H°, 92 Jaargang. 1895. Vrijdai 19 April. FEUILLETON £e rijke erfgename. 100 HDBElBIKiS MANT. Deze courant verschijnt dagelijks; met uitzondering van Zon- en Feestdagen: Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.— Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager.' Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 j ieders regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte: Reclames 40 cent per regel. VU erao neter, Middelburg 18 April 8 u. w. 53 g txr. 12 u. 59 gr, av. 4 tl 60 gr. i Verwacht verand. wind. Agenten te VliseingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Bolüït, firma weduwe A. C. de Jonge, te EruicingenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Neeuwenhtjijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verde;: nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnemesten sn advertenties aan, evenals de aavertentic-bureau's van Niïgh Van Dismab, fce Rotterdam, de Geef. Behneanïe, t6 's Gravenhage, en A, de La Mab Ar».., te Amoterdsaac Hoofdagenten voor het Buitenland: t9 Parjjs en Londen, de Compagnie géairale de Publicité étrangère G. L. Daü2E Crs., Jon* F. Jcees, opvolger. Advestenüëa moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezergd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen Middelburg 18 April. Men beklaagt zich dat uit militaire cantines niet-liberale bladen geweerd worden. Clericale bladen heffen daarover jammer klachten aan. Nu, als het feit waar is, dan is voor die klacht alle grond. Waarom in deze niet de billijkheid betracht? Waar er onder de soldaten jongens zjjn uit gezinnen van allerlei slag en levensopvatting, dient ook aan die allen gelegenheid gegeven te worden hun welgevallige lectuur te lezen. De rechtvaardigheid brengt mee dat de militaire autoriteiten niet partjjdig zgn in deze. Men heeft het dwaze idee geopperd om bjj wgze van hulde generaal Vetter een zetel in de Tweede kamer aan te bieden. Of hg daarvoor geschikt is, willen wjj niet beoordeelen een goed krijgsman is lang niet altjjd een goed volksvertegenwoordiger. Maar waar het een hulde zou moeten heeten, ge- looven wg dat men den generaal geen grooter dienst kan bewjjzen dan hem buiten de kamer te houden. Voor zgn genoegen en rust is dit vrjj wat beter. De anti-revolutionnaire Boodschapper laat zich geheel in denzelfden geest uit als wg meermalen deden. Het blad klaagt er ook over, dat de uitslag van de verkiezingen in 1894 onzen wetgevenden arbeid zoo schromeljjfe heeft achteruit gezet. Wat heeft nu, vraagt het, het ministerie- Roëll gedurende een geheel jaar gegeven Zaken, die door het vorige ministerie voor bereid en zelfs geheel geregeld waren, werden van de baan geschoven. Het meest springt dit in het oog bg Kolo niën. Wjjlen minister Van Dedem had tal van hoogst belangrijke hervormingen ten aanzien van onze overzeesche bezittingen aan de orde gesteld men denke Blecbts aan de instelling van gewestelgke besturen op Java, aan de regeling van de geldelgke verhouding tusachen Indië en Nederland, aan de opium-regie enz. Al die ontworpen regelingen zgn door den tegenwoordigen minister eenvoudig ter zjjde geschoven en gedeponeerd op de zolders van het departement, waar zjj vooreerst wel in rust zullen big ven. Minister Bergsma trekt zich van al die dingen niets aan. Hjj is ambtenaar in de eerste en in de laatste plaats, en een ambtenaar vraagt slechts of alles goed administratief marcheert. Hoe het later moet gaan, daar breekt zich een ambtenaar-minister het hoofd niet mede. Misschien geldt dit ook ten deele minister Van der Kaay, stellig èèn der zwakste van de heeren aan de groene tafel. Van hem is wei nig te verwachten. Zgn voorganger Smidt was zeker ook niet van het hout, waaruit groote hervormers worden gesneden; maar bjj al zgn Zy is nu, zooals een telegram meldde op weg naar den Raad van State. Red. Uit het Duitsch. MORITZ VON REICHENBACH. XIII. «Dus zoudt gjj mg niet veroordeelen, indien ik mg niet door het bezwaar van die groote kinderen liet weerhouden wanneer mgn hart luide sprak Dora schudde het hoofd. «Dora, lieve Dora mag ik dus hopen mag ikHg drukte hare hand aan zgne lippen: maar zjj zag hem angstig aan en riep»0, hemel dat dat Herwart liet haar niet uitspreken maar ging voort«Dora, ik bemin u als een waanzinnige. Gg zgt mjjn alles, al wat ik van het leven hoop 1" Hg wilde haar naar zich toetrekken, maar zjj rukte zich los»Neen, neen »Dora, schrikt gg dan zoo van mjjn hart stocht? Ach gg weet niet «Mjjnheer Von Luckna! Mjjnheer Von Luckna Hjj keerde zich driftig om naar den kant van waar dit geroep kwam en zag mevrouw Malkolm, gevolgd door Gotlieb, tusschen de dennen verschjjnen. Herwart slikte den vloek op die hem op de lippen kwam. Gotlieb ver dween zonder dat iemand op zgn spottende glimlach gelet had en mevrouw Malkolm kwam nader in haar ruischende zwartzjjden omzichtigheid kon men hem volstrekt niet ontzeggen een breedere opvatting van zgn taak dan die bg den heer Van der Kaay wordt opgemerkt. Die ruime en gezonde op vatting vertoonde zich in zgn houding ten aanzien van het publiek recht der kerken, in de faillissements-regeling, in de pavtieele her zieningen, onder hem tot stand gebracht. En thans Letterljjk niets is sinds verbeterd. Zelfs de faillissements-regeling kon niet eens worden ingevoerd. En vraagt men nu, of het bg Financiën beter gesteld is, dan moet zeker worden er kend dat Sprenger van Eyk een hoogst be kwaam man is. Maar zgn wetsontwerpen no pens de uitvoerrechten waren toch slechts een verbeteide editie van hetgeen door vorige Mi nisters was ontworpenen nog altjjd laat de zoo noodige herziening van het personeel op zich wachten. Zelfs schjjnt het wel, dat wat hg op dit gebied wil geven, in alle opzichten onvol doende zal zjjn of dat bg zelf nog niet weet, hoe die herziening een verlichting van druk voor den middenstand zal kunnen aanbrengen. Misschien als gevolg daarvan, laat de kies wet-Van Houten nog altjjd op zich wachten. Hoe trouwens de denkbeelden van den heer Van Houten omtrent de samenkoppeling van kiesrecht met aanslag in de belasting door den minister van Financiën zal kunnen wor den verwezenljjkt, is wellicht niet alleen voor ons duister. Doch hoe dit zjj terwjjl Van Houten bg de behandeling der kieswet het voorkomen aannam, alsof hg op staanden voet zgn kies recht-regeling zou kunnen aanbieden, is er nu een jaar verloopen zonder dat men iets van die regeling te weten is gekomen. De redactie van het conservatieve orgaan De Liberaal geeft in haar laatste nummer een merkwaardig bewjjs, hoezeer zjj voort- drjjft op den reactionnairen stroom. Men kan straks van haar den eisch ver wachten dat alle hoogleeraren, die denkbeel den zgn toegedaan van socialistisch en, of van jn haar oog socialistischen aard, worden afge zet. Indien het daarbjj bljjft. Want hoe ver ;jj, eens met de aanprijzing van dergeljjke maatregelen begonnen, daarmede zal voort schrijden, is niet te berekenen. Die redactie vond in een rede, door prof. Krabbe te Groningen in een kiesvereeniging gehouden, staats-sociaüsme, nog ergersocia- lisme zonder meer. Nu vindt zjj deze rede om verschillende redenen opmerkeljjk. Om het aandeel dat de heer K. had aan de uitwer king van Tak's kieswet-ontwerpen: «nu komt zgn rede eene aanschouwing bieden van de staatsrechtljjke theoriën, waarvan dat kies recht ons waarschjjnigk de toepassing moest brengen." Opmerkeljjk ook, om het licht dat japon waarover zjj een lichtblauwe shawl ge slagen had. »Wat ben ik big dat ik u vind, Dora. Ik was zoo bezorgd over u, toen ik van Augusta hoorde dat gjj met uwe dunne huisschoentjes naar het bosch waart gegaan. Natte voeten is zeer gevaarljjk, vooral als men bovendien al een zieke in huis heeft. Ik heb in het rjjtuig een paar andere schoenen meegebracht. Gotlieb had gelukkig gezien in welke richting deze oudeugende mgnheer Yon Luckna u ont voerd had. Gotlieb heeft een goede neus; hjj zei dadelgk, toen wg het rjjtuig op den weg zagen staan, dat gg op de beukenbank zoudt zitteneen allerliefst plekjeverrukkelgk Ik ben u zoo dankbaar, lieve Dora, dat gjj mg toestondt de pony's te gebruiken, zoo'n toertje door bet bosch is heerljjkIk was zoo big dat ik eens rjjden kon, en dat ik u zoo gauw gevonden heb maakt mjj zoo gelukkig i Willen wg nog een poos op dit hemelsche plekje bljjven 11 »Ik geloof dat wjj de paarden niet langer mogen laten staan", sprak Herwart bitsmaar mevrouw Malkolm viel op zacbten toon in «Als freule Dora het goed vindt, kan zjj met mg in den hittenwagen terugrijden, de ponys staan nog zoo lang niet". «Verlangt gjj dat Moet ik alleen te- rugkeeren vroeg Hertwart op een toon. dien zjj heel goed begreep. Dora's wangen gloeiden nog; zjj legde haar hand op den arm van mevrouw Malkolm en voelde zich door den steun zóo veilig dat de wensch om Herwart niet te kwetsen meer overhand kreeg. »Wjj kunnen Lest met onsdriëen in den zjj werpt op het streveu der Liberale Unie, »aan wier jongste programma zjj diende tot inleiding en aanbeveling.' Na zoo èa den oud-minister Tak èn de heeren van de L. U. met prof. Krabbe te hebben om de ooren geslagen, neemt zjj dezen hoogleeraar zeiven onder handen. Zgne rede vindt zjj «ooi bedenkelijk." «De heer Krabbe, toch, is niet alleen een politicus, hg is tevens een docent der acade-! mische jongelingschap. Of hjj bjj dat onder wjjs de begrippen huldigt, die hij voor de kiesvereeniging verkondigd heeft, is ons niet bekend, maar bg schjjnt geen man te zgn, die zgne meeningen onder stoelen en banken steekt. Is nu de onderstelling geoorloofd, dat college geeft in den geest van zgne on langs blootgelegde overtuiging, dan verkrjjgt zgn uiting, wegens hare socialistische strek king, het karakter van een bedenkelijk ver- scbjjnsel." Ons dunkt, zegt de Amst. Dv. N.), het iD de eerste plaats reeds merkwaardig, dat de Liberaal de mogelgkheid althans schjjnt te veronderstellen, dat prof. Krabbe er tweeërlei meening op zou nahouden een voor zijn col leges, en een ander voor de vergaderingen eener kiesvereeniging. Ware dit het geval, dan zouden wij dAfc allerbedenkeljjkst vinden. Vooral echter ia de strekking van heel dit schrjjven merkwaardig. Het «biedt ons eene aanschouwing" van de maatregelen, die dooi de Liberaal zouden genomen worden, indien g eens vrjje toepassing kon geven aan haar' staatsrechtelijke theorieën. Zooals wjj zeiden, het is niet te berekenen, hoe ver zjj, eens op dien reactionnairen stroom, daarop zou weg- drjjven. Misschien ware het dan voor Prof. d'Aulnis weggelegd, door haar tot een soort van Pobedonostzew te .«cv den. verheven. Dezer dagen bevatte de Haagsche Courant, onder het opschrift De toekomst onzer jongens, een warm pleidooi voor eene zoo zeer wenscheljjk en meermalen bepleite her ziening van de wet op het middelbaar on- derwjjs. Daarin werd vooral de aandacht er op ge vestigd, dat het zulk een bezwaar heeft om voor de jongeDS op hun twaalfde jaar reeds in hoofdzaak de carrière te kiezen. Immers, alzoo schreef het blad Zet men de militaire carrière buiten be schouwing, waarbjj speciale toestanden in aan merking komen en die bovendien tegenwoor dig langs allerlei paden en op verschillende leeftjjden nog te bereiken is, dan moet voor elk wetenschappelijk vak reeds op dien twaalf jarigen leeftjjd worden gekozen: ingenieur, geneesheer, jurist, literator, technicus, predi kant enz. enz.; men moet wil men later geen kostbaren tjjd verliezen, wat den mees ten niet gelegen komt aan den ingang van het leven al een keuze doen, daar de eene hittenwagen", zei zjj en bloosde weer door den blik, dien hjj haar toewierp, en het be- wustzjjn dat zjj samen een geheim hadden, dat zjj voor de vorschende oogen van mevrouw Ma'kolm wenschte te verbergen. De oude dame keek om zich heen alsof de boomen en Btruiken bun konden verraden wat er tusschen Herwart en Dora gesproken was en intusschen praatte zjj al maar door en vertelde dat zjj heden besloten bad naar de ziekekamer te gaanwant men kon het op den duur toch niet volhouden om te weten dat iemand zoo vlak in uwe nabjjheid pijn leed en er niet eens heen te gaan. En nu volgde er een uit voerige beschrgving van hare schrik toen zjj vernam dat Dora uit was. »Want, ziet ge, Dora,, ik heb u indien korten tjjd al zoo lief gekregen dat ik mg verantwoordeljjk voor u voel, als voor een eigen dochter. Gjj, lief, arm kind, het is ook al te treurig, op uw leeftjjd reeds alleen op de wereld te staan." «Nu, ik vind dat wg allemaal om Dora heen staan om haar te beschermen en te hel pen, als zjj het noodig mocht hebben of: wenscben." «Mijn waarde heer Von Luckna, gg weet te veel van de wereld af om niet te beseffen dat wg allemaal niet even geschikt zgn om die bescherming op zich te nemen 1 Gij weet ook wel, Dora, dat jonge heeren, zelfs al zgn zjj niet meer heel jong, tegenover de wereld altjjd zeer voorzichtig moeten zgn, waar het de bescherming eener jonge dame betreft." Onwillekeurig zagen zjj elkaar aan en Her wart zei dat hjj laat zou geven dat het eene rjjtuig terug reed en, terwjjl hjj op het wei land overliep en Dora voor het eerst opmerkte weg leidt door het middelbaar onderwgs en de andere door het gymnasium. Want deze wegen wjjken zoozeer uit elkaar, dat men met elk jaar een wjjdere kloof tusschen beiden vindt. Is dat niet onzinnig, onmenschkundig, anti- paedagogisch Ware het niet oneindig veel beter enratio- neeler, aan het lager onderwjjs éen soort van •oortgezet, middelbaar onderwjjs te laten aan sluiten: de school, waarvan de wetgever van 1863 zelf de type aangaf, de driejarige hoogere burgerschool Desnoods met een eenigszins gewjjzigde leerplan, is zg in 't algemeen veel beter dan de vjjfjarige, die te veel is ingericht als voorbereiding voor de P. S.en ook het stelsel der driejarige, dat het einddiploma wordt uitgereikt door de leeraren der school, is, behalve veel goedkooper en minder tjjd- roovend, ook per saldo te verkiezen. Van die driejarige school uit zou zich dan het verdere onderwjjs in verschillende speciale richtingen hebben te vertakkende technische of mathe matische, de handels-, de militaire en de let terkundig-juridische of gymnasiale school. Ons dunkt, de groote voordeelen, aan zulk eene reorganisatie van ons onderwjjs verbon den, zgn zóo in het oogloopend, dat er na eene ruim dertigjarige ondervinding van de nadeelen van het in 1863 aangenomen stelsel geen twjjfel meer mogeljjk kan zgn. Wat men ten aanzien van een jongen van twaalf jaar bjjna nooit kan doen, kan men bjjna altjjd doen ten opzichte van een knaap van vjjïtien k zestien beslisseD, voor welk beroep of vak hg bjjzondere geschiktheid, aan leg of voorkeur heeft. En de driejarigo leergang is doeltreffender, minder speciaal. Nog daargelaten de omstandigheid, dat de meeste enders gemakkeijjker zes of zeven dan negen of tien jaren te voren kunnen bepalen, wat zg in staat zullen zgn, aan de opvoeding hunner kinderen ten koste te leggen. De voorkeur, welke die driejarige «tusschen- 8chool" verdient, is dan ook onder genoeg zaam allen, die het onderwerp eenigermate van nabij kunnen nagaan, eenparig erkend. En niet sedert vandaag of gisteren. Want 't is dunkt ons al wel een twintig jaren geleden, dat in dien geest op wetsverbetering werd aangedrongen, 'k Meen mg te herinne ren, zegt de schrjjver in genoemd blad dat o. a. omstreeks 't jaar 1880 de heer Van Zanten, leeraar aan de hoogere-burgerschool te Tiel, daarvoor gepleit heeft in de Vragen des Tijds. Toch ia er tot dusver niets van gekomen, trouwens evenals van andere verbeterin gen in de wet van '63, die nog veel een voudiger en gemakkeljjker waren aan te brengen, zooals de vervanging van de ver plichte elf provinciale eindexamen-commissies door eenige rgkscommissies, zoodanig dat niet, zooals nu, een volledig stel examinato ren noodig is voor een half dozjjn Drentsche jongelui, terwjjl de Hollandsche commissies moeten worstelen om door 120 k 150 aspi- ranten heen te komen. Met veel anderen arbeid, die dringend noc* dig was, is ook die urgente hervorming van het hoogere onderwjjs achterwege gebleven, doordat Tweede kamer en Ministeries 't altjjd zoo druk hadden met begrootings- en politieke begiuseldebatten, zoodat er voor de werkeijjfee, praktische volksbelangen doorgaans maar bitter weinig tjjd overschoot. En tevens omdat men in onze regeerings- kringen altjjd alles «grootsch" wil doc-n, een hekel schijnt te hebben aan kleine hervor mingen die kleine verbeteringen, welke in weinig of geen tjjd zjjn aan te brengen, meestal verschuift naar algemeene wetsher zieningen, welke doorgaans achterwege bljjven, omdat men er geen tjjd voor heeft want we moeten niet onbilljjk zgn in dit geval ook, omdat de voorstanders van ons middelbaar onder wgs aarzelden, daaraan te raken, wgl zg bang waren, de hartstochten der tegenstanders tegen dat onderwjjs-zelf te ontketenen. Maar al die redenen kunnen het feit niet wegredeneeren, dat nu dertig jaren lang, ten nadeele van onze jeugd, een verkeerde plooi in onB voortgezet onderwjjs heeft gezeten, dat die plooi er uit moet, en dat 't nu hoog tjjd is, daarover niet langer te praten en 't er niet alleen over eens te zjjn, maar daaraan ook uitvoering te geven. Men moet er zichwerkeljjk over verwonderen dat geen minister van binnenlandBche zaken nog de dankbare taak heeft willen op zich nemen om eindelijk eens de wet op 't middel baar onderwjjs te herzien, waarmede toch waarlgk nu genoeg ervaring is opgedaan om er de grootste fouten eens uit te halen. Het ware een schoone paragraaf in de vol gende troonrede niet alleen, het zou een zegen voor ons volk zgn, want er wordt met de tegenwoordige regeling van ons middelbaar onderwjjs veel onnut werk gedaan en onnut geld uitgegeven, dat toch zoo uitstekend zon kunnen besteed worden. welk een knappe forsche gestalte hg had, zei mevrouw Malkolm. «Gjj moogt het mjj niet kwaljjk nemen Dora, maar ik moet u een beetje voor dien neef waarschuwen. Gjj vermoedt in uw on schuld niet, welk soort van leven hjj achter zich heeft en hoe lichtzinnig hg in elk opzicht is." Herwart was achter het bosch verdwenen en het krenkte Dora dat bg thans aar;gevallen werd, nu hg zich niet kon verdedigen en nog wel op een punt, waarover bg zooeven tege: haar zoo openhartig gesproken had. - «Alles ziet er vaak van verre heel anders uit dan dicht bjj," zei zjj. «Herwart heeft veel ongeluk in zgn leven gehad." «Geloof toch niet alles wat hjj u vertelt. Hg heeft zich achandelgk jegens zgn stiefvader gedragen, schandeljjk jegens zgn kinderen hg is een egoïst van de ergste soort." «Kent gjj hem dan zoo goed »A1 heb ik hem niet persoonlgk gekend, weet ik toch genoeg van hem af." «En misschien is de waarheid toch anders dan men denktPapa zei altjjd dat men het slechte eerst mocht gelooven, wanneer er geen mogelgkheid meer bestond om het goede te ontdekken." «Gg zgt waarljjk veel te goed, kindlief, maar juist daarom houd ik het voor mjjn plicht u te waarschuwen. Het is toch eigen- ljjk al heel onnatuurljjk dat de heer Von Luckna thans niet naar zgn goed in Posen gaat, daar hg niets ander3 op de wjjde we reld te doen heeft." «O, dat heeft bjj mjj uitgelegd Hg geeft zelf toe dat bg onpraktisch ia en daarom heeft hjj zgn zuster vooruitgezonden naar Dewkowo» Bg kon. besluit is het pensioen, toegekend aan den luit. t/z le kl. J. H. Commjjs, verhoogd en gebracit van f 672 op f 680 'sjaars; is aan den onderdirecteur der telegrapbie J. A. Verveen, op zgn verzoek, eervol ontslag verleend uit 's rjjks dienst. Door de arr.-rechtbank te Almelo is, ttr aanvulling van eene vacature van rechter in dat college, opgemaakt de navolgende alpha- betisehe Ijjst van aanbeveling: mrS.Gratama, rijksarchivaris te Assenmr M. K. J. J. tf r Kuile, 8ubstitunt-griffier bg gemelde recht bank, en mr Z. W. Straatman, kantonrechter plaatsvervanger, advocaat en procureur te Haarlem. om alles voor hem op te nemen en te zien, hoe hg de zaken moet regelen. «Ach! kindlief, dat zgn alles praatjes en listenDe ware reden is dat hjj het niet kan verkroppen dat bjj niet de heer van Hellowa is en daar hjj u niet kan wegjagen, wil hg u, ronduit gezegd, inpalmen, om op die manier toch de eifenis machtig te worden. Het is allemaal niets dan berekening en al de mooie praatjes, die hjj u opdischt, zgn voor hem niets dan cjjfers." «O neen, zeg dat niet. Nu zgt gg onbilljjk, waarlgk, geloof mjj." «Stil, daar komt hjj terug laat hem niets merkenals ik u niet zoo liet had, zou het mg niet bunnen schelen, 'k Heb er zelf geen voordeel bg ik ben de eenige belau- gelooze in uwe omgeving, en daarom durf ik ook geheel openhartig spreken." Herwart kwam bjj de dames terug en weder om ontmoette zgn blik dien van Dora met een stilzwijgende vraag. Zg overwon haar schuchterheid, omdat zg vond dat men hem onrecht aandeed en zjj dit door vriendelijkheid moest goed makenen Herwart vond dat me vrouw Malkolm tot de grootste stoornissen in zgn leven behoorde en dat hjj zjjn kans moest waarnemen voor dat de overige familie terug keerde. Terwjjl deze overwegingen hem zóó zenuwachtig maakten dat hjj over honderd dingen te geljjk praatte, scheen Dora boe laDger hoe kalmer te worden en op den terug rit zweeg zg veel, doch zag om zich heen met een vredig lachje, dat niets verried van in nerlijke stormen. Op het kasteel gekomen nam Herwart af scheid van de dames, ging naar zgn kamer,

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1