N°. 74.
138s Jaargang.
1895.
Donderdag
28 Maart.
mDElBl RGSCHE (MIttVf.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zou- en Feestdagen;
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco J 2.-
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel: Bij abonnement lager:
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte:
Reclames 40 cent per regel.
Th eraometef.
Middelburg 27 Mrt. 8 u. ym. 42 gr
«n. 12 u. 48 gr-, av. 4 u- 46 gr- F
Verwacht kracht. Z. W. wind.
Agenten te VlisBingenP. G. de Vit Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij,
te Tholen: W. A. van Nxeuwenhuijzen en te Ternenzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiSn
aan, evenals de advertentie-bnreau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, db Gees. Bexjheante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie généraledePublicitéétrangèreG.L.DadbzCib., JoehF. Joïïes,opvolger.
Adverteatlëa
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zj)D, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Mfiddelburu; 27 Maart.
De maatschappelijke
en de rechtstoestand der vrouw.
Gevolg gevend aan het verzoek van
eenige dames, besprak Dinsdagavond in de Con
certzaal alhier de heer mr E. Fokker, voor
een talrjjke schare toehoorsters, den maatschap-
peljjken en den rechtstoestand der vrouw, ge
huwde en ongehuwde, in onze dagen, meer
bijzonder in ons land. In de eerste plaats
wees de spreker erop, hoe dit onderwerp sedert
geruimen tjjd een brandend vraagstuk is in
Amerika en in Engelandook op het vaste
land van Europa is dit vraagstuk in de laatste
jaren sterk op den voorgrond getreden en in
den allerlaatsten tjjd eindelijk is ook in ons
land de vrouwenvraag een ernstige beweging
geworden, waarmede regeering en wetgeving
spoedig rekening zullen te houden hebben,
wat een gelukkig verschijnsel is te achten,
want er is z. i. veel waarheid in de uitspraak
dat de beschaving van een volk kan worden
afgemeten naar de wjjze, waarop de vrouw
wordt behandeld. Te ontkennen valt niet, dat
de maatschappelijke en de rechtstoestand der
vrouw in ons land veel te wenschen overlaat.
Overtuigd van het onrecht, der vrouw aan
gedaan diep doordrongen van de slechte ge
volgen op zedeljjk en stoftelpk gebied, welke
de toestand der vrouw voor onze geheele Ne-
derlandsche Ramenleving heeft; ten volle
beseffend dat de vrouwenvraag is èn een recht
èn een belang, dat niet alleen de vrouw maar
ook de man heeft te verdedigen, is de spreker
dezen avond opgetreden. Zjjn richting is
daarmede aangegeven doch de weg waar
langs, de middelen waardoor het einddoel zal
worden nagestreefd dienen nader omschreven.
Aangenomen dat de tegenwoordige toestand
slecht en gebrekkig is, zoo rjjst de vraaghoe
daarin verandering te brengen. Op deze vraag
splitsen zich vele tegenstanders van het be
staande de een wacht heil in de eerste plaats
van andere zeden, van een gewjjzigde meening
omtrent de roeping der vrouw en de verhou
ding tus8chen de manneljjke en vrouweljjke
helft der bevolkingde ander zoekt voorna
melijk in wjjziging van de burgerlijke wetge
ving verbetering van den toestand; wederom
anderen dringen aan allereerst op toekenning
van het kiesrecht aan de vrouw. Zooals met
zooveel andere vraagstukken wordt ook hier
te veel nadruk op verschillen gelegd, doch dit
schaadt niet, mits allen, dus de bestaande
vereenigingen, indachtig bljjven aan de grond
gedachte, waarvan allen uitgaanaansturen op
verbetering van den toestand der vrouw.
Enkele opmerkingen maakte de spreker n aar
aanleiding van de weinig doelmatige wjjze
waarop zoowel sommige bestrijders als voorstan
ders het vraagstuk behandelen. Hoe vaak hoort
of leest men niet als verklaring voor de uitslui
ting van vrouwen van ambten en betrekkingen
het betoog dat de vrouw voor een bepaald aan-
geduid ambt of betrekking ongeschikt is; met
ee n reuzensprong wordt dan de gevolgtrekking
gemaakt dat de vrouw uitgesloten moet zjjn
van alle ambten en betrekkingen. Tegenover
deze bewering wordt dan bjjna even vaak
door voorvechters der vrouwenbeweging de
stelling verkondigd der volkomen gelijkheid
van het manneljjk en vrouwelijk geslacht. De
laatsten begaan hier een taktiscbe fout en
verzwakken bun positie. Waarom niet de
onomstooteljjke waarheid erkend, dat man en
vrouw van nature niet geljjb zjjn, wat de
volstrekte minderheid der vrouw allerminst
bewast Waarom niet erkend dat ze de twee
soorten van den mensch vormen, beiden even
onmisbaar tot instandhouding van bet men-
scheljjk geslacht?
Wanneer men zich plaatst op dit standpunt
en bjj het gebeele vraagstuk rekening houdt
met elk zedeljjk, noodzakelijk en natuuiljjk
gevolg van het verschil tusschen man
vrouw, dan zou men ook twistgesprekken
over onderdeelen vermjjden en zich beperken
tot de beginsel vraag. Hoe onvruchtbaar is
toch niet een dispuut over de vraag, of de
vrouw al dan niet aanleg heeft en geschikt
is om advocaat te worden. Aangenomen dat
de vrouw daarvoor niet geschikt is en datdeB
ondanks de wet haar vrjjlaat advocaat te
worden, zal daarmede dan zooveel bedorven
zjjn Of is nog nooit een man advocaat ge
worden zonder dat hjj daarvoor de geschikt
heid had?
Wat den arbeid der vrouw op openbaar ge
bied betreft, waar zoovelen baar eenvoudig als
concurrente van den man willen uitsluiten,
luide de leuze de vrouw is tot eiken arbeid
gerechtigd voor welken zjj geschikt en be
kwaam is.
Onze beperkte plaatsruimte verbiedt ons den
heer Fokker stap voor stap te volgen bjj zjjn
interessant betoog. Achtereenvolgens ging hjj
nu aan de hand onzer bestaande wetgeving na,
welke de positie der vrouw, der gehuwde en
ongehuwde, in onze maatschappij is; welke beper
kingen er voor haar bestaan ten aanzien van de
voogdjj, den familieraad enz.; hoe haar onrecht
wordt aangedaan, o. a. op het vraagstuk van
het verbod van het vaderschap, terwjjl daar
entegen geljjkheid voor haar met den man
bestaat op het gebied van het strafrecht, ook
op dat der strafvordering en op dat der be
lastingen. Ook aan eenige ongelijkheden in het
openbaar leven werd herinnerdin burger
lijke armbesturen noch kerkeljjke armbesturen
worden vrouwen toegelaten in schoolcommis-
siën slechts met een enkele uitzondering. Haar
uitsluiting is hier alleen een gevolg dei-
zeden. Men vergeljjke hiermede Engeland en
Amerika.
Als overgang van de ongehuwde tot de ge
huwde vrouw stond de heer Fokker stil bjj
het onrecht, der vrouw ook aangedaan in de
nog zoo jonge wet op het Nederlandschap en
het ingezetenschap.
Voor de oogen der toehoorsters passeerden
daarop de revue verschillende artikelen van
het burgerljjk wetboek, de gehuwde vrouw be
treffende o. a. art. 78, haar woonplaats be
handelend in éen adem met minderjarigen en
onder curateele gestelden-, art-. 92, de moeder
achtergesteld bjj de vader; art. 160, het voor
naamste, handelend over het hoofd van het
gezinart. 170 en 163, zoo wreed vooral voor
de gehuwde arbeidster, die zelve haar loon ver
dient, dat verkwist kan worden door haar
luien man; art. 168, betrekkeljjk de koop
vrouw. Verder werd nog gewezen op de ar
tikelen over de vaderljjke macht en tal van
andere voorbeelden aangehaald van de mis
kenning der vrouw.
Volmondig zullen dan ook de aanwezigen toe-
istemd hebben, dat het een treurige tocht was
dezen avond, door onze burgerljjke wetgeving
volbracht, een treurige tocht die veel misken
ning, achteruitzetting en wantrouwen jegens de
vrouw gaf te aanschouwen. Wie dat wetboek
ben gemaakt,— daaraan valt geen oogenblik
te twjjfelen. Doch ook zonder dat de vrouw
zelve de wet geeft of wetgevers kiest, kan er
verandering komen. Waren de zeden in 1838, bjj
het in werking treden van ons Burg. W. anders
geweest, dan zouden er ook andere bepalingen
zjjn opgenomen. De openbare meening moet
zich doen gelden. Daarom komt het er voor
de vrouw op aan, dat zjj zelve aandringt op
herziening, niet alleen van het B. W. maar
ook van den toestand der vrouw in het staats
recht en de maatschappjj. Met een krachtige
opwekking aan de vrouwen, niet langer te
dulden dat zjj achterljjk gesteld worden ook
in het openbare leven, in de maatschappelijke
convenances, eindigde de spreker.
Als van de vrouw zelve een gezond leven
uitgaat, zal zich dit ook doen gelden op
de wetgeving. Ook voor de Nederlandsche
vrouw is het oogenblik aangebroken te toonen,
dat zjj het haar aangedaan onrecht gevoelt
en verbetering wenscht. Zjj kan zich daartoe
aansluiten bjj een der bestaande vereenigin
gen, die dit doel nastreven, hetzjj bjj het
comité ter verbetering van den Maatschappe-
ljjken en rechtstoestand der vrouw in Neder
land, hetzjj bjj de Vereeniging voor Vrouwen
kiesrecht, hetzjj bjj de Vrjje Vrouwen-Yereeni-
ging, maar wil zjj zich niet aansluiten, dat zjj
dan ten minste van instemming bljjb geve.
Alleen door krachtig optreden, liefst in ver
eeniging, zjjn de barrières te verbreken, die
den weg afsluiten tot de geljjkheid op elk
gebied, waar de vrouw naar geschiktheid en
aanleg zich een plaats kan verwerven.
Ongetwjjfeld keerden de toehoorsters huis
waarts met erkentelijkheid jegens den heer
Fokker voor zjjn hoogst belangrjjke, leerzame
voordracht.
Wat zullen aldus schrjjft men aan de
Prov. Gron. Crt uit 's Gravenhage wat
zullen de mannen van letteren, die ook als
redenaar vermaardheid verkregen hebben, op
den uitkjjk zitten naar eene uitnoodiging ten
hoveNu professor Chantepie de la Saussaye
en onze populaire Werumeus Buning zich
beiden ten paleize hebben doen hooren, zullen
natuurljjk velen, die zichzelven voor eene
dergeljjke onderscheiding aangewezen achten,
lin gespannen verwachting zjjn.
I Of deze eerste avond de inleiding zal wezen
van eene reeks letterkundige soirées, kan eerst
later big ken, maar wel is het aan ons konink-
Ijjk hof een eenig verschijnsel, dat men twee
vaderlandsche schrjj vers uitgenoodigd heeft, voor
een dergeljjk publiek hunne gaven ten toon te
sprjjden. Van Willem II is het bekend, dat hjj
een enkelen Nederlandschen schilder wel eens
ten hove ontving. Willem III was op een zeer
vertrouwelgken voet met de schilders N. Piene-
man,Herman ten Kate, Rochussen en Van Borse-
len, met musici alsLiszt, Van der Does en Gou
nod maar vaderlandsche schrjjvers werden niet
uitgenoodigd om, als vroeger op den Wartburg,
met hunne heerljjke talenten het geheele hof
in vervoering te brengen.
Van één dichter uit dien tjjd herinner ik
mg alleen, dat hg eens eenige dagen de gast
van koning Willem III op het Loo was en dat
wel van Elliot Boswell, den fgnen satiricus,
die reeds op 42-jarigen leeftgd heenging.
De koning had de woorden eener cantate
gehoord, door Boswell te zjjner eere geschreven,
en was zoo ontroerd geworden door toon en
inhoud, dat Z. M. na de uitvoering Boswell op
het Loo te logeeren nooaigde. Nu was onze
dichter, die in het maatschappelijk leven de
betrekking van referendaris aan het departe
ment van koloniën bekleedde, als 't ware ge
knipt om in die voor hem nieuwe wereld een
goed figuur te maken. Z. M, ontving hem aller
aangenaamst, was de onderhoudendste gast
heer, dien B. ooit ontmoet had, en zat op zekeren
avond te schateren van 't lachen, toen Boswell
den koning en diens kleine omgeving eenige
zjjner pikante, ondeugende coupletjes voordroeg.
Grappig was de mjj meedegedeelde bijzon
derheid, die Boswell toen echter in verlegen
heid had gebracht. Eens na den eten in een
belendend tuinvertek de mokka gebruikende,
presenteerde de koning Boswell, maar hem al
leen, een Havanasigaar. Hst gevolg kon toe
kijken En zoo zaten konrng a» dichter heel
gezellig wolkjes van den geurigsten tabak om
zich heen te verspreiden, terwjjl adjudanten en
kamerheeren ljjdeljjk toszagen en zich met den
geur tevreden konden stellen!
Jacob van Lennep heeft ook wel op het Loo
gelogeerd. Er is zelf nog eene anecdote in om
loop, dat Co van Lennep, de étiquette met voe
ten tredende, aan tafel het woord vroeg, een
schitterenden dronk aan het huis van Oranje
wjjdde en eindigde met in zjjne opgewonden
heid den koning de hand te bieden. Z. M. ver
loor geen oogenblik zjjn plicht als gastheer uit
het oog, maar denzelfden avond nog gewerd
den schrjjver van den kamerheer van dienst de
tjjding, dat zjjn logeertjjd geëindigd was.
Doch van vaderlandsche beaux esprits een
letterbanket ten bate eener uitgelezen schare
te vragen, dit is het eerste door koningin Emma
en uitvoer gelegd. Als koning Willem III in
zjjn paleis in het Noovdeinde soirées artisti-
ques gaf, waren het de koninkljjke pension-
naires, die proeven van hunne letterkundige
voordrachten en muzikale talenten aanboden.
De letterkunde was schering en inslaguitden
vreemde: Racine, Molière, Marivaux of Cor-
neille, en de muziek eveneens.
Doch wjj zjjn nu een heel eind verderWat
dr. Beynen, uit Arolsen, teruggekeerd,
vierend voorspelde: dat wjj in de jonge konin
gin eene vrouw zouden leeren kennen en hooge-
ljjk waardeerenvan groot verstand en zeld-
zamen tact, wordt dagel jjks meer en meer be
waarheid.
Om de bedelarp te weren is te Sassenbeim
bjj politieverordening bepaald, dat niemand
koopwaren mag venten zonder vergunning van
burgemeester. Kooplieden in fruit en
eetwaren hebben deze vergunning niet noodig.
Deze laatste vrjjstelling maakt van de ver
ordening, die zeker goed is, weer half werk.
Evenals toch bedelaars, om niet met de politie
in aanraking te komen, zich met een pakje
lucifers of papier wapenen, zullen de venters
te Sassenheim een mandje met appelen of
noten behoeven te nemen, om van de bemoei
zucht des burgemeesters verschoond te bljjven.
(Arnh. Crt).
Volgens het Bat. Nbl. is de toestand in
Atjeh van dien aard, dat weldra versterking
van troepen noodaakeljjk zal wezen. De regee
ring schjjnt van die noodzakelijkheid te zjjn
overtuigd.
Bjj kon. besluit
is bepaald dat bjj afzonderlijke dagorders,
zoowel in Indië als in Nederland, eervol zal
worden vermeld de kapit. t/z. P. Zegers
Veeckens, ter zake van zjjn gehouden
bjj de tuchtiging der kampongs Lampagger
en Lambadoe, ter Noordkust van Atjeh, op
den Idden October 1886;
is de beer J. A. Beckering Vinckers benoemd
tot adelborst der lste klasse bjj de Kon.
Nederl. Marine-reserve
is belast met de waarneming der betrekking
van rijksadvocaat in de provincie Gelderland
mr I. Everts B.Hzn., advocaat en procureur te
Arnhem
z{jn de na te noemen hoofdofficieren van
het pers. der mil. admin, op pensioen gesteld
de luit.-kol.-intend. B. C. Vermjjne, ad f1792
de majoor-kwartiermeesters M. M. Eyssell,
van het reg. grenadiers en jagers, en J. T. I.
de Jong, van het 6de reg. inf., ad f 1600
de majoor-kwartiermeester J. Grays, belast
met de mandateering van traktementen en
verdere vergoedingen, op zjjne aanvrage, ad
f1600; de majoor-magazjjnm. K. P. H. Weyland,
hoofd van het centraal-magazjjn van mil.
kleeding en uitrusting te Amsterdam, ad
f 1600 's jaars
is den majoor-kwartierm. Eyssell, te rekenen
van den dag waarop zjjn pensioen ingaat, de
rang verleend van luitenant-kolonel
zjjn benoemd, bjj het pers. der mil. adm.,
bjj de intend., tot kol.-intend, de luit.-kol.-
intend. J. C. Ubbenstot luit.-kol.-intend. de
maj.-intend. S. van den Bent; totmaj.-intend.
de kaps.-intend. W. N. Roldanus en L. J.
Mulderbjj. de kwartierm. tot maj.-kwartierm.
het 6e reg. inf. de kap.-kwartierm. A. M.
Brandenburg, van het 3e reg. veld-art.tot
kap.-kwartierm. bjj het 3e reg. veld-art. de
eerste-luit-kwartierm. D. Q. M. de Vries, van
het korps rjjdende art.; bjj de Kon. Mil. Aca
demie, de eerste-luit.-kwartierm. G. van Steyn,
van het korps pontonn.; bjj het 8e reg. inf.,
met bestemming om te worden gedet. bjj het
kol .-werfdepot, de kap.-magazjjnm. T. C.
Broeksma, hoofd vvn het Centraal-magazjjn
van mil. kleeding en uitrusting te Delft, uit
welke betrekking hjj in verband daarmede
eervol wordt ontheventot eerste-luit.-kwar.
tierm., bjj het korps rjjd. art., de tweede-luit.-
kwartierm. H. Ankersmit, van het 5e reg. inf.;
bjj het le reg. inf. de tweede-luit.-kwartierm.
Q. Kroeze van het korps; by de magazjjnm.,
tot magazjjnm., hoofd van het Centraal-ma
gazjjn van mil. kleeding en uitrusting, respect,
te Delft en te Woerden, de kapiteins.-int. M.
H. Damme en C. J. Kikkert
in rang en betrekking verplaatst naar
Amsterdam de kapitein-magazijnm. N. W.
Torré, hoofd van het Centraal-magazjjn van
mil. kleeding en uitrusting te Woerden;
zjjn overgeplaatst: bjj het reg. gren. en ja
gers, de kapit.-kwartierm. J. P, VeldhoveD.
van het korps genietroepen, thans gedet. bjj
het kol. werfdepot, zoomede de eerste-luit.-
kwartierm. C. Chivat, van het korps torpediBten
het korps pontonniers, de eerste-luit.-
kwartierm. C. J. H. J. Schuak, van het reg.
gren. en jagers;
zjjn aangewezen respectievelijk tot hoofd der
Vle en VUIe afdeeling van het dep. van oor
log, de kap.-intend. J. F. de Meester en de
luit-kol.-intend. F. A. Thomése, laatstgenoemde
direct, der Centrale-magazjjuen van mil. klee
ding en uitrusting, uit welke betrekking hjj,
in verband daarmede, eervol wordt ontheven
zjjn de O.-I. ambtenaar met verlof E. Ver-
jjnen, laatsteljjk bewaarder 2de kl. bjj het
kad. in N.-l.de O.-I. ambtenaar met verlof
Chr. A. Bekker, laatsteljjk secretaris der re
sidentie Madioenen de O.-I. ambtenaar met
verlof C. J. van Vleuten, laatsteljjk benoemd
controleur 2de kl. bjj het binnenlandsch be
stuur op de bezittingen buiten Java en Madura,
op hun verzoek, wegens physieke ongeschikt
heid, eervol uit 's lands dienst ontslagen.
Het gezelschap van de Nederlandsche
Tooneelvereeniging te Amsterdam waarvan
een deel morgen (Donderdag) avond in den
schouwburg te Middelburg Klein Eyolf
zal spelen zal 1 September, na het vertrek
van den heer Chrispjjn, onder leiding komen
van den heer Van Kujjk, ook een zeer bekend,
artistiek ontwikkeld kunstenaar.
Aldus beweren sommigen.
Het Handelsblad verzekert eehter dat het
heengaan van den heer Chrispjjn en zjjn op
treden bjj het Nederlansch Tooneel nog vol
strekt niet zeker is. Het zou het blad zeer
■erheugen, wanneer er ook niets van kwam.
Wanneer de heer Chrispjjn van betrekking ver
wisselde, zou niemand er iets bjj winnenhjj-
zelf en de Nederlandsche tooneelvereeniging
zouden er bjj verliezen.
Het zou werkeljjk zeer, zeer jammer zjjn,
wanneer het flinke troepje, dat ons dezen
winter en verleden jaar voorstellingen heeft
laten zien, die tot de beste behooren, welke
wjj van Nederlandsche gezelschappen hebben
genoten, zjjn regisseur verloor.
Het Amsterdamsche hoofdorgaan levert een
warm pleidooi om den heer Chrispjjn te bewe
gen bjj zjjn tegenwoordig gezelschap te bljjven.
»Is da heer Chrispjjn nog niet liever de eerste
op een dorp, dan de tweede te Rome vraagt
het ten slotte.
Van Maurik's Anarchisten is te Amster
dam reeds vervangen door Groote Stadslucht
Dezer dagen had te Njjmegen plaats eene
uitvoering van Haydn's oratorium DieSchÖp-
fung, waarbjj mej. Johanna Nathan uit Frank
fort en de heer F. Litzinger uit Dusseldorf
meewerkten.
De eer van den avond kwam, volgens den
heer Dan. de Lange, toe aan mej. Nathan
die binnen kort ook in Amsterdam zal mee
werken bjj de uitvoering van Bach's Mattheus
Passion.
Spetteren era Kunst.
Achtereenvolgens ontvingen wjj zeven
afleveringen van een uitgave, die zeer zeker
belangstelling verdient.
Zjj draagt tot titelLe'"Panorama. Mer-
veilles de France, de Bélgique et de Suisse,
en de nu verschenen deelen bevatten heerljjke
gezichten van landschappen en van prachtige
gebouwen. Vooral zjjn zeer fraai de kathe
draal van Orleans, het kasteel van Chaumont,
waar Katharina de Medicis en Diana de Poitiers
eenmaal verbljjf hielden, de Belfroid te Brugge,
de Tempel van Amor te Trianon, het binnen
plein van het beroemde museum Plantjjn-
Moretus te Antwerpen, de kathedraal van
Reims, de »foyer de l'Opéra" te Parjjs.
Verder zjjn er in opgenomen panorama's
van Rouaan, Toulouse, Cannes, de Parjjsche
boulevards bjj de Porte Saint-Martin, Cher
bourg, de Champs-Elysées te Parjjs, Algiers
(dubbele plaat), de »Schlucht" en Lyon.
Agent voor ons land voor dit interessant
werk is de beer Allart de Lange te Amsterdam,
ONDERWIJS.
In het verslag der commissie van toezicht
op het lager onderwjjs te Middelburg,
loopende over 1894, zegt die commissie dat
het haar aangenaam ia, dat de klacht over
gebrek aan plaatsruimte voor leerlingen der
en minvermogenden, vroeger zoo dikwjjlg
geuit, nu niet meer kan gedaan worden. Door
opening der scholen H en I kan er voor-
loopig aan alle aanvragen tot plaatsing vol
daan worden, zonder dat gymnastieklokalen
tot leerlokalen behoeven te worden ingericht.
De commissie betreurt het echter ten zeerste,
dat bjj die opening hier een toestand voor het
lager onderwjjs in 't leven is geroepen, die
naar hare meening niet anders dan verderfe
lijk voor het onderwjjs kan zjj». Waar toch
vroeger de hoofden der scholen, A, B en C
niet met eene eigene klasse belast waren,
hebben zjj thans, evenals de hoofden der
nieuwe scholen H en I, eene eigene klasse.
Het komt der commisrie onnoodig voor nog
al hare bezwaren tegen deze regeling
sommen, daar zjj dit reeds vroeger ge
daan heeft. Zjj wil er alleen op wjjzen, dat
zjj geen inzage heeft gehad van den tweeden
brief van den heer inspecteur Fabius, die de
regeling met zoogenaamde werkende hoofden
zeer aanbeval, aangezien deze op zjjn verzoek
niet publiek gemaakt is. Hierdoor tast de
commissie in 't duister, om te weten welke
zwaar wegende argumenten toch wol door
hem zjjn aangevoerd, die aan den blik der
commissie zjjn ontgaan.
In den loop van het jaar zjjn ook eiudeljjk,
i veel overleg met de daarbjj betrokken
autoriteiten, de nieuwe verordeningen op het
lager onderwjjs vastgesteld. Zeker niet over
eenkomstig het verlangen der commissie is
daarin later nog de verandering gebracht, dat,
in. plaats van niet meer dan vijftig, niet meer
dan zestig kinderen tegeljjk van eenen onder
wijzer onderwjjs zullen kannen ontvangen.
Uit dit besluit bljjkt, dat de meerderheid van
den raad nog eene weinig juiste voorstelling
heeft van de moeite en de zorg, die vereischt
worden om in zoo talrjjke klassen met vrucht
onderwjjs te geven.
Bjj toepassing van dit besluit ban, zooals
de commissie verneemt dat nu reeds plaats
heeft, strjjd met het koninkljjk besluit van
1883 {Stbl. 41) niet uitbljjven.
De commissie betreurt het, dat gebrek aan
belangstelling bjj de deelnemers de voornaam
ste oorzaak tot opheffing van den cursus tot
opleiding voor hoofdonderwjjzers is geweest.
Maar al was het gebrek aan belangstelling
bjj de deelnemers eene groote aanleiding tot
dit besluit, zoo betreurt de commissie het toch
eveneens dat eene instelling, zoo nuttig voor
jonge onderwjjzera die vooruit willen, werd
