N°. 116.
138s Jaargang.
1895
Vrijdag
17 Mei.
HDDELMiRGSW «HOT.
Deze courant verschijnt dagelijks;
met uitzondering van Zon- en Feestdagen;
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f i
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
"Kièieraometep. Agenten te YlisBingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boi.tnT, firma -weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, Adverteotiëa
Middelburg^lö Mei 8n.m 47 gr. i teJTholen: w. A^ van npywemrcwzen en te Terneuzen: M. db Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën moeten des namiddags te één uur
m. 12 u. 50 gr-, av. 4 u. 47 gr. Fj evenals do aövertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gebb. Belisvantk, te 's Gravenhage, en A. de La Mas Aan., te Amsterdam.
Verwacht kracht. N. wind.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjja en Londen, de Compagnie gósórale de Publicity ótrangère G. L. Dagbe ?s Cis., John F. Jones, opvolger.
aan het bureau bezorgd zjjn, willen
~jj des avonds nog worden o
Middelburg 16 Mei.
De Staten van Zeeland zijn om.
En afdoende ook.
De overwinning der clerieale partij in
het district Middelburg is beslissenden
de leiders dier partij hebben reden tot
vreugde daarover.
Of de trouwe volgelingen dit ook kunnen
hebben, zal eerst in de toekomst blijken.
Slechts luisterend naar het parool, opge
zweept als zij werden door een beroep op
hun kerk en hun geloof, hebben zij ge
meend een goed werk te doen den wenk
te volgen, die hun gegeven is.
Zoodra men den godsdienst in het spel
weet te brengen, zijn zij gemakkelijk te
drijven waarheen de leiders dit willen.
Maar hun zijn voorspiegelingen gedaan,
die nu bewaarheid dienen te worden.
En daarop kan eerst later de teleurstel
ling volgen.
Dit is onze vaste overtuiging.
Doch dit laat de drijvers, op wie het
door ons aangehaalde woord van jbr mr
A. A. van Doorn van toepassing blijft,
koudvoor het oogenblik hebben zij hun
zin en de zege behaald.
Of wij iets anders verwacht hadden?
Volstrekt niet.
Er stond ditmaal voor de tegenpartij te
veel op het spel.
De kans was,, na de overwinningen, bij
vroegere verkiezingen behaald, zoo schoon;
het gold nu bovendien meer dan ooit: „er
op of er onder"; nu of nooit zou men moeten
winnen.
Alles moest dus op haren en snaren gezet
worden.
En hoe licht viel het niet den eenvou-
digenkiezers zand in de oogen te strooien;
hen mêe te slepen door allerlei scheeve en
onware voorstellingen, waarvan wij een paar
staaltjes gaven. Hoe goed gelukt steeds de
speculatie op hetgeen hun wordt voorge
houden als hun „dierste belang" en op hun
vrees voor het „ongeloof!"
En wat zal hun al niet voorgepraat
zijn
Wie slechts kennis nam van hetgeen
geschreven is, kan bij benadering na
gaan, hoeveel onwaarheid, onder den schijn
van gemoedelijkheid, hun is verteld.
Respectabele, bekwame mannen werden
hun voorgehouden als de slechtste onder de
slechten; teneinde toch vooral hen te weren.
Voegt daarbij de medewerking der katho
lieken, die eveneens bet wachtwoord ont
vingen al wat liberaal is te weren, dan lag
het voor de hand dat de strijd hopeloos
stond voor de onzen.
Tegen zulk een heillooze macht zijn de
vrijzinnigen niet opgewassen. De geschiedenis
leert het van oudsher.
En dan de naïeve gemoedelijkheid van menig
liberaal heeft ook zijn partij parten gespeeld.
Bij de clericalen is, enkele uitzonderingen
daargelaten, geen kwestie van afwijking;
daar geldt het eenvoudig volgen in den blinde.
Niet alzoo onder de liberalenal dienen wij
zoet waardeering te erkennen dat men ditmaal
voor het grootste deel zeer goed aangesloten
was. Toch zijn er onder hen geweest, in
Middelburg en Vlissiogeu, die om den per
soon of om der wille van de plaats hunner
inwoning, de heeren Van Voorst Vader
die, zonderling toeval, met juist evenveel
stemmen is herkozen, 1969, als de heer Van
Lynden in 1892 en Siegers stemden.
Van daar dat dezen, ook omdat zij aftre
dende waren, meer stemmen verkregen dan
de andere anti-revolutionnairen.
Hetzelfde verschijnsel doet zich bij de
heeren Van Teylingen en Van Woelderen
voor.
Wij staan dus ditmaal voor beide partijen
op zuiver terrein er is gelijk op gestreden;
en aan beide kanten zijn de afwijkingen
ongeveer gelijk.
Eigenaardig is daarom nu eene verge
lijking tusschen bet platteland eener
zij ds en de steden Middelburg en
Vlissingeu aan den anderen kant.
Wij kunnen dit doen, omdat de bussen
van de beide steden en die van het platte
land op afzonderlijke bureau's zijn geopend
En dan waren, volgens de aanteekening
van onzen verslaggever, de resultaten dat
uitgebracht zijn respectievelijk op de heeren
A
B
Jhr mr A. A. van Doorn
550
1028
H. P. J. Tutein Nolthenius
520
1026
Mr F. J. Sprenger
537
1025
Dr A. van der Swalme
541
1032
C. J. J. A. van Teylingen
585
1088
C. L. van Woelderen
552
1123
P. J. Siegers
1174
783
Mr P. J. F. van Voorst Vader
1195
774
J. Bos A.Jz.
1096
638
C. J. Huvers
1127
710
H. M. KlopperB
1104
682
W. Maas
1103
667
A wijst aan den uitslag op het stembu
reau boven, waar de bussen van het Plat
teland werden geopend.
B is de opgaaf van het stembureau be
neden, dat de bussen van Middelburg
en Vlissingen opende.
Wij laten onzen lezers over daaruit naar
believen conclusiën te trekken. Zy houden
echter daarbij vooral in 't oog dat waar
op het platteland weinig of geen katholieken
zijn, dezen in de beide steden een groot
gewicht in de schaal hebben gelegd.
De overheerschende Calvinistische macht
schuilt echter, wat wij wel wisten maar
thans opnieuw bevestigd zien, op het
platteland.
Tegen die macht, geprikkeld en aange
vuurd als zij wordt door de voorgangers der
Gereformeerde kerken in Middelburg, hebben
wij gewaarschuwd en zullen wij ten allen
tijde b lij ve n wa ars ch u w en.
Wij vonden gereede aanleiding om dit te
doen in eene verklaring van een ultra-anti-
revolutionnair pur sang, den heer J. C. Wirtz
Czz. te Bedum, die er zich op beroemde dat
het christelijk schoolwezen zich in beslist
Calvinistischen geest ontwikkeldedat hij
niet meeging met hen, die dit liever niet
zagen, omdat het voor hem vaststaat dat
de Calvinistische richting juist is de nationale
en zulk eene nationale ontwikkeling voor
ons schoolwezen in de eerste plaats noodig is.
Op die verklaring te wijzen achtten wij
onzen plicht; in de eerste plaats om hen,
die liberaal zijn, te waarschuwen, maar ook,
in de tweede plaats, om hun de oogen te
openen, die al zijn zij voorstanders van
bijzonder, zelfs van christelijk onderwijs,
den geest verderfelijk achten, dien de heer
Wirtz als den „nationalen'' predikte.
Wij meenden een en aDder te moeten rele-
veeren, omdat de drijvers, de strijders voor
het clericalisme, den oorsprong van onze
waarschuwing, te vinden in hun eigen
kring, hebben achterafgeschoven, voor de
eenvoudigen dien strijd hebben verduisterd
en troebel gemaakt, en wat niet zoo erg
is op ons menigen aanval hebben gedaan,1
die meer getuigt voor de juistheid van het
bekende woord, dat het slechts de waar
heid is die treft, dan voor de eerlijkheid, den
waarachtigen ernst van hun pogen en hunne
overtuiging. Dien heeren raden wij, nu de
strijd is afgeloopen en zij tot kalmte zijn
teruggekeerd, de aandachtige lezing en
overweging aan van het 23ste hoofdstuk
van Mattheus, Misschien verdient ook wel
hun aandacht het 8ste vers van Mattheus
XV.
Ons deren al hunne aanvallen niet in 't
minst. Zij kunnen daarmee gerust voort
gaan. Wat zij hun heiiig huisje noemen,
wordt door hen zei ven zoo dikwijls ontwijd
en ontheiligd door hun drijven en agiteereD
op een gebied, waarop zij in 't geheel niet
thuis behooren, dat hun oordeel ons koud laat.
En wij weten nu eenmaal dat hij, die
aan hun huisje durft raken, spoedig door
hun liefelijken banvloek wordt getroffen.
Wij zullen waakzaam blijven om hue
taktiek den volke te openbaren wij zullen
blijven strijden tegen hun clericalisme, zoo
lang wij slechts eenigszins bunnen. En wij
zullen dit doen onder waardeering van elke
eerlijke overtuigiug op godsdienstig gebied
en met meelijden voc: hen, die zich door
hen blindelings laten meeslepen.
Wij weten en dat is ons genoeg
dat er trouwe geloovigen geweest zijn, die
zich ergerden aan hun agiteeren en daarvan
ook getuigenis aflegden door niet te stemmen.
En om ten slotte nog eens terug te komen
op den uitslag van den ge voer den strijd,
dan betuigen wij ons leedwezen over den
val van den heer Van Teylingen en uiten
wij de hoop dat de heer C. L. van Woel
deren zal behouden blijven voor onze
Provinciale staten. Hij is een man, die in
ons gewest, met zijn stoombootdiensten, daar
op zijn plaats is, maar bovendiende toestand
in de Staten na deze verkiezing eisehï zijn
weder optreden als liberaal.
Hoe wordt die toestand thans
Er zullen aangenomen, wat zoo goed
als zeker is, dat, wanneer de heer Huvers
voor Goes bedankt, zijne plaats door een
anti-revolutionnair wordt ingenomen dan
in de Staten zijn, niet meegerekend den
zetel van den heer Van Woelderen, juist 17
liberalen en 17 anti-revolutionnairen, bene
vens 6 katholieken en 1 conservatief (graaf
Van Lynden), bij geen der partijen te rekenen.
Van den uitslag der herstemming tusscben
de heeren C. L. van Woelderen en J. Bos
A J.zn hangt het dus af of de liberalen dan
wel de anti-revolutionnairen óen stem meer
zullen hebben boven de anderen.
Den heer Van Woelderen zagen wij ook
daarom gaarne gekozen en alle krachten
dienen te worden ingespannen om dit af
tredend, deskundig lid te behouden.
In elk geval vertegenwoordigen de libe
ralen een aanzienlijke macht, en kunnen zij
bij keuzen en besluiten hun invloed gedncht
doen gevoelenhet aan de beide clerieale
partijen overlatend het met elkander te
vinden.
Het zal een eigenaardig schouwspel wezen
die te zien optreden om onderling den
buit te verdeelen. Hoe lang zal dat goed
gaan
In de eerste plaats dienen de nu gedane
beloften van bezuiniging verwezenlijkt te
worden
De opcenten op de rijksbelastingen zullen
zeker heel wat verlaagd worden
De gulden eeuw zal thans aanbreken.
Wij zijn verlangend dien nieuwen dage
raad te aanschouwenmaar veel vertrouwen
hebben wij niet dat dit ooit het geval zijn zal.
En dan vangen de teleurstellingen aan van
het nu zoo misleide en geëxploiteerde een
voudige kiezersvolk.
Dezer dagen is weêr van de zjjde van een
vurig protectionist de stelling verkondigd dat
er meer werk zal komen door beschermende
rechten. Wel wordt niet ontkend dat door
beschermende rechten op het graan het brood
duurder zal worden, maar, wat baat goedkoop
brood, heet het, als, tengevolge van gebrek
aan werk, de middelen ontbreken om het te
verkrggen. Men geeft de voorkeur aan minder
goedkoop brood zonder gebrek aan werk.
Men schgnt echter uit het oog te verliezen,
dat, wanneer het brood duur wordt, iedereen
daarvan de gevolgen ondervindt, en niet slechts
van het brood, maar ook van alle andere levens,
middelen, en dageljjksche benoodigdheden de
prjjs zal stjjgen. In dezelfde mate vermindert
dan de koopkracht en in plaats van meer werk,
zal minder werk daarvan het gevolg zgn, want
men zal op alles moeten of trachten te bezui
nigen, dus ook op die uitgaven, welke anders
den werkman ten goede komen.
Men kan geld niet tweemaal gebruiken en
wie gedwongen is datgene, wat hg noodig
e eft, duur le koopen, zal het meerdere geld,
hetwelk hg kwgt is, niet kunnen besteden aan
andere voortbrengselen of diensten der njj ver
heid.
Hoe men er dus toe bomt dat duur brood
meer werk zou doen ontstaan, is met geen
mogelijkheid :te begrjjpen; zegt de Arnh. Crt.
Het overzicht der rijksmiddelen over de
jongste vier maanden stelt ons in staat de
Opbrengst van vermogens- en bedrijfsbelasting
over het afgeloopen dieustjaar na te gaan. De
uitkomst is voor beide teleurstellend.
De vermogensbelasting bracht over deze 4
maanden op i 1.855.296 en over de laatste 8
van het vorig jaar f 4.891.150, alzoo te samen
f 6.746.446, terwjji d3 raming was f 6.800.000.
Het vorig jaar was de opbrengst nog niet
onbelangrijk meer, nl. f 6.898.528. Van de
bedrijfsbelasting kwam deze 4 maanden
f 1.519.102 binnen, de vorige 8 maanden
f 2.438.587, te samen f 3.957.189, terwjji de
raming was f 4.523.000.
Men weet, dat de minister van financiën de
stellige verwachting heeft uitgesproken, dat
de raming zou wordsn bereikt. Die goede
verwachting schgnt niet bewaarheid, want het
is toch moeilgk aan te nemen, dat nog een
achterstand van tusschen 5 en 6 ton zou moeten
binnenvloeien. Teleurstellend is ook deze uit
komst, als men die vergelgkt met de opbrengst
van het patentrecht over het voorafgaande
dienstjaar, die f 4.341.992 beliep. Niettegen
staande dat tal van categorieën van personen
betrokken zgn in deze belasting, die vroeger
niets betaalden, is de opbrengst belangrjjt
minder. Wel een bewjjs, dat de druk op han
del en njjverheid veel minder is dan van het
patent.
De opbrengst van het personeel was ten
slotte niet onbevredigend. Telt men de 4
maanden van dit jaar en de laatste 8 maanden
van 't vorige bgeen, dan is de opbrengst
f 11.538.000 tegen 11.351.000 het vooraf
gaande dienstjaar, waarmee echter de raming,
die voor 1894 op 11.611.000 en voor 1895
op 11.712.000 is gesteld, niet werd bereikt.
De grondbelasting is bjj verleden jaar nog
f 30.000 ten achteren.
Dat de uitkomst van de maand April niet
onbevredigend was, is grootendeels te danken
aan den suikeraccijns, die f 228.000 meer gaf
dan verleden jaar; het gedistilleerd, dat
f 161.000 meer opbracht en de successierechten
die f 321.000 meer gaven. De zoutaccjjns bljjft
zonderling genoeg maar steeds onder de raming
en onder de opbrengst van 't vorige jaar,
ofschoon de smokkelarjj de kop heet ingenepen.
Aan het eind der 4 maanden zgn de directe
belastingen en de accjjnzen, dank zjj de suiker,
hooger dan verleden jaar, de indirecte belastin
gen, waarvan het successierecht niettegen
staande de goede uitkomst van April nog te
achterljjk is, lager dan toen, de andere ongeveer
stationair. Het eindejjfer is f 193.000 hooger,
f 2.224.000 onder de raming. Vad
De Raad van beroep voor de vermogensbe
lasting te Roermond heeft voor eenigen tjjd
een voor eigenaren van ongebouwde eigen
dommen, waarvan vrjjdom van grondbelasting
genoten wordt, zeer belangrjjke beslissing
genomen.
Het gold nl. de vraagwelke waarde moet
als verkoopwaarde, ingevolge art. 7 lit. I a B.
lid en 2 en 8 der wet op de vermogensbelas
ting, worden aangegeven voor ongebouwde
eigendommen, beplant met dennen, waarvan
vrjjdom van grondbelasting wordt genoten
De Raad van beroep besliste, in overeen
stemming met de bewering van den aangever,
dat alleen de verkoopwaarde van den grond
in verband met diens voortbrengend vermogen
zonder de verkoopwaarde der daarop te wassen
staande boomen behoeft aangegeven te worden.
De minister van oorlog brengt ter kennis
van belanghebbenden dat in de maanden Juli
en Augustus en, zoo noodig, in de eerste dagen
van September examen zal worden gehouden
voor toelating van jongelieden als cadet bjj
de Koninkljjke militaire academie te Breda.
Voor dit examen worden opengesteld 107
plaatsen verdeeld als volgtlo. Ten behoeve I
van de cadetten der cadettenschoolA. bjj het
leger hier te lande: 13 voor de infanterie, 2
voor de cavalerie, 10 voor de artillerie en 2
voor de genie. B. bjj het leger in Nederlandsch-
Indië 11 voor de infanterie, 1 voor de cava
lerie, 5 voor artillerie en 2 voor de genie.
Ten behoeve van de adspiranten, bedoeld sub
II van art, 25 der vorenvermelde wetA. bjj
het leger hier te lande21 voor de infanterie,
1 voor de cavallerie, 8 voor de artillerie en 1
voor de genie. B. bjj het leger in Neder-
landsch-Indië20 voor de infanterie, 2 voor
de cavallerie, 6 voor de artillerie en 2 voor
de genie.
Voor de verdere inlichtingen zie men de
St. a. no. 114.
Bjj kon. besluit:
zgn bevorderd tot commiezen 4e kl. bjj de
pOBtergen de surnumerairs A. Sandberg, W.
F. van der Leeuw, J. Willink, T. H. J. Bel-
lonje, J. P. Baerents, F. K. baron van Dedem,
H. M. Seyn, P. J. Kraft, J. H. L. Meuffels, J.
H. T. Pfaff, A. Grntterink, D. Verhaaf en H.
Winters; bevorderd tot commiezen 3e kl. de
commiezen 4e kl. D. van Jole, F. H. de Groot,
P. O. Ising, J. J. GoedharG, A. I. J. Schmal-
hausen, H. Smit, C. Willinck en W. Brujjn
bevorderd tot commiezen 2e kl. de commiezen
3e kl. A. van der Baan, C, M, Engelenburg,
A. W. Kymmell en J. J. O. de la Sablonière
van Eeldebevorderd tot commiezen 1 kl. de
commiezen 2e kl. W. J. Borgerhoff Mulder, F.
von Huben en F. Sinnighe;
is benoemd tot ontvanger der directe be
lastingen te Sliedrecht C. G. Bannier, ontvan
ger te Steenbergen
is aan den tjjdeljjk gepensioneerden officier
van adm. 2e kl. A. P. van de Ven opnieuw
voor den tjjd van 5 jaren toegekend het hem
verleend pensioen en verhoogde pensioen ten
gezamenlijke bedrage van f 625 's jaars
is de le luit. der mariniers C. van den Ban
wegens lichaamsgebreken in en door den dienst
op pensioen gesteld ad f 1000 en eene ver
hooging van f 225 's jaarB
is benoemd tot adjunct-rjjkscommissaris bjj
de JÜij tot expl. van staatsspoorwegen en bjj
de Soil. IJz. Spoorwegmaatschappij jbr mr
W. Th. C. van Doorn, advocaat en procureur
te 's Gravenhage.
Door de Indische regeering is overwogen of
er bezwaar zou bestaan om in de veiliugs-
voorwaarden der gouvernementsproducten een
bepaling op te nemen, die het niet langer
zou noodig maken door tusschenkomst van
makelaars te koopen, en zoo ja, of dan de
voor hun tusschenkomst betaald wordende
courtage niet ware te verminderen. De over
tuiging is echter verkregen, dat 's lands belang
gebood, althans zoolang de omstandigheden
zich niet wjjzigeu, de tusBcbenkomst van ma
kelaars te behouden en de hun toegekende
courtage niet te verlagen.
Ook ten aanzien van de vraag of een gelei
delijke uitbreiding van den verkoop van gou-
vernementsproducten in Indië aanbeveling kon
verdienen, is de regeering tot een negatieve
conclusie gekomen.
RechtsireekscH bestnur op üomliok,
Zooals in ons vorig nommer in 't kort werd
gemeld, is door de regeering aan de Tweede
kamer ingediend een wetsontwerp tot verhoo
ging der Indische begrooting voor 1895 ten
behoeve van de invoering van het rechtstreeksch
bestuur op het eiland Lombok.
Verkeerde de minister van koloniën in Sep
tember j.l. nog in onzekerheid, welke beslissing
te dezer zake te nemen, de sedert gevolgde
gebeurtenissen, die op de geheele onderwer
ping van het Balische vorstenbestuur zgn
uitgeloopen en de onderzoekingen, die daar
vóór en daarna naar de verhoudingen tusschen
de hoofdbestanddeelen der bevolking (Baliërs
en Sasaks) zgn ingesteld, hebben echter allen
twjjfel opgeheven en zoowel de Indische regee
ring als den minister tot de overtuiging ge
leid, dat alleen door de invoering van recht
streeksch bestuur orde en rust op het eiland
kunnen worden verzekerd. Baliërs en Sasak»
hebben zoo lang vjjandig tegenover elkander ge
staan, dat evenmin valt te denben aan éen in-
landseh bestuur over beiden, als aan de erken
ning van een Balisch en een Sasaksch gezag
naast elkander. Alleen een central gezag zal de
veeten tusschen beiden langzamerhand kunnen
doen verdwjjnen, en orde en welvaart doen
heerschen, waar thans meer bjjzonder aan
de Oostkust nog zooveel wanorde en ver
arming te bespeuren valt. Hoe eerder tot da
afkondiging van den nieuwen staat van zaken
kan worden overgegaan, hoe beter. De gouv.-
gen. heeft dan ook 18 Maart telegraphisch
verzocht gemachtigd te worden tot invoering
van rechtstreeksch bestuur op den voet van
de reeds door hem ingezonden voorstellen der
betrokken autoriteiten. Er zal een landraad
te Ampenan worden ingesteld. Voor den
algemeenen handel zullen opengesteld worden
de havens van Ampenan, Laboean Hadji en
Pidjoe, met een speciaal tarief voor in- en
uitvoerrechten, door den gouv.-gen. vast te
stellen, nl. van 4 pet der waarde voor het
invoerrecht, en van 5 pet der waarde van het
uitvoerrecht; de kosten worden geraamd op
f 12.000 's jaars.
Het eiland Lombok zal, met de daaromheen
gelegen kleinere eilanden, eene afdeeling zgn
van de residentie Bali en Lombok, en voor-
loopig zal deze verdeeld worden in twee onder-
afdeelingenWest-Lombok en Oost-Lombok,
welke laatste de uitsluitend Sasakache land
streken moet omvatten.
Het bestuur over de afdeeling (het geheele
eiland) zal worden gevoerd door een adsistent-
resident, te Ampenan te vestigen. Hem zal
worden toegevoegd een controleur le klasse,
terwjjl onder zjjne leiding het bestuur over