^7° 138' Jaargang. 1895
Zaterdag
6 Juli.
mdmmmhe omunt.
Deza courant verschijnt d agelij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen?
Pnjs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.—
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 6 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 1—7 regels 1.50
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
*>p
Middelburg 5 Juli
Agenten te VüBsingenP. g-. de Vet Mestdagh Zoon, fa
r.a g vl ü>i - ia/ a i
w va a "fa64 efa 1 thoiez, - w.
m. 12 u. 74 srr-, av. 4 u, 65 er. F., aan, evenals de advcrt^ntie-Wa^'a vr«w tt.* tv™l, postkantoren
Verwacht N. wind.
Het nieuwe kiesreohtontwerp.
en boekhandelaren abonnementen en advertentiën
- 1 - .-avenhage, en A. de La Mad. Asm., to Amet-erd
Lompagaie gSaérale de Publicity étrangère G. L. Daubs On., Joh* F. Johbs, opvolger.
- 7 re iomouaoui JU. he Y eruor next
Hoofdag^en^oo^het1 sStenl^d:1^11Pftr^a1enïLondMutde^^pan^ie!gt^^l^*
IJ.
(Slot.)
Het nieuwe ontwerp wil verder het kies
recht toekennen aan hen, die, als hoofden
van gezinnen of als alleen wonende personeD,
op den lsten Februari sedert den laten
Augustus van het vorige jaar bewonen
krachtens huur, eenzelfde huis, of een
deelte van eenzelfde huis, waarvan, met of
zonder bijbehoorenden grond of lokalen en
bijgebouwen, niet ter bewoning bestemd, de
werkelijke huurprijs, per week berekend,
ten minste heeft bedragen de som, voor de
gemeente of het gedeelte der gemeente, waar
het huis gelegen is, vermeld in een bij de
wet gevoegde tabelof, krachtens eigendom
vruchtgebruik of huur, eenzelfde vaartuig
van ten minste 30 ton.
Deze termijn van zes maanden schijnt,
volgens den minister, voldoenden waarborg
te schenken voor eene zekere mate van
stabiliteit van levensomstandigheden, terwijl
tevens de gebruikelijke verhuizingen van 1
en 12 Mei vóór den aanvang van dien ter
mijn vallen.
Verwisseling van woning binnen het
zelfde perceel is toegelaten. Als iemand
onrustig is in een en dezelfde woning, dan
levert dit geen bezwaar op voor zijn ge
schiktheid om kiezer te zijn. Maar wee
zoo hij, om welke geldende reden ook, bin
nen den gestelden termijn van zes maanden,
in een ander huis zijn intrek neemt, want
Arn '<J hü u"
te oefenen.
Men zou eigenlijk gaan vermoeden dat de
minister een bijzonder zwak heeft voor huis-
heeren, want ter verdediging van zijn
standpunt om verandering in een en dezelfde
woning toe te laten zegt hij„Het komt
meermalen voor, dat iemand na een kort
verblijf in een gedeelte van een pen
de voorkeur aan geeft een ander gedeelte te
betrekken. Hij blijft dan in hetzelfde huis
gevestigd en behoudt denzelfden
h u i s h e e r." Wij spatieeren met opzet,
want het is waarlijk of het hierbij meer geldt
verhuurders van groote huizen te bevoor-
deelen dan geschikte kiezers te verkrijgen.
Het verband tusschen die geschiktheid en
het blijven gedurende een half jaar in een
en dezelfde woning is ons waarlijk niet dui
delijk. De minister wil dien maatstaf aan
nemen om te doen bewijzen, hoe stabiel
iemand is. Of een huisbaas al niets laat
doen aan eene woning teneinde onhoudbare
gebreken te verbeterenof men, als huurder,
de voor de gezondheid van zich en zijn ge
zin meest nadeelige ongemakken bespeurt,
men moet zich dit alles getroosten, wil men
zijn testimonium van stabiliteit en daardoor
zijn kiesrecht niet verspelen.
Maar, zegt de minister, ook dien menschen
wil ik tegemoet komen. Wie toevallig tus
schen den lsten Augustus en den lsten Fe
bruari is verhuisd, zoodat hij zich op boven
genoemde bepaling niet kan beroepen, kaD
door art. 1 2 worden gebaat, waarbij tot
kiezers worden gepromoveerd zij, die op den
lsten Februari sedert den lsten Januari van
het laatalverloopen jaar (dus gedurende 13
maanden) bij dezelfde persoon, onderneming,
openbare of bijzondere instelling iu dienst
betrekking zijn en als zoodanig over dat
jaar een inkomen hebben genoten, ook voor
elke gemeente bij een tabel aangegeven of
die in 't genot zijn van een door eene open
bare instelling verleend pensioen van gelijk
bedrag.
Omgekeerd kan hij, die in den loop van
het jaar in eene andere dienstbetrekking is
overgegaan, zich wellicht beroepen op zijne
Btabiliteit als huurder van een woning of ge
deelte daarvan.
Dat element van vastheid nu, vereenigd
met bet verdienen van een behoorlijk inko
men, drukt, volgens minister Van Houten,
een voor toekenning van het kiesrecht vol
doenden graad van „geschiktheid en wei-
stand'' uit.
Ben en ander is wel Diet nieuw maar
toch eigenaardig gevonden. Het vorig jaar
de heeren V. d. Kaay c. s. in die
richting reeds eene vingerwijzing. Maar de
bezwaren, aan dit stelsel verbonden, zijn
niet gering en ook toen niet verbloemd.
Menig patroon kan misbruik maken van d
bepaling om kiezers te werenhij ontslaat
veel of weinig van zijn werklui. Maar te
venshoevelen geraken, door achteruitgang
van zaken van hun patroon, buiten werk
zij verliezen dan, krachtens die gedwongen
werkloosheid, hnn kiesrecht, omdat zij dan
ook vaak niets verdienen en zoodoende van
woning moeten veranderen om minder huur
te betalen. Op hen is dan zelfs art. li ook
niet van toepassing.
Hetzelfde is het geval met hen, die, zooals
in verschillende bouwvakken dikwijls het
geval is, in de wintermaanden zonder werk
zijnen dat nog wel niettegenstaande zij
allerminst schuld hebben, wanneer zij tekort
komen aan den door den minister gestelden
van „vastheid van levensstelling", zoo
als deze dat gelieft te noemen.
En toch zal men niet op goede gronden
mogen ontkennen dat die personen ook recht
en zeker niet het minst belang er bij heb
ben om hun stem te doen gelden, ten einde
verbetering te verkrijgen in toestanden, die
zoo veel invloed op hun bestaan uitoefenen.
Daarbij komt nog dat, te oordeelen naar
de sommen, door den minister gesteld, voor
Middelburg en Vlissingen om bij onze
allernaaste omgeving te blijven hij geen
ruime opvatting schijnt te huldigen tot toe
lating van de werklieden.
£90r„838fk jpi nJ dw^,K\JH--*xföT
Vlissingen op 1.75 per week. Dit verschil
tusschen zoo kort bij elkaar gelegen plaatsen
berust op den hoogeren huurprijs, die in
Zeeland's havenstad wordt gevorderd.
In elk geval houden wij ons overtuigd
dat volgens dien maatstaf tal van werklieden
worden buitengesloten, wij zouden haast
tachtig percent, terwijl bij een huur
prijs van 1.25 zeventig percent kiezers
worden.
Wel zijn er in Middelburg werklieden die
1.50 k 1.75 weekhuur betalen, maai
de meerderheid betaalt, naar men ons ver
zekerde, vooral onder de pas gehuwden,
minder dan f 1.60.
Aan zulk een bezwaar kan echter worden
tegemoet gekomen; en het komt ons zeer
nuttig voor dat vooral deze kwestie, die van
zooveel invloed is op het aantal van
wien het kiesrecht zal worden geschonken,
eens grondig worde onderzochtte meet nu
de regeering omtrent dit zeer belangrijk
ingrijpend punt geen behoorlijk licht heeft
ontstoken.
Men dient te weten, en kan dit vooruit be
rekenen, of de meerderheid der zoogenaamde
werklieden bij den woningcensus uitgesloten
dan wel ingesloten zal zijn.
Dit onderzoek ligt, dunkt ons, vooral op
den weg der kiesverenigingen.
Over de capaciteiten-kiezers, die de minis
ter wil, schreven wij reedsevenzeer over
het kiezerspersoneel, dat gevormd zal worden
door hen die „op den len Februari sedert
een jaar den eigendom met recht van vrije
beschikking hebben van ten minste 100
(nominaal) ingeschreven in de Grootboeken
der Nationale schuld of ten minste 50.
gelegd in de Rijks postspaarbank"
Al geeft de bepaling omtrent het bezit
^durende een jaar en het recht van vrije
beschikking eenigen waarborg, dat men in
dagen van verkiezing van deze
geen misbruik maken zal, geheel uitgesloten
is toch niet het gevaar dat men, met een
verkiezingsperiode in het verschiet, ter voor
ziening in periodieke vacatures, allicht kiezers
zal trachten te maken.
Maar dit zelfs daargelaten, bet geheelc
samenstel van den minister draagt zulk een
plutocratisch karakterhet geld speelt daarbij
zoozeer een hoofdrolzijn stelsel is zoo ge
compliceerd en zoo geheel in strijd met den
democratischen geest van onzen tijdwij
zullen, wordt zijn ontwerp wet, zoozeer
mijl op zeven bewandelen, dat wij daarmee
allerminst onze instemming kunnen betuigen.
Vrij wat praktischer, vrij wat flinker, heel
wat eenvoudiger was de weg, dien de heer
Tak van Poortvliet aanwees om het kies
recht te verwerven. Daarbij had men niet
te maken met al die kleine middelen, al
den omslag, die het ontwerp-Van Houten
decreteert
Dat wij daarenboven den leeftijd van 25
jaar, die in het ontwerp wordt gesteld, alles
behalve toejuichen, ligt voor de hand. Wij
hebben vroeger reeds gepleit voor dien vaD
23 jaar, den leeftijd waarop de burgerlijke
wetgever iemand meerderjarig verklaart en
die ook in de Grondwet als minimum voor
den kiezer is aangegeven, 's Ministers voor
stel in deze berust op de overweging dat
de overgroote meerderheid der bevolking
eerst na het 25e jaar eene gevestigde maat
schappelijke positie erlangt".
Eigenaardig is die bewering te meer, daar
men op 23jarigen leeftijd wel verkiesbaar
is voor lid van den gemeenteraadmaar
dan zelf niet zou mogen kiezen I
Hij neemt als maatstaf ter beoordeeling
den leeftijd, waarop de man in ons land in
het huwelijk treedt.
Ons dunkt dat die maatstaf niet zuiver is
menig jong mensch deed, door niet te trouwen,
veel verstandiger dau hij die in het huwelijk
trad. Tal van personen zijn reeds voor hun
238te bezadigd en verstandigterwijl anderen
op hun veertigste jaar nog niet zijn.
Welke reden is er dan om den door andere
wetten geijkten leeftijd van 23 jaar voor het
kiesrecht ongeschikt te verklaren Bij onge
huwde meerderjarige personen vindt men
aau"wanneer uoor jiu*v ujkt.--ai.gcm worutju
gekweld of, ouder geworden, opgaan in
zaken, die louter hun eigen belang raken,
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zyn, willen
zy des avonds nog worden opgenomen
Praktische politiek is het dus van de
vooruitstrevende liberalen in de Tweede
kamer om den feilen bestrijder van 1894
op het gebied van kiesrechtuitbreiding tot
de uiterste grens der grondwet zooals
toen de leuze was te dwingen zoover
mogelijk een stap te zetten in eene richting,
die later toch hen tot de overwinning zal
voeren.
Middelburg S Juli.
Wij hebben de bezwaren blootgelegd die
hebben togen het kiesrechtontwerp van
den minister Van Houten.
Men make daaruit echter niet op dat wij
door het ontwerp zijn teleurgesteld.
Verre van dien.
Om op dat punt teleurstelling te onder
vinden zouden wij iets anders hebben moeten
verwachten.
En dit deden wij niet.
De minister Van Houten was door de
houding, tegen het ontwerp-Tak aangenomen
door den Groningschen afgevaardigde van
dien naam, gebonden en verplicht iets anders
geven dan zijn voorganger had gedaan.
Hij mocht en hij kon niet zoo flink uit deD
hoek komen als deze.
De gevolgen van zijn loven en bieden van
eertijds konden niet uitblijven.
En zoo moest vanzelf een ontwerp in het
leven komen, zooals er nu een ons is geboren.
Wij kunnen niet anders dan het aan
vaarden in de hoop dat er bij de behandeling
nog iets meer uitgehaald zal kunnen worden
dan het nu geeft.
zouden onzen geestverwanten dan
ook niet gaarne aanraden pal daartegenover
positie te nemenal is het, zooals het daar
ligtonaannemelijk voor allen, die voor het
ontwerp-Tak hebben gestreden.
Laten die geestverwante leden der Tweede
kamer trachten het ontwerp te verbeteren
en laten zij dit doen met al den ernst, de
fierheid die hen van begin af aan verleden
jaar heeft gekenmerkt, toen zij naast Tak
tegenover Van Houten stonden.
Op dit oogenblik is een kiesrechtuitbrei
ding, zooals de eerste die wilde geven
onmogelijk.
Zij zullen het dus erop moeten aanleggen
om in twee tempo's het doel te bereikeD,
dat in 1894 door hen werd beoogd.
Een schrede voorwaarts, en een groote
zelfs, brengt het ontwerp-Yan Houten ons
op electoraal gebied wel.
Aan de kiezers, die wordt dit wet
daardoor zullen worden geroepen tot mee
spreken,'is dan de taak om te helpen zoo
spoedig mogelijk de eindpaal te
bereiken.
Op hen hebben wij nog vertrouwen dat
zij daartoe zullen meewerken uit gevoel van
rechtvaardigheid, uit besef dat zij slechts
de pioniers zijn voor het uitgebreide Leger
kiezers, dat eindelijk komen moet.
De Standaard had betoogt dat allés, wat
de anti-revolutionnaire party thans voorvalt,
eigenlyk de straf is van Godswege opgelegd
wegens de zonden en fouten door de heeren
Lohman en Mackay begaan. Zy toch zouden
den heer Keuchenius indertjjd hebben »losge-
laten", waardoor hg genoodzaakt was af te
treden.
Hierop antwoordt De Nederlander
»Van »de loslating van Keuchenius" is niets
in. Waar is het, dit althans vernamen wy
meermalen van bevoegde zijde, dat de critiek,
door De Standaard zelve op den minister
Keuchenius voortdurend uitgeoefend, een van
de hoofdredenen geweest is, waarom zyn
ambtgenooten, in plaats van tot kameront
binding, tot ontslag gemeend hebben te moeten
adviseeren."
Een wondeplek by de anti-revo-
luti onnairen.
Aan het slot van een prwtoi <?-> cm---*
»Zie, ook by de Roomschen was gisting.
Ook daar stond een meer vryzinnige tegen
een meer behoudende fractie over.
was gisting ook by de liberalen. Ook
onder hen stonden de mannen van vryer zin
gen de mannen van het behoud over.
Zelfs by radicalen deed zich soortgelyke
splitsing voor.
Maar, met droefheid wordt het uitgesproken,
by die allen bleef de publieke strijd zakelijk,
en verliep zich niet in persoonlijke heftigheden.
Had dit onder ons niet nog in veel hooger
mate alzoo behooren te zyn
En zie, terwyl bij alle overige partyen al
thans zekere grenzen geëerbiedigd werden, is
onder ons ten slotte niets meer ontzien, en
liep heel de stryd ten leste op dat fatale punt
uit, niet dat men anti-conservatief, niet dat
men anti-radicaal, neen, maar dat men anti-
Gymnasium staat voor de deurterwyl de
12-jarigen iederen avond nog een voldoende
dosis huiswerk
mee krygen
het examen.
alles ter wiLle
Stryd tegen een persoon.
Dit is en blijft een hoogst smartelyke periode
in ons anti-revolutionnaire partyleven.
O, hoeveel ryker zou de eere van den hei
ligen Naam, dien we belyden, boog zyn ge
houden, zoo voor vriend en vyand ware uit
gekomen, wal, ook by verschil van politiek
inzicht, de liefde onder de broederen, meer nog,
de yver voor Gods heiligen Naam vermocht".
Naar aanleiding van eene voordracht, door
professor Jager gehouden over Schule unci
Gesundheitspflege, is aan den Wurtemberg-
schen landdag bet verzoek gericht om het
maken van huiswerk voor de school, in welken
vorm ook, door bet geheefe rjjk te verbieden.
De volgende overwegingen hebben daartoe
le. Het lichaam ontwikkelt het best in de
buitenlucht; 2e. Te veel geestelijke arbeid
leidt tot te vroege rypheid, met het gevolg,
dat later de lust in arbeid verloren gaat-, 3e,
De geest verliest alle voeling met de natuur
en de zin voor practiBchen arbeid gaat reeds
vroeg verloren; 4e. De leerlingen worde»
gedwongen binnenshuis te bljjven, waardoor
het lichaam verweekelykt en vatbaarder wordt
voor kouvatten en ontstekingen5e. De geest
kan niet van den schoolarbeid uitrusten,
waardoor minder leerlust en minder geschikt
heid om te leeren by het kind zal ontstaan
6e. De leerlingen verkeeren in voortdurende
zorg over het gemaakte huiswerk, waardooi
zenuwachtigheid onder scholieren een gewoon
verBchynsel is geworden7e. De onderwyzer
zal zyus leerlingen te vaak wantrouwen
De ouderB zullen het den onderwijzer wijten,
ndien de gezondheid door het maken van
veel huiswerk ljjdt.
En hoe is het by ons vraagt de Koerier.
Vooral deze maand en de volgende is er weer
werk. Zoogenaamd vrywillig zyn er al weer
heel wat klassen van, uitgebreide scholen, die
om 8 uur beginnen in plaats van om 9, want
het examen voor Hoogere Burgerschool en;
De minister van binnenlandsohe zaken heeft
aan de Tweede kamer voorgesteld het tweede
lid "van art. 24 der veeartsenykundige wet
aldus te lezen
■Alvorens tot onteigening ter afmaking over-
te gaan, benoemt de burgemeester een des
kundige om het vee te waardeeren, waarby
moet worden in acht genomen, dat voor ver
dacht vee de volle waarde, voor vee, door eene
besmettelyke ziekte aangetast, ten minste de
helft en ten hoogste het volle bedrag dei-
waarde, die het in gezonden toestand zou heb
ben, wordt berekend, met dien verstande, dat
in den algemeenen maatregel van bestuur,
bedoeld in art. 34, voor elke besmettelyke
ziekte, waarby afmaking plaats heeft, de maat
staf bepaald wordt naar welken het bedrag
voor vee, door die ziekte aangetast, wordt be
rekend."
De bedoeling is, om ook voor het vervolg
de mogelykheid te behouden om by mond- en
klauwzeer tot afmaking over te gaan; en nu
strekt de voorgestelde wetswyziging om den
belanghebbende vooruit zekerheid te geven
omtrent de te ontvangen vergoeding. Door
de voorgestelde bepaling wordt aan de regee
ring de noodige vryheid van handelen gege
ven en tevens de waarborg behouden, welke
voor de veehouders in het bestaande artikel
gelegen is.
De minister van justitie heeft aan de Tweede
kamer doen toekomeneen gewijzigd ontwerp
/tg WD?WWueEÉ^Pa!ir°m JuntrwUiat, it
en den overgang van de oude wetgeving tot
de nieuwe. Daarin zyn opgenomen al de
wyzigingen, bedoeld in het schrittelyk ant
woord op het verslag der commissie van Voor
bereiding over gemeld wetsontwerp, terwyl
daarin, ter voldoening aan een door den mi
nister in eene der met de commissie gehouden
conterentiën geopperd denkbeeld, dat by haar
instemming mocht vindenis gevoegd een
nieuw artikel (art. 14), krachtens hetwelk
zoowel de wet van 30 Sept. 1893 (Stbl. no 140)
op het failliBBement en de surséance van
betaling" als de thans voorgedragen wet onder
eenvoudiger benaming zullen kunnen worden
aangehaald. Tengevolge daarvan wordt art-
14 (oud.), art. 15.
JLetteren en Kunst.
De N. R. Crt. meldt thans ook zelve dat
ala lid der redactie van dab blad is opgetreden
de heer W. N. F. SibmacherZynen, uit Utrecht*
Te Amsterdam is bericht ontvangen, dat
Zondag 1.1. te Batavia onverwacht is overleden
de heer J. A. Haakman, hoofdredacteur van
het Bat. Handelsblad
Het Nederlandsch tooneelgezelschap van
den heer Chrispyn is, zoo meldt het N. v. d. D.t
e Berlyn een hartelyk uitgeleide gedaan. Zy
.verden by hun vertrek aan het station
Friedrichstrasse opgewacht door een aantal
Nederlanders voor het meerendeel studen
ten die hun geschenken en bloemen aan
boden en ter eere van de kunstenaars het
Wien Neêrlandsch Bloed zongen, dat ook door
de aanwezige Duitschers met ontblooten hoofde
werd aangehoord, alsmede Heye's welbekend
lied De kabels los.
»Leve het Nederlandsche tooneelgezelschap"
klonk het telkens en toen de trein voortreed
liepen de geestdriftige jongelieden hem nog
eindweegs na, om, met hoeden en zak
doeken wuivend, een »tot weerziens" toe te
roepen aan de artisten, die blykbaar zeer aan
gedaan waren door deze bartelyke hulde.
Ook van andere zyden heett men te Berlyn
ïze tooneelspelers, die daar zooais wy
herhaaldelijk berichtten zeer gewaardeerd
worden, een „tot weerziens" toegeroepen.
De senaat van het Amsterdamsche studen
tencorps ontving Woensdag uit Berlyn het
volgende telegram:
>ln Berlyn aan de Spree.
Stamtafel Löwenbrüu, 1 Juli middernacht.
De jonge Hollandsche studenten te Berlyn
ledigen een glas op den voortdurenden bloei
van het tooneelgezelschap »Chrispyn", heden
avond by hen te gast. Zy brengen dit ter
kennis van uwen senaat."
ONDERWIJS.
De heer A. A. de Veer van Middel
burg verwierf aan dp hoogeschool te Utrecht
het doctoraal in de rechtswetenschap.
