N°. 268. 137° Jaargang. 1894 Dinsdag 13 November. Middelburg 12 November. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s mei uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Bij deze courant behoort een Bijvoegsel. ONDERWIJS. KERKNIEUWS. UIT STAD EN PROVINCIE. Theraometef. Middelburg 12 Nov. 8 u. vm. 54 gr. m. 12 u. 56 gr-, av. 4 u. 55 gr. F. "Verwacht kr. Z. W. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, to KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Meow, te 1 kolen: W. A. van Nieuwenhtjwzen en le Terneuzen: M. de Jonge. Verder aemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bureau's van Niïgh Van Ditmab, te Rotterdam, de Gesb. Bexjnïante, te 's Gravenhage, en A. de La Mar Ami., te Amsterdam, Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cm., John F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te éém nul aan ket bureau bezorgd zgn, willea zjj des avonds nog worden opgenomen) De Wereldkroniek oppert het idee om een monument te stichten voor ons Nederlandseh- Indisch leger. Wg vermoeden dat wg hier eenvoudig te doen hebben met een soort reclame voor bet blad zelf. Want afgescheiden van het idee in het algemeen, waarvoor wjj weinig sympathie kun nen gevoelen, zouden wg zeggener is geen beter monument voor dat leger te stichten dan goed te zorgen voor de mannen, waaruit het bestaat, en na bun dood, zooveel mogelgk, voor hun nagelaten betrekkingen. Of het bovendien thans bet goede oogenblik is om zulk eene beweging op touw te zetten, na de droeve Lombok-historie, waarover nog lang niet het volle licht is opgegaan, betwij felen wjj ten stérkste. En wat bet plan in bet algemeen aangaat, wij zouden meenen dat onze natie, die vol strekt geen militaire natie is, liefst zich wach ten zal om het voetspoor van Pruisen te drukken en monumenten op te richten, die alleen spreken van vechten en ellende, wat, is het noodig, in onze oogen toch niets dan een noodzakelijk kwaad big ft. En te minder sympathie hebben wg voor zulk een monument daar zooveel stille daden van toewjjding, moed, beleid en trouw onopgemerkt voorbijgaan. De Nota omtrent Lombok, door den minister van koloniën bjj zjjne Memorie van antwoord overgelegd, heeft ons versterkt in onze mee ning, vroeger geuit omtrent bet gebeurde en het beleid, daar gevoerd, en dat aanleiding tot de catastrophe gaf. Dit is ook het geval met den schrijver, die in de Standaard een opstel aan de Lombok Nota wjjdt, een opstel, dat wg met instem ming lazen en waarvan bet slot aldus luidt In bjjna alle opzichten dus bevestigt de Nota de berichten, die indertijd zgn gegeven; en zg doet thans niet minder ernstig vragen, dan na het bekend worden der ramp Waar was hier het beleid f We zullen nu niet meer spreken van het militair beleid; de verpletterende critiek van Indische officieren, die aantoonden, dat bjj de plaats en de inrichting der bivaks alle mili taire voorzorgen hebben ontbroken, heeft daar omtrent een oordeel geveld, dat nog op weer legging wacht. Maar waar was bet politiek beleid En dan bljjkt het, dunkt ons, zonneklaar, dat men zeer onbezonnen is te werk gegaan. Toen men eenmaal Goesti Djalantik had, die zoo maar dadeljjk ten onzen faveure van zjjn Leenheer wilde afvallen en onze vriend zgn, heeft men hem vertrouwd, zóo volkomen, dat, toen hij zei dat er geen gevaar was, de autoriteiten dat ook van meening waren, niettegenstaande alle waarschuwingen van het tegendeel. De man kwam reeds als verrader; was bet niet meer dan onnoozel om hem te vertrouwen? En ware hier een kwestie van weinig belang in het spel geweest, we zonden deze fout ver schoonbaar achtenmaar bet was bier een kwestie van ongemeen belang. Dat heeft de bloedige catastrophe van 2527 Augustus geleerd. Die fout heeft menschenlevens gekostonze dappere officieren en soldaten zgn er het slachtoffer van geworden. En een volkomen overwinning op hen, die het verraad pleegden, kan die fout nimmer goed maken. Thans is, ook door de Nota van den minis ter, het vonnis gestreken men kan niet anders dan erkennen, dat op Lombok het noodige beleid ontbroken heeft. Volgens een bulletin der Hollandsche bladen gaan het vijfde en het elfde bataillon naar Lombok. De aanval op Tjakra Negara wordt deze week verwacht. Djilantik dreigt met hulptroepen te Lom bok terug te keeren. Mobiele colonnes worden te Malaüg gevormd om tegen Bali te kunnen optreden. De voorraden van den aannemer der vivres worden binnen het ver sterkte Ampanam in veiligheid gebracht tegen eene verrassing, welke de Baliërs, volgens ontvangen berichten, in den zin zouden hebben. De Zondagochtend per Engelsche mail hier angebrachte bladen bevatten weinig of geen nieuws over Lombok. Volgens het Bat. Hbld. had de gouv.-gen aan generaal Vetter zjjn tevredenheid betuigd over de wjjze, waarop hjj tot dusver het mili tair beleid op Lombok heeft gevoerd. Omtrent de hinderlaag te Mataram wordt van het oorlogstoon eel aan den Java-Bode het volgende geschreven Nadat bjj onze aankomst te Mataram het terrein behoorljjk was afgezet, begonnen de genietroepen met hulp der dwangarbeiders de muren omver te halen gedeeltelik geschiedde dit door ze met buskruit te laten springen, gedeeltelik door ze van onderen weg te bikken en ze dan omver te duwen. De geheele dag ging kalm voorbij en te 4 uur in den middag wer den de eerste toebereidselen gemaakt om naar het bivouak Ampanam terug te keeren, toen twee Sasaks met een Nederlandscbe vlag in de hand den generaal Segov kwamen mede- deelen, dat zjj in de buurt een huis hadden ontdekt, dat vol kruit en kogels was. De generaal zond er een peleton heen onder den luitenant Van Oppen, waarbjj zich de kapiteins Van Erpecum en Van Griethuijzen aansloten. De twee honden van Sasaks wezen den weg een van hen klom nog op den muur van het aangewezen huis, keek naar binnen en deelde mee, dat het geheel verlaten was. Daarop drong de troep door een heel nauw steegje naar binnen, maar nauweljjks had hjj eenige pas gen gedaan of van alle kanten kreeg men vuur. Ik zal den indruk nooit vergeten, van alle kanten knalden de schoten en terwjjl ik in de onmiddellijke nabjjheid van den dokter stond, kwam een cavalerist aanrennen met het verzoek toch dadeljjk tandoes te zenden De eerste gewonde, die werd binnengedra gen, was kapitein Van Griethujjzen met een schot achter het been, daarop de luit. Van Oppen met een schotwond, loopende door de linkerhorst ondeT den arm en in de rechter borst uitkomende. Onder een hagelbui van kogels hielp ik met den secretaris Valette den dokter de gewonden verbindengelukkig stonden wjj eenigszins gedekt achter een stukje muurwaarin de meeste kogels aan sloegen, de andere vlogen over onze hoofden heen. De arme Van Oppen overleed in de ar men vanValette; de dokter zag dadeljjk dat hjj niet meer te redden was en de dood trad ook spoedig in na hevige benauwdheden. Nauwe lijks was dit akelig tooneel achter den rug, of het Ijjk van Van Erpecum werd aangebracht een schot midden in de borst had een einde gemaakt aan het leven van dezen dapperen, opgeruimden officier's morgens was ik naast hem naar Mataram gemarcheerd en was hjj vol leven en opgewektheid. 's Avonds te half zes was de vgand verdreven en keerden wjj naar Ampanam terug met onze twee gesneuvelde officieren en twaalf gewon den ik was geheel met bloed bevlekt door het helpen der gewondente half acht waren we thuis. Van de twee schurken van Sasaks, die onze mannen in de val gelokt hadden, was er een onmiddeljjk doodgeschoten en de andere ge vangen genomen. Deze werd den volgenden dag op last van den generaal door den heer Valette in verhoor genomen eerst wilde hjj niets loslaten, maar nadat een stevige marinier zjjn geheugen wat opgefrischt had, bekende hjj eindeljjk dat hjj generaal Segov willens en wetens misleid had op last van eenige Balische boengawas. Om den soldaten, die woedend waren over dit verraad en speciaal over den moord op den algemeen beminden kapitein Van Erpecum, genoegdoening te schenken, werd de ellendeling den volgenden ochtend op hevel van den opperbevelhebber voor de poort van Mataram opgehangen. Dit werkje werd eon amore verricht aan een paar pisang- stammen en in éen moeite werd nog een Balische spion opgeknoopt, die den vorigen dag ook gevangen genomen was. Aan den Java-Bode werden dt. 19 Sept. uit Lombok de volgende merkwaardige bij zonderheden medegedeeld Heden is het drie weken geleden, dat onze troep om zoo te zeggen vernietigd werd, zegge drie weken. Als ellendigen, van alles beroofd, dankten wjj den Hemel, Ampanam bereikt te hebben. De overmoedige Baliër, sterk door zjjn mannen, zjjn muren, zjjn repeteergeweren en zjjn groot succes, gaf toen den raad, dat ons berooid boeltje maar weer aan boord zou gaan. En nu, na dtie weken De Balische kampongs op Ampanan en Kapitan verwoest, Aroeng Aroeng verwoest, Pagoetan verwoest en verlaten. Mataram uitgebrand en door het invallen der projectielen onbewoonbaar, Poenia verlaten. Niets rest de Balische bevolking meer als schuilplaats «r, Tjakra Negara, waarheen nu alles is gevlucht. Daar wonen thans dertigduizend menschen, en ijzingwek kend is de gedachte, hoeveel verwoesting elke invallende granaat onder die opeengehoopte menschenmassa moet brengen 1 En onbarm hartig gaat het oorlogswerk voort. Terwijl ik dit schrjjf, gaat het boem, boem uit Aroeng Aroeng en uit de benting bij Pagasangan. En iets later hoort men daar, heel in de verte, uit Tjakra Negara, het antwoord boem boem! Dat zjjn de projectielen, die springen. En 's nachts en overdag gaat het schieten voort. Wat zullen ze bun verraad diep, diep betreuren! Met hoeveel menschenlevens zjjn onze gevallenen nu reeds betaaldInderdaad, het is raadselachtig, hoe dit alles in drie we. ken tjjd is kunnen bereikt worden. Een klei nen uitweg heeft de vjjand nog naar het Noorden. Aan de zeekust, zoowat een uurtje noordwaarts van Ampanan, heeft hjj drie kleine bentings aangelegd. Waarschijnlijk is zijne bedoeling, ten laatste van daar uit naar Bali over te steken. Nu zou ik u wel eens gaarne in mjjn schre ven een denkbeeld willen geven van ons leven te velde, maar daartoe schiet mjjn pen te kort. Oeen van de dames, die voornemens zjjn te Soerabaia, te Samarang en te Batavia bij terugkomst de troepen met bloemen en geest drift te ontvangen, zooals zjj die uitgeleide deden, geen van haar zou ons, zooals we hier te velde zitten, met een puntje van een vinger willen aanraken. Gescheurde jassen vol vlek ken, vuile handen, kapotte schoenen, verbrande gezichten, beladen met stof van boven tot onder, zoo schilder ik u den officier. En de soldaat, die maar, als hjj niet vecht of wachtdienst doet, sjouwt als een polderjon gen, die hoornen kapt, .muren omgraaft, palis sadeeringen maakt, geschutbeddingeninhamert, die zwoegt en zweet in stof en vuil, en dik- wjjls, of liever meestal, geen gelegenheid tot baden heeft, hjj ziet er, in damesoogen, nog veel smeriger uit dan de officieren. En hoe we slapen, en hoe we etenEn uit wat heldere, schoone glazen we drinken 1 Men kan niet slapen van de vliegen, die vieze dieren, welke met duizenden op al onze sprjj- zen aanvliegen te Ampanan, men kauwt zand op Aroeng Aroeng, men logeert in een asch- hoop, zooals te Sekar Bela. De grasheuvels daar, waar het bentinkje ligt, zijn niets dan hoopen vulkanische asch, die den ganschen dag rondstuift en zoowel beddegoed als eetborden bedekt. En het zgn graf heuvels, lezer, waarin tot den laatsten tjjd begraven werd, en vooral nachts is de inademingslucht met andere dampen bezwangerd dan met die van eau de Cologne 1 Nu, als u deze ontvangt, bestaat die ben ting niet meer. Bljjvend zgn er drie Aroeng Aroeng, als zware batterjj voor Mataram en Tjakra, Pagasangan, de nieuwe benting, voor hetzelfde doel, en Kaleh, als vivresmagazjjn en steunpunt voor de transporten. Onder het opschrift: »Dat alles heeft de arme voor," schrjjffc A. K. in het jongste nommer van het Sociaal Weekblad In de Nederlander in het anti-revolution- naire blad van dien naam, wel te verstaan, onder hoofdredactie van den heer De Savornin Lohman wordt een reeks artikelen geleverd over »Een heele en een halve Christus." Die reeks vervolgend, heeft de scbrgver het, in het nommer "van 26 October, over hetgeen zgns inziens waarheid is «dat het voor den rjjke oneindig veel moeiljjker is het koninkrjjk der hemelen binnen te gaan, dan voor den arme." Om deze waarheid in het licht te stellen, plaatst hjj den eerste tegenover den laatste. De rjjke «leeft niet, geljjk de arme, midden in een goddelooze wereld, maar kan zich daaruit terugtrekken, als zjj hem hindert. Daardoor verbeeldt hjj zich barmhartiger, edeler, geeste- ljjker te zjjn, dan hjj werkeljjk is. Is hjj rjjk, dan klinken zgn weldaden allicht bjjzonder luid, terwgl zjj hem geen opoffering kosten. Leeft hjj wel niet rijk, doch zonder veel zorgen, dan kan hjj zich verbeelden bjjzonder veel te doen door te strijden met woord en pen voor de rechten van anderen, terwjjl hjj zich daarin een naam maakt." De arme daarentegen «Al wat hg geeft, is per se een opoffering; al wat doet, wordt gewoonlgk niet bjj zonder hoog aangeslagende wereld neemt er hitter weinig notitie van. Hjj moet vaak leven in een straat, in een kring, waarin van alle kanten de zonde in haar leeljjkste vormen hem tegenkomt. Lastige buren, onhebbelgke bazen, echandeljjke kameraden, zg worden hem niet gfspaard. Is er leven Gods bjj hem, het vertoont zich veel duideljjker en indien bjj het slechts - flanv bezjt, komt bjj veel eer tot de ontdekking van zgn gebrek, voelt zich veel afhankelijker van den Heere God, dan de rjjke, die altjjd nog iets meent te hebben waarop hjj steunen kan, of de beschaafde en talentvolle, die vanzelf in de inaatschappjj van genoeg beteekenis is, om [niet] veel vrees te koesteren, dat men hem missen kan." En dan onmiddelljjk daarop de slotsom «Dat alles heeft de arme voo r." Dat alles is voor dezen een voorrecht de «van alle kanten in haar leeljjkste vormen hem tegenkomende zonde" incluis! Geen wonder zou het wezen, indien zulk een arme tot zulk een rjjke zeide waar gjj toch aan het ingaan in het koninkrjjk der hemelen honderdvoudig grooter waarde moet hechten dan aan uw lot hier op aarde naar den maatstaf van kinderen dezer wereld daar begrjjp ik waarljjk niet, dat gjj moed willig en roekeloos de kans op dien ingang zoo buitengewoon vermindert, en niet liever deze kans zooveel grooter maakt, door, wat toch in uw macht staat, te worden geljjk ik met al mjjn voorrechten En als zoodanige rjjke dan mocht antwoor den beste en gelukkige man, dat zou ik wel graag, maar ik mag niethet is mjj verboden door God, naar wiens wil ik met mijn rjjkdom, hoe hard het mjj ook valt, moet bljjven op de plaats, die Hjj mjj heeft aangewezen evenmin wonder zou het zjjn, indien de arme dan zich van hem afwendde met het bescheid bljji' mjj met uw praatjes, over hetgeen de arme voor heeft, van het Ijjf! De Koningin regentes heeft aan graaf C. H. F. Du Monceau, opgedragen H. M. te ver tegenwoordigen bjj de plechtige teraarbestel- ling van wjjlen Z. M. Alexander III. Keizer aller Russen, en aan diens opvolger Z. M. Keizer Nicolaas II bjj die gelegenheid een brief van rouwbeklag te overhandigen. Aan graaf Du Monceau is H. M. adjudant jhr. W. J. P. van den Bosch toegevoegd. Bjj kon. besluit is aan jhr. P. C. van der Does, ontv. der dir. hel. enz. te Roosendaal, op zjjn verzoek eervol ontslag verleend, be houdens aanspraak op pensioen, en is bevor derd tot commies der posterjjen 2e kl. J. F. Ab- bema Copes van Hasselt, thans commies 3de kl. Door de arr.-rechtbank te Heerenveen is, ter vervulling van eene vacature van rechter in dat college, opgemaakt de navolgende alpha- betische ljjst van aanbevelingmr. N. van Hasselt, subst.-griffier bjj de arr.-rechtbank te Tielmr. J. C. von Briel Sasse, griffier bjj het kantongerecht te Zaandam, en mr. T. S. Tromp, subst.-griffier bjj de arr.-rechtbank te Leeu warden. By de beantwoording, door den minister van oorlog van het afdeelingsverslag der Tweede kamer over de aanvullingsbegrooting van hoofdstuk VIII voor 1893, doet de minister uitkomen, dat zoowel de biliykheid als het belang van den dienst medebrengen om de officieren van onbereden wapens, die jaren lang verbiyf houden in garnizoenen, waar, by gemis van hereden wapens, geen onderwgs in het paardreden kan worden gegeven, op andere wyze in de gelegenheid te stellen zich de ten deze gevorderde geoefendheid eigen temaken. Door den minister wordt onderzocht öf en in hoever het aantal gehuwde militairen be neden den rang van officier behoort te worden beperkt. Overigens licht de minister nader toe de redenen, welke tot overschryding hebben ge leid van sommige posten, waartegen voor het vervolg zooveel mogelgk zal worden gewaakt. JUetteren. en Kunst. Wg ontvingen van den uitgever H. L. Smits te 's Gravenhage bet laatste gedeelte van den jaargang 1893-1894 der Kinder-Courant, weekblad voor jongens en meisjes, dat geredi geerd wordt door de heeren Johan Gram en AntJe S. Reule Nz., beide goed bekende namen. Waar deze heeren zich van de vaste mede werking hebben verzekerd van den heer Gerard Keller en de dames Cella, Wilhelmina, L. Kei ler en C. V., behoeven wg ter aanbeveling van dit geillustreerd weekblad weinig meer te zeggen. Als altgd bevatten de voor ons liggende afleveringen aardige verhalen, velerlei spelen en uitspanningen, kunstjeB met cgfers, vruchten en ander gernakkelgk te verkrggen materiaal voorstellen ter oplossing en tal van platen die den geabonneerden een aangename bezigheid verschaffen kan- Dat weten allen, die voor hunne kinderen op dit blad inteekenden, en dat zullen zjj ervaren, die met den nieuwen jaargang den leze ring -,-a de Kinder-Courant zullen vergrooten. Mogen dit velen zgn Het Sinterklaasfeest te Parjjs, waaraan Van Zuylen zou meehelpen, gaat niet door. Emile Zola is te Rome de held van den dag. Zaterdag werd hem door de Vereeniging der pers een banket aangeboden. Aan het dessert bracht de heer Bonghi, voorzitter der Vereeniging, een dronk uit op den «beroemden vertegenwoordiger van het intellectueele en moreele Frankrgk." Een toost van den minister van postergen en telegraphie op den schrgver, die de glorie is der groote bevriende naburige natie, lokte bgzonder veel toejuichingen uit. De vertaling, die Gladstone van de Oden van Horatius bewerkt heeft, heeft thans te Londen 't licht gezien. De lessen aan den landbonwcnrsus voor onderwgzers te Goes eindigde Zaterdag jl. Een zevental der deelnemers hebben dezen zomer om verschillende redenen van het vol gen der lessen afgezien. Het voorjaar wordt met het onderwgs voortgegaan, om tegen het volgende examen in landbouwkunde 1. o. zoo veel mogelgk de verschillende onderdeelen doorloopen te hebben. Tot hoofd der school te G r a a u w is tegen 1 Jan. benoemd de heer M. L. de Keyser met 4 van de 7 stemmen. Op den heer J. J. Wiegman waren er 3 uitgebracht. Door de geneeskundige staatscommissie te Amsterdam is tot arts bevorderd de heer S. Boiisson. Door het provinciaal kerkbestuur van Noord-Holland is een nieuw kerkelgk geding tegen den heer Bax, predikant te Zaandam, op touw gezet. Het betreft thans een schrgven van zgn hand, eenige weken geleden in De Hervorming opgenomen, waarin hg het Haag- sche kerkelgk college van »stumperachtigheid" beticht. Wekelijksche opgaaf betreffende de Ned. Herv. kerk. Beroepen naarKlundert J. Doornbos te Barneveld; Waarden J. Oosterhuis te Vriezen- veen Eierland (op Texel) B. H. Habbema te Noord-Scbarwoude Beetgum R. Cremer te Midwolde en De LeekAppelscha J. A. van Leeuwen te Angerlo; en naar Ruinen Ch. C. J. W. Wierts van Coehoorn te Etershem. In de Kerk Ct. deelt iemand mede, dat vele kerkarchieven in treurigen toestand ver. keeren. Doch het ergst maakte het een predi kantsvrouw die de kast te goed gevonden had voor dien ouden rommel en ze tot bergplaats harer japonnen bad ingericht. De archieven waren eenvoudig ten vure gedoemd. OWi HUIS. Wagenaar straat E lila te Middelburg. In de volgende week zal Ons Huis worden geopend. Op Maandag 19 November a. s. zal van des namiddags 14 en 79 uur het gebouw ter bezichtiging zgn opengesteld voor de begunstigers, leden en belangstellenden der vereeniging voor hen, die in Ons Huis op de een of andere wgze werkzaam zullen zijn, en voor hen die zich tot dusver voor lees zaal, clubs, cursussen en lessen hebben laten inschrgven. Op Dinsdag 20 November a. s. zal des avonds te 8, uur in het Schuttershof een samenkomst plaats hebben, waartoe bovenge noemde personen evenzeer toegang zullen hebben, en waar het feit der opening zal worden herdacht. Verschillende dames en heeren hebben zich bereid verklaard, door het houden van letterkundige voordrachten en het levereD van muzikale bgdragen, aan die bg- eenkomst een eenigszins feestelgk karakter te geven. Het bewgs van toegang, voor beide dagen geldig, zal aan de betrokken pesonen worden toegezonden. Op Woendag 22 November zal de leeszaal voor de bezoekers zgn opengesteld en zullen de verdere werkzaamheden een aanvang nemen. Op Zaterdag 17 November zal geen gelegen» beid zgn tot inschrg ving.

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1