II Franss»™ ie Pitte.
N°. 130,
138e Jaargang.
1895
Woensdag
5 Juni.
UMBllM (MUNT.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen!
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel! Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 j
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Thenconeter. j Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boron, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx,, te ZierikzeeA, C. de Moon,
Middelburg 4 Juni S u. nn. 64 gr. te TholesW. A. van NrEUWENHiriJZEN en te Terneazen: M. vs Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën
m. 12 u. 70 gr-, av. 4 u, 68 gr. F.. j aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmas, te Rotterdam, de Gebb. Beunt ante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Aan., te Amsterdam.
Verwacht N. O. wind. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Dattbe Cee., John F. Jokes, opvolger,
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan bet bureau bezorgd zgn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Morgen (Woensdag) is de dag, die aan
de vrijzinnigen in bel district Goes een
ern8tigen plicht oplegt.
Zij dienen als éen man op te komen om
te trachten een zetel in de Provinciale Staten
te verschaffen aan den heer
Hem bevelen wij, op de in een vorig nom-
mer breedvoerig aangegeven gronden, ten
zeerste aan.
Men lette vooral op de voorletters, ten
einde versnippering van stemmen te voor
komen, en vergete niet vóór Vijf uren zijn
kiezersplicht le vervullen.
Middelburg 4 Juni.
Zaterdag 22 dezer wordt te Amsterdam de
gewone algemeene vergadering der Liberale
Unie gehouden.
Op die vergadering zal het volgende concept
besluit, door bet bestuur voorgesteld, worden
behandeld
sDe algemeene vergadering van de Liberale
Unie
Overwegende
dat voor de gezonde ontwikkeling van ons
staatkundig leven, en als grondslag voor een
politiek van wenschelgke hervormingen, een
zoo ruim mogeljjke uitbreiding van het kies
recht, geljjk zjj steeds heeft voorgestaan, drin
gend noodzakeljjk tqgft;
dat intusschen de tjjd gekomen is voor het
vaststellen van een programma, de richting
aangevend, waarin na het tot standkomen der
kiesrechthorvorming, de democratische politiek
der naaste toekomst zich dient te bewegen, en
geschikt om te strekken tot vereenigingspunt
voor alle vooruitstrevende vrijzinnigen
dat dit programma behoort te staan op den
bodem der tegenwoordige grondwet niet
omdat deze in elk opzicht bevredigend is, maar
omdat het een eisch ia van practisch beleid,
aanstonds alle krachten te wijden aan de vele
hervormingen, door haar bepalingen geboden
of mogelijk gemaakt;
dat bovenal de sociale vraagstukken de aan
dacht vorderen, opdat ook in de wetgeving de
belangen van den arbeid en den arbeider ten
volle tot bun recht komen, elke bevoorrechting
van het kapitaal ophoude en, in het algemeen,
voor zoover de wetgeving invloed uitoefent op
de rerdeeling der maatschappelijke goederen,
meer rechtvaardigheid worde betracht;
Besluit
aan het bestuur op te dragen om, met
inachtneming van het bovenstaande, en lettende
op hetgeen op verschillend ander gebied
de eerste plaats op dat der gemeente-financiën
een krachtig handelen van den wetgever eischt,
een programma voor de Liberale Uniena be-
handeling in de kiesvereenigingen, aan de
goedkeuring der algemeene vergadering te
onderwerpen.1'
In het, 't convocatiebiljet begeleidend schrjjven
deelt het bestuur aan de kiesvereeniging mede
dat aan de circulaire, door het bestuur dd. 2
Januari 11. aan de kiesvereenigingen gezonden,
door de groote meerderheid in het algemeen
adhesie betuigd is.
Verder wordt er op gewezen dat het ge-
wenscht schjjnt, dat de algemeene vergadering
thans uitdrukkelijk verklare, dat zjj een her-
vormings-programma, vereenigingspunt voor
alle vooruitstrevende vrijzinnigen, noodig acht.
Het bestuur zal dan een ontwerp daarvoor
zoodra mogeljjk aanbieden, opdat het, na ern
stige overweging in de kiesvereenigingen, leden
der Liberale Uniein eene volgende algemeene
vergadering worde vastgesteld.
Generaal Vetter is Zaterdag op zgn reis naar
's Gravenhage aan eenige stations, nl. te Roo
sendaal, Dordrecht en Rotterdam, met warmte
begroet.
In eerstgenoemde gemeente brachten de
beide koninklijke harmoniën hem eene ovatie
en sprak de burgemeester hem toe.
Te Dordrecht werd de generaal verwelkomd
door het bestuur der afdeeling Dordrecht van
de vereeniging Het Vaderland Getrouw en
door den kapitein der genie van het O.-I. leger
Wjjnhot. Het dochtertje van een bestuurslid
van genoemde oud-strgders-vereeniging bood
een ruiker aan.
De generaal werd door het talrgke publiek
warm toegejuicht.
Te Rotterdam, waar van trein werd verwis
seld, waren aan het centraalstation vereenigd
vele officieren der schutterg, van land- en zee
macht, oud-Indische officieren, civiele autori
teiten met den burgemeester aan het hoofd.
de aankomst van den trein speelde de
stafmuziek het volkslied, terwjjl namens de
officieren van de schutterg en de weerbaarheid
houquetten werden aangeboden. Kapitein La-
mers leidde den generaal en de hem verge
zellende familieleden de wachtkamer binnen,
waar de burgemeester hem verwelkomde met
eenige harteljjke en waardeerende woorden.
Een driewerf shoerah J11 volgde op deze toe
spraak, waarop de voorzitter der vereeniging
van Indische strjjders JeMaintiendrai den gene
raal namens deze verwelkomde, hem bedan
kende, dat hjj hun eerelidmaatschap had willen
aanvaarden. De heer Reys, voorzitter der Rot-
terdamsche sectie van het Metalen Kruis,
werd vervolgens aan den generaal voorgesteld
en bood hem het eerelidmaatschap van die
vereeniging aan.
Generaal Vetter dankte den burgemeester
in zeer vriendeljjke bewoordingen. Bij besteeg
toen den extra-trein, door den Holl. spoor voor
hem beschikbaar gesteld, en onder opwekkende
tonen der muziek en de shoera'suit dui
zenden keelen werd de tocht naar Den Haag
voortgezet.
Aldaar was natuurljjk het meeste werk voor
de ontvangst gemaakt, omdat de generaal in
de residentie zou afstappen.
Zoo als wg in een deel der oplaag van ons
vorig nommer meldden, kwam hg te twee uren
aldaar aan.
In den versierden salon waren ter ontvangst
de ministers van koloniën, marine en oorlog
met hunne adjudanten en verschillende autori
teiten.
De minister van koloniën riep namens de
regeering den generaal een harteljjk welkom
toe en bracht hulde aan den dapperen aan
voerder en het Indisch leger, dat op Lom
bok, geleid door een trouw en dapper man,
oest overwinnen.
De generaal dankte in hartelijke bewoor-
ingen, met groote waardeering sprekende
van bet Indisch leger, zjjn dapperheid en
onversaagdheid ook in tegenspoed.
In een aangrenzenden eerste-klasse-salon
had bij monde van den vice-admiraal Roëll
de begroeting plaats namens een commissie,
die zich uit tal van autoriteiten had gevormd.
Voor deze ontvangst toonde de generaal zich
ook zeer gevoelig, en hg wees ook nu weder
op de houding van het leger en op zjjn ver
trouwen in de Indische en Nederlandsche
regeering.
De eerewjjn werd hierna geschonken, terwjjl
den generaal houquetten aangeboden werden.
Daarop had in een reeks rg tui gen eene
feesteljjke tocht door de straten plaats, die
alle met vlaggen waren versierd en waar een
zeer talrgke bevolking op de been was die
den generaal geestdriftvol toejuichte.
aankomst aan bet hotel De Oude Doelen
waren eene talrgke menigte en vereenigingen
van oud-strjjder8 aanwezig.
De voorzitter der vereeniging Het eereteeken
voor belangrijke krijgsverrichtingen heette den
generaal welkom, huldigde hem als held van
Lombok en uitte den wensch, dat hjj nog lang
op zgne lauweren moge rusten. De generaal
dankte voor de buide, hem van die zjj de dubbel
aangenaam. Luide hoerahs en de kreet
leve de generaalde beid van Lombok," weer
klonken.
Een muziekkorps begroette den generaal bij
het binnentreden van bet hotel met de volks
liederen.
Deze trok zich hierna in zgne vertrekken terug.
De Maandag uit Oost-Indië ontvangen mail
loopt tot 3 Mei.
De berichten uit Atjeh, loopende over een
tjjdvak van 9 tot en met 22 April, bevatten
weinig of geen nieuws.
Behalve enkele schoten die geen nadeel
rokkenden, had er op Groot- Atjeh niets
bgzonders plaats.
Op 18 April maakte T. Nja Makam zgne
opwachting bg het bestuur te Kota-Radja.
Op het eiland Weh viel niets bgzonders voor
Ter Oostkust werd den 12en April de
klerk E. M. C. Mejjer, die op het bordes van
de viaitatieloods te Edi met eenige politie
dienaren bezig was om een defecte boei in de
loods op te halen, onverwachts door een At-
jeher, die eenigen tjjd naar het werk had staan
kjjken, met een rentjong in den rug verwond
Zonder zich te bedenken viel de politiedienaar
Adjat op den aanrander aan en wist hjj dezen
op den grond te werpen, daarbjj zelf 5 steken
bekomende, waarop de Atjeher door den ser
geant Djakinahman werd afgemaakt.
Volgens de laatste berichten was ge
klerk reeds geheel hersteld en de politiedienaar
Adjat beterende.
Op de O o s t k u s t is in den nacht vau 14
op 15 April een, even buiten het civiel établis
sement te Segli staand blok van zes kleine
Chinee3che winkeltjes door eenige kwaadwil
ligen in brand gestoken. De schade aan goe
deren bedroeg ruim 1000.
Ter Westkust kwam geen verandering.
De weersgesteldheid was drukkend warm,
afgewisseld door westelijke en oosteljjke win
den. Nu en dan viel er eene flinke regenbui.
De gezondheidstoestand op de zeeposten
was minder gunstig.
In Groot-A tjeh was hg over het algemeen
ongunstiger.
Het gemiddelde ziektecjjfer bedroeg 23 tegen
en dat van de berri-berri 8 tegen 10 ge
durende den vorigen verBlagtjjd.
Het sterftecijfer was lager.
JLietteiren en Kunst.
Door het bestuur der afdeeling Amster
dam van de Maatschappij tot Bevordering der
Toonkunst is benoemd tot directeur van bet
conservatorium en tot directeur der muziek
school beide instellingen van de afdeeling
de heer Dan. de I iange.
In het archief der stad Yverdon zjjn
door den Zwitserscher professor F. Guer onge
veer tweehonderd tot heden ongedrukt geble
ven brieven van Pestalozzi gevonden. Zjj wer
pen een eigenaardig licht op het leven en
ijjreven van dezen man, gedurende zjjn verbljjf
aldaar. In het najaar zullen zjj worden gedrukt.
Men meldt het overig den van den beken
den Engelschen uitgever George Bentley, 67
jaar oud, een zeer bereisd en geletterd man,
Hjj wordt opgevolgd door zjjn zoon Richard.
Tegelgk met den Amsterdamschen hoog
leeraar "Van 'tHof is de Pruisische Orde pour
le mérite door keizer Wilhelm toegekend aan
den philosoof Spencer te Londen en aan den
numismaticus Imhof-Blumer te Winterthur.
ONDERWIJS.
De heer Ch. v. d. Bilt, onderwijzer te
Koevacht, is als zoodanig te Den Helder
benoemd.
Door den raad van Hontenisse zjjn
Zaterdag, beiden met algemeene stemmen, be
noemd tot onderwjjzer aan de school teLams-
waarde de heer A. M. A. de Maat te Stoppel
dijk en tot onderwijzer aan de school aan den
Molenhoek de heer J. J. F. Teepen te Ossenisse.
De jaarwedde bedraagt 575 en de in functie
treding is bepaald op 1 Juli a. s.
Indertjjd is door den heer J. H. van den
Bosch, leeraar aan de burgerschool en het
gymnasium te Gouda, ook te Middelburg
een lezing gehouden over het oude en nieuwe
taal onderwijs.
Deze lezing, die veel besproken is en waar
omtrent ook wg een kort bericht gaven, is thans
in haar geheel opgenomen in de 3e afl. van
het tgdschrift Taal en letteren, uitgave van
den heer W. E. J. Tjeenk Willink te Zwolle.
Die grieven tegen het oude en de beginselen
van het nieuwe onderwjjs worden door den
scbrgver breedvoerig uiteengezet en eindeljjk
als volgt samengevat.
De grieven tegen bet Oude Taalonderwjjs
zjjn
In dit onderwgs is de Taal: teelcen,penne-
haal, krgtkrabbel.
In dit onderwgs is de taal iets buiten den
In dit onderwgs zjjn taal en gedachte twee.
In dit onderwgs is de taal een product
van de school.
Het nieuwe onderwgs is begrepen in deze
beginselen
Taal is Klank wat niet Klank is, is gèèn
taal.
De taal is iets in den mensch.
De taal en de gedachte zjjnjEérc--Individu
voor Individu zjjn iemands taal en iemands
gedachte êén-en-hetzélfde.
De taal is een product van het leven
j ieder van zjjn eigen leven.
Mejuffr. M. J. G. van de Watering, lee-
rares aan de H. B. S. voor meisjes te 'sGra-
venhare, heeft tegen 1 Sept. eervol ontslag
als zoodanig gevraagd.
De heer rnr. T. M. O. Asser, lid van den
Raad van State, is door den senaat van Cam
bridge benoemd tot doctor in law honoris causa.
Kan de raad aan de onderwjjzers,
wie bg hunne benoeming niet de verplichting
is opgelegd herhalingsonder wgs te geven, het
geven van dat onderwgs opdragen, zonder
hen daarvoor afzonderljjk te beloonen? Die
vraag heeft zich onlangs 'te Nieuwe Pekeia
voorgedaan en is in ongun9tigen zin voor de
onderwgzers beantwoord. De districts-school-
opziener achtte in het onderhavige geval eene
extra-belooning billjjk en rechtvaardig; de
raad was van die billgkheid niet overtuigd,
daar vroegere onderwjjzers ook steeds herha-
lingsonderwgs hadden gegevende tegen
woordige titularissen wisten althans
konden weten bg hunne sollicitatie, dat
ook zjj dat onderwjjs zouden moeten geven,
ook zonder dat van hunne verplichting daar
toe uitdrukkelijk melding werd gemaakt in
hunne akte van aanstelling, hetgeen ditmaal
verzuimd was geworden.
Met deze beslissing konden de belangheb
benden zich evenwel niet vereenigen gesteund
door den districts-schoolopziener riepen zjj de
tusschenkomst in van den minister van bin-
nenlandsche zaken, doch ook bg dezen vonden
weinig, of betor gezegd geen steun. Hjj
gaf aan adressanten te kennen, dat er voor
inwilliging van hun verzoek tot het nemen
eindbeslissing in het geschil tusschen
ben en den raad in zake de onderhavige zaak,
geen wetteljjke grond bestaat. (N. Gr. Ct.)
De uitslag van het referendum van den
Bond van Nederlandsche onderwijzers over
de onderstaande punten is als volgt geweest.
1. De wet schrjjve de schoolvergaderingen
imperatief voor. Eischt de wet zulks, dan
wordt eene conclusie gesteld en aan de goed
keuring der autoriteiten onderworpen.
Uitgebracht 804 st.voor 775tegen 23
blanco 6; aangenomen.
Er worden ten minste vier schoolverga
deringen per jaar gehouden.
Uitgebracht 754 st.voor 710; tegen 38;
blanco 6; aangenomen.
Onderwgzers, die nog geen drie jaar de
akte bezitten, hebben slechts eene raadgevende
stem.
Uitgebracht 779 st.voor 317tegen 44-7
blanco 15; verworpen.
4. Art. 25 der wet op het L. O. vervalle.
Uitgebracht 805 et.voor 423tegen 350
blanco 32; aangenomen.
Voorstel van het hoofdbestuur. Als maximum
aantal leerlingen per onderwjjzer zou men o. i.
36 kunnen stellen, die over ten hoogste 2
klassen verdeeld zgn.
Uitgebracht 769 et.; voor 474; tegen 272
blanco 23; aangenomen met verwerping
van alle daarop ingediende amendementen.
5. Voorstel van het hoofdbestuur. Zoodra
het aantal kindereD, die volgens de gestelde
bepalingen niet tot de scholen binnen zekeren
schoolkring kunnen worden toegelaten, meer
bedraagt, moet voor dezen een gele
genheid geopend worden om onderwgs te ont
vangen.
Uitgebracht 775 st.voor 685 st.tegen 73
blanco 17; aangenomen.
Tegen de wenschelykheid dat de wet in een
bepaling zou opnemen wat men onder eene
klasse of afdeeling heeft te verstaan, heeft
niemand bezwaar gemaakt.
De Maandag middag te Amsterdam door
dien Bond uitgeschreven »groote vergadering"
werd door een BOOtal personen bjjgewoond.
Er waven 51 Bonds- en 63 Genootschaps-
afdeelingen door afgevaardigden vertegenwoor
digd. Van vele kamerleden en. schoolautori-
teiten waren brieven ontvangen van verhinde
ring, menig schrjjven vergezeld van adhaesie
betuigingen aan het doel der vergadering.
Mr Treub hield een rede om het vraagpunt
der pensioneering van onderwyzersweduwen en
weezen in te leiden.
Na een niet principieel debat, dat op de
zeer toegejuichte rede van mr Treub volgde,
werd door de vergadering bg acclamatie aan
genomen eene motie, waarbjj de wenschelgk
heid wordt uitgesproken, dat de weduwen en
weezen der onderwgzers aanspraak verkrggen
op pensioen ten la9te van het rjjksfonds
burgerljjke ambtenaren en op gelijke voor
waarden als dezen en tevens dat de kosten
dier pensioenen, boven de daarvoor te storten
bg dragen, door het rjjk of de gemeente worden
gedragen.
Na de pauze sprak het kamerlid, de heer
K. de Boer Czn. over de salarieering der on
derwgzers.
Door het bestuur werd de volgende motie
voorgesteld
»De groote vergadering, bg eengeroepen door
het hoofdbestuur van den Bond van Neder
landsche onderwijzers en gehouden te Amster
dam 3 Juni 1895, spreekt als baar oordeel uit,
dat het een dringende eisch des tg da is de
onderwgzers-salavissen te verbeteren, vooral
door een gezond bevorderingsstelsel in het
leven te roepen.
»Zjj is overtuigd, dat zulks een stelsel slechts
tot stand zal komen indien in de wet op het
L. O. minima genoemd worden, hooger dan
tot nu het geval is, maar bovenal indien door
diezelfde wet aan rgks- of gemeentebestuur de
verplichting wordt opgelegd het onderwgzend
personeel een zeker aantal verhoogingen na
een bepaald getal dienstjaren toe te kennen".
Deze conclusie werd door de vergadering
met algemeene stemmen aangenomen.
KERKNIEUWS
De heer M. Keulemaus, pred. bjj de Ger.
kerk te Zierikzee, is beroepen.'naarSchoon
hoven.
Volgens de Utr. Ct. zou dr. A. W. Brons
veld, Herv. predikant te Utrecht, in aanmer
king komen voor de vacature als hoogleeraar
in de theologische faculteit, ontstaan door 't
overlgden van dr. J. Cramer.
Wekelijksche opgacXf betreffende de Ned,
herv. kerk.
Beroepen naar: Cillaarshoek E. G. J. Bal,
tnd.; Waarder J. Vonk te OldebroekZuid-
zande Chr. Hunningker te Haarloo Blauw
kapel N. O. Bakker, cand.; Lutkewierum S. J.
Pi80 te Oldeholtwolde en Ter IdsardDroge-
ham S. Ronner, cand.; en naar Kollumerzwaag
C. Touw, cand.
Bedankt voorCats E. G. J. Bal, cand.
Melissant A. van Geest te 's Gravenzandeen
(eventueel) naar Nieuwerkerk dr A. van der
Flier, card.
Aangenomen naar: Wons O. Norel te Gaast-
meeren naar Stevensweerd C. H. Bosch, cand.
UIT STAD EN PROVINCIE.
In het district Goes is een door de
anti-revolutionnairen gebruikeljjk verkiezings-
blad uitgegeven, waarin verteld wordt dat de
tegenwoordige candidaat in een overwegend
katholiek district ^uitgeworpen werd, niet om
zgn persoon maar omdat de meerderheid in
zgne omgeving katholiek is.
Ook dat is eene onwaarheid.
Voor die uitwerping zullen wel bjjzondere
redenen zgn geweest, want in hetzelfde district
had men geen bezwaar den heer MoeB (ook
een anti-revolutionnair) en den liberalen heer
Van Deinse te herbiezen.
Thans wil men in Goes iemand doen kie
zen dien men elders niet wil.
Het is toch vrjj wonderlgk dat Ged.
staten van Zeeland de verkiezing in het
district Goes niet een week later hebben
gesteldde wet laat toch een termjjn van
twee maanden toe; en de tjjd is nog beschik
baar vóór de zomervergadering der Staten.
Nu valt de verkiezing juist morgen (W oens
dag) in de Pinkstervacantie, waarin tal van
kiezers afwezig zgn. Ons dunkt: het college
had daarop wel bedacht mogen wezen. Laten
de aanwezige kiezers nu echter des te meer
hun plicht doen
Zondag 16 Juni a. zal in de vergaderzaal
van het Zeewwsch genootschap) der Wetenschap
pen alhier, onder voorzitterschap van den
heer Th M. Roest, van Leiden, de jaarljjkache
algemeene vergadering van het Nederlandsch
genootschap voor mu?it- en penningkunde ge
houden worden.
De gemeenschappelijke maaltjjd zal plaats
hebben in het Grand Hotel des Bains te
Vlissingen.
Ook Domburg genoot, evenals Mid
delburg en Vlissingen, van het drukke bezoek
dat in de heerlgke Pinksterdagen aan Wal
cheren ten deel viel. Vooral de wielrgders
brachten aan die badplaats een bezoekzoodat
de hotels vol waren.
Een deel dier ryders maakten een tocht naar
Goes; terwyl velocipedisten uit Middelburg
het land van Schouwen bezochten.
Moeder natuur heeft wel op die dagen hare
goede gaven over het uitgaand eu genietend
menschdom uitgestott.
Men schrjjft ons uit Vlissingen:
Het badseizoen is geopendde gelegenheid
tot het nemen van zeebaden bestaat dus weder,
en Zaterdag ochtend voor negeB hadden reeds
een drietal heeren van die gelegenheid ge
bruik gemaaktlang bleven zjj er niet »in"; het
was nog wat koud, want hoewel het de laatste
dagen vrjj warm is geweest-, is de temperatuur
van het water nog laag.
Wat zal dit badseizoen voor Vlissingen op
leveren Dat er geen moeite gedaan wordt
om van Vlissingen als badplaats iets te ma
ken, kan nu toch niet gezegd worden.
Eenige ondernemende inwoners hebben het
voorbeeld van den eersten villabouwer gevolgd)
en zoo zgu thans reeds acht villas op de dui
nen verrezen, en zullen er nog drie gebouwd
worden, zoodat alsdan de faeschikbare ruimte
tot aan het badhotel is ingenomen.
Latere liefhebbers zullen dan aan de andere
zgde van dat hotel moeten bouwen.
