N°. 188
188' Jaargang.
1895
Maandag
12 Augustus.
Weezenzorg.
HIMLBHen HUT.
Deza courant verschijnt d a g e 1 ij k l
met uitzondering van Zon- en Feestdagen:
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f S
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegs.l,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regelj Bij abonnement lagerj
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte}
Reclames 40 cent per regelj
VIp etnonetcvt
Middelburg 10 Aug. 8 u. vm. 66
m. 12 u» 79 gr-, av. 4 u. 77 gr.
Verwacht Z. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdage Zoo», te GoeBA. C. Boltjit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. O. de Mooij, i Advertentiën
te Tholen: W. A. van Nieuwenhtjijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën j moeten des namiddags te één uur
aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Geeb. Bedintante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Atn., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daebb Cra., Joh* F. Jones, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen
Bij deze oomrsnt behoort een Bijvoegsel.
Weêr verscheen een vlugschrift over de
weesinrichting te Neerbosch, of, zooals de
schrijver het noemt: „het donkere Neerbosch."
Het is een open brief van W. J. Ru yter,
oud-boekhandelaar, aan mevrouw de baron
nesse VanAylvavan Pallandt, kasteel „Va
nenburg" te Patten (Veluwe), naar aanlei
ding van een verblijf gedurende negen
maanden van twee zijner kinderen in de
Weesinrichting Neerbosch.
De schrijver had ze er heengezonden in
de stellige meening dat in het gesticht thans
veel verbeterd zou zijn.
Die meening berustte op eene verklaring
van de baronnes, waarbij zij den heer Ruyter
ten ernstigste aanraadde haar aanbod, de
kinderen naar Neerbosch te zenden door
haar tusschenkomst, dankbaar te aanvaarden
„want zeide zij de toestanden, na de
enquête-commissie, waarin Baron Van Pal-
landt zitting heeft gehad, zijn veel verbeterd."
Hoe bitter was de teleurstelling, die de
schrijver ondervond! En hij gaf daarvan
uiting om mevrouw Van Pallandt de oogen
te openen en tevens het publiek in te lich
ten het publiek dat, nu het niets meer
hoort van den heer Van Deth, over wiens
zwijgen ook wjj ons ten zeerste verbazen,
omdat wij niet weten wat daarvan te den
ken, allicht in de meening verkeert dat alle
onrecht aan diens zijde, alle recht aan den
kant van den heer Van 't Lindenhout is.
Bitter teleurgesteld is de heer Ruyter.
„Toen ik aldus rchrijft hij mijne kin
deren terugzag, begreep ik terstond, dat de
behandeling nog steeds den naam „mishan-
deling" verdient, en hetgeen ik van hen
vernam kon mij slechts versterken in die
o vertuiging. Zij waren van nieuwe kleereD
voorzien, dat is waar, maar bedorven naar
lichaam en ziel, verzwakt en versuft. De
oudste verkeert in een zoo beklagenswaar-
digen toestand, dat ik onmiddelijk met hem
naar den dokter ging. Deze constateerde
dat zijn hoofd was aangetast door schurft
en dat zijn rechterbeen geheel was aange
daan door overerfelijke wonden. Zijn linker
oor is gedeeltelijk van 't hoofd gerukt door
een onderwijzer, genaamd De Bruijn. Zoo
kreeg ik mijn kind terug, dat ik, niet beter
wetende, had toevertrouwd aan de zorgen
van den christelij ken weesvader Johannes van
't Lindenhout."
Hierna somt de schrijver zijne grieven op,
die wij in ons blad niet allen zullen opne
men. Het vlugschriftje is voor ieder gemak
kelijk te verkrijgen en niet alle mededeelin-
gen zijn geschikt om te brengen onder de
oogen van een gemengd publiek.
Enkele voorname grieven stippen wij
slechts aan.
De voeding is slecht kleine kinderen van
612 jaar moeten 's winters van half acht
tot half negen voor de eetzaal staan wach
ten, blootgesteld aan weêr en wind. De
dokter, zekere heer Bleecourt, heeft de lief
hebberij gedurende de behandeling zijner
patiënten te vloeken als een oud-gediende.
Wat de straffen betreft, die worden toe-
ge past, zij zijn nog altijd, evenals de geheelt
inrichting, volgens den heer Ruyter,
schande voor d6 moderne beschaving. Naar
zyn gevoelen hebben de heeren Van Deth
en Van Houten niet overdreven.
Van die strafmethode worden eenige staal
tjes aangehaald.
De schryver wyst er verder op dat de
wee8inrichtiug een eigeD kerkhof heeft, wa<
hij ten sterkste afkeurt. „Hoeveel kinderen
zullen daar rusten, die bezweken zijn door
ontberingen en mishandelingen?" vraagt hij,
Dat het moeilijk is om achter de waarheid
te komen, is een gevolg hiervan dat de ver
pleegden niet durven zeggen, hoe slecht zij
't hebben. Er heerscht een tyrannie, die
alles onderdrukt, wat slechts zweemt naa*
zelfstandigheid of verzet.
Wat de heer Ruyter schrijft ia vroeger al
reeds den volke verkondigdmaar hy ver
klaart dat, al mogen de verdedigers van de
praktijken, die uitgeoefend worden te Neer
bosch, den heer Van Deth belasteren en
beschuldigen van zelfzuchtige bedoelingen,
hij thans proefondervindeiyk weet dat deze
de man is, die de waarheid heeft verkondigd
en opkwam tegen onrecht en bedrog.
Zal het geschriftje van den heer Ruyter
weer het sein geven voor eene tweede serie
Neerbosch-litteratuur
Wij willen het niet hopen.
Men komt er geen stap verder mee.
Al schrijven tien personen tegen die in
richting, er staan er twintig gereed om, al
ware het slechts ter wille van de vlag die
boven het gebouw waait, de lading te dekken
en den gezagvoerder de handen boven het
hoofd te houden.
Eerst in zeer verre toekomst zal recht
geschieden en een rechtvaardig oordeel uit
gesproken worden over hen, die den strijd
de inrichting aanbonden. Een groot
gedeelte van het publiek is nog verblind
door de vroomheid der Neerbosch-mannen;
ander deel heeft er belang bij het
in den waan te laten dat daar alles zeer
>ed is.
Het hoofddoel van ons opstel is alleen er
nog eens op te wijzen, dat het stelsel, in
zwang by de weesinrichting te Neerbosch,
niet goed kan zyn.
Daarop is reeds gewezen door de com
missie van enquête, toen zij den stichter
der inrichting aanraadde niet verder haar
uit te breidendaarvan leggen tal van ver
klaringen, ook die van den heer Ruyter,
zelfs al zyn ze slechts voor diiekwar\
deel juist voldoende getuigenis af.
Bij deze kwestie kan de richting, die in
de weesinrichting te Neerbosch domineert,
en de vraag of het daar niet meer te doen
is om proselietenmakerij dan om het welzijn
der kinderen, buiten bespreking blijven.
In zoo'n uitgebreide inrichting, met zulk
eene groote bevolking, van zoo'n gfmeDgdeu
aard en zoo verschillend van karakter, kan
het niet anders of er moeten slechte of min
der goede zaken voorvallen.
Van alle kanten komen de kinderen, die
daar een onderkomen vinden uit allerlei
gezinnen, goede, minder goede en slechte,
zijn zij afkomstig.
Wie ze daar ontvangt kent hen niet, voor
karakterstudie is by zulk een massa geen
gelegenheidmen voedt de weezenmen
kleedt ze men leert ze, maar van opvoeden
kan geen kwestie zijn.
Nog eensdat brengt het stelsel meê
en wij zullen al de ongerechtigheden, die er
voorvallen, daarom niet schrijven op rekening
van hen, die aan het hoofd van zulk een
inrichting staan. Met den besten wil kunnen
zij niet alles overzien, nagaan en beletten.
Maar daarom te meer moeten zij, die,
hetzij als voogd, hetzij als lid van een
armbestuur, geroepen zijn te zorgen voor
het welzijn van heele of halve weezen,
bewust zijn van de-verantwoordelijkheid, die
zij op zich laden, wanneer zij, louter om
financiëele redenen, die kinderen naar Neer
bosch zenden, of hen niet verzorgen zooals
dat zou kunnen geschieden.
En eene inrichting als daar bestaat zou
zeker niet zulk eene uitbreiding hebben
gekregen al3 men meer algemeen, vooral op
het platteland, den plicht besefte, dien men
te vervullen heeft, en niet vaak al te spoedig
zich de taak, die op arm- en weezenver-
zorgers rust, van den hals schoof.
Hoeveel weezen worden van het platte
land in Zeeland naar elders, ook naar Neer
bosch, gezonden, wier opvoeding men betei
zou kunnen behartigen als de armbesturen
in onze provincie meer de handen in elkaar
sloegen en bv. zich wat meer in contac'
stelden met de Fereeniging tot weezenvcrpleging
voor Zuid- en IV'oord-Beveland.
Ware dit geschied, wie weet of die
vereeniging hare vleugelen niet over het
gansche platteland van Zeeland had kunnen
uitslaan en hare financiëele eischen voor elk
kind wat lager stellen dan zy nu moet doen.
Zij onttrekt die kinderen niet aan het
gezin-leven; zij let zoowel op hunne licha
melijke als op huone zedelijke, hunne gods
dienstige opvoeding.
Het hoofddoel van hare oprichting blijft
zy nog steeds getrouween einde te maken
aan het perfide stelsel om voor de verzorging
dier kinderen zoo min mogelijk uit te geven.
Het uitbesteden, zooals dit vroeger ge
schiedde, heeft, gelooven wij, niet meei
plaats. Maar of menig bestuur toch, by de
verzorging der weezen, niet meer let op de
financiëele kwestie dan op de stoffelijke en
zedelijke belangen der kinderen, zouden wij
niet durven tegenspreken.
Als er op dit punt wat meer samenwer
king was tusschen al die besturen er zon
aan de financieele bezwaren misschien ook
te gemoet te komen zyn. En in elk geval
zou men spoediger er toe komen eene goede
vereeniging, als hierboven genoemd, te steu
nen in haar loffelijk pogen, wat ten voordeele
der ouderloozen zou ziju, die zoo zeer behoefte
hebben aan belangstelling, toewijding en
goede leiding, welke in groote gestichten
van zelf niet gevonden kunnen worden.
Op dit punt is wezeniyk de ervaring der
laatste jaren toch duidelijk sprekend genoeg.
van bezuiniging, maar niet wel te verdedigen
uit een oogpunt van billijkheid jegens de tal-
rjjke officieren, die reeds maanden lang op de
hun eerljjb toekomende promotie wachten, on
bekend als zy zyn gebleven met bovenbedoelde
proefneming. Een ding is intusschen maar ge
lukkig. Dat nl. het militaire raderwerk in het
groote huishouden er niet door stil bljjft staan.
De naast lagere in rang springt onmiddellijk
ter tjjdeljjke waarneming in en geniet daar
voor ook hoogere bezoldiging
Mis! Zóó ver zijn we nog niet.
Middelburg 10 Augustus.
Over het geschriftje van den heer Ruyter,
waarop wjj hier voren weze.t, zegt het N. v. d.D.
Ook hiervan geldtals een tiende waar is,
is 't hemeltergend; alB alles onwaar is, moet
de schryver als lasteraar in zedelyken zin
gebrandmerkt worden. Wie geeft hier uit
komst? De vorige enquête heeft, gelooven we,
niet algemeen de overtuiging gevestigd, dat
een zóo uitgebreide stichting zonder officieel
toezicht aan particuliere handen kan overge
laten worden. Dat gevoelen kan verkeerd zyn
en onrecht doen aan personen, die uit zuivere
menschenliefde zich aan de belangen van
duizenden hulpbehoevenden wjjden, maar de
belangen dier duizenden gaan alle considera
te ën te boven.
De centrale commissie uit het verbondsbe-
stuar van het Nederlandsch werkliedenver
bond Patrimonium heeft besloten, in de
tegenwoordige omstandigheden noch voor noch
tegen het ontwerp van wet tot regeling van
het kiesrecht van minister Van Houten te
agiteeren zy oordeelt, dat na de ondervinding,
de behandeling van het vorige ontwerp
thans de tjjd is gekomen om de
volle verantwoordelijkheid voor de gevolgen
eener kiesrechtsbeweging in ons land te laten
aan de regeering en aan hen die krachtens
hun mandaat als volksvertegenwoordigers ge
roepen zyn mede te werken tot 's lands en
s volks welzjjn.
Er scbynt zoo schryft de militaire
edewerker in de Arnh. Ct. nog al
tyd een kink in de kabel te zyn. Regimen
ten, bataljons, compagnieën zyn reeds lang
zonder hoofd, doch de aanvulling laat steeds
op zich wachten. Heel best heeft een promo
tie bjj de Nederlandsche landmacht nooit wil
len vlotten, maar zóóveel geharrewar als erin
den laatsten tjjd schjjnt te wezen, kwam maar
zelden voor.
Eerst wil het niet om A, dan hokt het om
B, later weer om C en middelerwjjl staat de
heele bevorderingljjst op non-activiteit.
Toen indertjjd het grenadiers-commandement
negen maanden onvervuld was gebleven en
heel de pers zioh in de zaak gemengd
werd eindeljjk een interpellatie op het Bin
nenhof aangekondigd en ziet.kort daarna
was de knoop doorgehakt en hadden de gre
nadiers en jagers hun kolonel.
Er werd toentertyd beweerd, dat, wyl het
zaakje zoo uitmuntend zonder kolonel mar
cheerde, er ernstig spraak van was geweest,
den kolonelsrang af te Bchaffen. Wy voor ons
hebben die bewering toen meer als een aar
digheid beschouwd, maar thans beginnen wjj
heusch te gelooven, dat men van hoogerhand
bezig is een proef te nemen, om na te gaan.
of en zoo ja, in hoeverre de dienstbelangen
worden geschaad, als gedurende zekeren tjjd
van het jaar de tactische en administratieve
eenheden zonder commandant worden gelaten.
Een nobel streven voorzeker ait een oogpunt
In alle bestekken van rjjtswerken zal voor
taan worden opgenomen de verplichting van
den aannemer om den opzichthebbenden amb
tenaar alle hem noodige inlichtingen te ver
strekken, waardoor deze in staat wordt gesteld
om bjj het einde van elke maand aan het
daarbjj betrokken departement opgave te
doen van
1°. de namen der werklieden, aan het werk
ibezigd2°. het vak, waarin zjj werkzaam
waren 3°. of de arbeiders behooren tot de
volwassen, bekwame arbeidersvolwas
sen, minder bekwame arbeidersc. jongens en
jeugdige personen; 4°. het loon per uur of
per week5°. het aantal werkuren, na af
trek van den schafttjjd; 6°. de bjjzondere
omstandigheden, die op het loonbedrag of den
werktyd van invloed zyn geweest.
Op deze wjjze hoopt men eene statistiek
samen te stellen, welke vertrouwbare gegevens
de hand doet tot eene eventueele vast
stelling van een maximum-arbeidsdag en een
minimum-loon.
Bovendien wordt de aannemer verplicht
zjjne werklieden in tegenwoordigheid van den
opzichthebbenden ambtenaar het verschuldigde
loon uit te betalen.
Door dezen maatregel maakt de regeering
een einde aan den tot heden bestaanden toe
stand, waarbjj de werkgever, als niet verplicht
de bedoelde opgaven te verstrekken, somtyds
geene of onjuiste cjjfers en inlichtingen gat.
Bjj koninkljjk besluit is aan K. Broes van
Dort, eervol ontslagen apotheker le kl. van
het N.-I. leger, de bevoegdheid van apotheker
verleend.
De directeur-generaal der postergen en
telegraphie brengt ter kennis van belangheb
benden, dat het aantal aan te stellen surnu
merairs der poster jjen en telegraphie voor
1895 nader is bepaald op ten hoogste vjjf en
twintig, blijvende het getal voor vrouwelijke
candidaten opengestelde plaatsen op ten
hoogste twee vastgesteld.
het is of een Duitscher aan het woord isdat
de autoriteiten zich daarmee bemoeien.
Wy zouden zeggen laten de mannen, die
er belang bjj hebber, zeiven door publiciteit
in buitenlandsche bladen of door kennisge
vingen op groote schaal op dit geknoei en
dit bedrog wjj zenen allerlei maatregelen
nemen om dit tegen te gaan, o. a. door b. v.
zei ven in voorname steden oester salons op te
richten, waar uitsluitend en alleen
hunne Zeeuwsche. oesters mogen verkocht wor
den. Bierbrouweryen doen dit wel op dezelfde
wjjze om hun brouwsel aan den man te brengen.
Zjj schenken daardoor het oester-consumee-
rend publiek den waarborg dat het de echte
Huitres de Sélande krygt; en dit zou om
de woorden van den schryver te bezigen
bemoeiing in dien geest zeker met dank
baarheid begroeten".
Aan het N. v. d. D. wordt uit Batavia ge
seind dat de heer H. van Alphen J.Rzn ont
slag gevraagd heeft als lid van de algemeete
rekenkamer in Indië.
Volgens eene van zeer vertrouwbare zjj de
aan het Bat. Nieuwsblad gedane mededeelin g,
groeit het aantal reclamanten voor een koninls-
ljjke onderscheiding wegens op Lombok ver
richte daden met den dag aan. »Er moeten
thans reeds reclamezaken van ongeveer 80
officieren en 200 minderen bjj de verschillende
korpsen in behandeling zyn. Daar al
schrifturen geheim behandeld worden, zyn de
heeren korpscommandanten daardoor minder
voor hun pleizier uit. Maar de schatkist pro
fiteert er by, aangezien de relames per request
moeten worden behandeld.
Het is wel te hopen, dat men in dit ver
schijnsel aanleiding zal vinden, om de statu
ten der Militaire Willemsorde eens te herzien
het meer daarheen wete te leiden, dat in
den vervolge iedereen tjjdig krygt, wat hem
toekomtdat geen onderscheidingen meer
worden toegekend aan personen, die zeggen
zelf niet te begrypen, waarom ze eigenljjk'ge-
decoreerd zjjn, en dat het reclameeren vat
personen, die uit dit euvel het recht putten
tot ontevredenheid, onmogelyk worde gemaakt.
Op die wjjze zal men de scherpe schaduw
doen verdwjjnen en de Militaire Willemsorde
doen bescbynen door het heldere licht, dat
haar toekomt".
UIT STAD EN PROVINCIE
In een paar bladen wordt een heel betoog
geleverd om erop te wjjzen dat men in
buitenland, in hötels, restaurants, oeBtersalons,
enz. onder den naam van Huitres de Sélande
zoo veel Fransche oesters aan den man brengt.
De Zeeuwsche industrie wordt daardoor zeei
benadeeld, want het publiek merkt dit niet
op. Nu wil de schryver van dit bericht,die
in fraai Nederlandsch beweert, dat »het zich
handelt om het redresBeeren en het behoud
van eene, eenige Nederlandsche industrie" j
Door de schermvereeniging De Wapens~
vrienden alhier zal tegen den tweeden
Zondag van October te Middelburg een pro
vinciaal concours in schermen worden uitge
schreven, waarvoor tien medailles worden
uitgeloofd.
Het concours zal in twee afdeelingen ge
splitst zjjn, de eerste uitsluitend voor militairen
van de verschillende korpsen en de tweede
voor burgervereenigingen in Zeeland.
De wedstrjjd zal plaats hebben onder leiding
van den heer J. van der Sluis, meester op
alle wapens.
Aanstaanden Donderdagavond wordt in
den Schuttershof-tuin alhier het vjjfde,
laatste, zomerconcert gegeven, door het muziek
korps onzer stedelyke schutter jj, onder leiding
van den luitenant-kapelmeester, den heer Jan
Morka.
Het programma is samengesteld als volgt
Unter dem Doppel~Adler, Marach, Wagner;
Ouverture van de opera La Bohémienne, Balfe;
Kaiserfan fare, RosenkranzFinale. Adagio-
Allegro molto e vivace uit de Symphonie
(C-dur) (arr. Morks), V. BeethovenFrühling
und Liebe, Valse caprice (arr. Morks), Morlejj;
PrieBtermarsch en Aria Isis und Osirisuit
de opera die Zauberflöte (arr. Morks), Mozart;
Danse des moucherons, EilenbergFantasia
over composities van Schumann, Brahms, Liszt,
Morks; Lustige Brüder, Komischer Wal-
zer, Vollstedt; Confrérie van St. Sebastiaan-
Marscb, Morks.
Uit Vlissingen schryft men ons
De smaken verschillen, gelukkig. Daarom
is ook het oordeel over de, in de laatste week
aan 't Grand Hótel des Bains alhier gegeven
concerten uiteenloopend. Die Jungfrau-Ka'
door sommigen vergeleken by een
grand-spectacle gezelschap, maar dan toch een
van de allerfijnste soort, gelukte het echter
al bjjzonder goed eiken avond veel bezoekers
te trekken, wier muzikaal gevoel, meer dan
bjj eenig ander gezelschap, dat vóór dit zich
daar hooren liet, het geval was, bevrediging
vond. Het ontbrak dan ook nooit aan ver
scheidenheid van instrumenten, welke met eene
vaardigheid bespeeld werden, die o. a. van
de muzikale kennis der heeren Siebold een
grooten dunk gaven.
Een lust was 't naar den zang van mej.
Patrick te luisteren. Als ze heel, heel in de
hoogte kwam God beware me, wat worden
we verwendhoorde men zoo wel eens iets
wat niet op engelen-reinheid geleek, maar
een Nurks zou zelfs in de verzoeking komen
te moeten zeggen wat is ze schoon als ze zingt
Vrjjdag avond, bjj hetafscheids concert, zong
die dame zoo mooiWhen the heart is young
en Venetiana Maar 't Ave Maria, dat ze als
toegift ten beste gaf, was prachtig.
Het was weer een goed program, dat mooie
nommers bevatte, die meest allen werden ge
bisseerd. Men is soms wel eens 'n beetje over
dreven in het betoonen van zyn tevredenheid
over het gehoorde. Niet altyd moet het den
uitvoerders aangenaam zyn na elk stuk iets
toe te geven. Enfin, een klein- en grootsteedsch
gebrek
Een onbekende we wedden dat zjjn naam
bestaat uit jj in 't midden, geflankeerd door
twee klinkers en ingesloten door twee mede
klinkers had de attentie den leden van het
gezelschap een korf met mooie bloemen aan
te bieden, wat met het geven van een extra
stukje beloond werd.
Tot slot werd 't Wien Nêerlandsch bloed
gespeeld, dat door de aanwezigen staande
werd aangehoord.
Het onbekende, in ver gevorderden staat
van ontbinding verkeerend ljjk van het manne-
ljjk geslacht, dat Woensdagmiddag te Ylis-
sin g en werd aan gebraeht en in zee dry vende
