N°. 90, 138° Jaargang. 1895. Woensdag 17 April. HMLBimE COMMIT. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s mei uitzondering van Zon- en Feestdagen." Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f i Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.' Reclames 40 cent per regel. Thenaonetcr. Middelbar(c 16 April 8 u. vm. 54 j 12 u. ^61 gr-, av. 4 i Verwacht O. wind. 65 gr Agenten te VlissingenP. G. de Vey Mestdagh Zoo», te GoesA. C. Boiurr, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiuingenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. O. de Mooij, AdvertentlÉM te TholenW. A, vak Nieuwe uitdij zen en te TemeuzenM. de Jongb. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën moeten des namiddags te één uur aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gbbb. Beloteante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cm., Joh» F. Johbe, opvolger. j zjj des avonds nog worden opgenomen Middelburg 16 April. De Volksstem, het weekblad onder redactie van den heer J. de Koo, geeft een kort resumé van de opmerkingen, door ons gemaakt aan het adres van den heer J. C. Wirtz Czn te Berdum, en voegt daarbjj de volgende aan- teekening »Over de weelde, die de heer Wirtz zich veroorlooft, de Calvinistische richting de na tionale richting te noemen, zullen wjj niet twistenmaar het komt ons voor, dat de Mid- dtlb. Ort, zelf democratisch gezind, de ver diensten van de Calvinistische richting, hetzjj dan nationale of niet-nationale te zeer voor- bjjziet. Van de anti-revolutionaire party en deze heeft men hier op 't oog te verklaren, dat »y niets dan twist en tweedracht zaait op burgerlyk gebied, dat is toch zeker een oordeel uitspreken, dat van eenzydigheid getuigt. In dien de orthodoxe Zeeuwen niet door het de mocratisch Calvinisme gewonnen worden waar bljjven ze dan, wat is er dan van hen voor de volkszaak te wachten Een politiek blad mag deze vraag niet onbeantwoord laten." Nu, dat willen wjj dan ook niet. Wjj geven volgaarne onze meening ten beste op dit punt. In het algemeen heeft de ervaring der laatste jaren voldoende geleerd, dat er van die Cal vinistische richting al weinig anders voor de volkszaak te wachten is dan woorden, woorden en nog eens woorden. Als het op daden aankwam, wist menaltjjd tien redenen voor een om niet mee te werken. In de Tweede kamer is dit meer dan eens geblekengetuige o. a. de houding der leden van die party by elke poging die gedaan werd om eene betere regeling van ons be lastingstelsel te verkrygen. Men richt allerlei vereenigingen op, zooals elke kerkelyke party doet, niet om daardoor de volkszaak in 't algemeen te dienen, maar om de byzondere belangen der kerk, of meer nog van een speciaal kerkje, toch niet uit het oog te verliezenom toch de kudde by elkaar te houden. Wy weten niet beter dan den heer De Koo te wyzen op zyn eigen woorden in hetzelfde nommer van zyn blad, waar by schrjjft over Heldt en Kater. Eeuwig en altyd hebben de Calvinisten enz. den mond vol over volksbe langen en wat deed b. v. de heer De Koo schreef het terecht »wat deed tot heden Patrimonium voor het kiesrecht; dat ééne politieke noodige, waarmede eerst de mogelijk heid ontstaat, dat al het andere óók zal wor den gegeven »»Het is en blyft praten," zegt Kater. »Hy heeft gelyk. Praten is het, en nietB dan praten. Maar kome dan nu ook, terwjjl radi calen, liberalen en socialen zich gereed maken voor een kiesrecht-beweging, kome dan nu ook Patrimonium met een daad Zoo is het aan die zjj de by alle sociale kwesties. En dezelfde ervaring, die men over 't alge meen opdoet, is ook hier in eigen kring de onze. De beer De Koo vergeet dat er in de anti-revolutionnaire party twee stroomingen zyn, de eene de Calvinistische, die hoofdzake lijk de doleerenden en de Chr. gereformeerden of vroegere afgescheidenen tot hare aanhan gers rekent, en de gematigd anti-revolution- nairen, die voornamelijk door de orthodoxen in de Ned. herv. kerk wordt gesteund. Zjj gaan hoe langer zoo meer uiteen hebben elk hare byzondere scholen-, zy hebben kwestie gebad over de Unie-collecte; zy zyn het in 't kort over tal van punten oneens. Maar middelerwijl varen de Calvinisten er in de laatste jaren wel by door de goedwillige hulp, die de anderen hun verleenen. Wat het dry ven der Calvinisten op kerke- ljjk gebied voor onheil heeft veroorzaakthoe dit twist en tweedracht heeft gezaaid, weten vry bier maar al te goed. En dat de weerslag daarvan te vinden is in het burgerlyk leven, dat kon de heer De Koo weten als by zich wat meer onder het volk bewoog. Wjj verwachten van die Calvinistische, van die orthodoxe Zeeuwen weinig of niets voor de volkszaakwant zy werken m e e r e n- deels de goeden niet te na gesproken schijnheiligheid, bekrompenheid, het meest cy nisch egoisme, groote, steile onverdraagzaam heid in de hand. Wy zouden den heer De Koe den raad willen geven eens een half of een heel jaar door te brengen onder die democratische Calvinisten in Zeeland. En als hjj dan eerlyk zyne ervaring en zjjne meening ter neer schreef zou by, dunkt ons, zeker niet meer ons van eenzydigheid betichten en op de ons door hem gestelde vraag zeker wel antwoorden och, van die Calvinistische beweging verwacht ik ook al bitter weinig. Dan misschien nog eer van de gematigde orthodoxen. Zulk eene ervaring is oneindig meer waard dan die men put uit losse berichten. Zy be hoedt tegen het verkondigen van theorieën, die aan de schryftafel ozoo gemakkelijk uit de pen vloeien, maar in de practyk geen steek houden. wereld te zenden, die niet waar zyn. Lieten wjj reeds enkele daarvan onvermeld wy zullen nu als stelregel aannemen ze in 't ge heel niet meer over te nemen. Van de meerderjarige mannen hebben het kiesrecht in: Frankrijk ruim 87, D u it s c fa- land 90, Zwitserland 92, Engeland 65, Nederland nog geen 30 van de 100. In Spanje heeft ieder meerderjarig manne- lyk ingezetene, die geen onderstand geniet, het kiesrecht. In Amerika heeft ieder man boven 21 jaar, die minstens 5 jaar in de Unie woont, het kiesrecht. Deze opmerking is ontleend aan het pas verschenen eerste nommer van Eendracht maakt machtorgaan van het comité voor kiesrechtuitbreiding. In de Limburger Koerier komt een artikel van den heer M. de Ras voor, betreffende het geweren-vraagstuk. Ook op gezag van Fran- sche en Duitsche deskundigen herhaalt hjj dat men ten aanzien van de vuurwapenen zich in een overgangstijdperk bevindt en niet met den minister kan zeggen, dat het Mannlicher repeteergeweer, kal. 6.5, nog over 20 jaar zal voldoen. En nu reeds wordt die bewering ge logenstraft door den Duitschen generaal Wille, die als specialiteit op het gebied van geweer- f&bricage wordt erkend. Deze schreef aan den heer De RasMen heeft een geweer samengesteld, »welches alle vorhandene Eandfeuerwaffeneinschliesslich der 6.5 mm. Gewehre, an ballistischer Leis- tung bei toeitem iibertrifft De N. B. Crt. wjjdt nog een opstel aan de droogmaking der Zuiderzee en de staats commissie, en bestrijdt daarin o. a. de be schouwingen der heeren Vermaes en Beekman. Aan bet slot daarvan schryft het Rotterdamsche blad: Men heeft ons euvel geduid, dat wjj, nadat vroeger in ons blad in het algemeen in gun 8tigen zin over de plannen der Zuiderzee- vereeniging geschreven waB, thans deze plan nen hebben bestreden. De droogmaking der Zuiderzee is echter geen zaak van beginselen, maar wel voor een belangryk deel eene zaak, waar by de ingenieurswetenschap te pas bomt. Nu van vele kanten, door bevoegden zoowel als door onbevoegden, propaganda voor de zaak wordt gemaakt, eene propaganda, door persoonljjk belanghebbenden financieel ge steund nu adhaesiebetuigiugen als gevolg daarvan niet uitblyven, ofschoon de zaak slechts door weinigen grondig beoordeeld ban wordennu kwam het aan de hoofdredactie, op welke thans de verantwoordelijkheid voor de leiding van dit blad berust, wenscheljjk voor, dat de zaak aan eene deskundige critiek werd onderworpen. Die deskundige critiek heeft zy kunnen geven, omdat zjj daarbjj de hulp had van een medewerker, in wien zy wegens zyne bekwaamheid groot vertrouwen stelt. »Dezerzyds bestaat echter ten aanzien van de kwestie der droogmaking geen parti-pris. Kan alsnog door deugdaljjke bewyzen worden aangetoond, dat ds afsluiting en droogmaking 's lands belang zyn, wjj zullen er ons in verheugen." Naar het Dagblad verneemt is door de re geering nog geen beslissing genomen omtrent de wjjze, waarop door haar een onderzoek zal worden ingesteld naar de wenschelykheid en mogelijkheid der pensioneering van oude werklieden. Alweer dus een tegenspraak van richt, afkomstig uit dezelfde bron, wa zich er op toelegt, alleen om reclame voor zich zeiven te maken, allerlei tjjdingen in de De gepenaionneeröe vice-admiraal jhr F. de Casembroot, adjudant in buitengewonen dienst van H. M. de koningin, de held van Simone- die, naar men weet, reeds geruimen tjjd ernstig ziek was, is Zondag ochtend te 's Gra venhage overleden. Met jhr De Casembroot is een der dapperste, tevens een der meeBl beroemde Nederlandsche marine-officieren uit deze eeuw heengegaan, een man, door allen die hem kenden geëerd om zyn onversaagdheid en koelbloedigheid, om zyn eerlyk en rondborstig karakter, door zyn min deren geacht wegens zyn vriendelijkheid, maar tegelyk onkreukbare, strenge eerlykheid. ~jj werd geboren in 1807 en werd in 1832 adelborst op het Kon. Inst. voor de marine te Medemblik. Met 1 October 1836 werd hjj benoemd tot adelborst le kl. en vervolgens 28 November 1840 bevorderd tot luit. ter zee 2e kl.den len Januari 1852 tot luit. ter zee le kl.den 19en Februari 1860 tot kapt.-luit. ter zee en den len Januari 1868 tot kapitein ter zee. By kon. besl. van 14 Nov. 1872 werd by op pensioen gesteld onder toekenning van den titulairen rang van schout by nacht, onder dankbetuiging voor de vele gewichtige aan den lande bewezen diensten. 3 kon. besluit van 3 Mei 1879 werd hem toegekend de titulaire rang van vice-admiraal. De heer De Casembroot was ridder 3e kl. der Militaire Willemsorde, grootkruis van den Nederlandschen Leeuw, terwyl tal van bui- tenlandscbe orden zyne borst sierden. Te Arnhem is Zondag overleden de ond- hoogleeraar dr. Pie'er Johannes Veth. Hy we.d den 2en December 1814 te Dordrecht ge boren, studeerde en promoveerde te Leiden en werd in 1838 leeraar aan de Militaire Acade mie te Bredain 1841 werd hy hoogleeraar in de Oostersche talen aan het athenaeum te Franeker, in 1843 aan dat te Amsterdam, ne in 1864 lector aan de Indische instelling te Leiden. Na de invoering van de wet op het hooger onderwys werd Veth hoogleeraar aan de Leidsche universiteit. Toen zyn diensttyd verstreken was, verhuisde Veth naar Arnhem, bleef daar werken, gaf nog het een en ander uit, verminderde na '89 maat' vierde nog onder groote belangstelling op het eind van het vorige jaar zyn 80en verjaardag, en is nu kalm gestorven. Zondag en Maandag is te Deventer het ge wone jaarljjbsche congres gehouden van de sociaal-democratische arbeidersparty in Ne derland. De heer W. P. G. Helsdingen, voorzitter van het partijbestuur, die de 14 door afgevaardigden vertegenwoordigde afdeelingen, van de 26 waaruit de party bestaat, welkom heette, hield vervolgens eene korte toespraak. Uit het jaarverslag bleek dat de party thans ruim 700 leden telt. De ontvangsten hebben in het afgeloopen jaar f 1326.82 bedragen, de uitgaven 1294.776, zoodat op 1 April in kas was 32.045. Het ontwerp-program, met het strjjdprogram ingele id door den heer Troelstra, werd behan deld. Het eerste werd met algemeene stem men goedgekeurd, het tweede gaf tot langdurige discussie aanleiding maar werd met enkele wyzigingen ook met algemeene stemmen aangenomen. Na debat werd nog met groote meerderheid van stemmen de volgende motie aangenomen Het congres der sociaal-democratische arbei dersparty in Nederland, overtuigd dat de internationale le Meibeweging in de eerste plaats ten doel heeft het propageeren voor den wettelyk vastgestelden acht-urjgen ar beidsdag, noodigt de afdeelingen uit, voor zoover door haar zelve geen betooging wordt op touw gezet, hare medewerking ten minste alleen te verleenen aan die betoogingen, welke uitdrukkelijk gelden de agitatie voor den acht- urigen arbeidsdag." De ontwerp-statuten van de party gaven ook aanleiding tot gedachtenwisseling. Zy werden ten slotte goedgekeurd. Tot plaats, waar het dagelyksch bestuur der party zal zyn gevestigd, werd met 12 stem men gekozen de afdeeling Utrecht, waar 3 van de 7 leden van het partybestuur gevestigd zullen zyn en door die afdeeling worden ge kozen. Rotterdam verkreeg 6 en Amsterdam 2 stemmen. Tot de 4 overige leden van het partybestuur, buiten Utrecht, werden gekozen de heeren Vliegen te Maastricht, Helsdingen te Rotterdam, Jos. Loopuit te Amsterdam en Zandstra te Leeuwarden. Tot plaats waar het volgend congres zal worden gehouden, werd Utrecht gekozen, met 16 stemmen, tegen 4 stemmen op Leeuwarden. Eindelyk werden verschillende moties van afdeelingen behandeld en ten deele aangenomen. By kon. besluit is de kapt. t/z W. baron van Hogendorp eer vol ontheven van de betrekking van adj. van H. M. de Koningin, is hy bevorderd tot schout by nacht en op zyn verzoek op pensioen ge steld ad f 2100 'sjaftrs en eene verhooging van f 825is genoemde schout by nacht benoemd tot adj. in buiteng. dienst van H. M. de Ko ningin zyn bevorderdtot kap. t/z. de kap.-luit. t/z H. van den Pauverttot kap.-luit. t/z. de luit. t/z le kl. C. Meyboomtot luit. t/z le kl. de luit. t/z 2e kl. P. J. Serlé tot luit. t/z 2de kl. de adelborst le kl. D. E. Keus is aan den gepens. kap. t/z D. G. Brand de titulaire rang verleend van schout bjj nacht; is de kap. t/z H. van den Pauvert tjjdeljjk bestendigd in het thans door hem als kap.- luit. t/z gevoerde bevel over Hr. Ma. wacht schip te Hellevoetsluis is de ritmeester C. B. H. de Bruyn, van het le reg. huzaren, op zyne aanvrage, op pensi oen gesteld ad f 1300 'sjaars zyn benoemd by het wapeu der cavalerie en welbjj het 2e reg. huzaren tot ritmeester de eerste luit. A. H. J. Duym, van het 3e reg. huzaren en bjj het eskadron ordonnansen tot eerste luit. de tweede luit. G. J. Maris, van dat eskadron is benoemd tot directeur van het post- telegraatkantoor te Waspik J. Schaafsma, thans commies der telegraphic 3e kl. is benoemd tot directeur van het postkan kantoor te Tlaardingen P. D. Cöster, thans commies der posterijen le kl. aan den heer W. P. Groeneveldt, vice- president van den Raad van Nederlandsch- Indië, op zyn verzoek eervol ontslag verleend uit '8 lands dienst, onder dankbetuiging. Bjj kon. besluit van 13 April 1895 (no. 37), is een afzonderlijk kruis ingesteld, dat als bljjk van byzondere waardeering, zal worden uitgereikt aan allen, zonder onderscheid van rang of graad, die tusschen 26 Juni en 24 December 1894 deel hebben uitgemaakt van de naar Lombok gezonden expeditionnaire troepen of zeemacht, of die bjj die expeditie in eenig burgerlyk ambt of bediening plaatselyk zyn werkzaam geweest. Dit Lombok-kruis zal worden vervaardigd uit het op Lombok gedurende die expeditie veroverde bronzen geschut. De ministers van oorlog en financiën ver leenen Donderdag geen audiëntie. Volgens het Bat. Rbld. met de mail, loo- pende tot 16 Maart hier aangebracht, is de radjah van Lombok ziek, ernstig ziek ook, zoodat binnen hoogstens een paar maanden zyn dood wordt tegemoet gezien. Sedert eenigen tjjd reeds was waterzucht bjj hem ingetreden zyn lichaam was pjjnljjk en gezwollenhy is half versuft en moet door de zonderlingste middelen, welke zjjn omgeving op hem toepast, eenigszins in opgewekte stem ming worden gehouden. Reeds hebben de poenggawa's een verzoek tot de regeering gericht-, om bjj overljjden het ljjk van den vorst naar Lombok te mogen vervoeren, hetgeen natuurlyk en terecht van hand is gewezen. Mederlftndscli Werkliedenverbond. Met de Paaschdagen hield het Nederlandsch Werkliedenverbond te Amsterdam zyn gewone algemeene vergadering. In zyne openingsrede weeB de voorzitter, de heer Heldt, op den uitslag der jongste kamerverkiezingen en uitte de hoop dat spoedig de kiesrechtuitbreiding tot stand zal komen en dan waar blyken zal wat minister Van Houten als kamerlid ver zekerde, nl. dat in zyn stelsel stellig niet minder kiezers tot de stembus zullen worden geroepen dan in dat van den heer Tak. De kwestie der arbeiders-woningen werd besloten op de agenda te houden. Van wege den Bond zal worden aangedron gen op afschaffing van arbeid' gehuwde vrouwen in fabrieken en ep het instellen van kamer» van arbeid. Ten opzichte van landnationalisatie werd, met 24 stemmen voor, 8 tegen en 4 blanco, aangenomen een motie van de afdeeliDg Leeu warden, waar bjj als het gevoelen van den bond werd uitgesproken dat het in het alge meen belang is allen grond langs regelmatigen weg uit bet particulier in bet bezit der ge meenschap te brengen. Bjj acclamatie werd besloten bjj de regeering op leerplicht, en op uitbreiding der arbeidswet aan te dringen. Een voorstel om by de regeering aan te dringen op eene progressieve grond belasting, waardoor het klein grondbezit ontlast, het groot belast wordt, zoodat een bezit van meer dan 100 hectaren eene on mogelijkheid w;orde, werd na kort en weinig serieus debat, op voorstel van deH voorzitter, bjj acclamatie verworpen, die betoogde, dat uitbreiding van klein grondbezit, privaatbezit in den hand werkt. enomen werd bjj acclamatie, na lang durig debat, een voorstel om te protesteeren invoering van beschermende graanrechten. Wel ging er een stem op voor den landman, die zonder Staatshulp te gronde moest gaan, doch twee afgevaardigden uit het Noorden beweerden, dat landbouwers uit hunne omgeving trachten meer bouwland te pachten. De voorzitter was van oordeel, dat, wanneer men met bescherming aanvangt, het einde niet i» te voorzien. Aan de orde kwam nu de vraag van Bos koop: Wat het verbond doen kan tot uitbreiding van het kiesrecht? Het antwoord luidde, dat men dezerzyds het gunstig oogenblik zal afwachten, om het mo- geljjke ter bevordering der uitbreiding te doen, in vereeniging met andere groepen. De Rot, Rotterdam, wees op het onlangs samengesteld Comité voor kiesrecht-uitbreiding, op initiatief van de Sociaal-democratische- arbeidersparty in 't leven geroepen. Hy raadde aansluiting met deze verschillende groepen aan, aangezien Patrimonium en R. K. Volks bond in zake kiesrecht niet willen samenwer ken. Dit werd bestreden door Leiden. Am sterdam (Nolting) achtte een stoot geven voor samenwerking dringend noodzakeljjk en beval aansluiting van het comité aan. Het centraal bestuur (Heldt) was van oordeel dat het gun stige oogenblik voor een nieuwe krachtige beweging nog niet gekomen was. De Rot kwam nog op tegen de bewering dat het comité rood gekleurd is. In dat comité was nog plaats voor het Ned. Werkliedenver bond over, en, sloot men zich daarbjj aan, dan as men nu reeds georganiseerd. De voorzitter zeide niet te willen ingaan op de circulaire van het bedoelde comité. Hjj wil wel samenwerking, doch van het verbond uitgaande. Het resultaat der bespreking was aanneming, met 31 stemmen voor, 4 buiten stemming, van een voorstel van den voorzitter, om eene bjjeen- komst uit te schryven van verschillende lan- deljjke groepen, ten einde op het geschiktste oogenblik eene beweging over het geheels land in 't leven te roepen voor uitbreiding van het kiesrecht, zoo ver mogelyk. De heer De Rot nam, naar aanleiding van dit besluit, ontslag als lid van het centraal bestuur. De voorzitter betreurde dit besluithy hoopte echter dat De -Rot wanneer deze kwestie van de baan was, - spoedig weer in het centraal bestuur zou zitting nemen. Pogingen om hem op het besluit terug te doen komen, bleven vruchteloos. In zjjn plaats werd ge kozen de heer Jansma van Leeuwarden met 23 stemmen, terwyl 18 op den heer Snel te Schiedam waren uitgebracht. Een vraag of het Orgaan van den Bond niet drukker kon verschijnen, werd ontken nend door den voorzitter beantwoord. Hy be val bespreking van deze zaak en propaganda er voor in de afdeelingen aan. De vraag van Schiedamof de Bond iets doen kan in het belang van werklieden die schutterplichtig zyn werd ont kennend beantwoord. Wjjl dit eene gemeente zaak is, moesten de betrokken personen zich tot de gemeenteraden wenden. Workum had gevraagd of het wenschelyk was mede te werken tot het in het leven roepen eener Ned er 1. volksparty. Die vraag beantwoordde de voorzitter ontkennend, om dat beide ongetwijfeld hetzelfde beoogen en bedoelen. Zegt men dat een volksparty meer doen kan dan het verbond, begin dan met het verbond op te heffen, en daartoe zou spr. niet gaarne medewerkenwel wil hy de volks party steunen. De Klerk (Rotterdam) beval het hoofdbe stuur aan, om wat meer voeling te houden met andere groote groepen dan tot nog toe geschiedt, opdat anderen het verbond niet overvleugelen of ook maar benadeelen. Wegens het vergevorderde uur werden de overige punten der agenda aangehouden en dp vergadering gesloten.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1