N°. 276,
137e Jaargang.
1804
Donderdag
22 November.
Middelburg 21 November.
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
mei uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2.
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens aüe
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Bij deze courant behoort een Bijvoegsel.
UIT STAD EN PROVINCIE.
Hll}|)FllillS(.Sil!i: COIJRANI.
Vli ermometer.
Middelburg 21 Nov. 8 u. vm. 50 gr.
m. 12 u, 52 gr., av. 4 u. 49 gr. F.
Verwacht W. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vit Mestdagh ft Zoo», te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooij, j Advertentiëa
te TholenW. A. van Nieuwenhuijzen en te Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiëa j moeten des namiddags te één uur
aan, evenals de advertentie-bureau's van Nijgh Van Ditmab, te Botterdam, de Gebb. Belin? ante, te 's Gravenhage, en A. de La Mab Azn., te Amsterdam, j aan het bureau bezorgd zjjn, willen
Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Pnblicité étrangère G. L. Daube Cie., John F. Johek, opvolger. j zg des avonds nog worden opgenomen.
Met groote ingenomenheid zullen zeker zeer
velen in den lande kennis genomen hebben
van de belangrijke tjjdingen, Maandag en
Dinsdag uit Lombok ontvangen.
Er is door onze troepen een groot succeB
behaald. En al stemt het weemoedig dat
zoovele dappere mannen, ook aan onze zjjde,
als slachtoffers moesten vallen; op dit oogen-
blik moet dankbaarheid ons vervullen, dat de
taak, ons leger door de noodzakelijkheid
opgelegd, met het gewenschte resultaat is
bekroond.
Er zjjn nu eenmaal omstandigheden in
't leven, waarbjj men contre-coeur aan de stem
der menscheljjkheid niet gehoor kan en mag
geven. Als iemand u plotseling wil aanranden
of naar het leven staat, helpen geen redenee
ringen en is handelen plicht.
Zoo ook is het in een krjjg als op Lombok
wordt gevoerd.
Tegen den goedwillige, den overwonnene
kan men humaan optreden, tegen den verrader,
den vjjand, dient men streng en cordaat te
handelen.
Generaal Vetter en zjjn staf hebben dit
begrepenen zeker zal ons volk instemmen
met de woorden van lof, Dinsdag in de Tweede
kamer te hunner eer, en tot glorie van de
manschappen gesproken.
Zjjn er bjj het begin misslagen en fouten
begaan, ze zjjn thans uitgewischt door de
flinke wjjze van optreden na dien tjjd, door
de daden van toewijding en moed, waarvan
de behaalde overwinning getuigenis aflegt.
Zal men nu nog over die fouten uitwjjden
en de misslagen breed uitmeten?
Wjj zjjn de eersten geweest, die op een on
derzoek naar het gebeurde vóór en bjj den
noodlottigen overval aandrongen.
En wjj zouden nog wenschen dat de man
nen, die het weten moeten, de mannen van
het gezag en der regeering goed op de hoogte
kwamen van al het gebeurde, opdat zjj juist
leeren inzien waar de fout heeft geschuild
bjj het militair of bjj het civiel ge
zag öf bjj de regeling, waardoor het eerste te
veel door het laatste wordt belemmerd.
BEDS,
Dinsdagavond 20 November 1894 door den heer
Herman Snijders, voorzitter van de
vereeniging Ons Huis te Middelburg,
gehouden.
Geachte vergadering.
Gisteren, Maandag 19 November 1894, is
Ons Huis geopend
Voor de leden der vereeniging, voor mede
werkers en voor deelnemers aan de werkzaam
heden, zjjn de deuren opengezetis het gebouw
ter bezichtiging gesteld en daardoor feite-
1 jj k een aanvang gemaakt met het zooge
naamde Toynbee-werk in onze omgeving.
Het bestuur meende evenwel niet met de
werkzaamheden in het geopende Huis te mogen
beginnen, zonder vooraf eens met allen, die
tot Ons Huis in betrekking staan leden
medewerkers en deelnemers, het feit dier
opening te hebben besproken en herdacht,
Ook toen het bleek, dat een samenkomst als
deze onmogeljjk in het gebouw van Ons Huis
kon gehouden worden, omdat het aantal uit
te noodigen personen veel te groot was, om
in onze zaal een plaats te kunnen vinden,
meende het bestuur 't denkbeeld van een ge
meenschappelijke viering der opening niet te
moeten laten varen.
Het ontvangt u daarom heden avond hier
in het Schuttershofen al moge dit minder
eigenaardig zjjn, dan wanneer wjj ons in Ons
eigen Huis hadden kunnen vereenigen zeker
zou bet nóg minder eigenaardig zjjn geweest,
de openstelling van Ons Huis voorbjj te laten
gaan, als iets heel gewoons; als iets wat niet
de moeite waard is om bjjzondere melding
van te maken. Neen daarvoor heeft het
te veel moeite gekost, zoover te komen, als
wjj nu zjjn; waren te veri bezwaren te over-
Dit alles goed te weten moet voor bet ver.
volg rijn nut hebben. Geen beter leermeesteres
dan ij, ervaring; a. moet die in indié vooraf
nog al duideljjk en luid spreken, wil zjj ge
hoord worden
Maar eene openbare behandeling dier
fouten en grieven, zouden wjj zeggen, kunnen
wjj nu nalaten. Het zou niet anders zjjn dan
koren op den molen van onze benjjders. Wie
de Engelsche couranten en tijdschriften inziet
en leest wat over Lombok wordt geschreven,
bemerkt al te spoedig, hoe eenzjjdig en on-
billjjk men tegenover ons zich uit. Zjj zouden
slechts munt slaan uit hetgeen in den atrjjd
daar is gebeurd, dat minder goed isen dit
exploiteeren ten nadeele van ons prestige.
Er bestaat juist zooveel behoefte om dat
prestige hoog te houden.
Ook uit dat oogpunt, voor de eer van ons
gezag in de overige deelen van ons schoon
Jnsulinde heeft de overwinning op Lombok
hare hooge beteekenis. Men beeft gezien dat
wjj nog in staat zjjn, en over de middelen be
schikken, om onze macht te doen gelden.
Als men nu slechts voorzichtig zjj en er
voor wake dat men die macht behoude!
Ook de dag van heden bracht ons goed*
tijding uit Lomboken wel in de eerste
plaats dat de vorst in onze handen is.
Het 6e en 11e bataillon omringden te
Sasari den Radja, zijn zoon en zijn kleinzoon,
die zich overgaven aan generaal Segov en
naar Ampanam gebracht weiden. De Radja
was aan de dij gewond.
Vele Poengawa'a boden ook hunne onder
werping aan.
Er werden weer schatten aan edelge
steenten, goud en zilver gevonden. Geen
schot werd heden gelost. Al onze verloren
kanonnen zijn terug.
Het o f f i c i e e 1 e door de regeering
heden ontvangen bericht omtrent dit feit
luidt als volgt
„Op bericht dat oude Radja zich te Sasari
op weg naar Lingsar bevond is gisteren
colonne uitgerukt. Dessa omsingeld vorst,
zoon en zoon van Ktoet gaven zich over.
Inmiddels onderwierpen zich te Tjakra Ne
gara verscheiden voorname Baliërs Verzet
gebroken Geen schot meer gelost. Laatste
bergkanon terug.
„Vetter adviseert terugzending twee ba-
winnen; moest te veel vooroordeel worden be
streden en te veel tegenstand worden gebroken.
Wjj hebben u dus uitgenoodigd, hedeh avond
met ons eenigen tijd samen te zjjn, ter her
denking van het feit: dat Ons Huis is tot
stand gekomendat ook in onze stad het
streven om het Toynbee-werk ter hand te
nemen, met aanvankeljjk succes is bekroond
geworden
U te wjjzen op de beteekenis van dit feit,
is de taak die ik op tnjj genomen heb heden
avond te vervullen en waarvan ik mjj thans
ga kwjjten. Verleent mjj daartoe voor eenige
oogenblikken uwe aandacht
Vergunt mjj in de eerste plaats, u in zeer
korte trekken de geschiedenis van Ons Huis
in Middelburg in herinnering te brengen.
In het begin van dit jaar, 15 Januari 1894,
werd door een commissie van 7 personen de
eerste openljjke stoot gegeven tot de beweging,
die tot de oprichting van Ons Huis heeft
geleid. Onder die dagteekening werd door
hen aan tal van personen in deze stad, van
allerlei rang en stand, geloof en richting een
uitnoodiging gezonden tot bjj woning eener
samenkomst in het Schuttershof, die op 30
Januari d. a. v. plaats had en waar de heer J. A.
Tours, directeur van Ons Huis te Amsterdam,
op welsprekende en aangename wjjze de be
teekenis en de werking van een stichting als
Ons Huis uiteenzette. Tot ons leedwezen was
de heer Tours verhinderd aan onze tot hem
gerichte uitnoodiging, om heden avond alhier
tegenwoordig te zjjn, gevolg te geven gaarne
hadden wjj hem, die door zjjn bezielend woord
zooveel sympathie voor Ons Huis alhier heeft
gewekt, op dezen feestavond in ons midden
gezien
»Geld is de zenuw van den oorlog"
maar ook van tal van andere zaken! Zoo ook
hier, waar het gold een stichting als Ons
Muis in het leven te roepen. De eerste taak
taljons. Hij vergat gisteren te melden dat
Poeri geheel verlatc^vas. Koninginnen
en u -eerbiedig gei'ukgewensefit. Aantal
minderen gesneuveld en overleden aan
wonden gebleken zes en veertig. Op namen
aangedrongen. Nog gevonden 3389 kilo
gram zilver, benevens veel preciosa."
Vele leden van het Nederlandsche Onder-
wjjzersgenootschap hebben zich op audiëntie
begeven bjj den minister van binnenlandsche
zaken, om 1° het adres van 25 Sept. jl. nader
toe te lichten2°. den minister een afschrift
te overhandigen van het adres, door het hoofd
bestuur twee jaren geleden aan den toenmali-
gen minister gericht3°. den minister te
vragen, of hjj de verbetering van de jaarwed
den der onderwjjzers in uitzicht kon stellen.
Hoezeer de minister volmondig erkende dat
de salarieering der onderwijzers te wenschen
laat, vooral omdat deze ambtenaren, »geen
avenirhebben, en hoezeer hjj in het vrjj
langdurig onderhoud meermalen zjjne belang
stelling in de zaak der onderwjjzers deed
bljjken, verklaarde hjj echter nadrukkeljjk
geene toezegging te kunnen doen; daar hjj
niet wist hoe, bjj den gedrukten financieelen
toestand van vele gemeenten, deze hoogere
onderwjjzersjaarwedden konden uitbetalen, en
hoe de gemeenten genoodzaakt konden wor
den tot geregelde verhooging dier jaarwedden.
Ook de opneming der onderwjjzers in het
pensioenfonds voor de weduwen en weezen
van burgerljjke ambtenaren achtte de minister
hoogst bezwaarljjk, zoodat de regeering voor
de naaste toekomst niet veel hoop geeft aan
de onderwjjzers. Hbld
Bjj kon. besluit
is aan den heer J. H. de Reus, leerling
consul, de persoonljjke iitel van vice-consul
verleend
is benoemd tot notaris binnen het arr.
Dordrecht, ter standplaats Dordrecht, K. Hoo-
geveen, candidaat-notaris te Giessendam
is aan den res.-off. van gezondh. 2de kl. dr
K. F. Wenckebach, een eervol ontslag ver
leend uit zjjne betrekking tot de landmacht;
is benoemd tot commies der poster jj en 4e kl.
R. W. Langereis, thans surn., en bevorderd
tot commies 3e kl. J. Birokenhauer, thans 4e kl.
nootschap der Vereenigde tooneelisten te Rot
terdam in de mat. Inmiddels hebben de jon
geren de bandon iuiengeriv-er., ou*te trseh'
door meerdere krachtsinspanning de zaak gaan
de te houden; zoo is er b.v., naar men meldt,
Zondag bjjna den geheelen dag gerepeteerd,
waarbjj verscheidene leden afstand deden van
hun reeds verleend verlof.
Een medewerker van Paris heeft het
denkbeeld geopperd om Sarah Bernhardt het
kruis van het Legioen van Eer te verleenen.
Onmiddeljjk hebben andere Parjjsche journa
listen zich daartegen verklaard en een van
ken heeft in deze kwestie het oordeel van
erschillende schrjjvers gevraagd.
Auguste Vacquerie verklaart er zich be
paald voor Sarah het eerekruis te geven
le wegens haar kunst en 2e wegens haar ver
diensten jegens Frankrjjk, wjjl zjj met haar
theater zoo schitterend triomfeerde in de Oude
en de Nieuwe wereld
Paul Meurice Armand Silvestre, Catule Men-
dès oordeelen eveneens gunstig.
Jule Lemaitre merkt eenigszins malitieus op
dat men Sarah moet decoreeren als het haar
genoegen doet.
Victorien Sardou, wiens Gismonda thans de
tragédienne speelt, verklaart voorzichtig dat
hjj zich wel zal wachten op de hem gedane
vraag te antwoorden, daar de een of andere
journalist dan onmiddeljjk zal zeggen dat hjj
reclame maakt voor zjjn stuk.
JLetteren en Kunst.
Mevr. Beersmans' toestand is dermate ver
beterd, dat zjj Maandag weer eens «in de
lucht" mocht. Daarentegen is de heer J. Has
pels ongesteld geworden, zoodat de heer Fritz
Bouwmeester diens rol in De markies de Vil-
lemer heeft opgenomen. Met uitzondering van
den heer Rosier Faassen is nu de geheele ven
der commissie was dus, het noodige geld bjj een te
krjjgen voor den aankoop en de inrichting van
een eigen gebouw, en zich te verzekeren van de
noodige toezeggingen voor jaarljjksche bedra
gen, tot instandhouding der instelling. Op een
vergadering, den 9en Mei gehouden, van hen die
zich als voorloopig lid hadden laten inschrjj
ven, kon mededeeling worden gedaan van het
eit dat een aanzi enljjke som aan bjjdragenin
ééns en een aanmerkeljjk bedrag aan jaarljjk
sche contributies was toegezegdmaar noch
het een noch het ander was voldoende, om
toen reeds tot de oprichting der vereeniging
te besluiten. Den 29sten Juni eindeljjk kon
daartoe worden overgegaaneen voldoend
bedrag aan jaarljjksche inkomsten was der
vereeniging voorloopig verzekerd en het aan
vankeljjk voornemen, om een eigen gebouw
te koopen, kon de commissie laten varen>
omdat op zeer voordeelige voorwaarden het
gebouw in de Wagenaarstraat door den eigenaar
ihr mr L. Schorer in huur was aangeboden
welk aanbod dankbaar werd aangenomen en
zeker een zeer krachtigen stoot aan het totstand
komen van Ons Huis heeft gegevenhetgeen
wjj met dankbaarheid vermelden. Op dezelfde
vergadering werd het voorloopig bestuur door
een definitief bestuur vervangen en werden
de statuten vastgesteld, waarop later de ko
ninklijke goedkeuring werd aangevraagd en
verkregen.
De inrichting van het gebouw, de meubi
leering en de verdere organisatie der werkzaam
heden hebben nog heel wat tjjd gevorderd en
vonden, door tal van omstandigheden in den
afgeloopen zomer, meermalen vertraging
Maar ten slotte werden alle bezwaren over
wonnen en zoo kon gisteren zjj het ook
iets later dan eerst het plan was het ge
bouw voor u worden opengesteld.
Zeer reien hebben van de gelegenheid om
Wjj herinneren den liefhebbers van het
tooneel aan de voorstelling, die morgen, Don
derdag, door het gezelschap van den heer
Chrispjjn in den schouwburg alhier zal
worden gegeven.
Al moge er ook verschil bestaan over Een-'
zamen van G. Hauptmann tal van tot oor
deelen bevoegde personen zjjn daarmede echter
zeer ingenomen, over de opvoering zjjn
allen het eens dat zjj een zeldzaam kunstgenot
verschaft.
De te Vlissingen door pokken aan
getaste vrouw logeerde vóór 14 dagen bjj hare
zuster te Rotterdamdie zuster en hare twee
kinderen zjjn aan die vreeseljjke ziekte aldaar
overleden.
Flinke maatregelen zjjn genomen ter voor
koming van verspreiding.
Niet alleen is de woning enz. ontsmet,
doch wordt deze een koffiehuis dag en
nacht door politie bewaakt.
De toestand van de patiente moet bevredi
gend zjjn.
Men schrjjft ons uit Goes:
Dinsdag avond werd in de Prins van Critnje
het gebouw te bezichtigen, gebruik gemaakt
dit ontslaat mjj op dit oogenblik van de taak
in gedachten, door het gebouw rond te
leidente meer omdat straks namens de com
missie voor de leeszaal die een zeer belang-
rjjk deel van het gebouw uitmaakt u nog
enkele mededeelingen daaromtrent zullen wor
den gedaan.
Ik meen alleen te mogen zeggen, dat wjj
er netjes onder dak zjjn gebracht en dat het
aan allen, die er zullen komen, een gezellig
en geriefelijk tjjdeljjk verbljjf zal kunnen ver
schaffen. En op dezen komt het thans vooral
aan Het schoonste paleis is doodsch en kil
als het zonder bewoners is, die er leven en
beweging in brengen. Zoo zou ook ons ge
bouw, Ons Huis, zonder geest en zonder ziel
zjjn, zonder warmte en zonder gloed wezen,
als het niet bevolkt werd door hen, voor wie
het is opgericht; d. w. z. voor allen, die er
komen willen om iets te geven en iets te
ontvangen.
En gelukkig is er, ook in dit opzicht, thans
voor ons alle reden tot vreugde en tevreden
heid ja zelfs bekroop ons een oogenblik de
vrees dat de toevloed van tjjdeljjke bewoners
en bewoonsters van Ons Huis al te groot zou
worden.
Reeds van den aanvang af, hebben
vele dames en heeren zich voorloopig bereid
verklaard, door persoonlijke medewerking aan
de bereiking van het doel van Ons Huis be^
vorderljjk te willen zjjn. En een nader beroep
op die allen en op sommige anderen, bezorgde
ons de toezegging van een 30-tal dames en
een 20-tal heeren, die zich bereid verklaarden,
als leidsters en leiders van clubs en cursussen
op te treden of als medehelpsters daarbjj be
hulpzaam te zjjndie zich tot het geven van
lessen of het houden van voordrachten be>
schikbaar stelden.
Het bestuur was in staat een ljjst van aan
alhier eene algemeene vergadering gehouden
'ter Coöperatieve voorschotvereeniging en spaar
bank te Goes. De opkomst was zoo talrijk
als in geen jaren gezien is, want het betrof de
benoeming van een voorzitter der vereeniging,
ontstaan door het overljjden van den heer H,
J. Molhoek.
Nadat het gewone driemaandelijks verslag
door den kassier was uitgebracht, nam de
controleur, de heer Z. D. van der Bilt La
Motthe, als waarnemend voorzitter, het woord
en bracht in herinnering, hoe wjjlen de heer
Molhoek tal van jaren als commissaris cn se'ert
een vjjttal jaren als voorzitter de belangen der
vereeniging naar waarde had behartigd. De
heer Molhoek was, zoo eindigde spreker, een
eenvoudig, hartel jjk, bezadigd en degeljjk per
soon, waardoor hp zich bjj het bestuur bemind
heeft gemaakt. Spreker is er van overtuigd
dat zjjn naam bjj het bestuur der voorschot
en spaarbank en bjj de meesten der leden
lang in aangename herinnering sal bljjven
Daarop volgde een langdurig applaus.
Toen werd de benoeming van een voorzitter
aan de orde gesteld. Er werden uitgebracht
84 stemmen en de heer A. E. Jansen werd
met 42 stemmen gekozen.
Den heer Jansen werd door den voorzitter
gelukgewenscht, waarna de vergadering ge
sloten werd.
Ook Maandag, bjj de tweede fianwjjzing
der steenbestortingen bjj de Staarcnol te
Borssele verscheen geen enkele aannemer
als gegadigde. Het verschijnsel is vreemd.
Al worden de bestekken bjj calamiteuse wa-
terkeeringen duideljjk ingericht, de mogelijk
heid is niet uitgesloten dat het bestuur mede
deelingen had te doen die van invloed zjjn
op het berekenen der inschrijvingssom. In
enkele nommers van ons blad van Maandag
werd abusief f 100 in plaats van 10,000
voor de raming van het werk gemeld.
Heden herdachten de echtelieden C. Hol
leman en H. Bonze teWilhelminadorp
hun gouden bruiloftsfeest. Eene commissie
bestaande uit de heeren L. M. van Campen,
burgemeester, H. A. Hanke, directeur van den
Wilhelminapolder, en Ingelse, predikant, had
zich gevormd om den behoeftigen oudjes een
bljjden dag te bezorgen door hen stoffelpk te
steunen. Zjj ontving ruime bjjdragen.
De schoolkinderen brachten het gouden
bruiloftspaar een aubade en boden het een
geschenk aan.
Heden avond wordt den jubilarissen een
serenade met fakellicht gebracht door het
fanfaren gezelschap
Onder Oudelande heeft een land
bouwersknecht de onvoorzichtigheid gehad een,
door 't werken bezweet paard van zeven jaar
geboden werkzaamheden in Ons Huis samen
te stellen en te verspreider, die een groote
verscheidenheid bevat van allerlei onderwerpen
en die zeker veel meer aanbiedt dan in den
a. s. winter zal kunnen worden genoten. Elders
waar men ook in onzen geest werkzaam is,
maar niet zulk een aantal personen kan vin
den, die bereid zjjn geheel belangeloos
hun talenten en gaven voor het goede
doel beschikbaar te stellen, heeft men
na kennisneming van die lij4 op Mid
delburg, als een navolgenswaardig voor
beeld gewezen. En toen daarna zjj werden
opgeroepen, voor wie al die aangeboden
gaven bestemd waren, werd de verwachting
van hen, die meenden dat ook in onze om
geving voor een Ons Huis plaats is, niet be
schaamd integendeel verre overtroffen. Man
nen en jongens, vrouwen en meisjes, oudoron
en jongeren, van allerlei geloof en richting,
hebben zich doen inschrijven tot deelneming
aan hetgeen Ons Huis hun wil aanbieden. In
het geheel werden 250 personen tot dusver
ingeschreven, voor 300 verschillende aange
boden werkzaamheden want sommigen wen
schen aan meer dan één cursus, leB, of club
deel te nemen, of bovendien lid van de lees
zaal te worden.
Het aantal inschrjj vingen bedroeg: voor de
leeszaal 54 man. en jongens, 13 vrouw, en
meisjes voor de lessen in huish. kundigheden
(verstellen, mazen, knippen) 85 vrouwen en
meisjes boven de 16 jaar idem idem 41 meisjes
beneden de 16 jaarvoor de andere lessen
(zingen, rekenen, schrjjven, talen, enz.) 58
man. en jongens, 22 meisjes en vronwen voor
de cursussen (staathuish., scheik. enz.) 16 man.
en jongens; voor de clubs 4 jongens, 7 vrou
wen en meisjes te zamen 132 man. en jong.,
168 vrouw, en meisjestotaal 300.
Zeer opmerkelijk is het dat vooral voor die
werkzaamheden, waarvan het praktische nut