Donderdag 7 Maart. N°. 56. 138® Jaargang. 1895. Deze courant verschijnt dagelijks, met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.- Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel; Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50; iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte; Reclames 40 cent per regel. Themonetei. Agenten te VliasingenP. G. de Yet Mestdagh Zoo», te GoesA. C. Bolüit, firma -weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, Middelburg 6 Mrt. 8 u. na. 29 gr. j te Tholen: W. A. van Neetj wenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Yerder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën m. 12 u. 32 gr-, av. 4 n. 31 gr- F aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Botterdam, de Gesp. B sunt ante, te 's Gravenbage, en A. de La Mae Azn., te Amsterdam. Verwacht Z. W. wind. Hoofdagenten voor bet Buitenlandte Pargs en Londen, de Compagnie générale de Publicity étrangère G. L. Daubï ft Cie.,Joeiï F. Jokes, opvolger Advevteattën moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen zy des avonds nog worden opgenomen Middelburg 6 Maart. Al zjjn wjj niet gewend uit Hecht voor Allen veel aan te halen, het oordeel van dat blad over het bekende Unie-rapport verdient wel da aandacht. En dit te meer omdat van conservatief- liberale zjjde werd beweerd dat, werd het in dat rapport voorgestelde wet, er bij de socia listen veel instemming zou gevonden worden. Zjj toch wenschen, beweerde men aan dien kant, gelyk de calvinisten en de Katholieken, de school te kunnen gebruiken om hunne denkbeelden onder het opkomend geslacht te verspreiden. En wat zegt nu Recht voor Allen? Het volgende: «Ons openbaar onderwys is volstrekt niet een ideaal. Er ontbreekt aap de regeling er van zeer veel, maar dit kunnen wjj zonder overdry ving zeggen, dat met eene regeling als in bet Unie-rapport het onderwys, aan de kinderen van den werkman te geven, een Btap achteruit zou zyn, die ontzagglyk gevaarlyk zou werken op de volksontwikkeling. Eigenaardig is ook nog, dat de heeren van het Unie-rapport over het hoofd gezien heb ben, dat waar zjj de eene onrechtvaardigheid willen wegnemen, zy er dadelyk wel twee of drie voor in plaats geven. Ik wys slechts op de ongelukkige positie van protestanten, Isra ëlieten en vrydenkers in streken met overwe gend katholieke bevolking. Hun aantal is te gering om eene school volgens het Unie-model te stichten, en dus öf geen onderwys, öf privaat lessen. Bovendien schynen de heeren ook in de verte er geen besef van te hebben, hoeveel geld hun stelsel wel zal kosten. Waar zy voortdurend den mond vol heb ben van het dure openbaar lager onderwys, daar hadden ook zy wel eens aan hunne be grooting van onkosten mogen denken. «Toch is dit voor ons het minst gewichtige bezwaar. Kon er werkelyk recht gedaan wor den, fiat, al kostte het veel geld, men zou het plan toejuichen, maar dit zal voor ons soca- listen niet het geval zyn. Onze kinderen zouden er door in slechter conditie komen, evenzoo de kinderen van alle proletariërs." Door het hoofdbestuur van den Nederland- schen Brood-, Koek- en Banketbakkersbond is aan de Tweede kamer een adres gericht tegen invoerrechten op granen. Daarin wordt er op gewezen, dat het ge bruik van buitenlandsche tarwe en rogge hier te lande gebiedend noodzakelyk is 1° omdat de hoedanigheid der Nederlandsche tarwe niet geschikt is om daarvan zonder byraenging van buitenlandsch graan eerste soort meel te maken 2° omdat de hoeveelheid van inlandsche tarwe en rogge niet voldoende is om de brood bakkers, meelfabrikanten, branders, brouwers, fouragehandelaren enz. van grondstoffen te voorzien. By een gering recht zouden de meelpryzen slechts zooveel sty gen, dat zy geen aanleiding geven tot verhooging der broodpryzen en de dus verhoogde meelpryzen ten koste van de bakkers zouden komen. Betrekken nu de bakkers, om aan die hoogere meelpryzen te ontkomen, hun meel van het buitenland, zoo wordt de industrie der meelfabrikanten hier te lande vernietigd, als zy voor hunne grond stoffen rechten moeten betalen, terwyl de van buitenslands ingevoerde, reeds bewerkte granen liet meel vrjj is van inkomend recht. Heffing van rechten op graan, zonder ge- ljjke heffing van recht op meel, zou dus eene groote onbillykheid zyn. Een hoog recht op graan, of op graan en meel, met het doel den landbouw te bevoor- deelen, zou echter geheel in strjjd zyn met de handelingen eener volksvertegenwoordiging, die kortelings de rechten op zout verminderde en op zeep deed vervallen. Een belasting op de eerste levensbehoeften zou in werkelijkheid niet strekken tot verbe- ering van den toestand van den landbouw, maar zou wel ten gevolge hebben het leggen van lasten en zorgen op dat groote deel des volks, dat in het dageljjksch brood zyn voor naamste voedsel vindt. Te 's Gravenhage is Dinsdagavond eene vergadering gehouden, uitgeschreven door het Alg- Ned. Werkliedenverbondde Ned. Werk liedenvereniging Patrimonium en den R.-K. Volksbond, ter ondersteuning van de motie- Heldt inzake de verzekering van den ouden werkman. Zy werd bygewoond door afge vaardigden van 130 verenigingen en door vele Kamerleden en andere genoodigden. De heer Kater hield eene openingsrede, ter wyl verschillende heeren het woord voerden. Ten slotte werd met algeineene instemming aangenomen een uitvoerig gemotiveerde motie, strekkende om aan te dringen by de Tweede kamer om haar stem te geven aan de motie- Heldt; en om aan die motie zoodanige uit voering te geven, dat in de gewenschte Staatscommissie zitting zullen erlangen pa troons of ondernemers, hoofden of bestuurders der voornaamste patroons- en nyverheids- vereenigingen, benevens werklieden, hoofden of bestuurders der voornaamste werklieden verbonden. Afschrift van de motie zal gezonden worden aan de Koningin-Regentes en aan de Tweede Door de liberale kiesvereeniging Rotterdam is de volgende motie aangenomen. De liberale kiesvereeniging Rotterdamte Rotterdam, toejuichende de poging van het bestuur der Liberale TJnie om in afwach ting eener nieuwe kieswet tot overeen stemming te geraken omtrent een program, waarvan de verwezenlijking in de naaste toe komst moet worden nagestreefd, en hetwelk tot vereenigingspunt kan strekken voor allen, die eene hervormingsgezinde politiek, in het by zonder ook op het gebied der sociale wet geving, zyn toegedaan, «verklaart in het algemeen zich gestemd voor eene bevestigende beantwoording der bjj de circulaire van het bestuur der Liberale Uniedato 2 Januari 1895, aangegeven vragen. "ij begrypt en beaamt de onderstelling dat dank zy den krachtigen stoot, door de vorige regeering aan de hervorming van het kiesrecht gegeven - de aanstaande kieswet in ieder geval eene aanzienlyke uitbreiding van het kiesrecht in het leven roepen zal. Ja zelfs mag naar hare meening de hoop gekoesterd worden, dat het de tegenwoordige regeering gelukken zal eene regeling der kiesbevoegd heid te ontwerpen, welke op den steun der vooruitstrevende richting aanspraak maken kan- «Maar de mogelykheid moet haars inziens in het oog gehouden worden dat die hoop jjdel bljjkt. En voor dat geval wenscht onze kies vereeniging dat, welk ook het lot zy van het te wachten wetsontwerp, op het bedoeld pro gram eene eerste plaats bljjve innemen uit breiding der kiesbevoegdheid tot de uiterste grenzen, door de Grondwet gesteld!" Het zal slechts de taak zyn der vereeniging als bemiddelaarster op te treden, zonder zelve in het exportverkeer een actieve rol te spelen.- Daarom is in de statuten bepaald, dat de vereeniging als zoodanig zich ten eenenmale onthoudt van het dry ven van zaken van koop handel en voorts, dat noch de leden van het hoofdbestuur, noch die van het dagelyksch bestuur eenig honorarium genieten. Aan het dagelyksch bestuur kan door het hoofdbestuur, met het oog op de doorloopende werkzaamheden, op de jaarlyksche begrooting een vast bedrag voor ambtenaren en bureau kosten worden toegekend. Het hoofdbestuur der Vereeniging tot bevor dering van het Nederlandsch Export, waarin ook de Twentsche en Leidsche ny verheid, Amsterdam en Rotterdam zyn vertegenwoor digd, is samengesteld uit de heeren mr H. J. A. Mulder, Den Haagmr A. J. E. A. Blik, Den HaagF. J. G. Bosman, RotterdamE. Hora Adema, Leeuwarden; G. E. L. Hymans, HaarlemC. N. J. Moltzer J.Ezn., Amsterdam (lid der firma Lucas Bols); D. C. L. Neel- rnejjer Jr., ApeldoornS. J. Ie Poole, Leiden J. W. F. Scheffer, Oosterbeek (Van Houten); W. Stork, HengelooD. H. Vettewinkel Jr., Am sterdam mr P. Drooglever Fortuyn, Den Haag. Bjj koninklyk besluit is benoemd tot ridder in de orde van den Nederlandschen Leeuw J. W. Calten, lid der voormalige commissie tot herziening van het reglement voor de meting van binnenvaartuigen en hoofdingenieur der marine te Hellevoetaluis. zake ontvangen adressen ter griffie ter inzage voor de leden." Men leze Laatste berichten. letteren en Kunst. Seleneia, het muziekdrama van kapitein E. von Brucken Fock en mevr. M. Constant, heeft by de eerste voorstelling door de Ned. Opera in den Stadsschouwburg te Amsterdam den componist toejuichingen, bloemen en fan fares bezorgd. Of aan dezen eersteling van het compositietalent van den heer Von Brucken Fock een lang leven zal beschoren zyn is lang niet zeker, zegt K. in het Hbld. De muziek draagt een zuiver Wagneriaansch karakter, doch zy mist vaak die fynheid en scherpte van karakteristiek, welke Wagner's kunst kenmerkt, en daardoor ontbreekt haar de macht den hoorder onafgebroken te koeien. De tekst, poëtisch van gedachte, is door mevr. M. Constant in schopne vormen gegoten. De vertolking was zeer te pryzeD, en ook het orkest vervulde zyn zware taak met toewy ding. Aan decoratief en costumes was veel moeite besteed. Uit de artisten der ontbonden opera-De Groot heeft zich een commissie gevormd om de onderneming vóorloopig voort te zetten, met alle solisten (uitgezonderd van Van Loo) en 24 koristen Zaterdag opvoering van Faust en in de volgende week Hans en Greta. Met het oog op de klachten, welke van alle zjjden worden vernomen omtrent achteruitgang van landbouw en njjverheid, van scheepvaart en handel en doordrongen van het gewichtig vaderlandsch belang, dat hier op het spel staat, zyn eenige vaderlandsche nijverheids mannen met elkander in overleg getreden over de vraag, of in dezen staat van zaken geene verandering zou kunnen worden gebracht. Zy wenschen er daarom naar te streven, in den vreemde afzet te behouden of te zoeken voor die producten, welke uit hunnen aard meer eigenaardig als nationale bunnen wor den beschouwd, of wel van oudsher hier te lande werden voortgebracht, overtuigd dat voor menigen tak van industrie een wyde kring van afnemers in vreemde landen het eenige middel is om tot duurzamen bloei te geraken. Genoemden industrieelen is hat voorgekomen, dat hier en daar, in het by zonder by hen, die zich nog niet in het bezit bevinden van uit gebreide relatiën, of wel die nog wenschen uit te breiden, wellicht behoefte bestaat aaD eene behulpzame hand om de eerste of verdere schreden op den aangeduiden weg, het werk voor export te vergemakkelijken. Na eene in het laatst van November gehouden voorloopigt bespreking, waarin een comité tot voorberei ding werd benoemd, is den 12en Jan. 11. te Gravenhage met dat doel tot de oprichting besloten van de Vereeniging tot bevordering van den Nederlandschen Export. De Vereeniging stelt zich voor in de eerste plaats meerdere aanraking tot stand te brengen tusschen de Nederlandsche voortbrengers het Nederlandsche consulaatwezen. Voorts zal zy hare leden opmerkzaam maken op die mededeelingen in de Nederlandsche en vooral vreemde consulaire berichten, en in buitenlandsche tijdschriften aan export gewjjd, welke voor ieders byzonder bedrjjf meer b- paaldelyk van waarde kunnen zyn. Ten slotte wil de Vereeniging trachten dror bet uitgeven van catalogi van Nederlandsche uitvoerproducten in vreemde talen en de verspreiding dier catalogi, alsmede door het bijeenbrengen en buitenlands tentoonstellen van monstercollecties de Nederlandsche voort brengselen meer algemeen bekend te maken. Zooals onze lezers weten werd Dinsdag in de Tweede kamer aangevangen met, en wordt heden voortgezet, de behandeling van de kwestie van den Noord-Ooster-Locaal spoor weg, waardoor eene verbinding zou worden tot stand gebracht tusschen de haven van Delfzyl en Winterswijk, eene spoorwegverbinding waar van door velen groote resultaten worden ver wacht voor de economische ontwikkeling van het oostelyk gedeelte der provinciën Groningen, Drente en Overjjsel. De pogingen om op de eene of andere wjjze deze verbinding tot stand te brengen, zyn tot dusverre niet geslaagd. Na een lange lijdens geschiedenis heeft de vorige regeering in Mei 1893 te kennen gegeven, dat zij aan de Hol- landBche Spoorwegmaatschappij die zich ten slotte met den aanleg zou belasten, eene rente garantie van 3 pCt. over het aanlegkapitaal wilde toestaan, wanneer de betrokken pro vinciale en gemeentebesturen geneigd waren samen 20 pCt. der aanlegkosten a fonds perdu by te dragen. In aanmerking nemende, dat de spoorweg 6,5 millioen zou kosten, moest er dus door de genoemde besturen 13 ton worden geofferd. Toen evenwel pogingen in deze richting geen ander gevolg hadden dan toezeggingen tot een bedrag van 77,000, besloot de vorige regeering dat het, na de op gedane ondervinding, op den weg der regeering scheen te liggen van den aanleg van den be doelden doorgaanden locaalspoorweg voorshands af te zien en plannen tot partieelen aanleg van verbindingen in het N.O. des lands tot eene punt van ernstig nader onderzoek te maken. Dit besluit bracht in de betrokken streken groote teleurstelling te weeg, omdat op niet voldoende gronden zooals de heer Van Del den opmerkte verwachtingen waren opge wekt, die bleken niet zoo gemakkelyk vooi verwezenlijking vatbaar te zyn. De meer en meer gebruikelijke weg is toen gevolgd; een adresbeweging aan de Tweede kamer werd op touw gezet, de adressen, o. a. van jhr Van Noubuis, zyn in handen gesteld van de regee ring en over de door deze verstrekte inlich tingen heeft eene commissie uit de Kamer rapport uitgebracht. Deze kwam tot de vol gende conclusie «De kamer, vertrouwende dat de regeering het tot stand komen van spoorweg-verbindin gen in die streken van Overysel, Drenthe ei Groningen, welke door den ontworpen locaal spoorweg zouden worden doorsneden, krachtig zal steunen, dankt den minister voor de gegeven inlichtingen en legt ze met de ter zake ont vangen adressen ter griffie ter inzage voor de leden." Door de heeren Roessingh, Willinge, Smidt, Vos de Wael en Smeenge is echter de volgende conclusie voorgesteld «De kamer, van oordeel dat de betrokken streken van Overysel, Drenthe en Groningen alleen door den aanleg van den betrokken locaalspoorweg voldoende kunnen worden ge baat en vertrouwende, dat daarom de regeering het tot stand komen van dezen spoorweg kraohtig zal steunen, dankt den minister voor de gegeven inlichtingen en legt ze met de ter Het tooneel. Het was zeer, zeer jammer dat, in plaats van een half gevulde, niet een tot op alle rangen dicht bezette zaal Dinsdagavond in onzen schouwburg de opvoering van Twee zvapens bywoonde. Ja, wy hadden gaarne allen, die behoefte hebben aan een vroolyken, gullen lach eu wie heeft dat niet het genoegen van dat schouwspel gegund. Meenigeen zou er van opgeknapt zyn in. deze dagen van ongesteldheden en andere weinig opwekkende dingen. Het was een der beste, zoo niet de beste Nederlandsche tooneelvoorstelling, die wy in dit seizoen gezien hebben. Na In kleinen kring van Van Nouhuys moet het blyspel van Blu- menthal en Kadelburg genoemd worden en dat sommige cvïtici by voorkeur weer allerlei wakheden daarin blootlegden bewjjst op nieuw, hoe het eigenlijk hun ambitie blyft, en hoe zy het als hun plicht beschouwen een voudig af te breken en niet op te bouwen. Twee wapens is in onze oogen in opzet, bouw en stekking een uitstekend stuk. Wie, onbekend met de schryvers en den oorsprong van dit blyspel, de opvoering by woonde, had zeker niet vermoed met een Duitsch werk te doen te hebben. Anders is in dergeljjke stukken alles even zwaar op de hand vaak krjjgen wy lange alleenspraken of droge, langdradige gesprekken en gezochte In Twee wapens van dit alles niets. De geschiedenis gaat geleidelijk en vlughet stuk is geestig in zijn dialoog. Van bet oogenblik dat de jonge baron Von Wettingen het hot maakt aan Mary, een rjjke Ameri- kaansche, en baar bonbons aanbiedt, met kleine billets-doux die hy haDdig weet te ver bergen, stelt men belang in den verderen loop der dingen. Zyn vader krjjgt kippenvel als hy verneemt dat die millionaire de dochter is van eene varkensslacbter, want zyn geslacht verloopt in een zeer ver verleden en al houdt hy veel van worst, liever heeft bjj toch niet dat zyn familie die voor hem stopt. Toch geeft hy ajjne toestemming tot het huwelyk, mits men zwyge over de afkomst van de bruid. Haar vader geeft zyn verlof per tele graaf en alles achynt goed te gaan totdat plotseling de verhouding anders wordt door de kom9t van den Amenkaanschen varkens slachter Thomas Forster zeiven, die maar liefst zich met eigen oogen eens kwam over tuigen, met wie zyne dochter in het huwelyk zal treden, en plan heeft in Berljjn eene zelfde inrichting te vestigen als by in Amerika beeft. Dat dit den ouden baron Von Wettingen alles behalve aangenaam is ligt voor de hand. Nauwelyka zyn die beide aanstaande schoon vaders by elkaar of dit geeft aanleiding tot botsing; de oude en de nieuwe wereld, de eene die steeds vraagt: wie waren je voor ouders? en de andere die eenvoudig erop let wat men zelf is, kunnen onmogelyk zich naar elkaar voegen. Het huwelyk tusschen de kinderen dreigt af te springen op het getwist der ouden, maar de ambtenaar van den burgerlijken stand bad niet langer willen wachten en, gewapend met de schriftelijke volmachten, had hjj beide ver- eenigd. Nu tracht het jonge paar de oude heeren te verzoenen door hen te noodigen op een dineredoch ook dat loopt spaaken als ten slotte de baron komt pronken met een hof maarschalk toont de Amerikaan zyn roem in den vorm van een zilveren varken op fluweelen kussen. De tweespalt tusschen de ouderen slaat op de.jongeren over; en het geluk vliegt de deur uit. Teneinde raad besluiten de jongelui stil hun huis voor eenigen tjjd te verlaten om den ouden heeren op die wijze te leeren elkaar te erdragenmaar deze op hun beurt staan ook op 't punt van te vertrekken. De Amerikaan doet dit nit goed beginselzy beiden staan, volgens hem, het geluk hunner kinderen in den weg; de baron daarentegen, ziende dat zyne tegenparty wil wyken, meent echter in dat geval weer te kunnen blyven. Aan het einde bljjven de kinderen in liefde en vrede alleen samenen het scherm valt voor goed. Ziedaar het geraamte van het overal en ook hier zeer toegejuichte stuk van Blumen- thal en Kadelburg, dat om zyn dialoog en degelyke opmerkingen, zyne leerzame wen ken, zyne goedgeteekende figuren, zyne con sequent volgehouden karakters het aanschou wen overwaard is en als volksstuk o. i. vooral groote waarde heeft. Byzonder trof ons ook de eigenaardigheid dat bjj al het getwist tusschen den ouden baron en den Amerikaan de schryvers den laat- sten geen enkel onhebbeljjk woord in den mond legden over de aristocratie of den adel. Dat was, dunkt ons, een zeer goede zet. Trots de kleingeestigheid, het egoïsme van den ouden baron Von Wettingen, die steeds praat over zyn geslacht en zyn naam, laat de Amerikaan zich niet van zyn standpunt afbrengen dat het geluk der twee kinderen op den voorgrond staan moet; een besef, waartoe ten slotte de baron ook komt, als eindelijk de liefde voor zyn eenig kind komt meespreken. Zoo zjjn er tal van uitstekende trekjes in het stuk. Dat enkele meer grove zetten niet ontbreken en ook pakten laat zich begrypen. Als de oude baron, wien dat gezwaai met die vlag met de sterretjes voor de oogen be gint te vervelen, verklaart van Amerika alleen te weten dat daarheen schelmen, oplichters en misdadigers heengaan, vraagt Thomas Forster terecht: Van waar komen die? en zyn ant woord «Uit Europa", lokte een storm van applaus uit. Het spel van het gezelschap Chrispyn was verrukkelijk. Vooral de creatie van den ouden baron door den heer Chrispjjo, en niet minder die van den Amerikaan door den heer Van Wester hoven en van Dietrich von Vinck door den heer Ternooy Apèl zjjn niet genoeg te loven. Die figuren waren geheel af en werden tot het laatste toe en tot in de uiterste conse quentie volgehouden. Die gesprekken tusschen de beide eerstge- noemden en tusschen den heer Ternooy Apèl en mevrouw V. d. Horst als Hanna Stephenson, ook zeer goed weergegeven, waren meester- Het publiek toonde zich meer dan eens door applaus bj) open scherm zeer erkentelyk. Mevrouw Ternooy Apèl speelde ook aller liefst als Mary. De heer Chrispyn Junior is nog zeer jong; hy zal nog veel moeten leeren, en voor hem was nu en dan van terzjj wel eens iemand noodig, dien wy anders by het gezelschap nooit hooren. Maar hy had zeker zyn rol nog niet dikwjjls gespeeld. Toch kunnen wy getuigen dat hy goede oogenblikken had. Aan het uiterlyk van de personen was zeer veel zorg besteedeveneens als aan de tooneel- zetting. Dat deze laatste, vooral nu met het veranderen der nieuwe decoraties, veel tjjd vor derde, ligt voor de handmaar dit schynen velen niet te kunnen begrypen,die telkens door getrap hun ongeduld te kennen gaven als de veran dering wat lang duurde. De opkomst was niet groot, hebben wy gezegd. Verschillende redenen hebben daartoe mee gewerkt en zeker, behalve vele ziektegevallen, ook het feit dat men ten opzichte van bljj- ipelen in den laatBten tjjd nog al vaak is Jammer dat Twee wapens daarvan den weerslag heeft ondervonden, vooral ook voor hen die het niet zagen. Thans komt dit gezelschap nog eens aan het einde dezer maand met Kleine Eyolf van Ibsen, en een nastukje, nader te bepalen. Moge de opkomst dan grooter zyn! Het gezelschap verdient net ten volle.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1