N0. 12. 138' Jaargang. 1895. Dinsdag 15 Januari. IMLBOUn («(RAM. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.- Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 j iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Tbemometei. Middelburg 14 Jan. 8 u. to. 33 gr. m. 12 u. 35 gr-, av. 4 n. 38 gr. F. Verwacht Z. wind. Agenten te VTissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te Tholen: W. A. van Nibuwenhuhzen en te Teraeuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiè'n aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgï Van Ditmab, te Rotterdam, db Gebb. Beubeante, te 's Gravenbage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parga en Londen, de Compagnie générale de Pnblicitó étrangère G. L. Daübe Cie., John F. Jones, opvolger. Advertentlfin moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Hulp in nood. Voor de slachtoffers van de overstrooming te STRMERT, onder Poortvliet, ontvingen wjj nog van A. Z. 5. Totaal met de vorige opgaaf f 58.50. Wjj verwjjzen naar de in dit nommer voor komende annonce van de commissie te Poortvliet. Middelburg 14 Januari. De politiek eener democratie. Het is een merkwaardig en in elk opzicht een lezenswaardig boek, dat dr D. C. Njjhoff bjj het Nederlandsche publiek heeft binnen geleid De politiek eener democratie, studie over Amerikaansche staatkundige toestanden, van Daniel Greenleaf Thompson, uitgegeven bjj W. J. Thieme en Co. te Zutphen. In een warm geschreven voorwoord breDgt de vertaler hulde aan den geleerden Amerikaanschen schrjjver en diens interessanten wetenschap- peljjken arbeid. Hoewel wjj diens enthousiaste gevoelens voor de door den Amerikaan geschil derde democratie slechts in beperkte mate deelen, zoo stemmen wjj gaarne met hem overeen, dat deze Essay inderdaad hoogst be- langrjjk is om de velerlei dingen omtrent Ame rikaansche toestanden, waarvan wjj ons in de verte slechts een gebrekkige of geheel ver keerde voorstelling hebben gemaakt, terwjjl men met spanning het helder betoog van den schrjjver tot het einde volgt, sympathie koes terend voor diens overtuigingswarmte en idea lisme. In het eerste hoofdstuk de monarchie en haar lichtzjjde, vestigt Greenleaf Thompson de aan dacht op een heerschenden karaktertrek van een volk, dat onder een monarchaal regime leeft, dat nl. van getrouwheid, om dan in het volgende hoofdstukde schaduwzjjde der demo cratie, erop te wjjzen, hoe in een democratie dat gevoelen van getrouwheid aau eeu persoon de neiging heeft te verdwjjnen, maar het wordt door andere drjjfveeren, door vaderlandsliefde vervangen, die het plichtbesef tegenover den staat levendig houden. >Waar een democratie is gevestigd, daar ontstaat vanzelf een maatschappelijke toestand waarin de kunsten des vredes, waarin handel en njjverheid algemeen worden aangekweekt en in grooten omvang bloeien. De militaire stand, onmisbaar in een monarchie, verliest in een de mocratische maatschappij het meeste van zjjn belangDe tegenstelling kan niet juister worden uitgedrukt dan door de termen militaire en industrieele beschaving". De eerste overweging derhalve in een demo cratische maatschappij isonderhoud van het leven door industrieele werkzaamheid tweede, daaraan geljjk, is, onPde vruchten dier werkzaamheid te behouden, m. a. w. om zjjn eigendom te verzekeren. Er ontstaat een alge- meene wedjjver naar macht en rjjkdom; dien tengevolge biedt de maatschappij langzamer hand het tooneel aan van een uitgebreiden en heftigen industrieelen en commercieelen najjver, waarin iedermans hand gekeerd is tegen zjjn huurman, om elk voordeel dat hjj kan, op dit kampveld te winnen. De resultaten van dezen staat van zaken zjjn dat de zelfzucht en de zelfconcentratie vermeerderen en de zelfver loochenende deugden verminderen. »Onder die omstandigheden worden niet al leen de levensdoeleinden meer zelfzuchtig van natuur, maar ook de wjjze waarop die bereikt worden, wordt door hetzelfde karakter merkt. Het individu eischt voor zich het praerogatief de eenige rechter te zjjn over het goed en kwaad zjjner handelingen. Zjjn eigen meening over zjjn gedrag is evengoed als die van elk ander. Daar zjjue daden en meenin gen daarover gekleurd zjjn door zjjne eigene belangen, volgt daaruit natuurljjk, dat zjjn billijkheidsgevoel tegenover anderen verzwakt. Zaken doen is oorlog voeren en als een onwan kelbare regel van zjjn gedrag stelt bjj vast Doe het anderen aan, of anders doen ze het u. Yan daar dat het eergevoel verstompt en rechtschapenheid ophoudt hoog gesteld te worden. Evenals in een militaire en monarchale beschaving moord de overheerschende misdaad is, zoo zjjn in een industrieele en democratische maatschappij bedrog, fraude en diefstal de meest in het oog loopende en overal door dringende zonden. In een militaire monarchie heteekent oorlog aanval op het levenin een industrieele maatschappij, alhoewel zoogenaamd de vrede er heeracht, bestaat de oorlog in den vorm van strjjd voor het eigendom, die dik- vrjjls onbarmhartig wreed gevoerd wordt. Het kan betwjjfeld worden, of in zjjn invloed op het karakter de laatste iets beter is dan de eerste. Bjj al zjjn verschrikkingen, ontwikkelt het militaire leven groote en heldhaftige karakters, terwjjl een industrieele oorlog slechts strekt, om kruipers en lafaards te maken. Buitendien is de oorlog met het zwaard afwis selend. Is hjj voorbjj, dan vinden mensche- ljjkheid, hoffelijkheid en de zachter en edeler gevoelens ruime plaats. In den industrieelen oorlog eindigt de slag nooit. De strjjders zijn altjjd in hunne volle wapenrusting. Indien niet emand^altjjd op de wacht staat, dan komt de doodelgke Btootte eeniger tjjd. De oorlog is als 't ware in het sociale leven ingevoerd het geheele bestaan is ingericht op strjjd en ge schiktheid op strjjd." Maar spoedig ziet de mensch in dat, hoe meer hjj zjjn vrjjheid en zjjn werkzaamheid wil uitbreiden, hoe meer hulp hem noodig is. Er wordt een geest van organisatie en com binatie ontwikkeld, hetgeen zeker een gezond machtig tegenwerkend middel is tegenover een bedreigende ontbinding der maatschappjj die moet ontstaan, als iedereen leeft voor zichzelf en de eerbied voor het gezag groote- ljjks is verzwakt. Hjj zoekt combinatie met andere medewerkers en vrjjwillige organisatie, coöperatie, syndicaten. Verder bespreekt dan de schrjjver de beide vormen van politieke combinatie in Amerika de politieke party en de syndicaten. Hjj schetst de kenmerken dier beide groote partgen de Vereenigde Staten de republikeinsche en de democratische party. De laatste de party van de individueele vryheid, de eerste meer van socialistisch karakter. De democraat gelooft in een minimum van tusschenkomst van de zjj de der regeering, in de vryheid van het individude republikein meent, dat de measchen door de wetgeving zedelyk kunnen gemaakt worden of dat het ten minste de plicht is van den staat om te trachteu hen zedelyk te maken. Voor onB, moderne Europeanen, die tegen woordig allen, in meerdere of mindere mate, door het staatssocialisme zjjn aangegrepen, helt ongetwjjfeld de instemming over tot de republikeinsche party, daar de democratische in Amerika met haar tot in uiterste conse quentie doorgevoerd beginsel van individueele vryheid, geljjk de wijsgeerige Amerikaansche schrjjver ons haar schetst, door hare groote geljjkenis met de oude liberale economische school van het spel der vrjje krachten voor ons op dit oogenblik weinig aantrekkeljjks meer bezit. Een democratie, die niets anders in haar zuiver wezen is dan een onvervalscht individualisme, dan een plutocratie, laten wjj volgaarne aan de Amerikanen over. Met onze meer en meer ontwakende be grippen voor «gemeenschapszin", verwerpen wy het cynisch egoïsme van een uitsluitend naar individueele vrijheid strevende party. Zjj draagt ons te sterk geljj kende trekken met de plutocratische of geld-adels-party Karl Mario, waarvan wy een schildering vin den in het juist dezer dagen verschenen 4e deel van des heeren Quack's Socialisten. Ook Mario's dem ocratische party (terzelfder plaatse) beantwoordt meer aan onze denk beelden en voorstellingen van een waarachtige democratie dan die van Daniel Greenleaf Thompson.. In den breede schildert de schrjjver de werking van het grootste syndicaatde Tam- many-Hallhoewel hjj het oog niet Bluit voor de fouten dezer uitgebreide combinatie, legt hy er toch een onbepaalde voorkeur voor aan den dag, wat ons te meer bevreemdt na al hetgeen juist in de laatste weken weder over het verderfelyk regime der Tammany- Hall, die trouwens zelve bjj de jongste ver kiezingen zoo smadelyk de nederlaag leed, aan het licht is gekomen. Ten slotte worden de verschillende genees middelen tegen het politieke kwaad besproken, met een gloed en een warmte van overtuiging, die pleiten voor den ernst en de eerljjkheid van de politieke gevoelens van den Ameri kaan. Het beste geneesmiddel is z. i. dit om het karakter van de menschen te verbete ren, door opvoeding het plichtbesef te her stellen. Hy vat deze gedachten aldus te samen »Het ideaal van de volmaking eener demo cratie als regeeringsvorm wordt bereikt [door een toestand, waarin in 't geheel geen regeering meer is. Verkleining van het ge- j wicht van gouverniteitsfuncliën wjjat niet noodzakelyk op een gevaar voor maatschap pelijke wanorde en verlies van vrjjheid. In de Vereenigde Staten zyn de toestanden 200, dat de heerschende apathie van groote menigten van het meest intelligente deel van het volk ten opzichte van de politiek en den lagen stan daard van politieke handeling en administra tie een duidelyk symptoom is van een evolu tionaire vooruitganga'jeweging naar een punt, waarop regeeriDg, als onnoodig, zal ophouden. Indien dit zoo is, dan moet de weg, die te volgen is, niet tot vermeerdering maar tot ver mindering zooveel mogelyk van gouvernemen- teele werkzaamheden leiden; de regeeringakring moet worden begrensdhaar functies dienen verminderd en altjjd moet de volle nadruk er op gelegd worden, dat een openbaar ambte- r een agent, een dienaar is, die als zoodanig verantwoordelijk is aan zyn principalen, dat zyn al diegeneri, die voor zyn diensten betalen en niet een klein gedeelte van hen, of zjj die in 't geheel niet betalen. Tot bevordering van die staatkunde moeten we niet hoofdzakeljjk op wetgeving vertrouwen. Van het hoogste gewicht is het, in elke richting een volledige en volkomen opvoeding van het karakter te verzekeren. Die bestaat in aanneming, als besturend beginsel, van de waarheid, dat de bron van alle mensch eljjk geluk in ons zelve ligt en niet in de uitwendige omstandigheden dat zulk een geluk bereikt wordt niet door 't geen iemand verkrygt, maar door 't geen hy is; dat het geheim van bet succes ligt in zelfverzakende toewijding aan hetgeen de hand vindt om te doen en dat de neiging om zjjn genoegen te vinden in de welvaart en het genot van anderen de eenige zich zelfbevre- digende voorwaarde van het leven is, de eenige waarborg van vrede en orde in de gemeenschap." Uit het aangevoerde meenen wjj voldoende gemotiveerd te hebben, waarom wjj Thompson's hoek, ondanks het voorbehoud door ons ge maakt, een merkwaardig en lezenswaardig geschrift noemden. Voor den geleerden vertaler wenschen wy, dat het te onzen lande de aandacht vindt, die zyn arbeid alleszinB ver dient. Prof. N. Beets zond het volgende versje aan den heer Metelerkamp te Breda naar aanlei ding van een artikel in de Bred. Crt. Bij den ingang van het jaar 1895. Ontaard niet, Volk van Nederland, En laat u niets beduiden Ontaard niet, eerbre burgerstand Ontaardt niet, kleine luiden Ontaardt niet, gjj die trouw gezind Uw brood bjj handenarbeid vindt! Bljjft die gjj waart voor dezen, En die gjj nog kunt wezen. Laat niets, al zyn de tjjden slecht, Het goede in u besmetten Verzaakt geen plichtbetwist geen recht Toont eerbied voor de wetten. Verbetering rjjpt bjj orde en rust, Als Vrede en Deugd elkander kust Nooit kwamen goede dingen Door dreigen of door dwingen. Dat is van ouder herkomst wjjd Aan jongen en aan ouden Door de allertreffelyksten altyd Betoogd en voorgehouden Dat is, door beide schade en baat, Alom bevestigd vroeg en laat En zouden zy, die 't weten, 't In Nederland vergeten Door den, Zaterdag gemelden, dood van mr. W. Wintgens verdwynt, zegt het Hbld., een der figuren uit het politieke leven gedurende 1848—1887. Als lid der Tweede kamer eerst voor Delft, later voor 's Gravenhage, was mr. Wintgens een der steunpilaren en warm ste woordvoerders van de oud-conserva tieve party in en huiten 's lands raadzaal, Na het overlyden van den minister van justitie mr. Borret, was hjj eenige maanden hoofd van het departement van justitie in het eerste ministerie-Heemskerk, in welk kort ministe rieel leven hjj nog pogingen deed tot partieele herziening van onze wetgeving. Met mr. Wintgens is een der welspre kendste staatslieden der oud-conservatieve party heengegaan, welker laatste vertegen woordigers in de Tweede kamer de heeren graaf R. J. Schimmelpenninck en Oorver Hooft waren. Zyn uitroep, bjj het sluiten der Indische baten«Den hoed af, myne heeren, want dit is het laaste batig slot, dat gjj zien zult", is een historisch woord ge worden. Zjjne parlementaire redevoeringen die hjj te zamen heeft uitgegeven en een belangryke bjjdrage tot onze staatkundige geschiedenis vormen, onderscheidden zich niet alleen door tal van aanhalingen waarmede wel eens de spot werd gedreven doch ook door menig welsprekende bladzyde. In het zitingjaar 1884—1885 gaf zjjn s in de Tweede kamer den doorslag bjj iedere politieke stemming. Hjj nam toen zyn ontslag. Als scherpzinnig jurist en voortreffelijk pleiter was mr. Wintgens bjj de Haagsche balie in hooge eer. Zyn historische kennis, zyn kunstzin en zjjne klassieke vorming ver zekerden hem steeds de algemeene aandacht, waar hy in woord of schrift zjjne beschou wingen ten beste gaf. Bjj kon. besluit is benoemd tot commandeur in de orde van Oranje-Nassau de heer mr T. M. C. Asser, lid, tevens onder-voorzitter, van de commissie voor de diplomatieke examens benoemd tot notaris in het arr. Maastricht, ter standplaats Gulpen, J. E. A. E. Wynmans, candidaat-notaris aldaar is de gepens. luit.-kolonel der inf. N. H. A. Camp benoemd tot militiecommissaris in het 2e militiedistrict van Limburg; en is aan dr A. van Bjjlert, op zyn verzoek, eervol ontslag verleend als directeur van het rjjks-landbouwproefstation te Groningen. In den vjjfden en laatsten brief van dr Ujlaki, in het jongste nommer van de Wereld kroniek, beschryft de doktor de laatste dagen, in Lombok in gevangenschap doorgebracht met de colonne Lindgreen. Daarin wordt eling gedaan van de agitatie, waarin zjj allen hebben verkeerd, van de ellende, die geleden werd door de gewonden en de vreugde toen de colonne weer de Nederlandsche vlag wapperen zag en zjj door den overste Scheuer met vreugdekreten werd begroet. Hoe gelukkig, dat we de nieuwe Mann- licher-geweren nog niet hebbenroept De Maasbode uit. De daaraan bestede kosten zouden wegge worpen geld zyn. Men heeft toch reeds een veel beter slach tingswerktuig het Maxim-geweer. De Duit- ache overheid neemt er proeven mee te Span- dau. Deze geweren worden, door den terugslag van het schot, vanzelf opnieuw geladenaldus is van tydverlies geen sprake en kan, volgens de Berlynsche Germania, het fabelachtige getal van 800 a 900 schoten in de minuut geleverd worden Zwitserland en Engeland hebben het reeds ingevoerd. Het Mannlicher is dus reeds een ouderwetsch geweer geworden, waarmee een volk zoo is immers de terminologie niet meer in staat is zich te verdedigen. Men wane echter niet, dat de regeering, die thans natuurljjk van het Mannlicher afziet, ons leger nu met het Maxim-geweer zal bewapenen. Daartoe heeft zjj te veel overleg. Zy zal stellig de uitvinding van een nog beter geweer afwachten, die niet kan uit- Öljjven; ze weet wel, dat er alle kans bestaat, dat zulke nieuwe plannen nauwelijks hun pelgrimstocht door coramissiën, bureaux en dergelyke doolhoven meer zouden afgelegd hebben, of een nög nieuwer geweer, dat misschien eenige duizenden schoten per minuut zal lossen, zou het Maxim op zjjne beurt een plaatsje gunnen naast de Toorvaderlyke mus ketten, ganzeroeren en Miinnlichers. Na kennisneming van de memorie van antwoord en bjjgevoegde bescheiden is de commissie van rapporteurs uit de' Tweede kamer van oordeel dat de openbare behan deling der beide wetsontwerpen tot voor ziening in de regeling en het be stuur van de huishouding der ge enten Opsterland en Weststel lingwerf door de gewisselde stukken vol doende is voorbereid. Een der leden heeft zich met dat gevoelen niet kunnen vereenigen. De commissie meent intusschen niet onop gemerkt te mogen laten, dat de bjj het voor loopig verslag omtrent onderscheidene punten verzochte nadere inlichtingen bij de memorie van beantwoording slechtB ten deele verstrekt worden. De minister van binnenlandsche zaken heeft inzake deeedsquaestie Dr. Prowei n. een nota van inlichtingen aan de kamer toe gezonden, waarin het volgende wordt te ken nen gegeven De bewering van adressant, als zouden de redenen van de weigering om hem, bjj de aan vaarding van zyn lidmaatschap van den raad van Helder, tot het afleggen van een eenvou dige belofte toe te laten, hem geheel onbekend zyn, wegens verzuim van den voorzitter, om hem te vragen naar zjjn godsdienstige gezind heid, is niet wel aannemelyk. Luidens het be richt van den burgemeester van Helder had dr. Frowein reeds in een vóór de raadsvergadering gehouden gesprek medegedeeld niet geneigd te zyn den eed af te leggen, waarop de burge meester hem te kennen gaf, dat hjj hem in dat geval niet als lid van den raad kon toelaten. In verband hiermede en met de verklaring van adressant zelf, dat 't hier een verschil van wetsuitlegging betrof, kan 't niet twjjfelachtig zyn, dat adressant (die inmiddels in de raads vergadering van 14 November den eed inden gebruikelyken vorm heeft afgelegd) met de 'eegredenen van des voorzitters weigering zeer wel bekend was. De minister had in deze niets anders kun nen doen dan den burgemeester aan te schrjjven dr. Frowein toe te laten op eene eenvoudige belofte. Om de redenen echter, bjj de algemeene begrootings discussie door den minister uiteen- at, meende hjj zich van inmenging in dat geschil te moeten onthouden. ONDERWIJS. Zaterdag 11. hield het hoofdonderwyzers- gezelschap Walcheren alhier zjjne eerste vergadering in dit jaar, welke door den voor zitter, den heer Vader, met een welkomstgroet en een heilwensch geopend werd. Daar Jde aangewezen spreker afwezig was, vroeg de voorzitter eenige oogenblikken de aandacht voor het onderwerp»Wat kunnen wjj van kinderen leeren?" Zeer vele malen, merkte hjj op, is in bjjeen- komsten als deze besproken wat onderwijzers en opvoeders aan kinderen moeten leeren. Wat diezelfde kinderen hun leeren kunnen, daarop wordt echter vaak minder gelet. Dit in het kort na te gaan, was sprekers doel. De omgang met kinderen is een goede leer school voor zelfopoffering, vergevensgezind heid en onbaatzuchtigheid. Eiken dag, ja zoo noodig eiken nacht, is een lief hebbend ouder hart gereed zich geheel te wyden aan het geluk der kinderen. Eene stelselmatige bestraffing van elke overtreding van de zjjde der kinderen wordt door de ouders bjj hun opvoedingswerk evenmin toegepast, als de gedachte by hen opkomt, dat werk ten eigen voordeele in te richten. Als opvoeder en onderwjjzer kan men van de kinderen vooreerst oprechtheid en geduld leeren. Oprechtheid, omdat het kind zelf op recht is en niet onder vormen zyn gedachten weet te verbergengeduld, omdat de opvoe ding een taak is, die van ons gedurende langen tjjd inspanning van al onze krachten eischt. Het onderwys dwingt ons verder helder, duidelyk te zyn. Wie in dit opzicht te kort schiet, ondervindt vroeg of laat daarvan de onaangename gevolgen. Kalm te zyn en ook te bljjven, waar som mige leerlingen den onderwjjzers verdriet doen, ook dat is vereischte, evengoed als een recht vaardige gestrengheid, wanneer straf noodza kelijk wordt. Het kind dwingt den onderwyzer in de school beter te zyn dan hy misschien daar buiten is. Ja, het waB sprekers overtuiging, dat veel strjjd niet zou gestreden zyn, als ieder onderwyzer in de maatschappjj was, zooals in de school. Na een kort debat werd de vergadering, onder dankzegging aan den spreker, gesloten. Voor hoofd aan de openbare school te Retvanchement op eene jaarwedde van f 900 met vrjje woning en tuin, hebben zich 23 sollicitanten aangemeld. Aan de ryks-universiteit te Leiden is het doctoraal examen geneeskunde afgelegd door de heeren J. P. Evertsz Wzn. en J. Baart de la Faille. KERKNIEUWS- De heer J. R. van Kooy, predikant te St Annaland, heeft het beroep naar IJzen- doorn (classis Tiel) aangenomen. —WeJcelijksche opgaaf betreffende de Ned. Herv. kerk. Beroepen naarKrimpen aan de Lek C. Bouthoorn te Groot-Ammers Garyp R. Toren beek op MatkenAppelscha L. Ingelse te Wilhelminadorp; Oostwold T. T. Heringa te Gaeselteen naar Meeuwen C. H. Callenbach te Dirksland. Bedankt voorMaassluis J. J. van den Broek te NoordwykerhoutEierland op Texel P. van Binnendyk te Obergum en voor Zoel- mond en Asch W. G. van Doorn te St. Mi chielsgestel. Aangenomen het beroep naarRockanje H. J. E. Verwejj te RjjswjjkTerkapele A. H. Magedans, cand.; Ingen W. G. van Doorne te St. Michielsgestelen naar Zevenbergen W. Koelman te Rhenen. Evang. Luthersche kerk. Beroepen naar: Groningen F. G. Lagers te 's Hertogenbosch.u Remonstrantsche Broederschap. Beroepen naarDokkum J. H. W. Bisschop Boele te Twisk.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1