N°. 37. 138® Jaargang. 1895. Woensdag 13 Februari. NIMBI KGH CIKIRIXT. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s mei uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco S Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel.1 Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Vb ermomete*. Middelburg 12 Febr. 8 u. vm. 22 gr. m. 12 u. 32 gr-, av. 4 n. 33 gr. F Verwacht verand. wind. Agenten te VliseingenP. G. de Vit Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooij, Advertentiën te TholenW. A. van Neetjwenhuuzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiön j moeten des namiddags te één uar aan, evenalB do advertentie-bureau's van Nugh Van Ditmab, te Botterdam, db Gebb. Belinfantb, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam., j aan het bureau bezorgd zijn willen Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cïe., John F. Johbs, opvolger, j zjj des avonds nog worden opgénome n Middelburg 12 Februari. Namens het Comité ter verbete ring van den m a a t b c h ap p e 1 jj k e n en den rechtstoestand der vrouw in Nederland is aan den minister justitie een adres gezonden van den volgende inhoud »ln de troonrede is een ontwerp toegezegd tot regeling van de Kamers van Arbeid, waarbjj ook te overwegen zal zjjn aan wie het recht om te kiezen en gekozen te worden zal dienen te worden toegekend. Deze vraag gaat ons in het bjjzonder voor wat de vrouw betreft ter harte, en wjj veroor loven ons daarom het volgende aan uwe over weging aan te bevelen. In het ontwerp Ppttersen (No. 40 van 1894) wordt in de artikelen 9 en 13 duidelijk en ondubbelzinnig aan de vrouw op geljjken voet met den man het kiesrecht verzekerd, zoowel om te kiezen alB om gekozen te wor den tot lid van de Kamers van Arbeid, met welk beginsel volgens het voorloopig verslag (1892/3, no. 28/9, 1 bl. 16) eenige leden hunne instemming betuigden, terwjjl terecht werd aangevoerd «dat hare uitsluiting die bedrjjven, welke bjjna uitsluitend of voornamelijk door vrouwen worden uitgeoetend, van behoorlijke vertegenwoordiging in de Kamers zon beroo- ven." (Voorloopig verslag 1892/3, no. 28/9, 8 bl. 5.) Ook zoude bare uitsluiting noodzakelijk aan den raad een eenzjjdig karakter geven bjj de beslissing van geschillen, waarbij 'n bet bjjzon- der de belangen der arbeidsters gemoeid zjjn, terwjjl bet onbillpk zoude wezen om haar uit te sluiten zoolang do indnetrie don arbeid van de vrouw niet kan ontberen, vooral waar, geljjk bjj deze verkiezingen, uitsluitend des kundigen en belanghebbenden tot het kies recht worden geroepen. Wel werd door den heer Schimmelpenninck van der Oye beweerd dat «de bescherming die zjj (de vrouw) ontegenzeggelijk behoeft, haar verleend moet «worden door de echtge- nooten, broers of verdere verwanten, die in de kamers zitting «hebben," doch wjj vermeenen dat hierdoor allerminst is bewezen dat deze bescherming haar ook inderdaad zal verstrekt worden daar, waar hare belangen in strjjd zjjn met die van de manneljjke arbeiders. Hare uitsluiting zoude ook geheel in strjjd zjjn met de gedachten, door den heer Schim melpenninck van der Oye zeer juist in zjjne memorie van toelichting uitgedrukt (bplagen Tweede kamer, 1892, no. 153, 3 bl. 5) «Aangezien het noodig schpnt zullen de kamers van arbeid werkeljjk «aan haar doel beantwoorden zooveel doenlijk aan alle pa troons en aan alle «arbeiders invloed op bare samenstelling te geven," en«Men meent dat de kring «waaruit de kamers van arbeid ge- Madame Sans-Gêne. Onze schouwburg was zeer goed bezet. Bjj het opgaan van het scherm voor het voorspel vroeg een druk tooneeltje onze aan dacht. Wjj werden met onze gedachten verplaatst in de laatste dagen van bet Fransche koning schap. Terwjjl 10 Augustus 1792 de Tuilerieën, onder aanvoering van Danton, worden bestormd, is Cathérine Hubscher, bjjgenaamd juffrouw Sans- Gêne, in hare waschinricbting druk bezig, en verzamelen zich daar verschillende personen, alle opgewonden babbelende en met Fransche levendigheid ons op de hoogte brengend, hoe de toestand op het oogenblik is. Onder hen bevindt zich Fouché, die liever praat dan meevechtwaarvan Cathérine hem een ver wjj t maakt. Met lof gewaagt zp daarentegen van •en ander officier, Napoleon Buonapartedie arm maar dapper is. Onze waschvrouw kent hem wat goedbjj staat zelfs bjj haar in 't krjjt. Plotseling weerklinkt de tjjding dat de Tuilerieën in handen van het volk zpn, en de Zwitsers geen weerstand meer bieden. Fouché held als hp is, acht het thans den juisten tjjd om nu er geen gevaar meer te duchten valt, zich in den strjjd te mengen. Terwjjl Cathérine alleen is, bomt plotseling een gewonde bjj haar een schuilplaats zoeken. Het is Neipperg, Oostenrjjksch gezant, en het medeljjdend hart van haar, bjj wie hp gevlucht is, komt hem ten goede. Zjj verbergt hem tot kozen worden zoo ruim mogeljjk moet worden genomen, aannemende dat de kiescolleges zelve, wat de keuze der leden betreft, hun eigen belang het best zullen behartigen." De ondergetekenden, leden van het comité ter verbetering van den maatschappeljjken en den rechtstoestand der vrouw in Nederland, dringen hierom ernstig bjj u aan dat in het in te dienen ontwerp aan de vrouwen het kiesrecht en de verkiesbaarheid voor de Kamers van Arbeid zoo uitdrukbeljjk en on dubbelzinnig mogelpk worde verzekerd, dat omtrent de bedoeling van den wetgever geen twjjfel kunne rjjzen." Het comité bestaat, zo®als men weet, uit de dames Jkvr. Jeltje de Bosch Kemper, H. H. Scholten—Crommelin, M. van der Laan—De Joode, H. Boddaert— Schuurbeque Boeye en de heeren mr E. Fokker, prof. W. L. P. A. Molen- graaff, prof. mr W. van der Vlugt en mr J. C. Overvoorde. Het jongste rapport der Unie-commissie voor se hooi wets wjj zi ging getuigt opnieuw dat zij, die men destjjds door de wet van '89 tot wp- ziging der schoolwet heeft laten bevredigen, volstrekt niet verzoend zpn met die wet zooals zp gewjjzigd is. In dit rapport wordt betoogd, dat zoolang er, kosten van het onderwjjs ten laste der gemeen tebas komen, rechtsongelijkheid bestaat; dat lotsverbetering van de onderwjjzers niet moge lpk is, wanneer die van de zwaar belaste ge meenten moet komendat de Staat onmachtig is onderwjjzers te weren, wier beginselendoor de ouders der scholieren worden afgekeurd. Ten einde deze bezwaren weg te nemen, stelt de commissie eene regeling voor, welke zp formuleert in de volgende conclusie De gemeenten worden niet langer belast met de bekostiging van de lagere scnooi. Door bet Rpk worde voor elke lagere school een vaste bjjdrage uitgekeerd, te berekenen naar regelen bjj de wet vastte stellen, waarbjj de tegenwoordige wet tot leiddraad kan worden genomen, en naar zoodanigen maatstaf, dat de kosten van eene gewone eenvoudig ingerichte lagere school worden gedekt,.en rekening ge houden wordt met uitbreiding van leerstof en vermeerdering van het onderwijzend personeel. Die uitkeering van die bjjdrage worde, even als thans, verbonden aan voorwaarden, die de inrichting van het onderwjjs vrjj laten en alleen strekken om de besteding der rjjksgel- den voor het beoogde doel te verzekeren. Voor zoover de ingezetenen niet zeiven in hun onderwjjs voorzien, treden in hunne plaats de gemeentebesturen op. Hun worde de vrjj- heid verleend het beheer hunner scholen over te dragen aan plaatselpbe schoolcommissies, en voorts die scholen zóo in te richten, als het meest strookt met den geeBt van de ouders der schoolgaande kinderen. De oommissie bestaat uit de heeren JE. Mac- kay, te 's Gravenhage, voorzitter, T. Bos, te Bedum, H. J. Emous, te Amsterdam, Th. Heems ergernis van haar beminde, den Bergeant Lefebvre, die jaloersch haar den sleutel ont rukt van de kamer, waarin de gezant zich bevindt, doch zpn medeljjden komt boven en tegenover zjjne kameraden roept hp Cathérine toe: «Waarom zei je me niet dat daar een doode ligt." Twaalf jaren later speelt het eigenljjbe stuk. De toestanden zpn gansch veranderd. Napoleon is keizer gewordensergeant Lefebvre maarschalk van Frankrjjk, grand aigle, hertog van Dantzig, Cathérine, de wasch vrouw, zjjne echtgenoote. Maar wat niet veranderd is, het is haar karakter, haar ongegeneerdheid. Zp wordt thans Madame Sans-Gêne genoemd en hare zonderlinge manieren wekken nog al eens ergernis, vooral onder de hofhouding en de familie van den keizer, ja ook bjj Napoleon den eersten zeiven. Hoezeer zp ook haar best doet om hoofsche manieren te leeren, het lubt haar niet. En hoewel Frankrjjb's keizer zelf niet opging in vormen en niet bekend was om zjjne fijne manieren, zoo'n ongegeneerde dame beviel hem maar half als echtgenoote van een maar schalk van Frankrjjk. Hp geeft daarom Lefebvre in overweging zich van haar te laten BcheidenZ. M. wil haar dan wel een land goed en een flink jaargeld schenken. Lefebvre heeft daar weinig ooren naar; en als hjj met zpn vrouw erover spreekt, bljjkt het dat beiden het volkomen eens zpn. Wat zp den keizer zou gezegd hebben als Z. M. haar die propositie had gedaan, dat zjj n. 1. kerk, te Amsterdam, R. Husen, te Utrecht, W. Jansen, te Utrecht, A. W. van Klujjve, te Middelburg, A. F. de Savornin Lobman, te Amsterdam, T. P. Mackay, te 't Gravenhage, N. Noordtzjj, te Kampen, H. Pierson, te Zetten, J. E. N. Schimmelpenninck van der Oye, te 's Gravenhage, D. Wjjnbeek, te Zwolle, R. Derksen, te Rotterdam, secretaris. Het hoofdbestuur van de Nederlandsche Vereeniging tot afschaffing van sterken drank heeft zich gewend tot de reederpen in Neder land, naar aanleiding van het in de jongste algemeene vergadering genomen besluit, ander maal eene ernstige poging te beproeven om het gebruik van sterken drank aan boord van schepen geheel te doen ophouden. In 1864 werd op de noodzakeljjbheid van dien maatregel door de afdeeling Amsterdam de aandacht der voornaamste reederpen ge vestigd, waarbjj werd overgelegd eene ljjst van 34 schepen, met de namen van hunne gezagvoerders en van de boekhouders hunner reederjjen, die destjjds reeds bekend stonden als zonder sterken drank te varen. Tan bevoegde zjjde ontving het bestuur de verzekering dat vele van de Nederlandsche zeeliede^i dronkaards zpn, hoewel het BOms voorkomt dat dronkaards zich beteren en door geheel-ont houding zich zoeken staande te houden dat op een overgroot aantal der Nederland sche koopvaardjjuchepen dageljjks sterke drank als rantsoen door den schipper aan zpn scheepsvolk wordt aangeboden en gegeven dat deze gewoonte, die bjj geen enkele zeeva rende natie zoo algemeen is als in Nederland, niet alleen bjjzonder voor bekeerde dronkaards eene dageljjks wederkeerende ontzaglpke ver leiding daarstelt dat od verreweg de meeste Nederlandsche koopvaardp-stoomoooien en zeiiscnepen dago, ljjks één tot drie borrels worden verstrekt dat op sommige Ipnbooten stuurlieden en machinisten buitendien nog dageljjks bier en wekeljjb8 wjjn brjjgen dat dit alles, vooral bp jonge personen, meermalen reeds tot dronkenschap heeft geleid; dat op de Indische booten bv. den docter een «drinkgeld" van dertig gulden 's maands wordt toegelegd, en aan de overige stuurlie den en machinisten eveneens drinkgeld boven hunne gage, in verhouding tot hunne positie; dat vele zeelieden van de Nederlandsche boopvaardjjvloot aan den drank zjjn verslaafd, naar gissing, van de zeelieden waarmede een onzer berichtgevers, zelf waterschout, in aan raking bomt, 20 a 25 pCt. dat, weinige jaren geleden, op een vergade ring van reeders voor de groote vaart, waarbjj dezelfde berichtgever tegenwoordig was, een der oudste reeders (geen drankbestrjjder), als zpn gevoelen constateerde «dat op de Neder landsche koopvaardijschepen (zeilschepen) op zee stellig de helft der kapiteins aan den drank verslaafd zyn'\ welke meening door niemand werd bestreden baar Lefebvre niet wil missen bun verle den maakt hen onafscheidelijk heeft haar man Napoleon ook geantwoord. Nu, Madame Sans-Gêne komt in de gele genheid haar zaak voor den grooten keizer te bepleiten, en het is een der aardigste toonge len van het stuk als die twee personen, in het derde bedrjjf, die gewezen wascbvrouw en de ex-officier Napoleon Buonapartetegen over elkander staan. Dat ia wêer een van die gelukkige grepen, een Sardou waardig. Bekoorlpk is bet tooneel, waarin de eerste den keizer, voor wien tal van personen beven even herinnert dat hjj bjj haar nog in 't krjjt staat. Eigenaardig zpn ook de tooneelen, in bet tweede bedrjjf, waarin Madame Sans-Gêne zich oefent in hoofsche manieren, de les leest aan de groote dames, de zusters van Napoleon die haar heur ongemanierdheid en lage af komst verwptenen in de derde akte het huishoudelijk tooneeltje tusachen Napoleon eu zjjne zusters. Wjj behoeven bpna niet te zeggen dat Napoleon ten slotte vrede heeft met het huweljjk van het echtpaar Lefebvre. Bjjzaak in het stuk is een voorval, dat ten slotte de aandacht vraagt. Neipperg, uit het voorspel bekend, wordt door Napoleon verdacht het hof te maken aan zjjne gemalin, Maria Lou isa, over wie men hoort spreker doch die nietten looneele verschpnt.Weipper^ was een vriend van haar jeugd, en Napoleon vindt hem zoo gevaar- ljjb, dat hjj hem verbant van zjjn hof. Vóór zpn vertrek wil Neipperg echter afscheid nemen van de keizerin, doch Napoleon betrapt hem op het oogenblik, dat hp baar kamer wilbin- dat de Nederlandsche zeevisschersvaartuigen jaarljjks voor f 7000 (zeven duizend gulden) gezamenlijk aan jenever van de reeders aan boord krpgen, en bovendien de bemanning nog hun eigen sterken drank aan boord brengt; dat bjj vreemde naburige natiën het dage- ljjksch gebruik van drank op zee weinig voor komt, de Engel8che en Noorache visschers. vloten als regel geen drank hebben, en zelfs de vreemde booten, die geregeld op Rotter dam varen, geen sterken drank aan hun volk geven dat reeds sedert langen tjjd bjj onze marine het toedienen van jenever voor de equipage is verminderd/ en zelfs binnen 's lands geheel heett opgehouden dat bjj de Engelsche marine circa 17.000 geheelonthouders onder officieren en minderen voorbomen. dat, volgens de jongst verschenen December aflevering (1894) van De Economist, het totaal zeerampen aan Nederlandsche schepen, ook buiten de kusten van het boninbrjjb overkomen, bedragen heeft in: 1889: 20; 1890: 30; 1891: 1892: 24 en in 1893 23; ongerekend de schepen, die met man en muis zjjn vergaan. jj die rampen kwamen om in 1889 4 sche pelingen en 1 passagierin 1890 resp. 17 en 7; 189116 en 118923 en 1en in 1893 6 i 6; dat wjj hier niet willen herhalen het in het Ires van 1864 reeds besproken belang der assurantie-maatschappijen, daar het bjj een weinig nadenken voor de hand ligt, hoe elke oorzaak van zeegevaar en averjj, stelselmatig "weggenomen, op de verz keringspremiën recht- streekschen invloed zal moeten uitoefenen, terwjjl tal van aanvaringen op rekening mogen worden gesteld van gemis van waakzaamheid aan boord, en dat gemis maar al te dikwerf jn oorzaak vindt in het gebruik van bedwel- ena vwuu Het hoofdbestuur meent dat al deze daad zaken leiden tot den wensch, dat ook voor Nederland de tjjd moge aangebroken zpn om het drankgebruik onder ons zeevolk en op de Nederlandsche schepen krachtig te bestrjjden. Door het hoofdbestuur van den Bond van Or de door Hervorming is tothet Nederland sche volk een verzoek gericht om steun voor zjjne kolonisatieplannen. De bedoeling van het hoofdbestuur is, dat de naamlooze vennootschap Eigen Haard. stichting van den Bond van Orde door Her vorming voor cultuur geschikten en goed ge legen woesten grond aankoope en dien in kleine boerderpen van 4 a 5 H.A. verdeele. Op elk dier stukken wordt eenè eenvoudige woning gebouwd, ingericht naar de behoeften van den toekomstigen bewoner. Een gedeelte van den grond wordt voor rekening van de vennootschap ontgonnen, en daarna de boer- derp in losse huur gegeven aan een oppassend arbeidersgezin. Wat zoodanig gezin aan vee en gereedschap volstrekt noodig is wordt er bjj geleverd, ook ontvange het 't noodige voedsel voor het vee tot den eersten oogst. De huur, gedurende de eerste jaren, wordt door directeur en commissarissen vastgesteld. De bedoeling is verder, om de losse huur zoodra mogeljjk, dat is, wanneer naar het oordeel van het bestnnr der vennootschap voldoende gebleken is, dat de huurders vljjtig en oppas send zpn en hunne zaak naar eisch waarne men, in vaste huur of beklemming veran derd. Alleen zjj, die opzettelijk niet aan hunne verplichtingen voldoen, 't zjj wat de finan ciën, of wat de behandeling van de woning of van den grond betreft, zullen van de boer- derjj kunnen verwijderd worden. De overgang van losse in vaste huur mag geen financieel voordeel worden voor de vennootschap. Na een nauwkeurig onderzoek, zoo in als buiten ons land, acht het hoofdbestuur het niet noodig deze hoogst belangrjjke zaak nog verder aan te bevelen. Wel belooft het gaarne dat onderzoek ernstig en zonder financieel be zwaar voor de op te richten vennootschap voort te zetten, en tevens zooveel mogelpk gronden aan te wjjzen, die, wat aard en lig ging aangaat, voor kolonisatie geschikt en tegen behoorljjken prjjs te verkrpgen zpn. De aandeelen in de vennootschap zpn ƒ100 groot. De jaarlijksche uitkeeringen aan de aandeelhouders zullen in geen geval meer mogen bedragen dan 81/- pet. van het gestorte kapitaal. nengaan. De ongelukkige, die hoegenaamd geen booze bedoelingen had, staat op het punt wegens majesteitsschennis gefusilleerd te wor den, maar Madame Sms-Gêne, die eenmaal, den lOden Augustus 1792, Neipperg bet leven redde, doet thans nog eens hetzelfde met behulp van Fouché, die Neipperg laat ontvluchten, maar tegeljjkeftjjd den keizer een brief van keizerin aan haar vader overhandigt, waaruit duidelpk bljjkt hoe onschuldig zjj is. Tot belooning wordt Fouché weêr hersteld in zjjne betrekking van minister van politie, door hem vroeger reeds vervuld. Na al de pakkende en aardige scènes wekt dit laatste tooneel niet zoozeer de belang stelling. En al zullen wjj, evenmin als vroeger, toen wjj over dit tooneelspel schreven, ons verdiepen in de vraag of het zuiver historisch is wjj zpn het eens met de opmerking van L., den bekenden recensent van het Vad., dat het geheel «een buitengewoon knap gecom- poseerde historische tooneel vertooning is, waai de hoofdhandeling logisch verknocht is aan het historisch milieu en den historischen achtergrond". Handig in elkaar gezet is het dan ook zeker; algemeen heeft het de aan dacht getrokken en de toeschouwers bjj dui zenden naar den schouwburg gelokt. Zal ons komedie-gebouw ze Zaterdag ook bjj honderden tellen Wjj waagden ons bjj het begin van dit over zicht, waarmee wjj vertrouwen zeer velen een dienst te bewpzen, aan eene voorspelling en wjj hopen van ganscher harte dat zjj vervuld zal worden- Letteren ©n Kunst. Bjj den uitgever W. J. van Hengel te Rotterdam is verschenen Pleidooi voor het Recht der Vrouw, herdruk eener brochure, in 1870 geschreven door eene vrouw. Mevrouw RutgersHoitsema, die zelf met overtuiging zich heeft aangesloten bjj de beweging, sedert eenigen tjjd ook in ons land gaande ten gunste schreef een Hoewel dit pleidooi voor het recht der vrouw reeds een kwart eeuw geleden geschreven werd is het helaas voegen wjj hierbjj nog bpna in zpn geheel actueel. Er moge dan al sedert 1870 iets veibeterd zjjn in de maatschappelijke positie der vrouw in ons land, tegenover de wetgeving, wat de schrjjfster der brochure zoo terecht griefde, neemt de vrouw nog steeds haar ondergeschikten rang in, geen sprake dat zp op dit gebied is de gelpke van den man. Verre, zeer verre van dien. Te betreuren valt het dat nog zoo menige vrouw zelve niet doordrongen is van de waar heid, dat haar afhankeljjbheid smaad en oneer voor haar beteekent. Het ia vooral tot de onwetenden en flauwhartigen onder de vrouwen meisjes van Nederland dat mw Rutgers- Hoitsema in haar inleiding het opwekkend woord richt«Leest dit werkje en, als ge dan in U voelt een greintje van de verontwaardi ging, die deze fiere vrouw bezielde, dan zult ge niet meer volharden in de rustige rust, maar dan zult ge U aangorden voor den strjjd om recht." Vooral doen wp dit terwille van het dapper en talentvol gezelschap, dat Madame Sans- Gêne in het oorspronkeljjk hier bomt geven. Want daarover gaat slechts éen roep. Daar liggen tal van recensies vóór. ons uit verschillende bladen ;en allen zpn een stemmig in hun lof over de wjjze, waarop dit gezelschap, dat in Frankrjjk en in Zwitser land triumfen behaalde, het veelbesproken stuk speelt. Over de wjjze, waarop de hoofdrol vervuld wordt door madame Beray, schreven wjj reed# in ons vorig «Tooneel". Zjj moet zoo guitig zpn als Madame Sans-Gêne! Haar lachen is aaDstekeljjb, haar manieren zpn naief. En dan odit opwekkeljjb, kittelend, verrukkeljjk argotdat zp spreekt. En het personeel, dat haar bjjstaat, wordt zeer geprezen. De heer Chautard geeft een goeden Napoleon te aanschouwen; terwjjl de militaire hofhouding van den keizer vol karakteristieke waardigheid wordt voorgesteld. Voegt men daarbp dat, volgens alle re censies, de uniformen der heeren schitterend, de toiletten der dames rpk en elegant zpn, terwjjl allen zich daarin met de gratie, den Franschen eigen, weten te bewegendan durven wjj voorspellen dat ons {Zaterdag a. a. veel goeds wacht. Bovendien schreef, na eene voorstelling in Zutphen, de Zutph. Crt dat alle bedrpven boeiden in hooge mate, ook «door de werkelpk uitstekende verzorging der tooneel-requisieten door dit gezelschap. «Costumes, décor, grime, ze vormden een goed geheel en voorkwamen in hjjna alle tooneelen

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1