N°. 69.
138' Jaargang.
1895.
Vrijdag
22 Maart.
Van onder op!
HMLBniGH UllltlM.
Deze courant verschijnt dagelijks,
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.'
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.-
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte;
Reclames 40 cent per regel.
Tfc eraonetev,
Middelbars 21 Mrt. 8 u. vro. 38
o. 12 n» 43 gr-, av. 4 u. 42 gr.
Verwacht Z. W. wind.
j Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoo», te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenP. v. d. Peiji, te ZierikzeeA. C. de Mooi/,
i te Tholen: W. A. va» Niedwenothze» en te Terneuzen: M. de Josge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën
aan, evenals de advertentie-bnreau's van Ni/gh Van Ditkab, te Botterdam, de Gebb. Belintante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., to Amsterdam,
j Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parys en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Gut., Joen F. Johes, opvolger
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zyn, willen
zy des avonds nog worden opgenomen
De motie-Dobbelmann is verworpen met
52 stemmen tegen en 33 voor.
Het was te wachten.
De stroomiDg in onze Tweede kamer is
nog niet gunstig voor de protectioniaten en
het verheugt ons dat de meerderheid zich
nog niet geroepen acht om het vrijhandel-
stelsel den rug toe te keeren.
De regeering heeft haar standpunt duidelijk
en klaar uiteengezet bij monde van den
premier, den minister van buitenlandsche
zaken. En het was van haar kant een stont
stuk om aldus haar gevoelen te openbaren,
*oo teleurstellend voor eigen vrienden.
Wij beleven een zondeilingen tijd op par
lementair gebied.
Het ministerie haast zich volstrekt niet
om de groote vraagstukken van den dag op
te lossen, waartoe het in de allereerste plaats
is geroepen.
Terwijl het vorig kabinet zich stipt hield
aan die taak, zien wij in dit ministerie de
eenige overwinning van belaDg behalen
door den minister van oorlog, die ons eenige
millioenen lasten oplegt voor nieuwe geweren,
terwijl de reorganisatie van onze levende
strijdkrachten nog op zich laat wachten.
De minister heeft by zijne verdediging
van zijn voorstel verklaard dat hij persoonlijk
de verantwoordelijkheid op zich zou durven
nemen ons leger tegen den vijand te zenden
mits de soldaten met het nieuwe geweer
waren gewapend.
Wij hebben aan die verantwoordelijkheid,
als het eens misliep, al bitter weinig. Onze
vijand zal ook wel zorgen dat hij vuurwa
penen naar de nieuwste constructie heeft,
misschien weer nieuwer dan hetgeen wij nu
zullen aanschaffen.
En wat baat dit als wij de „mannekes"
niet hebben en trots al de millioenen, die leger
en vloot kosten, toch door de overmacht
worden overweldigd?
Wij kunnen nog maar altijd niet ons land
gelukwenschen met die overwinning.
Voor het overige laten de ministers van
binnenlandsche zaken en financiën nog wach
ten op hetgeen men van hen eischen mag.
En middelerwijl wordt het kabiDet van
verschillende kanten minder aangenaam op
de proef gesteld en bestookt.
Wat toch had bet moeten doen, wanneer
de motie-Dobbelmann ware aangenomen
Den daarby uitgedrukten wensch om van
koers te veranderen op het gebied van han
del, nijverheid en landbouw, eenvoudig voor
Tentoonstelling van Affiches.
Een stukje Parys! Te Middelburg Ja, in
het hartje van onze goede stad, een brok van
het vroolyke, bontgekleurde Parys, fin de
siècle. Sedert een twintig jaar beslaan de
groote gecoloreerde affiches een ruime plaats
op de muren der Fransche hoofdstadde beste
Parysche teekenaars hebben er bun talent aan
ten koste gelegd. Wie kent niet, al is het
slechts by kleiner reproductie, de luchtige,
zwevende vrouwengestalten van Cbèret, de
schel gekleurde affiches van Toulouse-Lautrec
Of bleef misschien toch de kunst dezer moderne
Fransche artisten velen onzer lezers nog onbe
kend? Dubbel waar is dan, wat een geestig
schryver beweert: Si les collectionneursn'eccis-
taient pasil faudrait les inventer. En drie
werf gelukkig dat wy zulk een collectionneur
in ons midden hebben. De beer Henri Tak,
die het vorig jaar, de leden en begunstigers
van het Kunstmuseum alhier in de gelegen
heid stelde zyn ruime en exquise verzameling
hedendaagsohe prentkunst te bewonderen, heeft
thans de welwillendheid gehad een aantal van
zyn ryke collectie geïllustreerde aanplakbil
jetten eveneens in hetzelfde lokaal ter be
zichtiging te stellen. Zaterdag a. wordt deze
merkwaardige tentoonstelling geopend, maar
wy grepen gretig de ons geboden gelegenheid
aan om reeds te voren een kykje te nemen
en ons te overtuigen, dat hier waatlyk het
kunstlievend Middelburg de gelegenheid ge
schonken is iets voor ons, provinciasJsche
kennisgeving aannemen Of onder ver
klaring aan dien wensch niet te kunnen
voldoen heengaan
Het eerste zou al vrij zonderling zijn
geweesten bet tweede voor onzen politieken
toestand alles behalve gunstig.
Men ziet daaruit hoe gevaarlijk het spel
met motie's is, vooral iu de omstandigheden,
waarin regeering en vertegenwoordiging zich
op dif oogenblik bevinden.
Dat een Kamer bij aanhangige kwesties,
zooals die bij den Noord-Ooster lokaalspoor
weg en van het kantongerecht te Ridderkerk,
van haar gevoelen tegenover eene regeering
doet blijken, kan practisch nut hebben. Wy
willen in deze niet veel ons verdiepen in de
vraag of het goed is, dat men bijzondere
belangen op den voorgrond stelt, en prac
tisch dat met veel ophef gewag wordt
gemaakt van den invloed, dien de z.g. plat
telandsclub in onze Tweede kamer uitoefent,
maar wel zij opgemerkt datwanneer ver
tegenwoordigers van groote steden of de
daar verschijnende bladen over dien in
vloed den staf breken, zij verstandig
zouden doen tot zich zeiven in te keeren
en zich de ernstige vraag voor te leggeD,
of zij zeiven niet jaren lang al te veel
voor de belangen van hun eigen parochie
hebben gewerkt en gepredikt; zy 'tookniet
altijd openlijk.
Rotterdamsche en Amsterdamse he belan
gen hebben in onze Tweede kamer ook nog
al eens zwaar gewogenen met het oog op
dat verleden voegt het allerminst een hoogeu
toon aan te slaan wanneer de overige deelen
van het land ook eens vragen om hun recht
matig deel in de behartiging van hun belangen.
In hoever nu bij de hierboven aange
haalde kweBties het recht aan de zijde der
meerderheid in de Kamer was, kunnen wij
niet beoordeelen, omdat wij niet bekend zijn
met lokale toestanden en belangen. In elk
geval was er aanleiding om bij die hangende
vraagstukken te doen blijken van haar mee
ning, welke stond tegenover die van de
regeering.
Doch wat baten overigen» al die moties
tegenover een kabinet dat ze eenvoudig voor
notificatie kan aannemen? Thorbecke ver
klaarde soms ronduitals deze motie wordt
aangenomen, zal ik haar rustig naast mij
neerleggen.
Daar heeft men de motie-Gerritsen, geam-
mendeerd door den heer Van Alphen, be
treffende loon en arbeidsduur. Zij luidde,
zooals men weet: „De Tweede kamer der
Stateu-Generaal, van oordeel dat het wen-
schelijk is bij de uitvoering der bouwwerken
van rijkswege bij aanneming en binnen de
grenzen van eene gemeente uitgevoerd, waar
Nederlanders, niet alledaags te aanschouwen-
Menigeen zal by het binnentreden der zaal
verrast, verbaasd terugdeinsen, als hy daar
die schel gekleurde affiches voor oogen ziet
met hun zonderlinge, somwylen ondeugende
doch altyd geestige figuren. Beschroomd zal
een enkele zelfs vragenof dit nu ook al
kunst moet heeten, maar by wat langer toe
kijken zal het hem spoedig duidelyk worden,
dat hy hier met waarlyk artistieken arbeid te
doen heeft en het niet de eerste de beste
kladschilders waren, die deze aanplakbiljetten
voor Pqrysche schouwburgen, deze reclame
platen voor Fransche boekwerken maakten,
als 'tware met groote lynen en enkele kleuren
de gevorderde reclame op het papier wierpen.
Het is een der eigenaardige verschynselen
van onzen tyd, deze mode om de phantasie
van den stillen wandelaar op straat door die
reusachtige affiches, in kleuren en vormen vol
ryke afwisseling, in beweging te brengen, hem
de heerlykste en de mooiste dingen in zyn
verbeelding af te schilderen, van de verster
kende kindermelk en de zuivere Van Houtens-
cacoa tot de griezeligste keukenromans en de
stoutste Boulevard-theater-genoegens. Het is
de kunst, die triomfeerend de industrie is
binnengetrokken, of de industrie, die zich van
de kunst heeft meester gemaakt? Tusschen
de kleurige reclame-plaatjes, waarmede de
spekslager en de kruidenier onze kleinen ver
heugt, tot de artistieke affiches op de muren
van Parys en Londen bestaat het nauwste
verband uit industrieel oogpunt, doch
het verschil in kunstwaarde is aanmerkelijk.
het gebruikelijk is bijzondere bepalingen
ofntrent loon en arbeidsduur in bestekken
op te nemen, met dat gebruik rekening te
houden, gaat over tot de orde van den dag."
Op zich zelve was zeker de poging van
den Leeuwarder afgevaardigde zeer te waar-
deerenen was het goed dat in onze volks
vertegenwoordiging die kwestie eens ter,
sprake kwam.
Maar is het getij gunstig voor dergelijke
proeven
Eene sterke partij heelt den heer Gerritsen
gesteund, maar zij was nog niet krachtig
genoeg, omdat er veel onzekerheid heerschte
omtrent de juiste beteekenis der motie. Op
die minderheid voor het vervolg bij dergelijke
vraagstukken te vertrouwen zal bezwaarlijk
gaan, omdat zij nog bestond uit heterogene
bestanddeelen, saamgebracbt omdat door de
discussiè'n de kwestie, die het hierbij gold,
ten slotte onzuiver was gemaakt.
Maar men stelle eens dat de stemming
anders uitgevallen ware en, in plaats van
38 stemmen tegen en 36 voor de motie, die
cijfers eens omgekeerd waren geweesthad
dan de regeering daarin aanleiding moeten
vinden om dadelijk naar den zin van die
motie te handelen; en zou zij dit hebben
gedaan
Dit is de hoofdzaak.
Aan haar was toeb ten slotte de uitvoering
opgedragenen voor elk departement afzon
derlijk was het hoofd daartoe geroepen.
Hoevele excepties hadden zij kunneD
opwerpen en hoe weinig invloed had de
Kamer verder kunnen uitoefenen, tenzij zij
ten slotte, by niei-nakoming van den uitge
sproken wensch, een motie van wantrouwen
had uitgebracht en zoodoende de regeering
tot heengaan had gedwongen, wat, wij her
halen, in de gegeven omstandigheden hare
bedenkelijke zijde heeft.
Thans wacht ons o. a. nog een andere
motie, die van den heer Heldt, die de Kamer
wil doen verklaren:
„dat eene algemeene voorziening voor den
ouden dag der werklieden wenschelijk is
„dat de gelegenheid tot het verzekeren
van lijfrenten, die de regeering zich voorstelt
te openen, in de behoefte niet kan voorzien."
Deze motie heeft een meer gepronouceer-
de strekkingzij wil de Kamer bepaald doen
uitspreken dat de regeering niet op den goe
den weg is en haar uituoodigen „eene staats
commissie te benoemen om te onderzoeken,
op welke grondslagen en naar welke rege
len eene algemeene voorziening behoort te
worden ingericht.
Het Handelsblad wees er dezer dagen te
recht op dat men van de plannen der regee
ring in deze eigenlijk nog niet veel weet
Wie wel eens langen tyd aan een spoorweg
station heeft moeten wachten en zich daar den
tyd heeft verdreven met de reclame-biljetten
van alle mogelyke stoomvaartlijnen en andere
te bezichtigen, kan zich zeer goed voorstel
len, hoe eens een ernstig man, gelyk men ver
telt, in diezelfde omstandigheden verkeerend,
het eerst op de gedachte is gekomen een ver
zameling van die aanplakbiljetten aan te leg
gen. leder, die zich dat genot en die luxe
kan schenken, zal spoedig tot de overtuiging
komen, dat de Fransche aanplakbiljettenkunst
de kroon Bpant boven die der andere landen.
Dank zy een aantal knappe kunstenaars heeft
het affiche te Parys een hoogte bereikt als
nergens elders. Daar de smaak voor het
aanplakbiljet zich onder het publiek steeds
meer ontwikkelt en zoo het aantal verzame
laars doet toenemen, wordt het altyd moeily-
ker een collectie byeen te brengen, die een
eenigszins volledig overzicht geeft van deze
eigenaardige kunst der laatste kwart eeuw in
Prankryk.
Hartelyk verheugen wy ons er over, dat ons
thans in het Kunstmuseum de gelegenheid is
geschonken zulk een mooie verzameling te
leeren kennen. Tot de eersten der Fransche
affiche-teekenaars is Chéret to rekenen. Van
dezen zyn bier niet minder dan acht-en-dertig
aanplakbiljetten tentoongesteld. Hy wordt de
vader van het artistieke affiche genoemd, die
een gansche pleiade achter zich heeft: Gras
set, Toulouze-Lautrec en vele anderen, die
hem op zyn weg zyn gevolgd. Hy is een self-
wiflde-knnstenaar. Met zyn 13e jaar trad bjj
en men dus moeielijk kan zeggen dat de
gelegenheid, welke zij zich voorstelt te ope
nen, in ue behoefte niet kan voorzien.
Het blad acht het beter dat de Kamer,
alvorens over de motie een oordeel uit te
spreken, de regeering uitnoodige het verslag,
door de commissie in den herfst van .1893
uitgebracht, openbaar te maken. Geschiedt
dit, dan eerst kan de Kam?r met kennis
van zaken oordeelen of inderdaad door een
regeling in dien geest het doel niet kan
worden bereikt. Geschiedt die openbaar
making niet, dan zal de beraadslaging over
de motie zich tot algemeenheden moeten
bepalen en de beslissing niet zuiver kun
nen zijn.
Er is nog een reden voor de openbaarma
king. De benoeming van een staatscommis
sie, welke de heer Heldt verlangt, zal na
tuurlijk tot nieuw uitstel leiden, een uitstel
wellicht van vele jaren. Dit nu ware niet
te betreuren als 'er geen geschikt voorstel
voor spoedige behandeling in uitzicht was.
Wanneer echter inderdaad het regeeringsplan
op goede grondslagen berust, zou het dan
niet te betreuren zijn dat het door het aan
nemen der motie werd verijdeld en de op
lossing lang verdaagd vroeg het Hbld.
Het meende daarom dat wie het wèl meent
met de grooto zaak der pensionneering van
werklieden thans moet aandringen op open
baarmaking van het rapport. Daartegen kan
geen bezwaar bestaan. In de laatste jareD
z^n vele voorstellen van commissiën open
baar gemaakt, o. a. over de herziening der
wetboeken en over de administratieve recht
spraak.
Wij beamen dit gevoelen. Yan eene
staatscommissie als de heer Heldt wenscht,
verwachten wij in de eerste jaren luttel heil.
Ons schijnen bovendien al die verklaringen
der Kamer in dergelijke kwesties, het volks
geluk betreffende, van weinig nut. LeveD
wekken kunnen zij niet; voor de oplossiDg
van gewichtige vraagstukken hebben zij geeD
practisch resultaat.
Het Btreven, dat zich thans in onze verte
genwoordiging openbaart om op die wijze de
regeering te dwingen op een weg, die, naar
men meent, tot een goed einde kan leiden,
schijnt ons de mijl op zeven. En de
eenige nuttige zijde van ai die pogingen,
thans zoo onschadelijk omdat er toch zoo
weinig ander werk valt te verrichten is, dat
daardoor meer en meer aan het licht komt
het niet te loochenen feit dat wij met onzen
parlementairen wagen op een verkeerd spoor
zijn geraakt.
Het is thans, in plaats van een krachtig
bestuur, een wankelende regeering die tel
kens en telkens weer gevaar loopt een onver
als leerling in een litbographische inrichting
en ontwikkelde zyn talent hier aan de prak-
tyk. By heeft zyn eigen manier van werken.
Op een steen, dien hy prepareert, brengt hy
geel met rood en blauw, want hy werkt maar
met drie kleuren, de allerelementairste, som
wylen nog met een vierde groen. Hy gebruikt
ze voor drie hoofdmotieven, dikt ze aan, nuan
ceert ze, verdunt ze, eerst op een klad met
waterverf, wat fijngewreven pastel, dan op
den steen, waar hy zyn klad overbrengt.
Cbéret'8 aanplakbiljetten zyn in den juisten
styl, want zulke affiches moeten niet als
schilderyen werken, maar door scherpe teeke-
ning en schitterende kleuren het oog in de
verte aantrekken en met éen oogopslag moet
men kunnen zien, wat het beteekent. Chéret's
kuDBtiBvroolyk, geestig en luchtig; Chéret's werk
is door en door Parysch zyn vrouwen met haar
hooge kapsels, haar luchtige kleeding, haar wie
gelende bewegingen,haar elegance, haar nerveus
lachen is een deel van Parys. »Zy zyn het sym
bool van 'tYermaak, dat te koop is voor ieder
en zich schertsend aanbiedt, het Vermaak, dat
zelden natuurlyk is en gezond in groote steden,
omdat het moet liggen onder het bereik van
den losbol, den holhoofd, den schavuit
omdat het sterk gekruid moet zyn voor de
geblaseerden en banaal voor de menigte. En
altyd en altyd lacht dat Vermaakheden, als
gisteren het vaderland een ramp heeft ge
troffen, zooals het morgen zal gereed staan,
al ware ook gansch Europa in rouw." *j
Fransche Tcekenaars door Frits Lapidoth.
wachten stoot te krijgen, welke haar bestaan
in gevaar of de kamer zelve in een moeilijk
parket brengt. Dit allee is de schuld van
den ongezonden toestand, waarin wij op dit
oogenblik verkeeren.
De volksbelangen dringen zich meer en
meer op den voorgrondhet valt niet te
ontkennen, maar regeering en kamer leven
tegenover elkaar in eene afwachtende houding.
De laatste wil de eerste dwingen en dringen
met zacbten drang maar waar van boven af
geen kracht kan uitgaan baat die drang al
zeer weinig.
Hoeveel verder zouden wij geweest zijn
als men een jaar geleden anders had ge
handeld Toen had men een krachtig mini
sterie, dat wist wat het wilde en van onder
af wilde beginnen om den grondslag te leggen
voor een vertegenwoordiging, bij wie de volks
belangen een warm hart en een willig oor
hadden gevonden en waardoor van zelf dan
een kabinet zou zijn in 't leven gekomen dat
zonder aansporing geleidelijk den goeden
weg zou hebben bewandeld.
Van onder op moeten de kracht en de aan
drang komeneerst dan geraken wij van
zelf op den practiscben en degelijken weg.
Nu zal het nog geruime tijd duren vóór
wij daarop belanden.
Wij gelooven dat zelfs de grootste tegen
stander van het kiesrechtplau van den
oud-minister Tak van Poortvliet nu wel zal
iuzien dat hij het bij het rechte eind hadè
De ervaring van het eerste jaar na het
mislukken van zijn arbeid heeft reeds be
wezen hoe zeer wij achteruit zijn gegaan en
in menig opzicht tot stilstand gedoemd.
De tijd zou dan meer dan waarschijnlijk
niet behoeven te zijn besteed aan nuttelooze
moties; de lucht ware dan gezuiverd en de
gelegenheid tot vruchtdragenden arbeid ge
opend.
middelburg 21 Maart.
Naar aanleiding van het gisteren meege
deelde verzoek, door de afdeeling Amsterdam
van de Vereeniging Boaz tot de Koningin-
Regentes gericht omtrent het bevorderen van
de binnenlandsche industrie, wjjst de Amst.
Ort. erop dat men aankoopen, door vreemde
vorBten of vorstinnen ten onzent gedaan, altyd
byzonder hoog waardeert; het blad acht het
daarom verkeerd in onze vorstinnen af te keuren
wat men in anderen pryst. Maar voor het
overige en hier slaat het blad o. i. den
spyber op den kop meent zy, dat zulk een
verzoek alleen recht van bestaan zou hebben
als de Koningin-Regentes gewoon was de bui
tenlandsche industrie te bevoordeelen. Tot
dusver is het tegendeel gebleken, zoodat men
Een Franech schryver karakteriseerde deze
vroolykheid in een schets over Chéret aldus
»Hoe verder het nerveuse en snerpende van
de Fransche vroolykheid vast te leggen Men
lacht met tranen in de oogenSapeck, de
koning der fumisterie, antwoordde op de vraag,
hoe fcy het aanlegde vroolyk te blyven, en
altyd nog met nieuwe grappen voor den dag
te komen»Ik heb het land."
>Wat geeft het, wy moeten vroolyk zyn. Het
gas is aangestoken voor de huizen van vermaak.
Het orkest speelt. Ook het affiche slaat zyn
kleurenfanfare by de parade aan de deur. En
welk een sonoor koper is dat vroolyke schelle
geel, dat zoo eigen is aan alle affiches van
Chéret.
II existe un bleu dont je meurs
Paree qu'il est dans les pruneU.es
heeft Sully Prudhomme gezegd. Er js een
geel dat my doet lachen, omdat het in de
affiches ligt, een geel dat opwekt als de
citroenschil."
Op verscheidene der geëxposeerde affiches
zal men zien, hoe Chéret Parys illustreert met
zyn bevallige Bchoonen, zyn gommeux en
clowns, alle reclame-biljetten voor theaters,
dagbladen, openbare bals of romans van Emile
Zola. (Nouveau-Thédtre-ScaramoucheLe
RappelBal Bullier; Moulin rouge; Musée
Grévin, Le Pays des fées Jar din enchanté
Gil-Bias, If argent de Zola etc.
Wie eenmaal affiches van Chéret heeft ge
zien, zal ze niet licht uit het geheugen ver
liezen, geen geringe aanbeveling voor een
reclameprent 1
