol van Chimène in Le Cid. Zg zingt haar partg voor de phonograaf en zendt de rol dan per schip aan Massenet, die zoodoende in de gelegenheid is haar opvatting te oontroleeren en dan per pbonograaf zgn opmerkingen maakt. Het heeft iets van een Amerikaan sche reclame. Wg ontvingen heden het derde nommer van Op den uitkijk, bgblad van De aarde en haar volken, de bekende uitgaaf van den heer H. D. Tjeenk Willink te Haarlem. EveMftla het eerste ziet dit er keurig uit en bevat weder zeer aardige en actueele mededeelingen en fraaie illustratiën. UIT STAD EN PROVINCIE Op de Vrgdag avond in het Schuttershof 1 h i e r gehouden jaarlgksche algemeene ver gadering der Wielrgdersvereeniging Scaldis werden gekozen voor 1896tot voorzitter de heer Jacques Hackenberg, tot secretaris de heer M. J. Doorenbos, tot penningmeester de heer H. S. Gratamaen tot vierde bestuurslid jhrW. M. de Marees van Swinderen; verder tot laten captain de heer H. S. Gratama en tot 2en captain de heer E. M. Alberts. Van de junioreB afdeeling werden gekozen tot voorzitter A. J. Fokker, tot secretaris-pen ningmeester H. C. Ghgsen en tot derde be stuurslid-captain W. L. Ghgsen. Op het programma voor 1896, dat werd vast gesteld, komen o.a. voor 2 groote clubtochten, nl. op den tweeden Paasch- en den tweeden Pinksterdag. De vergadering was door 28 leden bezocht. De vereeniging telt thans 50 leden, juniores- leden en donateurs. De heer C. J. H. Verwegs, candidaat te Middelburg, die zich thans beroepbaar stelt, is naar Waarde beroepen. - In het ons gezonden verslag van de Don derdag avond te Goes gehouden raadszitting kwam eene mededeeling voor omtrent een post op de begrooting der gasfabriek totover bouwing van den condensor. Ter verduide- lgfeing daarvan door een zetfout was o. a. bg het woord overbouwing de eerste o weggevallen melden wg dat, volgens de toelichting der gascommissie, in den zomer veel last wordt ondervonden van naphtaline- afzetting in den inlaatpgp van den grooten gashouder, hoogstwaarschgnlgk ontstaande doordat de condensor, die geheel open op het fabrieksterrein staat, te veel aan de zonne hitte is blootgesteld. Daarom is voorgesteld een gebouwtje om den condensor te bouwen, begroot op f 900. Voor de betrekking van gemeente-veld wachter te Vrouwepolder hebben zich dertig sollicitanten aangemeld. —Te Westkapelle werd Vrg dagmiddag, bg het bewerken der bazaltglooing aan den zeedgk, de dgkwerker L. S. zwaar aan het linker oog gekwetst. Hg begaf zich dadelgk naar Domburg onder behandeling van een dokter, die het oog hoopt te behouden. Voor het Algemeen Overzicht zie men het B«knopi« Mededeelingra Te Gent is wederom een werkstaking uitgebroken in de spinnerg van de firma Lieve. Spinsters vroegen loonsvershooging aan en toen dit niet onmiddellgk werd ingewilligd, maar tegen nieuwjaar werd toegezegd, Btaakten zg den arbeid. Hierdoor moest ook het verdere werk in de fabriek stilstaan en daardoor zgn er thans 1200 personen zonder werk en das zonder verdiensten. In nog andere fabrieken iB eveneens het werk gestaakt, zoo in de werkplaatsen van de firma's DesmedtDhanis en Texas. Men ii voor nog grooter uitbreiding der werkstaking bedacht.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1