HDDMJRGSCHI COIIRIW. N°. 6. 138® Jaargang. 1895. Dinsdag 8 Januari. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen.' Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco S Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel.' Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Vb era omeier. Middelburg 7 Jan. 8 u. vm. 81 gr. tn. 12 a 34 gr-, av. 4 u. 33 gr. F. Verwacht N. O. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluiï, firma weduwe A. C. de Jonse, te KruiningenF. v. d. Pbiji, te ZierikzeeA. C. de Mooij, te TholenW. A. van Neëüwenhttijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alls postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmae, te Rotterdam, de Gebb. Bslinïante, te 's Gravenbage, en A. de La Mab Aen., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie génerale de Publicity étrangère G. L. Daube Cu., John F. Johee, opvolger. Adverte ra t! ën moeten des namiddags te één uur aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Hulp in nood. la aausluiting aan een advertentie in dit nommev verklaren ook wij Qns bereid giften in ontvangst te nemen voor de slachtoffers van de overstrooming te Strijen, onder Poortvliet. Voor dit doel is aan ons bureau een bas geplaatst. Uit een in een vorig nommer en ook heden in ons blad gegeven schildering van den toestand is voldoende gebleken, hoe treurig deze is en hoevele arbeiders zich van alles beroofd zien. Zoo menigmaal is en steeds niet te vergeefs een beroep gedaan op de hulpvaardigheid in het belang van hen, die buiten Zeeland wonen nu in ons eigen gewest hnlp te verleenen en nood te lenigen valt, twijfelen wij geen oogenblik of velen zullen gaarne een bij drage daartoe verleenen. Bij onze lezers door gansch Zeeland in de eerste plaats, maar ook bij hen buiten ons gewest, bevelen wij de belangen der te Strgeu zoo zwaar getroffenen zeer aanhun toestand is vooral in dit seizoen dubbel treurig. Gebruikelijker wijze zullen wij geregeld melding maken van de giften, die bij ons inkomen, en deze dan, door tusschenkomst der Middelburgsche heeren, doen overmaken aan de door hen genoemde commissie op het eiland Tholen. Wij ontvingen van C. Q. 1 muntbiljet H Q 03118 10 en van N. N. 25 cent; samen 10.25. Middelburg 7 Januari. r% Aan bet einde van een opstel in de Gids, over Beginselen of formules, zegt prof. Cort van der Linden »De grootste dienst, die dit ministerie en deze Kamer aan het land kunnen bewjjzen is deze, dat zjj een wet helpen voorbereiden waarvan in waarheid kracht kan uitgaan. Ik behoor niet tot hen, die meenen dat alle burgers, als geljjke en gelijkwaardige indivi duen, ook gelgken invloed moeten hebben op het staatsbestuur. Maar ik vraag mg of thans en bjj deze kieswet deze gradatie van invloed nog mogelijk zal zjjn. Evenmin behoor ik tot hen, die van de uitbreiding van het kiesrecht geen gevaren duchten. Maar het komt mg voor dat de gevaren grooter zgn, indien men angstvallig wikkend en wegend den natuur lijken weg verspert aan de bruisende en gis tende krachten der maatschappij. Zal de nieuwe kieswet haar doel bereiken, dan moet zjj niet bjj hare geboorte reeds de kiemen mede ter wereld brengen van verval. Dan moet zjj niet alleen formeel juist, maar bovenal bevredigend zgn door haren inhoud en hare strekking. Welke formule gjj zult kiezen is van weinig belang, welk leven gjj gaat stichten is over wegend. Een kieswet moet rusten op een compromis, doch geen compromis zal het beoogde doel bereiken, indien zjj, die het aangaan, niet geleid worden door het besef, dat zij niet alleen rekening hebben te houden met de kiezers, maar met de belangen van onze gansche volks gemeenschap. Zoowel de verkozen en van heden als die welke door meer kiezers zullen zgn gekozen, vertegenwoordigen het geheele volk JUfc'att'.y} een compromis sluiten, doen zij het in naam volks en voor zgn best. En dan iB de herinnering niet overbodig, dat het hier bovenal geldt b^een te brengen, niet opnieuw te scheiden wat inderdaad bjjeen behoort, Veiliger en groote.-, is het de deur wijd te openen, dan angstvallig te staan met den knop in de hand." Naar aanleiding van de benoeming tct rid der in de orde van den Nederl. Leeuw van de hh. Van der Wall Bake, Middelberg,'en De Marez Oyens, maakt het Vad. de opmer king, dat nu wel drie ridderlintjes zgn gege ven aan financiers en bureaumannen, maar dat de verdiensten van den man, die het al lereerst in aanmerking moest komen, omdat hjj den Delagoabaai-spoorweg heeft gebouwd, niet zgn erkend. Het blad doelt hier ongetwgfeld op den heer W. Verwey. Van hem zegt o. a. de heer En gelenburg in het artikel over »de wording van den Delagoa-spoorweg", voorkomende in de Gids van Januari »ln die benauwde dagen (van 1890 toen alles tegen de maatschappij scheen samen te spannen) heeft de Z.-Afr. M. in den heer W. Verwey een hoofdingenieur bezeten, die door zgn vakkennis en talrjjke goede hoedanighe den de achting van zjjn personeel, door zgn wilskracht en doorzicht het vertrouwen van het Transvaalsche gouvernement, door zgn on kreukbare rechtschapenheid en vast karakter de eerbied van het gansche publiek afdwong". Ieder zal zeker gaarne de verdiensten van zulk een man gehuldigd zien. 't Komt ons echter voor, zegt de Zwolsche Ort, dat dit kan geschieden zonder de ver diensten te verkorten van de thans gedeco reerden. De heer V. d. Wall Bake is een der genen, die de maatschappij vormden de heer De Marez Oyens is de financieele man en uit het reeds genoemde artikel bljjkt dat naast de technische moeilijkheden ook veel finan cieele bezwaren moesten worden overwonnen, en de heer Middelberg beeft zich als hoofd der werkplaats van de S.S. te Zwolle, als chef van dienst bjj de H. S. M. en later als directeur der Z.-A. M., eerst in Nederland later in Trans- als een hoogst verdienstelijk ingenieur en bekwaam directeur doen kennen, 't Gaat allerminst op, hem als een >hureauman" te qualificeeren. Naar men meldt heeft de heer W. Verwey Azn. zjjn ontslag genomen als bestuurslid der Ned. Zuid-Afrikaansche vereeniging. In een dezer dagen door den heer Hoos, oud-resident van Bali en Lombok, in het Indisch Genootschap gehouden lezing, zeide hg, over de door ons, tegenover Karang Asem te volgen gedragsljjn o. a. het volgende Karang Asem is eene provincie van Lombok. De aldaar regeerende vorsten waren dus stede houders van den vorst van Lombok. Door de verovering van Lombok door onze troepen is deze provincie dus ook par droit de conqu&te rechtens op ons overgegaan. Ik weet niet, in hoever er politieke redenen bestaan de vorsten, waarvan de eene Goesti Dj il an tik is, aldaar te handhaven. Het zou te bejammeren zjjn, wanneer wjj daartoe verplicht worden maar moeten wjj daartoe verplicht worden, dan men er wel op bedacht dat zjj nimmer in dezelfde verhouding tot het gouvernement kunnen staan als de overige vorsten op Bali of elders, en wij met hen geen contract be hoeven te sluiten; wjj zouden ze dan op een hooger standpunt plaatsen dan waarop zjj als stedehouders van den vorst van Lombok ston den. Met stedehouders sluit men geen contract maar men geeft hun instructiën, en strenge ook, en plaatse hen onder contröle van Euro- peesche ambtenaren. Willen zjj zich aan de te geven hevelen niet onderwerpen, men be- handele hen dan als rebellen, zette hen af en verwjjdere hen uit Karang Asem. Ik heb de volle overtuiging dat men met eenig beleid de volkshoofden aldaar wel er toe zal kunnen brengen om, na de afzetting der stedehouders, aan dezen hunne gehoorzaamheid op to zeggen en zich vrjjwillig te stellen onder de bevelen van een daar te plaatsen Europeesch ambte naar, waarna dit land dan op geljjke wjjze onder geregeld bestuur ban worden gebracht als Boeleleng, Djemhrana en Lombok Eene gelegenheid als thans om aldaar krach tig in te grjjpen, nu onze overwinning op Lombok zulk een machtigen indruk op bevolking van Bali heeft gemaakt, komt niet licht weder terug. Bovendien, het is niet alleen een rechtaldaar in de bestaande toestanden in te grjjpen, maar een plichteen onafwijs bare plichteen logisch gevolg van onze ver overing van Lombok Misschien is eenig militair vertoon noodig, maar het komt mg voor dat wg daar weinig verzet zullen onder vinden De bevolking en de hoofden zijn daar nauw verwant aan Boeleleng, en men is daar niet onbekend met de in Boeleleng heer- schende welvaart, terwjjl Karang Asem een arm land iB »Laten wjj dus de thans aangeboden gele genheid om op Lombok en in Karang Asem een zuiveren toestand te scheppen, niet onge bruikt voorbjjgaan" Bjj kon. besluit: is tot gedelegeerde der Nederlandsche re geering bjj het zesde Internationaal Aardrijks kundig Congres, in Augustus te Londen te houden, benoemd mr. O. J. H. graaf van Lim burg Stirum, te 's Gravenhage, lid van het bestuur van het Kon. Nederl. Aardrijkskundig Genootschap is aan mr. J. Fortuin Droogleever, op zgn verzoek, eervol ontslag verleend als leeraar aan R. H. B. S. te Gouda, en tot leeraar aan die school benoemd mr. W. M. H. Boers, te 's Gra- LOflBOH. Generaal Vetter, de opperbevelhebber van zee- en landmacht der militaire expeditie naar Lombok, betuigt bg advertentie aan allen in het vaderland, die hem en den, onder zjjne bevelen staanden officieren en minderen van zee- en landmacht hunne gelukwenschen aanboden, met de op Lombok behaalde overwinningen, mede namens die officieren en minderen, zjjnen oprechten dank. De jongste mail, loopende tot 4 Dec., brengt weêr bladen vol over Lombok. Die verslagen bevatten echter weinig nieuws. Omtrent het gevecht om de kampong Sasari, waarbjj overste Frackers sneuvelde, meldt een correspondent aan de Loc.: Wg stelden natuurljjk slechts éen eisch, nl. overgave op genade of ongenade. Ze schenen zeer moeiljjk tot een besluit te kunnen komen, en om hun hierin eenigszins te hulp te komen, liet de kolonel eenige granaten in de kampong slingeren. Dit hielpmaar anders dan men gedacht had. De vjjand, ongeveer 70 man sterk en waaronder zich zelfs vrouwen en kin deren bevonden, kwam plotseling uit den zuidrand van dn kampong, to voovsohjjn en viel met geweer, lans en kris onstuimig op onze eenigszins noordwaarts staande troepen aan. Onze mannen stonden als 'n muur en gaven zoo kalm hun vuur af dat op enkelen na, die nog kans zagen te vlochten, al de vganden werden neergeschoten, zonder ons eenig ver lies te hebben kunnen toebrengen. De ljjken lagen tot op 3 a 4 passen voor de bajonetten gewonden stootten zich de kris in het hart om toch maar niet levend in onze handen te vallen. Hier gaven de Baliërs een schitterend bewjjs van moed en van ware doodsverachting. Inmiddels was de kampong in brand ge raakt of de artillerie dit gedaan had, dan wel de vgand zelf, is niet met zekerheid te zeggen. Genoeg, dat hg oversloeg op een buskruitmagazjjn en dit met een donderend geweld in de lucht deed vliegen. De troepen deinsden terug, doch slechts 'n oogenblik. De orde was spoedig hersteld. Nimmer hoorde ik een heviger knal of zag ik grooter rookzuil kluiten, balken enz. vlogen ons om de ooren Als de vgand onmiddellijk na de ontploffing tot den aanval was overgegaan, zou hjj zeker groot Bucces gehad hebben. Later had er weder een ontploffing in de kampong plaats, maar deze was van niet veel beteekenis. Ter wjjl de kampong kalm afbrandde en de troe pen in de stelling bleven, beschoot de vgand ons van uit hoornen. Pastoor Voogel is afgelost door pastoor Smit als R. K, veldprediker op Lombok. Pastoor Smit heeft zich reeds in de eerste jaren van den Atjeh-oorlog op Atjeh in die functie zeer verdienstelijk gemaakt. De radja van Lombok heeft bjj zgn vertrek vandaar verzocht een mand met aarde van dat eiland te mogen meenemen, hetgeen hem Volgens een gerueht zou de Tweede kamer der Staten-generaal wellicht nog in tweede helft dezer maand kunnen worden bg een geroepen ter behandeling van de ont- werpen^betreffende de gemeente Weststelling werf en Gpsterland, ten einde de Eerste ka mer in staat te stellen, na vaststelling der staatshegrooting, die spoedeischende zaak nog af te doen. Nu alle bladen dit bericht opnamen, willen ook wjj het wel vdtareMen maar het munt, dunkt ons, uit door vaagheid en doet veel denken aan een balletje, dat opgeworpen wordt. De Wereldkroniek van deze week bevat een vierden brief van dr Uljaki, handelende over de colonne Lindgreen. Daarin wordt beschreven de ontmoeting tusschen den vorBt en Lindgreen en den schrjjver. De vorst werd bjj zjjn komst in het vierkant, waarde audiëntie plaats had en dat vol goed gewapende, rjjk gekleede Baliërs was, rechts en links door hoofden gesteundeen vrouw, een waaier zwaaiend, liep voor hem uit en achter hem ging een vrouw met een kussen in de hand. Statig naderde de atoet, bjj welks verschjjning alle aanwezigen diep bogen. Er heerschte stilte. De vorst beklom met de hulp van twee hoofden het voor hem gereserveerde afdak; achter hem zat de vrouw met het kussen, waartegen de vorst leundebeneden hem hurkten al de hoofden en prinsen. Bjj die onderhandelingen bleek dat de vorst alleen de officieren wilde vrjj laten, maar de manschappen behouden. Dit weigerde Lind green positief; »allen of geen" luidde de leuze. De behandeling liet in 't eerst veel te wen- schen over; maar na een ernstig verwjjt var Lindgreen kwam daarin verbetering. Zekere Goesti Ngenga Hoendoe, die naast de gevangenen woonde en tot wien zg zich moesten wenden, indien zjj het een of ander noodig hadden, wordt zeer geprezen. Den ge- heelen tjjd der gevangenschap heeft zich deze Goesti Ngenga Hoendoe ver diens tel jjk jegens hen gemaakt, geen gastheer kwam ooit de wenschen zjjner gasten voor zoover het in zgn macht stoDd beteren op voorkomender, beleefder wjjze tegemoet dan deze Goesti hef deed. Uren lang zat bjj bij Lindgreen om hun den tjjd te korten. Toen eindeljjk verlof kwam dat allen naar mpanam mochten vertrekken, maar dat zjj eerst bij den kroonprins te Mataram moesten komen, werd er onmiddelljjk iemand afgezon den om de nog in het andere huis aanwezige militairen hjj hen te brengen, en toen allen elkaar waren, zoo schrjjft dr Uljaki (mjjne arme gewonden weer zeer primitief op tandoes gelegd), gingen wjj allen den weg op naar Mataram. Yoorop ging Ratoe Bagoes met nog een aanzienljjk hoofdwjj officieren volgden, en achter ons onze soldaten, die hunne gewonde makkers op van kapotjassen geïmpro viseerde tandoes droegen terwijl de stoet ge sloten werd door honderden gewapende Bahërs. Zoo gingen wg door Tjakra. Tjakra was zeer goed versterktalle wegen, die in of uit de stad leiden, waren door stevige barricaden ver sperd en werden door sterke patrouilles be waakt. Een treurig gezicht leverden onze bi vakken op. In het gewezen bivak van Mataram heerschte een zoo verschrikkeljjke stank, dat het onmogeljjk was er door heen te gaan, zoodat wjj een omweg maakten krengen van paarden, meerendeels door honden verslonden, verpestten de lucht; het was een gezicht dat het hart in bet ljjf deed omdraaien. Na een marsch van twee uur bereikten wg den kruis weg van Matu>ram. Wg dachten het paleis van den kroonprins binnen te gaan, maar onze geleider sloeg links er van een zijweg in en hield voor een grooten bazar halt. Onder den boom zat een zoon van den vorst, met wien Ratoe Bagoes een kort gesprek voerde toen bracht hg ons in een klein, onaanzienljjk huis en zeide dat wg hier op den Kroon prins moesten, wachten, Wjj officieren traden het huis binnen en namen in een kleine voorgaan der jj plaats, terwjjl de militairen voor het huis geschaard bleven staan. Ratoe Ba goes begon nu te onderhandelen, zooals hjj zeide uit naam van den kroonprins ook hg wilde alleen do officieren vrglaten, de anderen moesten nog een poos bljjven; wjj bleven ech ter standvastig weigeren zonder al de mili tairen, gezonden en gewonden, te gaan. Waar- schjjnljjk zouden de betoogingen van Lind green ditmaal een goed gevolg gehad hebben, want Ratoe Bagoes begon ons verzoek in te willigen, ware niet op dit oogenblik een Ma- leier, het kamponghoofd van de kampong Ma- laja van Ampanam, binnengekomen. Deze be gon ons bittere verwjjten te doen, omdat de Companie zgn kampong in brand gestoken had, en toen bjj hoorde dat de kroonprins ons vrjj wilde laten gaan, wees hij Ratoe Bagoes op de voordeelen, die de Vorst van ons kon hebben als hjj ons gevangen hield. Deze over wegingen brachten Ratoe Bagoes aan het wan kelen. Op dit oogenblik viel er een schot van de vloot. Het geheele huis dreunde en beefde. Een granaat was op geen vjjf meter afstand van de rustplaats onzer militairen in een mest hoop terecht gekomen, zonder echter te sprin gen. Tien minuten later dreunde een tweede schot. De om ons verzamelde Baliërs stoven uiteen. Wjj bleven op onze plaats. De tweede granaat sprong in een sloot, naast welke onze gewonden gelegd warenhet water spatte uit de sloot eu stroomde over de kanten heen. Ook wjj waren niet erg op ons gemak, maar geen spier van ons gelaat verried onze onge rustheid en bedaard bleven wjj op onze Btoelen zitten. Ook onze militairen hielden zich uit stekend, niemand verliet zjjne plaats. Deze onverschilligheid en onverschrokkenheid ging het verstand der Baliërs te boven. Toen Ratoe Bagoes terugkwam, vroeg hjj hoe het kwam, dat wjj voor de granaten niet bang waren, want als er maar éen van gesprongen ware, zou er niemand van ons ongedeerd gebleven zgn. »De kogels der Companie doen de hinderen der Companie geen kwaad," luidde Lindgreens' antwoord. Geen der aanwezige Baliërs twjj- felde aan de waarheid van dit gezegde. Plotseling kwam er een bode in vliegende haast aanrjjden, en zeide iets aan Ratoe Ba- goeB in de Balineesche taalRatoe Bagoes onthutste, verschoot van kleur, sprong op, ge. lastte ons op te breken en weer terug naar Tjakra Negara te gaan. Er was een boodschap van den Vorst gekomen zeide hg brief aan den generaal was nog niet gereed en daarom moesten wjj terug, Zoo gingen wg dan, in de brandende zon, denzelfden weg weer terug. De arme gewon den waren uitgeput van vermoeienis en pjjn. I^etteren en Kunst. Uit Vlissingen schrjjft ons De zangvereeniging St. Caecilia, onder-afdee- ling van den Ned. R. K. Volksbond, gaf Zondag avond in het lokaal Stofkoper eene openbare uitvoering, die, onder leiding van den heer A. J. Gejjsen, goed geslaagd mag heeten. Hoe matig de partjjen ook bezet waren, toch bleek boe met goeden wil en flinke studie nog wel iets goeds te leveren is. Was de wjjze, waarop de door Joh. W, de Wolff, voor man nenkoor en soli, met hegeleiding van orgel, gecomponeerde. »Kerstcantate" ten gehoore werd gebracht, zeker niet onberispeljjk, ze ge tuigde zeer zeker van eene stadie, die waar deering verdient. De smaken verschillen na tuurljjk. Wat bjjv. den een te gerekt voorkomt, boeit juist een ander; 't geheel voldeed zeer. De heeren P. J. Hegener van Amsterdam, de Waay van Vlissingen, en A. C. Reizig van Den Haag, zongen daarin, evenals in Hulde aan Z. H. Leo XIII van W. v. Beaou wen, reap, de bas-, bariton- en tenor-solo's. Het aardige stukje van A. SpoelVan eene Konings- vrouwe, door genoemden heer gezongen, viel, evenals het duo Adoro Te van Joh. Verhulst, zeer in den smaak. De bespeling van orgel en piano aan goede handen toevertrouwd verhoogde het effect van een en ander in niet geringe mate. De zaal was goed bezet, wat de kas van het ziekenfonds dezer vereeniging, waarin de netto opbrengst dezer uitvoering zal gestort worden, zeer ten goede komt. Heden (Maandag) herdenkt de heer Wil lem C. Deckers den dag, waarop hjj vóór 50 jaren werd aangenomen als korist der kerk van St. Catharina te 's Hertogenbosch. Zgn zangersiuhilé als lid van de liedertafel Oefe ning en Uitspanning werd in 1893 gevierd, bjj gelegenheid van bet vjjftigjarig bestaan dier vereeniging. Maar de zangers van St. Ca tharina hebben gemeend dat de huidige ge denkdag ook een bjjzonder feest moest zjjn. Van morgen te tien uur zou in de Kruiskerk een plechtige H. mis geschieden, waarin door het koor, versterkt met vele leden der zuster verenigingen aldaar, gezongen zou wordende mis van Van Bree, aan Deckers opgedragen, en daarna het Te Deum van Verhuist. In beide werken zal de acht en zestigjarige ba riton meezingen. Verder znllen den jubilaris heden natuurljjk allerlei huldebljjken ten deel vallen. KERKNIEUWS- Velen in Middelburg zullen zeker met diep leedwezen de tjjding vernomen hebben dat jongstleden Zaterdagochtend te Utrecht, na een smarteljjk ljjden, is overleden de heer E. J. W. Koch, in leven emeritus-predikant bjj de Ned. Herv. gemeente. De overledene, den 3 Januari 1828 te Am sterdam geboren, studeerde daar en te Leiden in de godgeleerdheid en werd in 1852 candi- daat. Den 14 Februari 1854 werd hjj tot predikant te Ojjen beroepen, welke gemeente hjj in 1856 verwisselde voor Oosterwjjk. In 1860 te Middelburg beroepen, bleef hjj daar zgn ambt vervullen tot hg, wegens eene keelaandoening, verplicht was met 1 Januari 1885 emeritaat aan te vragen. Toen vestigde de heer Koch zich metter woon te Scheveningen, waar hjj, na hersteld te zgn, als godsdienBtleeraar in de gevangenis werkzaam was. Gedurende geruimen tjjd was de overledene president der Vereeniging tot afschaffing van sterken drank, terwjj hg ook herhaaldeljjk iu verschillende steden als spreker in vergade ringen van den Protestantenbond optrad. Tjjdens de heer Koch te Middelburg woon achtig was, hebben velen hem leeren kennen en liefhebben als een jjverig voorstander der moderne richting, die, behalve op den kansel en in de catechisatiën, ook onder het volk zjjne denkbeelden warm voorstond en zooveel hjj kon jjverde voor wat hjj vroom en goed achtte. Door zgn harteljjkheid en liefdadigheid won hjj de harten van de meeaten, die met hem in aanraking kwamen. Met woord en daad ook stond hjj de zaak der afschaffing van Bterkeu drank voor, terwjjl hjj op allerlei wjjs volksontwikkeling en volks verlichting trachtte te bevorderen. De overledene was ridder in de orde van Oranje Nassau.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1