N°. 296. 137" Jaargang. 1894 Zaterdag 15 December. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco j 2. Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 14 December. UIT STAD ES PROVINCIE. MIDDELBURG COURANT. Tli eraometef. Middelburg 14 Dec. 3 u. vm. 40 gr. m. 12 u. 42 gr-, av. 4 u. 42 gr. F. Verwacht Z. W .wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestda&h Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te EruiningenF. v. d. Peijl, te ZierikzeeA. C. de Mooij, i AdvertentlëM te Tholen: W. A. tan Nieüwenhuijzen en te TeraenzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekbandelaren abonnementen en advertentiën I moeten des namiddags te één uur aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gseb. Belineante, te 's Gravenbage, en A. de La Mas Azn,, te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zjjn, willen Hoofdagenten voor bet Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daubb Cm, John F. Jokes, opvolger. i rjj des avonds nog worden opgenomen Donderdag werd in de Tweede kamer des ochtends gediscussieerd over het zieke vee, en des middags over het hooger onderwjjs, vol gens de sprekers der rechterzijde ook ziek. Het systeem van doorzieken had op het eerste gebied meer aanlokkende dan op het tweede, waar men zich met hand en tand tegen het heerschend systeem verzette, ofschoon erken nende, dat men van dezen minister niets te verwachten had. Doch eerst het zieke vee. Het langdurig debat zou doen denken, dat er groot verschil van gevoelen wasin waarheid bleek men het volkomen eens. Voortgaande in de richting, door hem reeds bjj het adresdebat aangevangen, wensohte de heer Pjjttersen den minister terug te brengen van het stelsel om door opstalling en afsluiting het mond- en klauwzeer te be strijden. Ontving hjj van verschillende zjjden by val, van andere ook bestrjjding, men bleek het hierover vrjjwel eens, dat bet tegenwoor dige stelsel, moge het tydelyk en plaatselijk eenig goed uitgewerkt hebben, het hoofddoel noch in het binnenland noch tegenover het baitenland heeft bereikt. Maar de minister beschouwde dan ook het tegenwoordige stelsel, gegrond op de wet en de daarop rustende koninklijke besluiten, als een proef, die voor een ander stelsel zal plaats maken, zoodra het weinig afdoende daarvan is gebleken. De toenadering tot den heer Pjjttersen was groot genoeg, om hem zjjn denkbeeld te doen prjjs geven door verminde ring van den post tot bestryding van vee- liekten verandering voor te stellen. Reeds hadden sprekers, die het met hem eens waren, bezwaren geopperd, öf omdat zjj den minister niet door toestaan van te klein bedrag de handen wilden binden, öf omdat zjj niet zulk een wjjze wilden uitgemaakt zien, wat alleen een motie duidelyk kon zeggen. De minister zelf had tegen een >motie in ojjfers" geen exceptie van niet ontvankelijkheid, maar wel toonde ook hjj aan, dat de bedoeling niet volkomen duidelyk en de stemming licht onzuiver was De minister bleek over te hellen tot een stelsel van spoedige afmaking bjj sporadische gevallen, laten door zieken als de ziekte niet bleek te stuiten, af sluiting van groote besmette streken van dat gedeelte des lands, dat nog geheel onaange tast was gebleven. Dit lachte den heer Pjjt tersen en zjjn medestanders wel toe, maar 'twas duidelyk, dat de enkele formule >laten doorzieken" dit stelsel niet voldoende omvatte. Om in deze richting met vrucht werkzaam te zjjn, zal zeker een wjjziging der koninkljjke besluiten noodig zjjn, waarin het mond- en klauwzeer gerangschikt is onder debesmette- ljjke ziekten, waartegen volgens een bepaald regime moet worden geageerd. Ook een kleine wetswjjziging achtte de minister noodig, na- meljjk in de bepaling, die bjj afmaking de helft der waarde toekent. By een ziekte als deze is dit stellig onbillyk en voorkomt een dergelyke bepaling het spoedig aangeven der gevallen. Tot nog toe is in geval van afma king bjj koninklijk besluit de helft der waar de vergoed maar wil men dadeljjke aangifte bevorderen en op eenigszins ruime schaal af maken, dan is wetswijziging noodig. Geljjk gezegd, het amendement- Pyttersen, bedoelende »de kamer te doen uitspreken dat men wenscht te breken met het tegenwoor dige stelsel, en het wenschelyk acht het door ziek van het vee niet tegen te gaan," verdween en het gevaar eener nieuwe motie is—-voorloopig geweerd. Op dit gebied der besmettelijke veeziekten, dit bleek ook uit het overig debat, hebben wetenschap en practyk nog lang haar laatste woord niet gesproken. De houding des ministers boezemde terecht vertrouwen in in zjjn onbevangenheid en practischen zin. Een minder practischen draai nam het debat over het hooger onderwys, waarover de heeren Everts en Heemskerk hun overtuigingen ten beste gaven, daarbjj den minister lokkende op hetzelfde philosophische terrein. Zoo het de be doeling was de diepe klove te doen uitkomen, die den heer Van Houten van zjjn tydelyke bondgenooten scheidt, dan is dat doel zeker bereikt. Van den heer Everts, die als het ware een les in Katholieke philosophie stond te doceeren, uit pure behoeften om te getui gen, gelooven wjj dat niet, maar ten aanzien van den heer Heemskerk lag, blykens een paar tastoare ondeugendheden, de veron derstelling voor de hand, dat hjj wel een wilde doen uitkomen, aan welk een rationalist of atheïst of pantheïst op een ist meer oj minder kwam het hier niet aan de heeren Vermeulen en Lohman gebonden zjjn. Intus- schen, hen kreeg hjj niet uit hun tent, wel den heer Van Houten, die te gretig de gele genheid aangreep om te doen uitkomen, dat hjj in geen geval eenes geeBtes kind is met hen. Hjj zal er in de pers nog wat van te hooren krjjgen, zoowel over zjjn verheerlijking der wetenschap, los van eenigen godsdienstigen grondslag, als over zjjn verklaring, dat hjj nog altjjd voor den eisch der rechtsgelijkheid voor t bjjzonder onderwys niets voelt. Daar een herziening der wet op het hooger onderwys in het werkplan der regeering niet ligt en niet liggen kon, leidde dit practisch tot niets. Voor iemand zoo siegesbeivusst als de heer Heemskerk, die met een rykdom van beel den verklaarde, dat de Calvinistische vonk tot een vlam zou uitslaan en met de zen minister het rationalistische hoo ger onderwys zou verteren, behoefde dat ook niet. Intusschen mochten de doleanties der sprekers over de noodlottige vruchten van dat onderwys wel eens getoetst worden aan de feiten. Niet alleen, dat de minister er niets van begreep, dat de meerderheid van ons volk geloovig zou zjjn en tegelijk door die onge- loovige wetenschap in 't ongeloof zou worden gedompeld, maar bovendien is de heer Heems kerk het sprekend bewjjs, welke kosteljjke vruchten van geloof ons hooger onderwjjs kan opleveren, en, vragen wjj, durft de heer Everts wel met de hand op het hart verklaren,dat juist de kweekelingen uit zyn seminarium zich zonder uitzondering, of zelfs maar in het bjj zonder door een beteren geest en een hoogere wetenschap onderscheiden dan de kweekelingen van het openbaar hooger onderwys Ware het overigens de tjjd geweest voor een debat over de beginselen oneer onderwijswet- geving, dan bad ook wel eens van de zjjde van hen, die tot de pacificatie op 't gebied van lager onderwys hebben medegewerkt verklaard mogen worden, dat de consequentie in geenen deele vordert dezelfde beginselen op het gebied van hooger onderwys toe te passen. Dit geestige en duidelijke verslag, dat een aangenamer en beter overzicht geeft dan de dorre opsomming van al het gesprokene, ont- leenen wy aan het Vaderland. Wjj voegen daaraan alleen een woord van lof toe aan den minister Van Houten voor zyn flink en onomwonden front kiezen tegenover zjjne quasi-vrienden, voor zjjn belydenis van gevoelens, voor zyn verklaring, dat een aca demie, gegrond op wetenschap met algemeen christelijke basis, in ons land spoedig aanlei ding zou geven tot zeer groote verdeeldheid tusschen de verschillende beljjders van chris- ljjke godsdiensten. Hjj verzekerde de weten schap, volmaakt vrjj, voor te staan; de weten schap die geen godsdienstige richting heeft en niets te doen heeft dan de waarheid te zoeken. Kweeken onze hoogeBcholen liberalen, dan be- wjjst dit alleen dat de vrjje beoefening der wetenschap leidt tot resultaten, iu overeen stemming met de liberale beginselen. Ditmaal erkenden wy in den minister weer den heer Van Houten van weleer In de Donderdagavond door de Kamer gehouden vergadering werd de begrooting van binnenlandsche zaken verder behandeld. Een door den heer Kerdjjk voorgestelde vermindering van 15.000, teneinde vooralsnog met het oog op een reorganisatie van het hooger onderwys in den zin van inkrimping van de eischen voor 3 rijksuniversiteiten, de verbouwing der Statenkamer te Utrecht achter wege te laten, werd bestreden door de heeren Mees, Van Karnebeek en den minister, die geer uitzicht opende op herziening der wet op het hooger onderwys, z. i. de onaanneme lijke grond voor dit amendement. Het werd verworpen met 64 tegen 17 stemmen. Zyn voorstel om f 10.000 te schrappen voor uit breiding der bibliotheek te Groningen trok de heer Kerdjjk daarop in. Door den heer Pynappel werd de onrecht vaardigheid betoogd om de gemeenten te be perken in het heffen van minerval en aange drongen op wjjziging van art. 24 der wet op het H. O. om die beperking weg te nemen. De heer Kerdjjk bepleitte de toelating van meisjes tot de gymnasia, terwjjl de heer Everts die bestreed met het oog op gevaar voor de zedelijkheid, eene bestryding die weder tegen kanting ondervond van de zjjde van den heer Gerritsen. De minister betwistte, dat de gymnasia gedwongen kunnen worden om meisjes toe te laten met het oog op verleende subsidie en oordeelde het niet politiek eene beslissing te nemen dat alle subsidie zon verdwjjnen als de meisjes niet op gelyk, a >oot als de jongens worden toegelaten. De opvatting van den heer Pijnappel ten aanzien van de school geldheffing werd door den minister niet ge deeld en liever zou hjj aan niet-gesubsidieerde gymnasia alsnog subsidie verleenen dan ver hooging van minerval toe te staan. Bjj art. 107 (middelbaar onderwys) betoogde de heer Everts dat de Hoogere burgerscholen niet voldoen aan de verwachting, terwjjl de heer Farnecombe Sanders klaagde over de stiefmoederljjke wyze, waarop het middelbaar onderwjjs wordt bedacht tegenover het hooger onderwys. De heer Vermeulen kwam op tegen de be noeming, aan de H. B. S. met 5jarigen cursus, van leeraren, die daartoe onbevoegd zyn. De minister, het ledental op bedenkelyke wyze ziende dunnen, beantwoordde kort de gemaakte opmerkingen. De behoeften der Polytechnische school zullen, voor zooverre de financiën toelaten, met evenveel zorg worden behartigd als die aan de universiteit. Bjj de benoeming van leeraren aan de H. B. S. met 5jarigen cursus wordt juiste toepas sing gegeven aan de wet. De heer Vermeulen bleef dit ontkennen. De discussie was te kwart voor twaalf uren gevorderd tot art. 127 (lager onderwys). De vergadering werd toen verdaagd tot heden ten half twee uren. Er schynt onlangs in ons land een rechter lijke vergissing te hebben plaats gehad. Het hoog militair gerechtshof heeft nl. de vorige maand een kapitein-kwartiermeester wegens verduistering en valschheden veroor deeld, o. a. tot >eerlooaverklaring". Althans zoo luiden eenparig de verslagen van de sententie". Nu wordt opgewerkt, dat de straf van »eerloosverklaring" is vervallen door de invoering van het nieuwe strafwetboek en het hof dus een straf heeft opgelegd die niet meer bestaat. Het Weekblad van het Recht heeft afgewacht, of dit bericht ook zou worden tegengesproken. Nu die tegenspraak is uitgebleven moet men wel aannemen dat het hoog militair gerechts hof zich heeft vergist, evenals 27 jaren geleden de Hooge Raad tuchthuisstraf had opgelegd voor een geval, waartegen reeds in 1854 enkel gevangenisstraf was bedreigd. De »eerloosverklaring", zoo toont het Week blad aan, is in de meeste gevallen van militair strafrecht niet als straf verdwenen door de in voering van het wetboek van strafrecht, dus in 1886, maar reeds vroeger. Al in 1879 is door twee afzonderlijke wetten het geheele militaire strafstelsel afgeschaft en door een ander vervangen. Door de invoeringswet van bet wetboek van strafrecht is eerloosverklaring geheel afgeschaft. Daar de sententiën van het hoog gerechts hof niet voor vernietiging vatbaar zyn, blijft er niets anders over dan het recht van gratie toe te passen. Men heeft getracht het gedrag van goesti Djilantik te verscboonen. Die poging zal echter weinig ingang kunnen vinden, als men het volgende in aanmerking neemt. Uit de door den minister aan de kamer overgelegde nota »bljjkt dat in den avond van den 24en Augus tus door den generaal Yan Ham. en den resi dent Dannenborgh, bjj goesti Djilantik pogin gen werden gedaan om te weten te komen wat er broeide. Op grond van diens verzeke ringen, dat er aan niets gaande was, verklaar den zjj aan den opperbevelhebber, dat ernaar hun inzien geen gevaar dreigde". Waar nu Djilantik, toen hjj die geruststellende verkla ringen aflegde, 36 uur te voren de vergade ring, waar tot het verraad was besloten, had bjjgewoond, verandert de toestand in ons oog nogal iets. Nu toch heeft hjj, door generaal Yan Ham opzettelyk te misleiden, medege werkt om de plannen der samenzweerders, te doen slagen. En die houding is te ergelyker, wijl de stap van den generaal een bljjk was van het vertrouwen, dat men in hem stelde 't Zal onder deze omstandigheden moeilyk vallen Djilantik's schuld te ontkennen. Door de werkliedenvereeniging Steunt elkander te Wagenborgen is aan de Koningin regentes een adres gericht, waarin de heffing van een invoerrecht op granen en de afschaf fing van enkele drukkende accynzen worden verzocht. Adressanten geven in overweging de opbrengst dezer belasting te bestemmen voor pensioensverzekering, terwijl het h. i. wen- scheljjk en billjjk zou zyn, dat alle consumen ten daarin deelden, zoowel mannen als vrou wen, zoowel bemiddelden en ambtenaren als armen, omdat zjj allen gelykelyk hebben bij gedragen tot de vorming van dit fonds." By kon. besluit is aan mr. H. R. van Marle, op zyn daartoe gedaan verzoek, met ingang van 1 Januari 1895, eervol ontslag verleend als kantonrech ter te Deventer; zyn benoemd bjj het wapen der infanterie bjj het?4de regiment, tot majoor de kapitein A. J. Gevers Leuven, van den staf van het wapen, adjudant van den inspecteur der infan terie tot kapitein de eerste-luitenant-adjudant J. Ditmar, van het 7de regiment; bjj het 5de regiment, tot eerste-luitenant, de tweede-luite nant W. F. N. von Hombracht, van het 3de regiment, thans gedetacheerd bjj het koloniaal werfdepot is goedgekeurd dat de kapitein J. J. G. baron van Voorst tot Voorst, van het regiment gre nadiers en jagers, worde benoemd tot adjudant van den inspeotenr der infanterie en, in ver band daarmede, worde overgeplaatst bjj den staf van gemeld wapenen is benoemd bjj den plaatselyken staf, tot kolonel, de luitenant-kolonel L. B. Loeff, plaat selijk commandant te Amsterdam. Volgens het Haagsche Dagblad is binnen kort een kon. besluit te wachten tot opheffing van het verplichte schrjjven van academische proefschriften, ten minste voor studenten der juridische faculteit. Zooals bekend was mr Van Houten steeds een voorstander van dit denkbeeld, terwjjl het advies van het meerendeel der hoogleeraren niet ontradend schynt te zjjn geweest. De opbrengst der rijksmiddelen in November is zeer gunstig geweest en bedroeg ruim 2 millioen meer dan '/n der raming en l3/4 millioen meer dan in Nov. 1893. Er is name- Ijjk 83/4 ton meer ontvangen uit de directe belastingen en 7 ton meer uit den suikeraccjjns, en ook een deel der andere middelen heeft meer ingebracht. Die gunstige cyfers hebben bewerkt dat de elf afgeloopen maanden al hyna 3 millioen meer hebben gegeven dan in 1893. Bjjna de helft daarvan, 14 ton, sproot voort uit de directe-belastingen. De giondbelasting en het personeel gaven te samen 1 ton meer. Uit de vermogensbelasting is reeds f 35 000 meer ontvangen dan de raming van f 6.800.000 voor een geheel jaar (de ontvangst loopt echter over twee dienstjaren) en uit de be drijfsbelasting is ruim 19 ton ingekomen. De vergeljjking tusschen beide jaren is echter moeilyk omdat de vermogensbelasting eerst op 1 Mei 1893 is ingevoerd, en de be drijfsbelasting op 1 Mei 1894, Tot dien laat- sten datum bleef het patent bestaan. De overige 15 ton, welke dit jaar meer in kwamen, zyn over de andere middelen aldus verdeeldaccjjnsen f 157.000, indir. belast. f 395.000, invoerrechten f 175.000, loodsgel den f 176.000, domeinen f 300.000, poaterjjen f 304.000. Bjj de accynzen hebben de wjjzigingen bjj zout en zeep een lager opbrengst veroorzaakt, een verschil van ruim 11 ton, dat ruimschoots werd goedgemaakt door 53/4 ton, welke meer uit het gedistilleerd, en 8 ton die meer uit den suikeraccyns inkwamen. Op de suikerbe- lasting is reeds f 60,000 meer afbetaald dan de 8V2 millioen, welke voor het geheele jaar waren geraamd. By de indirecte belastingen hebben ruim 1 millioen hoogere successierechten goedge maakt wat wegens verlaagd registratie, en hypotheekrecht minder dan in 1893 is ont vangen. De zegelrechten zjjn met f 80,000 vooruitgegaan. De rjjkstelegrafen bleven f 4000 bjj 1893 ten achter, terwyl de posterijen regelmatig sterk vooruitgaan, na de verlaging die niet lang geleden is ingevoerd. Weder een aanwyzing dat de ontwikkeling van het gehruik dei rijkstelegraaf door het hooge binnenlandsch tarief wordt tegengewerkt. (Hbld.) Letteren en xCunst. In het hoftheater te Weimar is Haupt. mann's Eenzamen opgevoerd, wat als een merkwaardig feit moet worden beschouwd, daar die schouwburg steeds voor het moderne repertoire gesloten bleef. In den aanvang was het publiek wat gereserveerdna de derde akte evenwel volgden vjjf terugroepingen Aan het slot riep men om den auteur, die echter niet tegenwoordig was. De regie had slechts geringe wyzigingen in het stuk aan gebracht. Madame sans Gêne beleefde te Parjjs reeds eene 315e opvoering. Volgens de Eigaro is het echter thans met dezelfde acteurs, en dezelfde, alleen wat oud geworden costumes, een ander stuk geworden en wel een dol vroolyke vaudeville. Réjane speelt de dansles als een petit folie, en de anderen geven haar in dwaasheid niet veel toe. Maar het publiek bljjft toestroomen. Den 27en Januari a. viert Leopold van Sacher-Mosach, zyn 60en verjaardag. Door den heer en mevrouw Von Suttner is het initiatief genomen tot vorming van een comité ter in zameling van gelden voor een geschenk aan den dichter op zjjn jubilê. Naar aanleiding van het praatje, door den LondenBchen correspondent der N. R. Crt in de wereld gezonden over de Zeeland gisteren door ons overgenomen moeten wjj er toch even op wijzen dat stellig onjir'st ia de bewering van den heer Forbes al tyd als deze dat gezegd heeft dat de drie nieuwe stoomschepen te Glasgow zullen worden ge bouwd en dat de heer Van Woelderen daartoe reeds derwaarts was getogen. Tot dusver is, geljjk ook op de jongste algemeene vergadering der Maatschappij door den voorzitter is gezegd, alleen prjjsopgaaf gevraagd aan Nederlandsche en Engel- Bche werven. Bovendien kunnen wjj, op goeden grond, verklaren, dat de heer Van Woelderen in de laatste zeven jaren niet meer in Schotland is geweest. Naar aanleiding van een tot ons gerichte vraag, welke »arme weezen" het waren, waar voor Donderdag in onze s t a d gecollecteerd werd, deelen wjj mee dat, na een door ons ingesteld onderzoek, ons bleek dat de opbrengst daarvan bestemd was voor de minvermogende Israëlitische weezen te Amsterdam. Die collecte had plaats natuurlyk met toe stemming van den burgemeestermaar wjj wjjzen er nogmaals op dat het toch niet aan gaat om telkens en telkens weer, zonder voor afgaande aankondiging, hetzjj van het betrok ken genootschap of vanwege het gezag, op zooals de vrager opmerkt »vrjj brusque, ja brutale wyze" aan te bellen en, alsof er haast bjj het werk is, de giften op te vorderen. Dergelyke manier van handelen komt o. i. niet te pas. Bovendien dat collecteeren geschiedt tegen woordig bljjkbaar door personen, die daarin een bestaan vinden. Dat is goed en wel, maar dan dienen toch zy, door wie zjj daarmee belast zyn, zoo beleefd te wezen het publiek goed in te lichten omtrent het doel, waarvoor gevraagd wordt. En dat te meer waar het instellingen geldt buiten de stad, waarvan wjj hier niets weten. Wjj gelooven dat dit ook zou zyn in het belang van de inrichtingen, waarvoor gevraagd wordt, omdat menigeen er voor bedankt zyn gave, die men in eigen omgeving zoo nuttig kan besteden, in den blinde te offeren. Wordt er dus niet vooraf een en ander aan gekondigd, waarvoor ten behoeve van een goed doel meestal kosteloos gelegenheid bestaat, wanneer de betrokken besturen dit zeiven vragen, dan, wjj herhalen ons vroeger advies, weigere men beslist iets te geven. Wy herinneren dat morgen (Zaterdag) in Ons Huis te Middelburg, des avonds van 89 uren, wêer gelegenheid bestaat tot inschrijving voor leeszaal, cursussen, clubs enz. By kon. besluit zjjn zooals in een deel der oplaag van ons vorig nommer reeds werd gemeld met ingang van 1 Januari 1895, ter vervanging van de op 31 December 1894 aftredende en niet herbenoembare leden van de geneeskundige raden, benoemdtot leden van dien raad voor Zeeland en Westelijk Noordbrabant: drH. Goe- mans jr. te Zierikzee; dr P. R. van Mierlo, te BredaG. A. de Looze, apotheker te Zierik zee; G. H. M. Verlinden, apotheker te Bergen op Zoomen tot plaatsvervangende leden: dr J. E. Callenfels, te Hulst; dr G. W. Bruinsma, te Steenbergen, T. F. Martin, geneeskundige te Hulstdr B. J. Holster te KlundertH. Beker, apotheker te Breda; dr J. J. Couvée, te MiddelburgM. N. Baert, apotheker te Vlissingen. Heden was het dertig jaar geleden dat de heer T. Paauwe, brigade-commandant der rjjksveldwacht te M i d d e 1 b u r g, als mare- chausseé te voet bjj de divisie marechaussée in Limbnrg in dienst trad. Zjjn collega's boden hem hedenochtend, bjj

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1