N°. 60.
138" Jaargang.
1895.
Dinsdag
12 Maart.
DE MATTHEUS-PASSION.
HIDBELBCRGSQIE COllSM.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
naet uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco S
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager;
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte?
Reclames 40 cent per regel.
Vfe eraoneter.
Middelburg 11 Mrt. 8 u. vm. 31 gr.
m. 12 u. 37 gr-, av. 4 u. 42 gr. F.
Verwacht ver and. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boltot, firma wednwe A. C. de Jonge, te EruiningenF. v. D. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooi/,
te Tholen: W. A. van Nieuwenextijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en bockhandelaren abonnementen en advertentiën
aam, evenals de advertentie-bnrean's van Nijgh Van Ditmar, te Botterdam, de Gibs. Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Aan., te Amsterdam.
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Dattbe Cïe.. Job* F. Jones, opvolger
Advertentiën
moeten des namiddags te één uur
aan het bureau bezorgd zgn, willen
zjj des avonds nog worden opgenomen
Middelburg 11 Maart.
In Nieuw Leven wordt meegedeeld, dat de
liberale kiesvereeniging te Enschedé zich
heeft afgescheiden van de Liberale Unie,
omdat het hoofdbestuur van de Unie onder
de vraagpunten in de bekende circulaire ook
heeft opgenomen de kwestie van wettelgke
beperking van den arbeidsdag voor volwassenen.
Ib dat niet een opmerkelgk feit en een be-
wgs te meer, hoe noodzakelijk het is, dat al
thans een poging gedaan worde om een werk
program vast te stellen als grondslag van
samenwerking
Wat ziet men gebeuren
Alleen reeds, omdat het Hoofdbestuur dit
vraagstuk in de kiesvereenigingen aan de orde
heeft gesteld als een punt, dat ernstige over
weging verdient, scheidt Enschedé zich af.
Bljjkbaar heeft men niet eens willen afwach
ten, of de meerderheid der vereenigingen vóór
dergeljjke beperking is wat alleen zoo kan
worden verklaard, dat zjj geen kans ziet de
meerderheid tot zgn gevoelen over te halen.
Wilde men zich bepalen tot een anti-cleri-
calen bond, dan zou men in Enschedé geen
bezwaar hebben om in het verband te bljjven,
maar ingrjjpende sociale maatregelen daar
van wil zjj niet weten.
Op haar standpunt veroordeelen wjj de han
deling der Enscbedésche kiesvereeniging niet.
Maar zullen door dit feit niet de oog en open
gaan van velen, die meenen, dat de tjjd voor
het ontwerpen van een program nog niet ge
komen is? vraagt de Nederlander terecht.
He schrjjver der Brieven uit de hofstad in
de Arnh. Crt. zegt in zjjn jongste epistel o. a.
ket volgende:
De vereeniging Eigen Hulp alhier, om 't
juister te zeggende coöperatieve winkel-
vereeniging van het district der groote veree
niging heeft een échec geleden bjj de
rechtbank, dat zjj zich had kunnen besparen,
en tevens heel wat gerechtskosten kunnen
nithalen. ïk heb nooit recht begrepen, welk
bezwaar het bestuur hebben kon tegen het
verlangen van de anti-coöperatieve vereeniging
Maatschappelijk belang om, tegen betaling
der kosten, een afschrift van de ljjst harer
leden te ontvangen. Dat het afschriftvragend
bestuur dat verlangde met weinig vriendschap
pelijke bedoelingen, kan waar zjjn, ia zelta
waarschjjnljjk, maar het voorschrift van de
coöperatiewet houdt omtrent de bedoelingen
niets in, maar kent eenvoudig het recht van
inzage nemen en afschrift vragen aan «ieder"
toe. De ratio legis zal zeker wel deze zjjn,
dat, met het oog op de persoonljjke aanspra-
keljjkheid van alle leden eener coöperatieve
vereeniging, de kooplieden die met haar zaken
doen zich moeten kunnen overtuigen met wie
zjj te doen hebben, maar de wet zelve gene
raliseert en maakt evenmin onderscheid als
zjj beperking toelaat. Het heeft mjj daarom
bevreemd, dat het bestuur zich tegen den
eis ch van het genootschap der maatsehappel jjfee
VAN
JOH- S. BACII
InleidiDg.
I.
Iets over Passionen.
II.
IntdSschen had de muziek zich meer en meer
ontwikkeld. De kunst der meerstemmigheid
was ontstaan. Vele, duistere eeuwen van voor
bereiding had deze noodig gehad eer zg in
de 15e eeuw in de Nederlanden (Vlaanderen)
(Oekeghem, Josquin de Pré, Dufay, en latei
Orlandus Lassus, Sweelinck,) in de 16e eeuw
in Italië (Gabrieli, Palestrina) die meester
werken schiep, welke ons nu nog verrukken,
en die de scheppingen van eenBaeb, van een
Handel mogeljjk maakten.
Hare eerste tastende pogingen zjjn uiterst
gebrekkig. De oudste koren waren niet anders
dan éénstemmige gezangen die, door het verschil
van mannen- en vrouwenstemmen, met ver
dubbeling van den toon in de octaaf gezongen
werden. De meerdere volheid van den klank
onderscheidde hen van den solozang. In de
9e eeuw verdubbelde men den toon in de quint
(Organum) en zong dus eene opeenvolging van
in ten, eene voortschrijding die in onze
(was kameraadschappelijke niet beter Belan-
gers in rechten heeft verzet; ook na het ver-
Blag van de pleidooien te hebben gelezen,
wilde mjj dit niet duideljjk worden. Wel
gevoelde ik iets voor het argument, dat het
niet aangaat rauweljjks eene rechtsvordering
in te stellen, wanneer niet bevorens een ver
zoek buiten rechte gedaan en afgewezen is,
en in dit opzicht verwondert mjj de uitspraak
van de Haagsche rechtbank, dat zulk een
voorafgaand verzoek niet noodig is, maar men
kan zich dadeljjk tot den rechter wenden.
Deze decisie, die ik althans zoo in de cou
ranten vermeld zag, mag juridisch juist
maar strookt toch niet met mjjn gevoel
van decentie.
Trouwens decentie is niet te verwachten te
midden van de felle concurrentie, welke in
dit geval heerscht. Zóó fel, dat men aan den
winkel van Eigen Hulp den bloei niet gunt
dien bjj geniet, en daarvoor de leden straffen
wil door ze te bemoeilijken en onaangenaam
te bejegenen, hoewel dat niet anders kan ge
schieden dan door nietige kleinigheden, waar-
van het resultaat, n aar mjjn oordeel, de f 120
niet zal waard zjjn, die de belangerB aan de
eigenbulpera voor het afschrift van de leden
lijst te betalen hebben.
Den 3en Juni 1845 sprak Thorbecke in de
Tweede kamer het volgende
•Het vonnis over zoogenaamde beschermende
rechten is, geloof ik, onherroepelijk gestreken.
Men behoeft de gronden van het vonnis slechts
te herinneren.
In de eerste plaatsGeen recht ten be
hoeve van een tak van nijverheid of het wordt
gelegd ten koste van andere takken, en van
het gansche verbruikend publiek.
Ten andereDe wetgever beproeft het on-
mogeljjke. Zich duizend tegen elkander in-
loopende bijzondere belangen aan te trekken,
dit is het onmogeljjke beproeven, of een oorlog
stoken, die zonder tusschenkomst van den
wetgever niet zou bestaan.
Ten derde De wetgever is niet bevoegd
1° noch om, beschermend, den een voorrecht
te geven boven den andernoch om
aan de burgerjj lasten op te leggen van
een of ander bjj zonder bedrjjf. Belastingen
worden opgebracht in het publiek belang; zjj
mogen niet tot ondersteuning van bjjzondere
belangen worden gevorderd.
Ten vierde Wat doet de beschermende
wetgever, die op vreemde goederen een recht
legt, ten einde de binnenlandsche fabrikant
of landbouwer zjjne prjjzen met het bedrag
van dat recht verhooge
Onder den schjjn, enkel het ingevoerde goed
te belasten, belast hjj alle binnenlandsche
voortbrengselen van dezelfde soort. Ten wiens
behoeve? Wanneer, ondanks het recht, de
buitenlandsche waar nog, anders dan ter sluik,
wordt ingevoerd, eigent hjj wel de opbrengst
van het invoerrecht aan de schatkist. Doch
hierin bestaat de belasting niet dan ten deele,
en deze ontvangst is de eigenljjke toeleg van
het beschermend recht niet. De wetgever, die
het instelt, neemt het bedrag van het recht
ooren barbaarsch zou klinken. In de 11e eeuw
verbeterde dit eenigszins door het quarten-
organum (opeenvolging van quarten), maar
eerst in 't midden der 12e eeuw wordt in
Frankrjjk eene poging gewaagd om eene stem
zelfstandig naast eene andere op te doen treden.
Ter wjj 1 de tenor de melodie zong, liet men
eene boogere stem (sopraan, déchant, discant,
d. i. afwjjkend gezang) vrjj naaBt de eerste
fantaseeren. Deze eerste vorm van meerstemmig
gezang werd, naar de toegetreden tweede,
stem discantus, later contrapunt (punt te
gen punt, noot tegen noot) genaamd, en ont
wikkelde zich tot eene bloeiende kunst. Men
nam eene Gregoriaansche melodie (cantus
firmus), bouwde daar 3, 4 stemmen opin de
15e eeuw vindt men bjj de Nederlandsche
meesters, die bet contrapunt tot zjjn hoogsten
graad van kunstigheid ontwikkelden, zelfs
werken met 24, 36 en meer Btemmen. Het
kon niet anders of de oude koraal passion, die
in de kerk was blijven bestaan, moest den
invloed van deze kunst ondervinden. Dit ge
beurde en de 16e eeuw schiep de Motet-
tenpassion.
III.
In de Motettenpassion is de geheele tekst
van het evangelie meerstemmig gecomponeerd.
uit de zakken der koopers, om het over te
storten in de beurs van den binnenlandschen
voortbrenger. Het is inderdaad eene willekeu
rige verdeeling van bjj zonder vermogen door
de wet.
Ten vjjfde eindeljjk: Door beschermende
rechten neemt men den prikkel eener steeds
dreigende mededinging, voor onze ng verheid
zoo heilzaam en noodig, weg of verzwakt dien
althans. Zoo eenig volk, moeten wjj door mede
dinging worden gedwongen om de reuzen
schreden, waarmede men zich elders beweegt,
>jj te bljjven of vooruit te snellen. Bescher
mende rechten zjjn het middel om onze ont
wikkeling tegen te houden en ons in onze
traagheid te doen volharden. Eene traagheid,
die ik ons, ten aanzien zoowel van den land
bouw als van andere takken van voortbrengen
den arbeid, door deskundigen hoor verwjjten."
Hieraan herrinnert de Liberaal.
Door den raad van administratie der Hol-
landsche IJz. Spoorw. Mpij is aan de kamer
van koophandel te Amsterdam een schrjjven
gericht, waarin nader de voordeelen worden
ontvouwd voor een verzeuding van de En-
gelsche post via den Hoek van Holland, die,
volgens dien raad, de best mogeljjke
verbinding met Noord-Duitscbland oplevert.
Bjj kon. besluit:
is aan den officier van gezondheid lste kl.
A. E. Sissingb, op zjjn verzoek, eervol ontslag
uit den zeedienst verleend
zjjn, voor den tjjd van drie jaren, gedeta
cheerd by de landmacht in West-Indië, de
tweede-luits. P. ten Bruggen Cate en J. A.
Keeman, beiden van het 5de reg. inf.
is benoemd tot adj'udant bp het reg. grena
diers en jagers de lste-luitenant J. M. F. J.
Latour, van het korps
zjjn bp het leger in N.-I. benoemdtot
generaal-majoor bp den gen. staf de kolonel,
ohef van dat dienstvak, J. J. K. de Moulin
tot generaal-majoor der inf. de kolonel van
dat wapen, L. Swart, en tot generaal-majoor
der genie de kolonel, chef van dat wapen, L.
J. Resner.
De drie laatste benoemingen zjjn nog mede
gedeeld in een deel der oplaag van ons vorig
nommer.
De St. Crt. bevat een kon. besl., waarbjj de
minister van financiën wordt gemachtigd tot de
uitgifte van schatkistbiljetten en schatkist-
promessen tot een gezamenljjk bedrag van
tien millioen gulden, tegen eene rente van 3
Volgens een correspondentie uit Ampenan
aan het Bat. Nbld. is de armoede onder de
inlanders grootvele arme drommels wachten
en azen op den afval der Boldaten.
In een brief uit Lombok deelt «Janus" aan
het Bat. Nieuwsblad bgzonderheden mede
aangaande den bekenden Rus Maligan. Daar
uit blgkt o. a. »dat M. den radja had ge
raden de hulp in te roepen van de groote
mogendheden negen besar, zooals de ge
hoorde hoofden het noemen). Die zouden
dan wel volgens hem tusschen beide komen
Nog heden worden in de S'xfynsche kapel to
Rome de passionsevangeliën met den ouden eenvoud
voorgedragen.
In plaats van de oude rustige declamatie van
Gregorius, treedt hi<sr een vloeiend gezang,
vol gevoel. Hier spreekt de geest van een
nieuwen tgd, van een nieuw geslacht, dat het
evangelie niet langer alleen met stillen eer
bied in zich opneemt, maar dat ook met hart
en met verbeelding den zin der woorden volgt.
Belangrgke perioden, belangrijke toonfiguren
worden herhaald, en met grooteren nadruk
gezegd men tracht de verschillende personen
en tooneelen in hun verschillend karakter te
doen uitkomen. De Motettenpassion werd
meestal in gedeelten bp kleinere godsdienstige
plechtigheden gezongen. Men vindt in de
bibliotheken van verschillende kleine Dnitsche
steden nog manuscripten dier moeielgke mu
ziek, waaruit blgkt op welk eene hoogte het
koorgezang in Duitacbland in dien tgd stond.
Deze vorm der passion leefde kort; na 1631
vinden wg haar niet meer. Maar een groot en
invloed oefende zjj uit. Zg bereidde den weg
voor de oratorische passion, en bracht zoo
doende de oude passion in het gebied der
kunst.
IV.
Zooals wjj gezien hebben, was in de 16de
eeuw in Italië het oratorium ontstaan. De
vorm, door Philippo Neri daaraan gegeven,
onderging spoedig eene geheele verandering,
door de uitvinding van het sologezang met
begeleiding in Florence aan het eind der 16de
eeuw. Tot nu toe kende men slecht» de melodie
en Lombok bevrgden van de kompani blanda.
Met het inroepen van die hulp zou M. zich
te Singapore belasten, natuurlgk voor veel
geld, want het kostte, volgens M., veel geld
om tot de consuls te worden toegelaten.
Na veel gepraat "werd er een Boeroet opge
maakt na veel tawar kreeg M. 600 sovereings
en een cheque van 5000 rgksdaalders, betaal
baar bg den gemachtigde van den radja t<-
Singapore, zekeren Abdoerahman. Door ver
schillende omstandigheden, in het bgzonder
de strenge controle ter kust in de eerste
dagen der expeditie, kon hg niet vertrekken
en na den val van Tjakra is hg op den loop
gegaan. Vruchteloos heeft hg toen getracht
zich te doen overzetten naar Bali."
Verder schrjjft de correspondent het volgende:
Alle familieleden van den thans te Batavia
geïnterneerden Radja worden verwgderd. Zoo
zjjn er reeds verscheiden heengegaan. Dezer
dagen kwam de laatste «binnen." Hg bevindt
zich thans in de benting op Nieuw Mataram
en zal, zoodra de resident van zgn reis terug
gekeerd is, naar Batavia worden opgezonden.
Het is een aardig ventje van l1/» jaar oud;
hg heet Anak Agoeng Madé Oeka, is de zoon
van Anak Agseng G'dé Poetoe, die bg Paga-
sangan verwond werd en later te Tjakra stierf.
Deze is weder de zoon van Anak Agoenk
Ketoet Karangasem, zoon van den ouden radja-
Nu rest mg nog ter vermelding, dat Ampe
nan een coiffeur rjjk ip. Wie kon nu ooit den
ken, dat een maand na een bloedigen strgd
zich een coiffeur zou komen vestigen, met de
circulatie van biljetjes bovendien, dat hg vol
gens den laatsten smaak knipt en scheert
En nog wel op eene plaats, waar geen woon
huizen zgn te vinden. Het is Monsieur Justman
van Soerabaja! Tien tegen een, dat ze den
man op Soerabaja in de maling hebben geno
men. Hg nam ook een biljart mede nu,
dat kon men best gebruiken, maar de tafel is
de Molukken ingegaan, daar het onstui
mige weer de lossing hier onmogelgk maakte.
Het neemt niet weg, dat ik Monsieur Justman
veel succes toewensch met zgn dubbele affaire)
en kan hg een achterdeurtje er bg maken,
dan is ook hg in een jaar of vjjf «binnen".
Ook een teeken, dat de toestand op Lombok
vreedzaam genoeg is, daar reeds dames komen
opdagen! Een enkele zwaluw maakt wel geen
lente, maar het is een teeken van «toenade-
ring." De tolk voor de Chineesche taal, de heer
Stuart en mevrouw zgn echtgenoote deze
laatste is de eerste dame maakten een paar
dagen geleden zg zgn op hun doorreis naar
Macassar heel gemoedelgk een wandelin
getje van Ampenan naar Nieuw Mataram. Zoo
wat een uur loopenHeel aardig. Als er nu
anderen volgen konden, zou het leven der ge
huwden drageljjker zgn. Nu verlangen velen
naar moeder de vrouw en sluit ik dezen keer
met den wensch, dat men bg het departement
eens aandacht schenke aan de positie der ge
huwden alhier. De meesten hebben de bloe
dige dagen meegemaakt en het is niet onbil.
ljjk, om hen naar hun respectieve verblgf-
plaatsen over te plaatsen en anderen ook eens
de Lombokbeurt te geven.
in de meerstemmigheid (polyphonie), d. i. in
verband met andere melodieën de eenvoudige
kunst van de melodie met begeleiding bestond
voorbeen niet. Deze nieuwe kunst, eene reactie
tegen de uiterst ingewikkeld geworden meer
stemmige kunst, werd zoo geliefd dat zij de
overheerschende werd in het oratorium. Voor
haar werden kleinere en grootere liederen,
aria's, duo's, trio's etc. in het Italiaansche mu
ziekdrama gestrooidde handeling ljjdt er
onder, de lyriek wordt overheerschend.
Onder dezen invloed ondergaat de oude pas
sion opnieuw een groote verandering. Tot
hiertoe was zg tot den bgbeltekst beperkt ge
weest, die als in eene ljjst omsloten werd door
eene proloog en een epiloog. De proloog,
(introitus) eene korte plechtige inleiding, had
tot tekst*Het ljjden onzes Heeren J. Chr.
zooals het de heilige Mattheus, (Marcus, Lucas
of Johannes) beschrgft. De epiloog (Gratia-
rum actio, ook conclusio genoemd) was een
slotzang op de woorden »Dank zg onzen Heer
J. Chr. die ons door zgn Igden verlost heeft
van de hel." In het verhaal der Igdensge-
schiedenis zelve had zich geen woord gedron
gen, dat niet tot het evangelie behoorde, tenzg
dan het «Pater Noster", dat in de katholieke
passionen voorgeschreven was bg de plaati
van den dood des Heeren. Nu krjjgt de pas
sion, tusschen den bgbeltekst, aria's, duo's,
terzetten en Luthersche koralen. Dit waren
godsdienstige zangen, door Luther gedicht, en
op volkswjjze getoonzet, die in de protestant-
Hieirecht.beweging.
Amsterdam 10 Maart.
In dato 6 Febr. j.l. werd door het bestuur
der sociaal-democratische arbeiderspartij in
Nederland aan 965 vereenigingen en personen
in den lande, die voorstanders mochten geacht
worden van uitbreiding van het kiesrecht, eene
circulaire gezonden om, nu de kansen der
kiesrecht-uitbreiding ongunstiger staan dan
vóór de behandeling van het ontwerp-Tak van
Poortvliet, een krachtige beweging in 't leven
te roepen, ten gunste eener snelle en ruime
uitbreiding van het kiesrecht.
In die circulaire werd o. m. gezegd, dat op
alle voorstanders eener flinke kiesrecht-uit
breiding, op de geheele arbeidersklasse in Ne
derland thans de dure plicht rust, door een
waardig maar krachtig optreden te toonen,
dat die uitbreiding is een onafwjjsbare eisch
des tjjds, en dat de verschillende democrati
sche en arbeidersgroepen, vereenigingen en
personen, voor wie die uitbreiding de eerste
noodzakelgke voorwaarde tot verdere ont
wikkeling is, thans door eene daad van
politiek beleid moesten toonen, dat kies
recht waardig te zgn. Regeering en Tweede
kamer moesten tot concessiën aan de volks-
partg gedwongen worden.
Op grond daarvan werd het geheele demo-
erotische Nederland opgeroepen om, alle
onderlinge geschillen vergetende, over te gaan
tot de oprichting van een «Algemeen demo
cratisch en arbeiders-comité voor de uitbreiding
van het kiesrecht."
Tot dat doel was tegen heden (Zondag) in
de Geelvinclc alhier eene vergadering belegd.
Zg werd geleid door den heer W. P. G.
Helsdingen, die in zgn openingsrede de nood-
zakelgkheid en de mogelgkheid van zulk een
comité uiteenzette.
Daarna deelde de 2e secr., de heer W. H.
Vliegen, mede, dat uit 25 steden van Neder
land vertegenwoordigd waren 87 vereenigingen,
terwgl daarenboven door een 35tal schriftelgk
«ympathie met het doel dezer bgeenkomst was
betuigd.
De heer Heldingen stelde hierop aan de orde
de benoeming van een voorzitter en secretaris
dezer vergadering, aangezien de personen van
de bestuurstafel slechts als voorloopig comité
wenschten aangemerkt te worden, die het
initiatief tot de vergadering hadden genomen.
Na eenige discussie werd, op voorstel van
mevrouw SchookHaver, besloten dat de heeren
Helsdingen, Schaper en Vliegen, voor den
duur van deze vergadering, zouden fungeeren
als voorzitter, eerste en tweede secretarissen.
Het 3e punt der agenda wasstemmen over
het voorstel, dat bg het nemen van besluiten
ieder vertegenwoordigde vereeniging éene stem
zal uitbrengen. In plaatB van «stemmen"
ontspon zich een uitvoerig débatwaarbg
o. a. bleek, dat een persoon b. v. vertegen
woordigde een bond, die meer dan 8 a 10 ver
schillende vereenigingen telde. Voorts dat een
persoon uit Steenwgk o. a. vertegen woordigde
een vooruitstrevend liberale, eene radicale, en
eene anti-revolutionnaire kiesvereeniging. Een
sche kerk door de gemeente werden gezongen:
(het eerste Duitsche gemeentegezang). De
koren krggen instrumentaal begeleidingin
strumentale stukken zonder zang, in den vorm
van treurmuziek, verschgnen tusschen de zang
nummers. Van den geest en den vorm der
oude passion blgft niets over dan de recitee-
rende vertelling voor den evangelist, f)
ien ging nog verder, men trachtte zelfs
de passion geheel als opera te componeeren.
De evangelist werd dan weggelaten; al de
bgbelwoorden werden omgedicht, en de han
deling werd voor het tooneel bewerkt. In
de oude passiespelen, die in 't begin der
17de eeuw bg het volk nog in levendige her
innering waren, had men ook zoo gedaan, en
was men nog verder gegaan. Men had er zelfs
het comische element ingebracht door de fi
guur van den knecht Malchus, die zgn afge
houwen oor bezag, of door kwakzalvers, die
hunne koopwaar aan de weenende vrouwen
aanprezen. Maar de oratorische passion als
opera drong in Dnitschland niet door, de Ham-
burgsche geestelgkheid verzette zich streng
tegen dezen vorm en werd daarin door dichter*
en musici ondersteund. Marie B. v. B.
f) Johan Sebastian! (1622—1677), een Thiiringer,
bewerkte het Lnthersche koraal op de manier der 8ria,
als knnstig solo-gezang. Later werden in de oratori
sche passion ook eenvoudiger koralen gecomponeerd,
die de gemeente meezong.