N°. 4 138" Jaargang. 1895. Zaterdag 5 Januari. MMCLB «Ht MOUNT. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco2.- Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Vt Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte? Reclames 40 cent per regel. Tl» erraometer. Middelburg 4 Jan. 8 u. vin. 33 gr. ax. 12 u. 36 gr-, av. 4 u. 35 gr. F. "Verwacht N. O. wind. Agenten to VlisaingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Bolutt, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooi/, te Tholen: W. A. van Nieu wenhuijzen en te Teraenzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentifin aan, evenals de advertentie-bureau's van Ni/gh Van Ditmab, te Rotterdam, db Geïsk. Belïntakte, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland te Parjjs en Londen, de Compagnie génerale de Publicity étrangore G. L. Daube CrE., John F. Johsr, opvolger. Advettenllën moeten des namiddags te één unr aan het buxean bezorgd zpn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen. Middelburg 4 Januari. LIBKRALË l'A'IE. Door hot bestuur dier Unie is bet volgende scbrpven gericht aan de kiesvereenigingen, leden der Unie: »Het bestuur acht voor de Liberale Unie den tijd gekomen om een hervormingsprogram samen te stellen, waarvan de verwezenlijking in de naaste toekomst moet worden nagestreefd. De herhaalde erkenning toch van het na de verkiezingen van dit voorjaar opgetreden kabi net, dat het de bewerking eener kieswet als zjjne hoofdtaak heeft te beschouwen, opent de verwachting, dat binnen een niet lang tijdsver loop de aandacht van het landvoor een nieuw kiesrechtontwerp zal worden gevraagd. Is thans nog niet bekend, wat dit wetsontwerp zal behelzen, en of het door de vooruitstrevende liberalen kan worden gesteund, het ljjdtinelk geval geen twjjfel, of eene volksvertegenwoor diging op breederen grondslag dan de tegen woordige kan niet lang meer uitbljjven. Wil de Liberale Unie in het nieuwe tpdperk van wetgevenden arbeid, dat daarna zal aanvangen, den gewenschten invloed in 't belang eener vrjjzinnige hervormingspolitiek bljjven ontwik kelen, dan acht het bestuur het noodzakelijk, dat men zich thans reeds nauwkeurig reken schap geve van de richting, waarin alsdan moet worden gestuurd, en tot overeenstemming kome omtrent de hoofdlijnen van een practisch program, waarin alle vrijzinnigen voor samen werking in democratischen geest hun bljjvend vereenigingspunt kunnen vinden. Het bestuur meent uit verschillende kentee- kenen te mogen opmaken, dat ook in meer dere bjj de Unie aangesloten kiesvereenigingen het besef dezer noodzakelijkheid levendig is. Het is van oordeel, dat de besprekingen over zulk een program, hier en daar gehouden, eerst dan tot eene vruchtbare uitkomst kunnen lei den, wanneer meer algemeen de zaak tot een onderwerp van gedachtenwisseling wordt ge maakt. Het acht het daarom gewenscht, alle aangesloten kiesvereenigingen uit tenoodigen de samenstelling van zoodanig program tot een punt van beschouwing te maken, Nadat de verslagen daarover bp ons zullen zjjn ingekomen, zullen wjj onverwjjld denoo- dige voorstellen voorbereiden, die aai eene algemeene vergadering zullen worden voorgelegd. Wjj onthouden ons ervan, reeds nu bepaalde conclusiën aan uw oordeel te onderwerpen, omdat wjj het noodig achten, uit den boezem der vereenigingen in het ge- heele land allereerst de zelfstandige uiting harer gevoelens te hooren. Intusschen achten wjj het van belang, zon der daarom de vrjjheid uwer overleggingen te beperken, op onderwerpen, die daarbjj inzon derheid ter sprake zullen moeten komen,uwe aandacht te vestigen in eene hierbjj gevoegde nota. Met belangstelling ziet het Bestuur, zoo mo geljjk vóór 1 Maart, den uitslag uwer over wegingen tegemoet." Deze nota bevat het volgende Nog steeds kan voor de Liberale Unie het verkiezingaprogram van 1891 tot grondslag dienen. Dit program is destjjds in alle aan gesloten kiesvereenigingen met grooten bjjval begroetaan een deel daarvan de belas tingparagraaf is reeds een begin van uit voering verzekerd; in de algemeene vergade ring van 1893 mocht de nadere toelichting van een ander deel de sociale paragraaf, met aanwjjzing van veel wat verder in die richting kan en moet worden gedaan, opnieuw warme instemming Intusschen beantwoordt dat program, zoo als het in 1891 is geformuleerd, niet meer aan de tegenwoordige behoeften. Daarvoor draagt het te zeer den stempel van den tjjd, waarin het is opgesteld. Een deel van het toen gewenschte is in vervulling gekomen, een ander deel is door den loop der omstandighe den op den achtergrond geraakt, terwjjl ten aanzien van sommige onderwerpen nadere er varing en later onderzoek wjjziging en aan vulling gewenscht doen schjjnen. Omtrent de noodzakelijkheid eener spoedige kiesrechtuitbreiding, staat de Liberale Unie zeker nog altjjd op het standpunt, ingenomen bij het besluit der Algemeene Vergadering van 26 November 1892. In afwachting van het in te dienen wetsontwerp, schjjnt het thans niet het oogenblik over de kiesrechthervorming uit te weiden. kiesrecht zullen de sociale vraagstukken het meest op den voorgrond treden. Daaromtrent behelsde het program van 1891 het volgende »Met betrekkin? tot het arbeiders vraagstuk hebben wjj in hoofdzaak slechts te herhalen, wat daaromtrent in ons programma van 1887 werd gezegd. Onze wenschen te dezen luiden dat maatregelen worden verordend ter bevordering van veiligheid en gezondheid in fabrieken en werkplaatsen dat aan iederen arbeider een wekeljjk- sche rustdag worde gewaarborgd dat de verzekering van den werkman tegen ongelukken worde geregeld en aan voorzieningen bjj ziekte, ouderdom eD overlijden krachtig de hand geslagen worde dat het vakonderwjjs, met name het ambachts-, fabrieks- en landbouwonderwijs van overheidswege op afdoende wjjze worde gesteund dat het arbeidscontract bjj de wet worde geregeld en de naleving daarvan beter worde verzekerd door eene ook buitendien hoog noodige vereenvoudiging van ons procesrecht dat tot vertegenwoordiging der arbei dersbelangen adviseerende arbeidskamers worden georganiseerd. En bovenal worde leerplicht inge voerd, waaraan thans, na beëindiging van den schoolstrpd, geen beletsel meer in den weg staat." Al is aan sommige daar uitgesproken wen schen een begin van uitvoering gegeven, in hoofdzaak bljjft dat alles in onderdeelen misschien scherper geformuleerd nog be- hooren tot die eischen, naar welker verwe zenlijking moet worden gestreefd. Daarnevens behooren de volgende vragen ernstig te worden overwogen of niet nu schromeljjke misbruiken, vooral door de enquête, zjjn aan het licht gekomen ook wetteljjke bepalingen tegen overmatigen arbeid van volwassen mannen noodig zjjn of nu de agrarische verhoudingen zooveel te wenschen overlaten naast eene geheel nieuwe regeling van het arbeidscontract, ook niet eene herziening van het pachtcontract tot een voorwerp van 's wetgevers zorg moet worden gemaakt of niet het onteigeningsrecht uitbreiding behoeft, vooral ook ter bevordering van den bouw van gezonde arbeiderswoningen en ter vergemakkelijking van de opruiming van hygiënisch slechte woningen of nu de tegenwoordige armenwet in haar werking tot zooveel onbilljjkheid en hardheid aanleiding geeft de armverzorging niet op andere grondslagen behoort te worden geregeld, zoowel tot betere leniging van wer- keljjke armoede als tot doeltreffender bestri ding van het pauperisme of niet de overheid, direct of indirect als werkgeefster optredende, bepalingen behoort te maken omtrent arbeidsduur en loon, daar door tevens een voorbeeld gevende aan de particuliere njjverheidj of nu meer en meer het besef doordringt, dat het zwaartepunt der maatschappelijke erbetering ligt in de ontwikkeling van bet opkomend geslacht de gemeenschap niet dan tot nog toe de zorg voor verwaar loosde kinderen, onder wetteljjke beperking der vaderljjke macht, zich behoort aan te trekken. of niet, met het oog op de roeping die het gezin in het maatschappelijk leven te ver vullen heeft, de huwelijkswetgeving herziening eischt of niet, ook afgescheiden van die herziening, de maatschappelijke en de rechtstoestand van de vrouw verbetering behoeft; of niet van overheidswege meer gedaan kan worden om het misbruik van sterken drank te keer te gaan of niet, ook om de gemeenschap in staat te stellen, aan hare zich steeds uitbreidende verplichtingen te voldoen, onder sommige omstandigheden de rechten van den Staat op nalatenschappen moeten worden uitgebreid. Op het terrein der belastingen, waarop reeds in den geest van het program der Liberale Unie belangrjjke stappen zjjn gedaan, rjjstde vraag, of niet de hervorming van ons belas tingstelsel in de richting van belasting naar draagkracht nog verder behoort te worden voortgezet, niet alleen door de weldra te wachten herziening der personeele belasting, maar onder meer ook door eene uitbreiding van de successiebelasting. Dat vooral ook de herziening van het gemeenteljjk belasting stelsel, trouwens door de regeering aangekon digd, dringend noodzakeljjk is, zal wel niet •worden betwist. Omtrent de administratieve rechtspraak luid de het program van 1891»Die rechtspraak wor gen willekeurige wetstoepassing door de over heid". Dat thans, nu de regeling hiervan door den arbeid eener staatscommissie is voorbereid, op bespoediging van znlk eene regeling be hoort te worden aangedrongen, behoeft geen betoog. Met niet minder nadruk dient echter ook de vraag te worden herhaald, of het niet meer dan tjjd is, om over te gaan tot vereen voudiging van ons procesrecht in burgerljjke zaken, opdat met minder omslag en kosten en in in korter tjjd dan thans, vooral ook in kleinere zaken, recht ban worden verkregen Ten aanzien van het defensievraagstuk zal el de vraag op den voorgrond bljjven, of niet met klem moet worden aangedrongen op de spoedige invoering van het door de recht vaardigheid geboden beginsel van persoonlijke vervulling van den dienstplicht in zjjn zuiver- sten vorm. Daarnevens moet echter de vraag gesteld worden, of niet behoort te worden gestreefd naar eene organisatie onzer strijd krachten en weermiddelen, waarbjj ernstig rekening wordt gehouden met de internationale verhoudingen, die in redelijkheid bunnen worden voorzien, en met de financieele lasten, die in redeljjbheid door de natie kunnen wor den gedragenwelk laatste punt te meer klemt, nu nog zooveel geld wordt besteed aan militaire uitgaven, waardoor de weerbaarheid later bljjkt niet of zeer weinig te zjjn verhoogd. De koloniale paragraat luidde in 1891 als volgt »De nooden en behoeften binnen eigen grenzen mogen Nederland niet doen ver geten de dringende plichten die het heeft te vervullen als koloniale mogendheid. Ook onze overzeesche bezittingen bieden een ruim veld van werkzaamheid voor eene vooruitstrevende staatkunde. Zoo worde een gedeelte der bestuurstaak in Oost-Indië van het centraal gezag overgebracht *»aar de deel en. Er worde gestreefd naar g den druk, op de legd door heeren- vasten tred worde op den ingeslagen weg voortgegaan en worden maatregelen ge nomen, opdat ook de laatstovergeblevene der gouvernementscultures aan de vrjje industrie worden overgegeven. Ten aanzien van het opiumvraagstub trachte men door eene afdoende regeling het misbruik te keeren." Daar hiermede de eerste eischen eener vrij zinnige koloniale politiek geacht kunnen worden met juistheid te zjjn aangewezen, schjjnt het overbodig in verdere bijzonderheden te treden. Intusschen verdient de vraag over weging, of het niet gewenscht is, bjj den eisch van de bevordering der vrjje industrie, ook nadruk te leggen op de verplichting van den Staat om den inlander tegen misbruiken in bescherming te nemen, van huur van landerjjen, waarbjj eene bin dende kracht wordt toegekend aan de taxatie der huurwaarde door officieele pachtcommis- siën. Zonder zulk een maatregel zou door eene heffing van graanrechten slechts zeer ten deele worden bereikt, wat er mede beoogd wordt. 2° Uit de omstandigheid, dat graanrechten op zich zelf beschouwd een kwaad, en uit een zuiver fiscaal oogpunt bekeken, een onding zjjn, volgt, dat er geen voordeeltje voor de schatkist mee beoogd mag worden. Zuiver als belasting opgevat, behooren zjj tot de slechtste heffingen die denkbaar zjjn 1 De motie van den heer Dobbelmann is daarom, naar mjjn oordeel, niet alleen onaannemelijk, omdat hjj er de in dustrie heeft bjj gehaald, maar vooral ook om dat hjj, »in het belang der schatkist" invoer rechten op graan zou willen heffen. Daarvoor mogen voorstanders van graanrechten, die op het standpunt staan van den heer Zylma, hun stem niet geven. 3° Indien het dan ook tot de heffing van graanrechten moet bomen, moet, naar de heer Treub wil, door voorstanders als de heeren Zylma en Mansholt eraan worden vastgebon- dat daartoe niet wordt besloten, zonder dat de waarborg is verkregen, dat de opbrengst zal worden besteed tot de opheffing of vermin dering der nog geheven wordende accjjnzen op levensbehoeften. Voor hen, die in de hef fing van graanrechten geen goed maar een kwaad zien, is het éene een noodzakeljjk uit vloeisel van het andere. Worden graanrechten geheven, dan dienen de accjjnzen op geslacht, suiker, bier en azjjn en zout te verdwjjnenwordt dan nog een surplus ten bate der schatkist verkregen en bestaat er bezwaar om dat voordeel geheel te besteden tot vermindering van accjjns op ge distilleerd, dan behoort deze bate te worden besteed tot bestrijding van de kosten van sociaal -politieke maatregelen ten behoeve der arbeidende klasse. Tengevolge van de uitbreiding van hetde zoo geregeld, dat de burger gevrjjwaard is te- In de beide jongste nommers van het Sociaal Weekblad heeft de heer mr Treub een be schouwing geleverd over graanrechten. Hjj komt daarin tot deze conclusie De heffing van graanrechten is een kwaad, dat op zjjn best onder bepaalde omstandig heden een noodzakelijk kwaad zjjn kan. Of dit laatste werbeljjk thans hier te lande het geval is, hangt hiervan af, of zonder zulk heffing de landbouw in den eigenlijken zin, behalve voor enkelen die in een bevoorrechte positie verkeeren, een onmogelijkheid is ge worden of staat te worden. Op dit punt zjjn de landbouwspecialiteiten het niet eens. Ik wil echter aannemen, dat zjj geljjk hebber, die van oordeel zjjn dat het tot eene heffing van graanrechten zal moeten komen, indien men niet het gevaar zal loopen, dat op groote schaal bouwland in weiland zal worden omge zet. Doch dan moet ook goed op den voor grond worden gesteld, dat alleen en bjj uit sluiting de exceptioneel ongunstige toestand van den landbouw de grond van de heffing waarvan voor het overige de nadeelen de voordeelen ver overtreffen. Doet men dit, dan acht de heer Treub verder, dat hieruit verschillende gewichtige conse quenties te trekken zjjn voor de wpze, waarop men de heffing regelt, en wel deze le. Er zal voor moeten worden gezorgd, dat de steun, dien men den boeren wil geven, hun niet wordt afgenomen door hen, die hunne landerjjen beschouwen als een geldbelegging, waarvan zjj de hoogst mogeljjkö rente trach ten te maken. Na de invoering van graan rechten zal by openbare verpachting van landeryen het voor den boer bedoelde voor deel geheel of voor verreweg het grootste deel in de beurs van den landheer terecht komen, Hierover is twpfel zelfs niet mogeiyk. De invoering van graanrechten zal dus noodzake- ïyk voorafgegaan moeten worden door, of ten minste gepaard moeten gaan met eene her ziening van ons burgeriyk recht ten aanzien litaan van geboorte en diende vpftien jaar bjj de Italiaansche vloot. De Martina staat in hooge gunst bp koning Humbert en keizer Wi'helm. Hg woont te Londen, doch is dikwerf de gast van beide ge kroonde hoofden. UIT STAD EN PROVINCIE. De heer M. te N. meldt ons, dat hp zich in zpne bp dra ge Voor honderd jaren in ons nommer van Donderdag eenigszins onjuist heeft uitgedrukt in den zin >De rjj wordt geopend met den Eersten Edele, vertegenwoordiger van den stadhouder Willem V, als markies van Veere en Ylissingen enz." Het ware beter ge weest zegt hp, zoo ik geschreven had »De rp wordt geopend met den vertegenwoordiger van den Eerste Edele van Zeeland, den stadhouder Willem V, als markies van Veere en Vlis aingen, enz." Verder staat er Boomster in de Voorstad, wat moet zjjn Boomstee, in de volkstaal »Bom- mestee" genoemd. De St. Ct. van heden bevat de wet van den 3l8ten December 1894, tot wpziging van het crediet, dat beetwortelsuikerfabribanten voor den accpns genieten. De Ministers van binnenlandsche zaken en van financien Overwegende, dat volgens ingekomen ambts berichten de pokben te Clinge (België) en de Aziatische cholera in de provincie Luik (Bel gië) geweken zpn Gelet op art. 1 van het Koninklpk besluit van 17 Juli 1894 (Stbl. no. 135) Brengen ter algemeene kennis, dat, met in gang van 5 Jan. 1895, hunne beschikking van 11 Aug. 1894, opgenomen in de Ned. St. van 12/13 Aug. d. a. v., voor zoover daar- j de in- en doorvoer van lompen, gebruikte kleedingstubken en ongewasschen lyf- en bed- degoed uit Clinge (België) en uit 3e provincie Luik (België) verboden is, wordt ingetrokken. JUetteren en Kunst. Het Nederlandsch Tooneelverbond telde aan eind van 1894 1649 leden tegen 1733 1893 en 1737 in 1892. De afdeelingen Leiden en 's Hertogenbosch zpn uit de Ipst verdwenen. De voornaamste afdeelingen blpven Amsterdam (574), Rotter dam (504) en Den Haag (260 leden). Wat de afdeeling Middelburg betrefi, in de opgaaf vermeld met 33 leden, kan medege deeld worden dat sedert de opvoering van Eenzamen dat getal met 6 is vermeerderd, Dat die afdeeling nog niet meer in bloei toeneemt mag verwondering baren, wpl de leden, zooals nog onlangs door ons is opge merkt, niettegenstaande de betrebbelpt lage contributie van slechts vpf gulden per jaar, in de laatste jaren, behalve het gewone voor recht der leden van het verbond, het kosteloos ontvangen van een veertiendaagsch blad, her- haaldelpk geheel gratis in de gelegenheid gesteld werden van iets goeds op het gebied van tooneelspeelkunst te genieten. Nu eerstdaags worden zp weder genoodigd tot bpwoning der voordrachten van den heer Willem van Zuplen. Te Parps is op 82jarigen leeftpd gestor ven de kunstenaar Alexander Bida, bekend door zpn illustraties van de werken van Alfred de Musset, Shakespeare e. a. Men heeft hem tal van teekeningen en etsen te danken, o. a. de bekende voorstelling van de Joden, over hun tempel van Jeruzalem rouw dragend. In de plaats van den overleden sir Oswald Brierly heeft koningin Victoria tot 'haar Marine Painter in Ordinary benoemd 'ridder Eduardo de Martino. Hp is een Napo. De bevolking van Middelburg, die op 1 Januari 1894 bestond uit 17933 personen, mannen en 9734 vrouwen, is in den loop jaars gestegen tot 18189 personen, 8301 mannen en 9888 vrouwen en dus vermeerderd met 102 mannen en 154 vrouwen, samen 256 personen. In de gemeente vestigden zich 550 mannen en 668 vrouwen, terwpl geboren werden 272 jongens en 260 meisjes; de geheele vermeer dering der bevolking bedroeg dus 1750 per sonen of 822 mannen en 928 vrouwen. Uit de gemeente vertrokken 561 mannen en 627 vrouwen, terwpl overleden 159 mannen en 147 vrouwen; de geheele vermindering der bevolking bedroeg dus 1494 personen, 720 man nen en 774 vrouwen. Deze opgaaf is voorloopig en daarin zpn niet opgenomen de mutatien onder de mili tairen- In onze stad zpn verder in 1894 148 huwelpken geslotenwaarvan 126 tusBchen jongmans en jongedochters, 3 tusachen jong- mans en weduwen, 2 tuaschen jongmans en gescheiden vrouwen, 7 tusachen weduwnaars en jongedochters, 8 tusachen wedawnaars en weduwen, 1 tuBschen gescheiden mannen en jongedochters en 1 tusschen gescheiden mannen en weduwen. Bp deze huwelpken hadden 7 erkenningen plaats van 4 kinderen van het mannelpk en 3 van het vrouwelpk geslacht. 2 Vonnissen tot echtscheiding werden inge schreven. Geboren werden 532 kinderen, behoorende tot de werkelpke bevolkingdaarvan waren 272 van het mannelpk en 260 van het vrouwelpk geslacht. In onecht werden geboren 11 jongens en 11 meisjes. Bovendien zpn nog in de gemeente geboren 2 kinderen, niet behoorende tot de werkelpke bevolking. Elders werden geboren 2 kinderen, behoo rende tot de bevolking dezer gemeente. Tweeling geboorten kwamen 2 maal voor (4 meisjes), allen levend aangegevenbuiten dien had een drieling geboorte plaats, allen leveoloos aangegeven. personen, tot de werkelpke bevolking behoorende, zpn overleden, namelpk 159 man nen en 147 vrouwenvan deze waren 90 on gehuwde mannen en 85 ongehuwde vrouwen, gehuwde mannen en 27 gehuwde vrouwen, weduwnaars en 31 weduwen en 1 vrouw gescheiden van echt. In de gemeente overleden nog 5 mannen i 4 vrouwen, niet behoorende tot de werke lpke bevolking, terwpl elders overleden 2 man nen en 3 vrouwen, tot de bevolking van Mid delburg behoorende. Er werden 226 personen meer geboren dan er overleden zpn. Levenloos aangegeven werden 17 kinderen van het mannelpk en 7 van het vrouwelpk geslacht. Uit het gezin te Vlisaingen, waar van de vrouw en een kind, door de pokziekte aangetast, reeds eenigen tpd in de inrichting voor besmettelpke ziekten worden verpleegd, s Donderdag weer een jongen, aan die ziekte lpdende, derwaarts vervoegd. De politie zorgde ook nu voor de noodige ontsmetting van de overblpvende leden van het gezin vader en zoon beddegoed, enz. Te Serooskerke (W). zal binnenkort een rpks-telephoonkantoor geopend worden. In den loop dezer maand zal met de werk zaamheden ervoor worden aangevangen.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1895 | | pagina 1