N°. ISO.
138® Jaargang.
1895.
Woensdag
22 Mei.
C. L. VAN WOELDEREN.
Middelburg 21 Mei.
niDIIELIII:
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen."
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2,
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
U OMIiOT;
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager.'
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
Vfcearuaonaetev. j Agenten te VlissingenP. G. de Yet Mbstdagh Zoon, te GoesA. C. Boute, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d, Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij,
Middelburg 21 Mei 8 u. vm. 55 gr. te TholenW. A. van Nieuwenhuhzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën
m. 12 u- 62 gr-, av. 4 u. 61 gr. Fj aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gebe. Beuntante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam.
Verwacht wind. j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Dau3e Cie., John F. Jones, opvolger.
Adverteatiëa
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
aj, nog wor(jen opgenomen
Dondeidag (Hemelvaartsdag) verschijnt
de Middelburgsche Courant niet.
Voor de herstemming op Dinsdag in het
hoofdkiesdistrict Middelburg, voor een
lid der Provinciale staten, bevolen wij ten
dringendste aan den heer
[aftredend Lid.)
sinds Da Costa dit schreef. De Roomsche kerk
is sedert dien tjjd tot meerderen bloei geko
men, maar bet getuigenis van christelijke
organen tegen deze anti-ohristische macht is
allengs slapper geworden in plaats van krach
tiger. Ja, de meeste christelijke organen durven
niet eens meer spreken van eene «antichristi-
sche macht."
Men acht dat (ten onrechte!) zeer onver-
In ons opstel over het wetsontwerp tot her
ziening der belasting op het personeel, in ons
vorig nommer, komen een paar onnauwkeurig
heden voor.
Wjj schreven daarin dat in hoofdstuk IV
van dat ontwerp (belasting wegens paarden)
alleen onderscheiden worden de paarden, niet
uitsluitend gebezigd voor de uitoefening
van een beroep ot bedrjjf, en de paarden voor
gemengd gebruik.
Het woord uitsluitend bad moeten vervallen.
Bjj den grondslag «mobilair" stond vermeld
dat de berekening daarvan zal geschieden
naar de waarde der stoffeering van ieder per
ceel, zooals die volgens art. 573 B. W. moet
worden verstaan, met inbegrip van rjjtuigen
en met insluiting van schildergen.
Een aandachtig lezer zal wel bemerkt hebben
dat hierby van «^sluiting van Bchilderjjen
sprake is.
Uit dankbaarheid voor de trouwe hulp, die
de katholieken steeds, ook in onze omgeving,
den anti-revolutionnairen verleenen, geeft thans
de Nederlander het orgaan van jhr mr A.
F. de Savornin Lohman den raad zoo
veel mogeljjk de katholieke kerk
tebestrjjden.
In zjjn nommer van Zaterdag 18 Mei schrjjft
dat blad:
Groen van Prinsterer en Da Costa streden
gedurig tegen Rome. En dat deden zjj in een
tjjd, toen er lang niet zoo'n groot gevaar van
Roomsche zjjde dreigde, als thans.
»Da Costa schreef in deel II van zjjne brie
ven aan Groen, pag. 330
»»De polemiek tegen de Roomsche kerk (die
haar best doet om in bet geheel geen christe
lijke kerk meer te big ven) acht ik onmisbaar.
Naarmate zjj in leer en politiek de laatste
overblijfselen van het aloud christelijk element
in haren boezem tracht uit te schudden of te
smoren, naarmate zjj onbeschaamder Evan
gelie en Hervorming met eenen slag zoekt te
verpletteren, en ook ons land met een net
omspant, waarin middellijk en onmiddellgk
politiek en kerkelijke liberalisten haar gverig
ter zgde staan, is het getuigenis van
christelgk-historische organen ook tegen deze
anti-christische macht onmisbaar."
«Het is langer dan een kwart eeuw geleden
Musicalia.
Het was een waagstuk van de zangvereni
ging Tot Oefening en Uitspanning om, zoo
kort na Bach's grootsche Mattheus-passion,
Hegar's Manasse tot uitvoering te brengen.
Een waagstuk hoe zou het moderne concert
stuk van een kundig componist zich handhaven
naast den ouden reuzenarbeid van het genie
Het laatste, klinkend als eene ontzaglijke
openbaring van het scboone, het eerste, een
effectvol muziekstuk van een man, die door
kneed is in de kunst der compositie, zooals
die zich in de eeuwen na Bach ontwikkeld
heeft, die alle effecten en nieuwere middelen
der moderne orkestratie en instrumentatie kent",
die daarmee zgn voordeel doet, en een werk
schept, wel dikwgls prachtig van klank, pak
kend waar het karakteristieke momenten te
schilderen geldt, maar dat de inspiratie van
het genie miBt.
Intusschen, onbillijk zou het zgn met deze
vergelijking voort te gaanhet kon niet
anders of de uitvoering van Manasse moest
na de Mattheus-passton tegenvallen men mag
echter de schoonheden in Hegar's werk niet
over 't hoofd zien. En naast vele uiterljjke
effecten, naast veel dat vergaan zal, vindt men
in zjjne compositie tal van liefelijke en
sobere deelen, even schoon van gedachte als
van vorm.
Den inhoud kunnen wjj als bekend veronder
stellen. De hoofdgedachte van het gedicht is:
eene vrgere levensbeschouwing, in strgd ko
mende met verouderde priesterverordeningen.
zoon van don Hoogepriester Jojada,
•Maar welk eene wreede verdraagzaamheid is
het dan toch, om zjjne medemenschen in ver
derfelijke dwalingen te laten voortleven, zonder
er tegen te kikken."
Een aardig compliment van bevriende
zgde
Bjj kon. besluit
zgn benoemd tot ontv. der dir. bel. enz.
Oss c. a. I. Noë, ontvanger te Loenen c. a.
te Leerdam c. a. T. G. Versfelt, ontvanger
te Heerlen c. a.te Wolvega c. a. A. Hoogen-
buis, ontvanger te Sexbierum e. a.te Bols-
ward c. a. J. Heyt, ontvanger te Onderderdam
c. a. te Winterswijk H. C. Berger, ontvanger
te IJsselstein c. a.
De gewone audiëntie van den minister van
Binnenlandsche zaken zal Zaterdag 25 Mei en
Zaterdag 1 Juni a. s. niet plaats hebben.
Big kens èen telegram van den Gouverneur-
generaal van N.-I., van 18 dezer, wordt de
gouvernements-koffieoogst op Java voor dit
jaar thans geraamd op 329.000 pikols.
JU etteren en Kunst.
Eenige dagen geleden reeds ontvingen
wjj een exemplaar van Constantinopel-Sche-
veningen, het prachtplaat werk, door de firma
H. J. W. Becht te Amsterdam uitgegeven ten
voordeele der slachtoffers van de aardbeving
te Konstantinopel enden storm te Scheveningen.
Het werk, gedrukt bjj de Elsevier maat
schappij, ziet er keurig uit. In de eerste
plaats vinden wjj er in het keizerljjk wapen,
in goud gedrukt, van den sultan van Turkjje.
Verder tal van fraaie illustraties van M- Bauwer,
Therese Schwartze, Ph. Zilcken, F. Khnopff,
Puvis de Chavannes, P. Rink, J. Maris. H. J.
Haverman, B. J. Blommers, H. G. Ibels, Jozef
Israels, F. P. Termeulen, Artz, Th. de Bock,
W. Roelofs, Geo Poggenbeek, G. H. Breitner,
P. J. C. Gabriel, Max Lieberman, Sibe
ten Gate, Wolles, H. W. Mesdag, E. Tillmans
R. Bisschop, T. van Hoytema, E. Bosch, E.
Witkamp, M. Kramer, Josseling de Jong, Jan
Toorop, M. v. d. Maarel, Henr. Ronner en
Willy Martens.
Verder bevat het gedenkboek tal van bjj-
dragen in proza en poëzy van bekende tjjd-
genooten.
Sedert de openingsvoorstelling, 4 Oct.
1890, gat het Tivoli-gezelschap uit Rotterdam,
directie De Vos en Van Korlaar, 28 oorspron
kelijke stukken, die te zamen 500 avonden
werden gespeeld. Bovenaan komen Het Goud-
vischje met 91, Eerloos met 56, Lotos met 44
voorstellingendan volgen In kleinen kring
met 29, De Eederijker met 25, Asschepoes met
24, Noodlot en De Familie Kegge met 22, De
Student thuis met 21 voorstellingen.
Bjj de voorstelling, die de directie van het
Tivoli-gezelschap aan het eind van het seizoen
aan zjjne couponhouders aanbiedt, wordt een
29ste oorspronkelijk stuk gegeven: het heet
Maartje «n is een tooneelspel in vier bedrjjven
van een schrjjver, die zich verbergt achter het
pseudoniem W. van Eerbeeck.
Met genoegen vernamen wjj uit een ont
vangen circulaire dat het nieuwe gezelschap,
onder leiding van de heeren Joosten en Pool
man, beide de leiders der Nora-voorstellingen,
het voetspoor der heeren De Vo» en Van
Korlaar zal drukken.
Ter benefice van den heer A. J. Ie Gras
die nog niet van zjjn ziekte hersteld is, hebben
de mede-vennooten der firma Le Gras en Has
pels besloten tot bet geven van een buiten
gewone voorstelling, bestaande uit Anne-Mie,
oorspronkeljjk tooneelspel door Rosier Faassen,
waarin o. a. de heer Willem van Zuylen de
rol van Koenraad Deel zal vervullen.
Deze voorstelling heeft den 28en Mei in den
Grooten Schouwburg te Rotterdam plaats.
Op deze voorstelling zinspeelde reeds de
heer Van Zuylen verleden week Dinsdag te
Middelburg bjj zgn dankbetuiging voor het
cadeau, bem geschonken, en dat hg nu als
Koenraad Deel dragen kan.
ohbehwhsT
Aan het verslag der commissie van toe
zicht op het lager onderwjjs te Goes over
1894 is het volgende ontleend.
School D werd verbeterd door het aanbren
gen van een9 gang tot berg places 7an kleGderen.
Over de inrichting der bewaarklasse op school
A zgn niet ongegronde aanmerkingen gemaakt.
De commissie zal waarschgnlgk in 1895 voor
stellen tot verbetering doen.
Op de scholen A en B volgden bjjna alle
leerlingen het onderwjjs in vak j, op C en D
ruim de helft.
De avondschool A had dit jaar geen leer
lingen van die school gingen 10 leerlingen
naar de H. B. S. en 7 naar de meisjesschool E.
De avondschool B telde 23 leerlingen; 11
daar fan gingen naar de B. A. S., 1 naar de
H. B. S.
De herhalingsschool op C telde geen leer
lingen op D kwamen 10 weezen.
De bjjzondere school (uitsluitend Franscb)
had 36 leerlingen1 ging naar de Ambachts
school, 2 naar school E. Van school C ont
vingen 2 leerlingen een diploma wegens vol
brachten cursus.
Op school B spaarden de leerlingen f 275,
op O f 82.68s, op D f 32.77.
De schoolbibliotheken worden goed in orde
gebracht.
Het aantal leerlingen op de dagscholen be
draagt op schoolA (hoofd de heer A. B.
Breetvelt) 135, waaronder 20 op de voorber.
klasseB (hoofd dhr A. van Schelven) 306C
(hoofd dhr D. H. C. Ittmann) 181D (hoofd
dhr J. D. v. d. Berge) 79; en E (hoofd mej.
C. G. Slothouwer) 51.
De bjjzondere Chr. school (hoofd dhr J. de
Hoogh) had 208, de Roomsch-kath. school
(hoofd mej. A. H. Hessele) 118 en gemeentelijke
bewaarscholen 229, de bjjzondere idem 182
leerlingen.
CJIT STAD EN PROVINCIE
Daar het geregeld voorkomt dat in on z e
stad wielrgders voor hun sport buiten vol
strekte noodzakelijkheid de klinker- en zjj-
paden benuttigen en sommigen bljjkbaar wel
van de voetgangers verwachten dat zg de
baan vrg zullen laten, willen wg op verzoek
even de aandacht vestigen op art. 30 der
politieverordening van Middelburg.
Daarin is onder lett. b verboden«buiten
volstrekte noodzakeljjkheid te paard of met
eenig middel van vervoer (dat voor zieken,
gebrekkigen of kinderen uitgezonderd) te
den over de klinker- of zjjpaden."
Wjjl ook de bolwerken en wandelpaden
voor de wielrjjders natuurlgk groote aantrek
kelijkheid hebben, laten wjj hier ook even de
mededeeling volgen dat bjj lett. c van hetzelfde
artikel is verboden: »te paard of met eenig
middel van vervoer (dat voor zieken, gebrek
kigen of kinderen uitgezonderd) tergden over
3 wandelwegen en paden," enz.
Het is misschien niet ondienstig de politie
op deze bepalingen eens attent te maken en
haar te verzoeken, zooals vroeger, daaraan wat
meer de hand te houden dan tegenwoordig
wordt, door zgn huwelgk met eene heidensche
vrouw Nicaso, uit zijn land verstootende
Hoogepriester Esra spreekt den banvloek over
hem uit. Met zjjne aanhangers verlaat Manasse
zgn vaderland om op den berg Garizim een
nieuwen tempel met vrgere wetten te stichten.
In drie tooneelen wordt deze stof dramatisch
behandeld.
Na een eenigszins dorre instrumentale in
leiding is schoon de eerste solo van Esra
*Lasst frommen Jubelruf zum Himmel schal
len/" De breede lyrische declamatie wordt
ondersteund door eene prachtige begeleiding
van horens en bazuinen. Pakkend is het
dramatische koor: >Zerreisset eure Kleider 1
en het priester-mannenkoor »Er sei gebannC
Niet mooi is het Allegro deciso van Esra
Er duldet Frevel nicht", effectvol het slot
koor der eerste scène »Singet unserm Gotte
met zjjn op mooie harmonieën zacht gezongen
slot »Amen".
De tweede scène opent met een koor van
huiswaarts keerende maaiers en maaiaters, dat
bewjjst hoe fijn Hegar schilderen kan. Iedere
toon hiervan is mooialles is sober geteekend
Lichte rythmus, melodieëD, die in teerheid
van stemming wedjjveren met het zoele en
zacht ruischende van een zomernachtlang
zaam sterven de stemmen wegmen ziet
de maaiers heengaan in 't stille licht der
avondzon. PP. klinkt de aanvang hunner
melodie in de hoogere instrumenten, door de
lagere herhaalden wanneer na eenige zachte
akkoorden alles stil wordt, hoort men Ma-
nassé's stem, die, zonder begeleiding, op hooge
lichte tonen zingt: Hörst du der frohen
Schnitter Lied, das durch die Abendstiüe
zieht wie jene Wölkchen, die am Berg ver
in". Dit alles is zeer teekenend, men voelt
de schoonheid van den stillen avondmen
deelt in het warme gevoel, dat Manasse be
zielt, wanneer hg op weelderige harmonieën
voortgaat: «O bliek emporl die Sterne schon
erbliihn auf unentweihter Bimmelsflur."
Nicaso's antwoord [con moltopassione) staat
onder Wagner's invloed, maar mist diens
grootscb gevormde melodieën. Het is éene
uiting van hartstocht, die de zichtbare voor
stelling vraagt. Men ziet haar na hare eerste
uitbarsting kalmer wordende orkestbeweging
wordt rustiger, de snelle achtste figuren gaan
ever in breede tonen.
Het duo, dat dan volgt, is melodieus ge
schreven. Het naderen van den onheilsbode
wordt in het orkest weer meesterljjk voorgf-
■teld. Als het affect tot zgn toppunt gestegen
hoort men, op een zacht tremulo in het
orkest, een dof, uitgestooten, rythmisch karak
teristiek motief, als van iets noodlottigs dat
nadert, en uit de verte weeklachten van het
koor. >Horch, horch," roept Nicaso, welches
unheilvolle Rufen!" Weerklinkt het motief,
een toon hooger nu, en weer klinken de wee
klachten, terwjjl in het orkest een eigenaardige
figuur het stampen van rossen aanduidt.
»Noch einmal, roept Nicaso, ha.' und Schall
von Pferdeshufen." Dan neemt het orkest
presto de weeklachten over, en het geheele
koor, mannen en vrouwen, barst los: «TFefte,
wehe, Unheil naht." Dit alles is zeer drama
tisch geschilderd, het leeft alles.
Het vragende koor,- >Du host vernowmen
Bjj deze gelegenheid willen wjj tevens even
opmerken dat, naar velen van allerlei
rang en stand nog niet schgnen te weten
of, als zg 't weten, althans niet in toepassing
brengen, het, zjj het ook niet in eene politie
verordening, toch in elk geval door de welle
vendheid voorgeschreven, plicht ib van ieder
wandelaar om rechts uit te wjjken en vooral
voor eiken man om voor eene vrouw, hetzjj
dam e of niet, voor eiken gebrekkige, moeiljjk
ter been zjjnde of oudere in jaren, het pad
vrjj te laten.
Donderdag 23 Mei a., 's avonds te 7 uren.
op het Molenwater alhier het eerste
openbaar concert door het schutterg-muziek
korps gegeven worden.
Het programma daarvoor is samengesteld
als volgtAugen rechts, Marscb, C. L. Unrath;
Ouverture zur Komischen Oper König Midas,
R. Eilenberg False de concert, E. Waldteufel;
Scène dramatique de l'opéra Les Huguenots,
Meijerbeer; Concert ouverture, L, Montagne
Sérénade (arr Morks,) R. Förster; Sang an Ae-
gir, Kaiser Wilhelm II en Infanterie-Marscb,
J. Morks.
Voor het geval de openbare concerten, ten
gevolge van ongunstig weder, niet plaatsheb
ben zal eene kennisgeving aan het stadhuis
worden geplaatst.
De heer J. A. Frederiks alhier is be
noemd tot lid van het Koninklijk Oudheid
kundig Genootschap.
Tot lid der commissie, belast met het af
nemen der examens ter verkrijging van de
akte van bekwaamheid als hoofdonderwijzer
of hoofdonderwijzeres te Utrecht, is o. a. be
noemd de heer W. Middelveld Viersen, school
opziener in het district Middelburg.
Men schrjjft ons uit Vlissingen:
Naar wg met zekerheid vernemen is het be
richt in de VI. Crt van Zaterdag jl. omtrent de
plannen, die de Kon. Maatsch. De Schelde zou
hebben ten opzichte van eene te vestigen
kopergieterjj in de voormalige Oostkerk, niet
juiBt.
De Schelde heeft van de plannen tot aan
koop van eenige gebouwen op den Peperdjjk
voor goed afgezien en besloten een steenen
gebouw van 60 meters lengte op te richten,
naast het gebouw voor de electrische verlich
ting tot op eenige meters afstand van de
tegenwoordige kopergieterjj die onvoldoende
is gebleken en evenwjjdig aan de Aagje
Dekenstraat.
Het steenen bjj gebouw naast de kopergie
terjj, dat vóór omstreeks 3 jaren gebouwd werd
wordt thans afgebroken, omdat er ruimte noo-
dig is voor het bouwen van het bh. Koningin
Wühélmina.
Zeer waavschgnljjk wordt later de bestaande
kopergieterjj, als het nieuwe gebouw gereed
afgebroken, ten einde ook da&r meer ruimte
te krjjgen voor het bouwen van groote schepen.
De Maatschappij tot exploitatie van
staatsspoorwegen beeft te Vlissingen tot
geneeskundige benoemd den heer H. Breukink.
arts en tot apotheker aangewezen den heer
M. N. Baert, beiden aldaar.
die Stimme des Boten" is, van zuiver muzikaal
standpunt, zeer mooi, vooral om de doorwer
king en bewerking der melodieën de stjj-
gende verminderde quint is karakteristiek
voor de onzekere stemming.
Maar het meest aan grg pende, het best ge
slaagde der compositie is de vervloekingscène
in het derde deel. Deze is meesterlijk ge
schetst. De teekening hiervan, van af Manas-
i's komst voor den hoogen raad, doet ons de
geheele situatie meeleven. Na een eigenaar
dig somber motief, waarvan de stemming
wordt voortgezet in eene onrustige, snelle
violenbeweging, die, tremuleerend, op éen
toon, stokt, spreekt Esra op dienzelfden som
beren toon den banvloek uit. Het mannenkoor
herbaalt zjjne woorden. Elke nieuwe vervloe
king wordt op deze zelfde wjjze, maar tel
kens een toon hooger gezegd, totdat, na het
huiveringwekkend herhalen der woorden'ver
flucht auch deine Todtengruftfl op aangrij
pende wjjze de laatste vloek wordt uitgespro
ken: verflucht auch dein Gebein; verflucht
die Seele", begeleid door een tremulo uit de
diepte van het orkest. Deze woorden herhaalt
het koor op diezelfde lage, donkere tonen, ter-
wjjl in het orkest eene roerende melodie, als
vol medeljjden, zich laat hooren. Wat nu
volgt, de vertwijfeling van Manasse, is sober
en schoon en zeer gevoeld geteekend.
Wjj hebben hiermede getracht de gedeelten
van Hegar's werk, die o. i. het schoonst zgn.
te doen uitkomenwg keeren nu tot de uit
voering terug. Wat de solisten betreft, zoo
had men voor de partgen van Esra ^Baryton)
Bjj het helpen aan 't verplaatsen van een
waggon aan het station te Hulst overkwam
Maandag middag den voerman W. S. van
Hontenisse het vreeselgk ongeluk tusschen de
buffers van twee waggons bekneld te raken,
waardoor de borstkas van den man bjjna inge
deukt werd. Er bestaat weinig hoop den
ongelukkige, vader van 7 kinderen, in 't leven
te behouden.
- In de vergadering van de kamer van
koophandel en fabrieken te Terneuzen,
Maandag avond bjj gewoond door alle leden
op éen na, werd het in de Maart-vergadering
aangeboden jaarverslag over 1894 nu gearres-
treerdhet zal zoo spoedig mogeljjk gedrukt
verzonden worden.
De kamer besloot tot Gedeputeerde staten
van Zeeland een schrijven te richten, betrek-
keljjk den provincialen stoombootdien&t op de
Wester-Schelde, om te trachten daarin de
noodig geachte verbeteringen te brengen.
Manasse (tenor) en Nicaso (sopraan) moeiljjk
betere vertolkers kunnen vinden. Alle drie,
mej. Marie Berg uit Berljjn, de heer Carl Die-
rich uit Leipzig, de heer H. Gausche uit
Kreuznach, wedjj verden in schoonheid en kracht
van stem, in gloed en fijnheid van vertolking,
in groote zeggingskracht en ia onvermoeid
heid bjj het beheerBchen hunner zware partgen.
Allen drie roepen wjj een hartelgk tot weer
ziens toe.
Niet aanmoedigend voor het bestuur der
zangvereeniging, waar men zooveel schoons
liet hooren, was de aanblik der vele leege
plaatsen in de zaal. Jammer dat zjjne pogin
gen om een kunstgenot te schenken ditmaal
door zoovelen niet gewaardeerd werdenOnt
nuchterend werkte deze aanblik echter niet
op de uitvoering door koor en orkest. De
meeste, door Hegar zeer dankbaar geschreven
koren kwamen onder de energieke leiding van
den directeur flink tot hun recht, en het or
kest, op de gewone wjjze 8amengesteld, speelde
onder deze leidiüg niet minder bezield en
nauwkeurig. De partjj van den bode werd
door een verdienstelijk lid dor zangvereeniging
schoon gezongen.
Den solisten en den directeur viel aan het
slot eene warme ovatie van het publiek en
van het orkest ten deel.
En hiermede besloot de zangvereeniging hare
concerten in dit seizoen, den dank van het
Middelburgach publiek verdienende voor bet
vele Bchoone, in dezen winter gegeven.