N°. 222.
138' Jaargang,
1895
Yrijdag
20 September.
IMBHHE l»i Itt
Dezo courant verschijnt d a g e 1 ij fc s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco i
Afzonderlijke nummers, met of zonder by voegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
Vbemonietei. j Agenten to VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boltjit, fiima weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. y. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, i Adveartentftën
Middelburg 19 Sept. 8 u. vto. 59 gr. j te Tholen: W. A. yan NisuwENmruzEy en ie TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 6G gr- av. 4 u. 66 gr, F.. j evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Botterdam, de Gebb. Bedineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Ain., te Amsterdan;,. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Verwacht N. W. wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parijs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cie., John F. Jonïc, opvolger, zjj des avonds nog worden opgenomen
Middelburg 19 September.
Te Den Helder zjjn, zooals wjj meldden,
twee openbare onderwjjzers, bekende sociaal
democraten, die zich bjj de viering van den
Koninginnedag op 31 Augustus 11. in eene
vergadering der feestcommissie op onbetame
lijke wjjze over de feestviering uitlieten, door
het gemeentebestuur aangeschreven om vóór
15 October a. s. hun ontslag te vragen, daar
het hun anders, overeenkomstig het bepaalde
bij art. 29c Nder wet op het lager onderwijs,
ongevraagd zal worden verleend.
Omtrent deze gebeurtenis bevat De Bode
orgaan van den Bond van Nederlandsche
onderwijzers, in zjjn jongste nomrner een heel
relaas, dat wjj allen, die belangstellen in deze
kwestie, ter lezing aanbevelen.
Allerlei bjjzaken schjjnen in deze ook haren
invloed te doen gelden. De betrokken per
sonen liepen wel eens met een socialiste, die te
Den Helder kwam colporteeren en die zjj toe
vallig ontmoetten. Een hunner mengde zich
in de kwestie, of de burgemeester al of niet
recht had het colporteeren te verbieden.
Wij vinden dat alles nu volstrekt niet erg
maar afgescheiden van hetgeen er zoo a
voorafgegaan is, en waaromtrent ook van
andere zjjde wel licht zal opgaan, willen wij ons
eenvoudig bepalen tot de hoofdzaak, die nu
aanleiding gaf dat de beker overliep en men
'besloot tot den maatregel om tot ontslagname
te dwingen.
De twee onderwijzers zjjn de heeren J. J.
Janzen en S. Reitsma. Omtrent den eerste
verklaart het hoofd zijner school, de heer K.
H. A. Heeroma, dat hp, gedurende de vjjf laat
ste jaren aan zjjne school is werkzaam
weést en gedurende dien tjjd zjjne plichten
in de school met ijver, toewjjding en nauwge
zetheid heeft vervuld". Van den heer S. Reits
ma verzekert de heer Kloosterhuis, hoofd der
school, dat bjj, «sedert 15 Februari 1894 aan
de school verbonden, steeds met jjveren nauw
gezetheid is werkzaam geweest; en veel tact
van onderwijs bezit, zoodat de vorderingen
der leerlingen al tjjd zeer voldoende waren".
Die twee heeren nu zjjn de zondebokken,
En wat hadden zjj gedaan?
De feiten komen hierop neer:
«Evenals in vele andere plaatsen waren ook
in Den Helder feesten georganiseerd
genheid van de verjaring der jonge Koningin. In
het plan was aam ankeljjk ook opgenomen een
groot kinderfeest, dat echter door de geringe
offervaardigheid der burgerjj niet kon door
gaan, zooals de feestcommissie zich had voor
gesteld. Het bestond nu slechts in een traktatie
van alle kinderen voor de kapitale som van
zeven cents per kind.
Tegen Woensdagavond 28 Augustus had de
feestcommissie, die zich zélf als zoodanig op
geworpen had en dus in geenen deele eenige
officieele waardigheid bekleeddehet geheele
personeel der scholen uitgenoodigd ter verga
dering, om de medewerking van allen in te
roepen bjj de uitdeeling. Door velen, zoo niet
allen, werd aan deze uitnoodiging gevolg ge
geven en Bpoedig was er ter vergadering al
heel wat over 't feest gesproken.
»'t Was alles paeys en vree - "totdatde
onderwjjzer J. J. Janzen 't woord vroeg. Hjj
zeide
«Nu hier telkens zoo stilzwijgend wordt
verondersteld, dat alle onderwjjzers en onder-
wjjzeressen zonder onderscheid aan dit feest
hunne medewerking zullen verleenen, vind ik
het noodig voor mjjn persoon uit te
niet
daaraan
te kunnen meedoen. A pri-
Itt geen geval
ori was ik gekant tegen alles, wat hier van
avond mocht worden voorgesteld, omdat ik
geen voorstander ben van kinderfeesten op
oranjedagen. Maar omdat het mjj niet onver
schillig is, wat de andere onderwpzers in dezen
zullen doen, wilde ik ze vragen het échec, dat
de commissie bljjkbaar heeft geleden, bljjk-
baar uit de weinige bjj dragen, die voor het
feest zjjn ingekomen dit échec niet op hunne
Bohouders te nemen".
Dat de heer Janzen aldus gesproken heeft,
wordt bevestigd door zes en dertig der aan
wezigen. Zjjn collega Reitsma verklaarde zich
bjj het door hem gesprokene geheel aan te
sluiten.
•J Mierover waren de 36 onderleeienaart het niet eene.
Dat was, volgens het verslag in De Bode,
te veel voor den heer C. D. Zurmuhlen, lid
van den Helderschen gemeenteraad. In scherpe,
niet steeds parlementaire bewoordingen keurde
hjj het gesprokene af en verzocht de heeren
Janzen en Reitsma oogenblikkeljjk de verga
dering te verlaten. Hieraan werd onder een
woord van protest van de zjjde van Reitsma
door beide heeren voldaan, terwjjl hun voor
beeld gevolgd werd door een der aanwezige
onderwjjzeressen.
Toen de vergadering afgeloopen was, spoed-
>n eenige commissieleden zich naar den
burgemeester, om hem te melden, welke
plichtvergeten onderwjjzers Den Helder her
bergde."
Ziehier de geruchtmakende geschiedenis.
Nog eenswjj weten niet al wat aan een
i ander voorafging, maar zooals bovenge
noemd feit ons wordt voorgesteld, vinden wjj
daarin geen aanleiding om goed te keuren
dat men den beiden onderwjjzers hun ontslag
wil thuis sturen.
Het geheel komt ons een bjjzonder klein-
steedsche geschiedenis voor.
Moest nu wezenljjk een feestje voor de jeugd
zulk een cause célèbre wordenzoo'n klein
muisje zulk een grooten staart hebben
Dat de commissie »in geenen deele eenige
officieele waardigheid bekleedde" een feit
waarop in 't verslag nog al de nadruk wordt
gelegd wil eigenljjk niets zeggen. Al ware
zjj eene officieele geweest, dan blijft ieder vrjj
daaraan steun te verleenen al of niet. Zulke
commissies gaan echter veelal buiten officieele
personen omwat hebben die er ook mede te
maken
De zaak is zoo eenvoudig mogeljjk.
Eenigen willen den kinderen een feest be
reiden daartoe hebben zjj recht.
Wie daaraan helpen wil, wie er financieelen
of anderen steun aan verleenen wil, hjj doe
het. Wie dat niet wil, late het.
Men schermt tegenwoordig aan de eene
zjjde vreeseljjk in deze met groote woorden.
Het is of het een doodzonde is als men aan
dergeljjke feesten niet wil meedoen en daD
wordt onze koningin er in gemengd meer dan
noodig en nuttig is.
Aan den anderen kant houdt men ook
vreeseljjk van aanstellerjj.
Waarom bleven üe heeren janzen en Reitsma
niet rustig thuisen gaven zjj des noods
Bchrifteljjk kennis dat zjj hunne medewerking
aan het feestje niet konden verleenen
Of er veel of weinig ontvangen was, raakte
hen niet, die toch volgens eigen verklaring
priori geen voorstanders zjjn van kinder
feesten op Oranje-dagen.
Wie weet hoeveel genoegen kinderen voor
zeven cents kan worden aangedaan. Maar
daar hadden zjj zich niet in te mengen, nu zjj
toch geen plan hadden aan de uitvoering van
het plan mee te werken. Hun collega's hadden
hunne voorlichting niet noodig; die zullen
hunne gevoelens wel kennen, bovendien wjjs
genoeg zjjn om een eigen meening te hebben
en te weten wat zjj doen moeten.
Als die beide heeren zich eenvoudig buiten
de geheele zaak hadden gehouden door hunne
afwezigheid getuigenis hadden afgelegd van
hun gemis aan ingenomenheid, bunne houding
desnoods met enkele regelen hadden toege
licht, de zaak zou kalm verloopen zjjn.
Maar aan den anderen kant zien wjj ix
hunne uiting, die wjj volstrekt niet «onbe-
tameljjk" vinden, geen enkel grondig motief om
hen te ontslaan. En te minder waar uit
getuigenis der hoofden van hun school bljjkt
dat zjj uitstekende onderwjjzers zjjn.
Zoolang er dus geene nadere toelichting
komt op het besluit van burgemeester en wet
houders van den Helder, achten wjj dit niet
voldoende gemotiveerd, door een beroep op het
gesprokene van den heer Janzen in de bewuste
vergadering.
Eene andere vraag is deze: Volgens het
relaas is alleen bet Dag. bestuur handelend
opgetreden, zonder schoolautoriteiten daarin
te kennen. Hebben burg. en we tb. echter wel
het recht aan onderwjjzers een eisch te stellen
zooals die van Den Helder in deze deden
Wjj betwjjfelen dit ten
In elk geval hebben zjj niet de bevoegdheid
ontslag te verleenen. Dat moet de raad doen;
en deze dient, dunkt ons, daarover de com
missie van toezicht op het lager onderwjjs te
hooren.
De heeren Janzen en Reitsma zullen dus
het verstandigst handelen aan het eigenaardig
verzoek van het dageljjksch bestuur hunner
gemeente niet te voldoen. Wil dat bestuur dan
gevolg geven aan zjjn dreigement, dan kan
het dit niet doen zonder den raad. Aan dat
college is de beslissing.
En dan hopen wjj dat de meerderheid van
dien raad zoo verstandig zjjn zal om burg. en
weth. niet te volgen op dezen zonderlingen weg,
welke leiden zou tot grove onbilljjkheid en
willekeur, en inbreuk zou maken op de
vrjjheid, een ieder in dergeljjke zaken gewaar
borgd.
De Standaard vindt terecht de onbelangrijk
heid der openingsrede hare deugd. «Deze
troonrede klopt weer geheel op de openings
rede van Mei '94.
Ook onder de hand wel andere onderwerpen
regelen, maar toch op de kieswet als het met
bewustheid gekozen doel afgaan.
Juist in den zin, waarin de openingsrede
van Mei '94 sprak van «een beperkte taak."
Het kleine addertje onder het gras is alleen,
dat de. troonrede het personeel vóór het kies-
icefontwerp schuift, en hiermee den zin van
het kabinet verraadt, om de behandeling van
de kieswet tot na de afhandeling van het per
soneel uit te stellen.
Voor het overige is ook deze troonrede éen
lofzang op den nationalen voorspoed."
De Arnh. Crt. verheugt .het om meer re
denen dan een dat de regeering zulk een
schrale troonrede met zoo weinig beloften en
zoo weinig groote plannen heeft ingediend.
Vooreerst zou een meer gevuld stuk bjj de
adresdebatten allicht een paar dagen natio
nalen tijd verlies kunnen opgeleverd hebben,
waarvoor eene meer nuttige bestemming voor
de hand ligt. En de daaruit sprekende be
rusting in de beperktheid van de opgenomen
taak levert ons het bewjjs dat de leden der
regeering, die daaromtrent aan vankei jjk an
ders dachten, tot grootere zelfkennis en be
ter inzicht in den politieken toestand zjjr
teruggekeerd. De beperktheid van de regee
ringstaak toch heeft niets vernederends noch
beleedigends voor de ministers zelf, zjj doet
aan hunne bekwaamheid, aan hunne voort
varendheid, aan hunnen jjver voor 's lands
zaken in het minst niets te koit. De politieke
omstandigheden en verhoudingen hebben den
toestand geschapen, waarin wjj ons bevinden,
en die zjjne natuurljjke oplossing zal moeten
ondergaan."
Door de club der katholieke leden van
de Tweede kamer is het aftredend bestuur
herkozen. "Voorzitter is mr L. Haffmans, vice-
voorzitter mr B. M. Bahlmann, secretaris mr
L. P. M. H. baron Michiels van Verdnynen.
Er wordt beweerd dat die leden de correc
tieven niet tot voorwaarde van aanneming der
kieswet schjjnen te zullen maken, maar c. a.
zullen voorstellen den leeftjjd voor het uitoefenen
van het stemrecht te stellen op 28 jaren.
Het kon nog wel wat ouderWat zou
men denken van 45 of 50
zjjn benoemd tot ontvanger der registratie
voor de burgerljjke akten en der successie
rechten te 's Hertogenbosch G. H. Peters,
thans ontvanger der registratie en domeinen
te Tilburgtot ontvanger der registratie en
domeinen te Oud-Bejjerland H. H. Dolk, thans
in geljjke betrekking te Oosterhout; tot ont
vanger der registratie en domeinen te Helder
J. Repelius, thans in geljjke betrekking te
Bolsward
is de O.-I. ambtenaar J. Chr. E. Bartelds,
laatsteljjk onderwjjzer 2de kl. bjj het openbaar
lager onderwjjs voor Europeanen en met dezen
geljjkgestelden in N.-I., op zjjn verzoek, we-
i pbysieke ongeschiktheid, eervol uit 'a lands
dienst ontslagen, met toekenning van pensioen.
Tanger en Marokko zjjn door cholera asiatica
besmet verklaard.
Het adres van antwoord der Eerste
kamer op de Troonrede luidt als volgt
De Eerste kamer der Staten-Qeneraal acht
het een voorrecht Uwe Majesteit wederom in
het midden der volksvertegenwoordiging te
hebben mogen zien, ter opening van de gewone
zitting der Staten-Generaal. De mededeelingen
van Uwe Majesteit omtrent den algemeenen
toestand van land en volk en aangaande dien
van onze bezittingen in Oost- en West-lndië
vernamen wjj met belangstelling en wjj waar-
deeren het, dat zee- en landmacht bjj ver
nieuwing in Oost-Indië schitterende bewjjzen
van moed en volharding hebben gegeven. Met
opgewektheid aanvaarden wjj de taak, die wjj
in dit zittingjaar zullen te vervullen hebben.
Moge onze arbeid, onder Gods zegen, strekken
tot bevordering van het heil van ons dierbaar
aderland en ons geliefd vorstenhuis,
Bjj kon. besluit
is dr A. van Hasselt, te Assen, benoemd tot
schoolopziener in het arrondissement Assen
is aan C. Honigh eervol ontslag verleend
als bibliothecaris der rjjkslandbouwschool te
Wageningen, en als zoodanig benoemd F. J.
van Pesch, assistent aan het rjjkslandbouw-
proefstation te Wageningen;
ONDERWIJS.
Als deskundigen bjj de aanstaande
examens ter verkrjjging van de akte van
onderwjjzer of onderwjjzeres in Zeeland,
zullen, volgens de G. Crt, optreden de heeren
J. A. Leopold, directeur der rijkskweekschool
voor onderwjjzers te Middelburg, voor Ned.
taalA. Lysen, onderwjjzer aan genoemde
inrichting, voor zangD. H. C. Ittmann,
directeur der rjjksnormaallessen te Goes, voor
rekenenJ. Swart, onderwjjzer aan genoemde
inrichting, voor handteekenen A. R. Breet-
velt, onderwjjzer aan diezelfde inrichting, voor
vaderlandsche geschiedenisJ. F. Op den
Zieke, hoofd eener openbare school Ie Vlis
singen, voor opvoedkunde; A. Rademaker,
hoofd eener bjjzondere school te Middelburg,
voor aardrjjkskundeP. Barentsen, directeur
der rjj ksnormaallessen te Oostburg, voor ken-
nis der natuur P. B. Oost Lievense en mej.
A. S. Beugel, respectieveljjk gymnastiek-onder-
wjjzer te Vlissingen en -onderwjjzeres te
Middelburg, voor vrjje- en ordeoefeningen en
dames M. J. de Haan, onderwjjzeres te
Middelburg, en Eyke, onderwjjzeres aan de
R. N. L. te Axel, voor nuttige handwerken.
Er hebben zich 26 sollicitanten aangemeld
Het 8chrifteljjk examen zal plaats hebben op
1 Oct., het mondeling op 8, 9, 10, 11 en 14
Oct. a. a.
Mejuffrouw M. A. E. Anschiitz te C a t
is benoemd tot onderwjjzeres derde klasse aan
de le openbare kostelooze school te Schiedam.
- Door het bestuur van het Nuts-departe-
ment te Wageningen is tot leeraar aan de
gymnastiekschool van het departement be
noemd de heer A. R. Vermeulen, onderwjjzer
te Rotterdam.
UIT STAD EN PROVINCIE
Heden ochtend kwamen per stoomboot
Excelsior, begeleid door hunne onderwjjzers,
alhier aan een vierhonderdtal leerlingen
der Zondagsschool te Terneuzen, waarbjj
zich ook gevoegd had de zangvereeniging
Looft den Heer, uit die gemeente, waarvan
de heer J. van den Oude de leider is.
De bezoekers maakten eene wandeling door
de stad, waarna zjj naar Souburg togen en op
eene weide aldaar onthaald werden en zich
kosteljjk vermaakten.
Omstreeks half vier vertrokken de pleizier-
reizigers weder huiswaarts.
- Door de politie van Vlissingen zjjn
heden nacht op heeterdaad betrapt zekere E.
en L., twee jongelieden, aldaar woonachtig,
nadat zjj diefstal gepleegd hadden in het
kantoor van de Gebr. Polak.
Daartoe hadden zjj zich over het plar, dat
zich naast den winkel van genoemde firma
bevindt, toegang weten te verschaffen door een
raam op te schuiven. Zjj hadden vervolgens
alles nagesnuffeld en ook de geldlade geopend
maar o wee, de schellen, die zich volgens een
Engelsch pysteem in de lade bevonden, weer
klonken zoo luid dat de politie, die zich op
straat bevond, het alarm hoorde.
In een oogwenk waren door haar de heer
Polak, die aan de overzjjde woont, zoomede
de aanwezige politiemannen op het bureau,
dat mede zich in de onmiddelljjke nabjjheid
bevond, gewaarschuwd.
Het gebouw werd daarna door hen afgezet
en kort daarop zagen die allen E. en L. het
raam opschuiven en naar beneden komen. Zij
werden gearresteerd en naar bet politie-bureau
gebracht, alwaar op hen bevonden werd f 109,
die zjj uit de geldlade hadden ontvreemd.
Een hunner was vroeger in den winkel der
firma Polak werkzaam geweest en wist daar
door goed den weg.
nog aangespoeld het ljjk van den bootsman
van de Xania.
De zes bjj de aanvaring tusschen dat stoom
schip en de Manilla verdronkenen zjjn thans
gevonden.
Het ljjk van den loods J. J. van Hemel-
rjjck is door het personeel van het Belgisch
loodswezen van het ljjkenhuis te Vlissin
gen naar het stoomschip Police de la rade
gebracht om het naar Antwerpen te vervoeren.
Het ljjk van het negenjarig zoontje van den
scheepskapitein Mohn, hetwelk, zooals gemeld,
te Borssele aanspoelde, is naar Vlissingen ge
bracht om het de volgende maand met het
aldaar begraven ljjk van zjjn zevenjarigen
broeder, naar Noorwegen over te brengen.
De gemeenteraad van O v e z a n d schonk
ook aan den heer L. Boogaert eene toelage
van 25 voor zjjne vestiging als veearts.
ours Miras
te Middelburg.
De gelegenheid fot inschrjjving voor
cursussen in verstellen, mazen, knippen, zin
gen clubs voor jongnns en meisjeslessen in
schrjjven, rekenen, Engelsch, Franschcur
sussen over staatsrecht, geschiedenis enz., als
mede voor de leeszaal zal geopend zjjn
Zaterdag 21 September, Maandag 23 Sep
tember en Dinsdag 24 September a. eiken dag:
voor vrouwen en meisjes alleen van
3—5 uur namiddag; voor alle deelnemers
van 8—10 uur namiddag.
Deelnemers van het vorige seizoen moeten
zich opnieuw tct inschrjjving aanmelden, als
ZÜ geplaatst willen worden.
Woensdagavond is nabjj Borssele
De ljjst van werkzaamheden voor
den a. winter is als volgt opgemaakt
A. Cursussen voor vrouwen en
meisjes
1. In huishoudeljjke kundigheden, a. Ver
stellen en mazen (vereischte leefljjd 16 jaar
en daarboven) op Maandag, Woensdag en
Donderdagavond, elke week.
b. Knippen (vereischte leeftjjd 18 jaar en
daarboven) op Dinsdagavond, elke week en
op Vrjjdagavond, om de 14 dagen.
2. In zingen op Vrjj dagavond, om de 14 dagen.
De deelneming koBt twee-en een halve cent
per avond, telkens voor zes achtereenvolgende
avonden, bjj vooruitbetaling te voldoen.
B. Clubs voör meisjes (beneden 16
Jnar.)
1. Op Zaterdagavond om de 14 dagen on
der leiding van mejuffrouw A. Ogterop.
2. Op Zaterdagavond om de 14 dagen on
der leiding van mevrouw Loojjen en mejuf
frouw E. van de Broecke.
Zoo noodig later in den winter nog een
derde club onder leiding van mevrouw Wibaut.
De deelneming kost tien cent per persoon
voor den geheelen winter, bjj vooruitbetaling
te voldoen.
CLessen (voor vrouwen, man
nen, meisjes en jongens).
1. Schrjjven door den heer J. C. Vinke, op
Maandagavond, elke week.
2. Rekenen door den heer H. J. Visser, op
Dinsdagavond, elke week.
3. Engelsch door mejuffrouw S. C. vanEmb-
den, op Donderdagavond, elke week.
4. Fransch, a door den heer P. C. Gilde,
op Donderdagavond, elke weekb door mejuf
frouw A. van Hoek, op Viijdagavond, elke week»
De deelneming kostvoor vreemde talen
tien cent pér les; voor andere vakken drie
cent per les, telkens voor zes achtereenvolgende
avonden bjj vooruitbetaling te voldoer.
D. Cursussen over verschillende
onderwerpen (in den regel voor mannen
en jongens boven 16 jaar).
1. Leescur8us door den heer M. M. BI ankert,
op Maandagavond, elke week, tot het geza-
menljjk lezen en bespreken van werken van
verschillende Echrjjvers. (Aanvang niet vóór
1 November).
2. Beginselen van ons staatsrecht door den
heer mr C. de Witt Hamer J.Gz. op Dinsdag
avond om de 14 dagen. (Aanvang niet vóór 1
November).
3. Gesohiedenis der arbeidersbeweging door
den heer F. M. Wibaut op Zaterdagavond om
de 14 dagen.
4. Kjjkjes in de politieke en sociale geschie
denis der 19e eeuw door den heer Herman Snjjders
op Woensdag- of Zaterdagavond om de 14 dagen.
5. «Een en ander over het samenstel van
het menscheljjk lichaam" voor jongens en
mannen, óf «zwangerschap en geboorte" voor
gehuwde vrouwen door den heer J. J. Beiden.s
van Berlekom, éen avond (nader te bepalen)
in de week.
