N°. 265.
1379 Jaargang.
1894
Vrijdag
9 November.
FEUILLETOI.
De Mttia met Manie oop,
Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s
met uitzondering van Zon- en Feestdagen.
Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco f 2.
Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel,
zijn verkrijgbaar a 5 cent.
Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager.
Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle
dankbetuigingen, van 17 regels 1.50
iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte.
Reclames 40 cent per regel.
Middelburg 8 November,,
ONDERWIJS.
UIT STAD EN PROVINCIE.
MIDDELBURME (OIIMM.
w
Tb ermometei.
Middelburg 8 Nov. 8 u. vm. 53 gr.
m. 12 ti. 50 gr-, av. 4 u. 47 gr. F.
Verwacht W. wind.
Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooi/, i
4n Tl. /\1 am W A "KTi - mTTT,3- Tl i -.
zg i
In het jongste nommer van het Schoolblad
verdedigt de heer Den Hertog nader het bekende,
door hem in den Amaterdamschen raad ge
sprokene. Hjj beroept zich daarbij °- a" °P
Brockhaus' Conversations-Lexikon, waaruit hjj
de volgende aanhaling doet, voorkomende
onder het woord Religion
»Eine Religion ohne Geschichten, in denen
die Gl&ubigen eine göttliche Offenbarung erken
nen, ist eine leere Abstraktion. Aber alle
Vorstellungen, welche ein Ewiges in der Weise
eines r¨ichen und zeitlichen Gcschehens
auffassen, sind dennoch nur bildliche oder
mythologische Hullen. Daher hat nog jede
Religion notwendig eine Mythologie erzeugt
auch die orthodox-christliche Dogmatik ist
durch und durch mythologisch)andererseits
hat sich wiederum keine irgend ausgebildete
Religion dem Anspruch auf Scheidung ihres
bleibenden geistigen Gehalts von seinen wan-
delbaren Anschauungs- und Vorstellungsfor-
men entziehen können."
Wjj doen van een en ander mededeeling
maar bljjven er bjj dat de heer Den Hertog
zich noodeloos en onverplicht moeite getroost.
Hjj heeft evenveel recht zijne meening te uiten
als anderen. En wjj ergeren ons over het
schijnheilig vertoon onder zeker soort liberalen,
die nog heulen met de zich noemende ge-
loovigen, welke altjjd door tot vervelens toe
zich alleen het recht toekennen om iedereen
na te loopen met hun geloof en zich alleen
bevoegd wanen oni te getuigen.
Zulke liberalen, die redeneeren over onvoor
zichtigheid van den heer Den Hertog, hullen
zich in een waas van halfslachtigheid, die veel
gevaarlijker is voor de vrjjheid van spreken
dan de meest eerljjke en ronde getuigenis van
geloovigen en niet geloovenden.
Zjj begaan de grootste heiligschennis aan
de vrjjheid van spreken en denken in ons
land, waar wjj altjjd stoffen zoo vrjj te zjjn
op het gebied der gedachte. En tevens schen
den zjj bjj deze kwestie het groote hoofdbe
ginsel, dat aan de openbare school ten grond
slag ligt.
Uit Lombok ontving het N. v. d. D,
het volgend telegram.
„Moudjok, Baukal Tjoelik, Tamanradja
(versterkingen) ten Noord-Oosten Mataram
zijn veroverd.
Wij leden geen verliezen; van vijand zijn
verscheidene gedood."
Als antwoord op het voorloopig verslag der
Tweede kamer over zjjne begvooting
merkt de minister van koloniën op dat hjj,
Uit het Fransch.
van
Y1GNE D'OCTON.
De tuin van het Luxembourg lag in de
Meizon gebaad. Tusschen het kastanjelooi
kwamen reeds de eerste witte bloempjes te
voorschjjn, terwjjl tegen den helderen blauwen
hemel, gezuiverd door een paar voorjaars
buitjes, de verschillende groene tinten schil
derachtig afstaken. Er was juist wind genoeg
om het water in de. kom te rimpelen, de
zeilen der kinderscheepjes te doen zwellenen
het gouden stuifmeel der meeldraden in de
geopende bloemkelken te brengen.
Overal tjielpten de musBchen en op de
hoofden der koninginnen zaten de duiven,
kirrend hunne vederen uit te strjjken. Onder
de boomen heerschte groote levendigheid, op
de grasvelden weerklonk het luidruchtig ge
lach der kindermeiden, de vrooljjkheid straalde
van de gezichten der kinderen, tot zelfs in de
oo gen der diepzinnigste wandelaars.
»Wat is dit een heerljjke verkwikking,
na een bezoek aan het hospitaal I" riep eens
klaps mjjn oude vriend, dr Recoulès, een ge
wezen officier van gezondheid bjj de marine,
met wien ik sedert een kwartier de lanen in
de nabjjheid der broeikassen op en neer liep,
evenals zjjn voorganger, al zjjne krachten
wenscht in te spannen tot bevordering van
de wt.vaart der Indifche bevolking.
Door zjjn langdurig verbljjf in Nederlandsch-
Indië is hij met de nooden en behoeften dier
bevolking, meer Bpeciaal die van Java, niet
onbekend, en het ligt dus voor de band dat
hjj niet in gebreke zal bljjven alle maatregelen,
welke tot verbetering van haren economischen
toostand kunnen strekken, met jjver te be
hartigen, voor zoover dit maar eenigszins met
de financieele krachten van Indië is overeen
te brengen.
Omtrent Lombok sluit de minister zich
in de eerste plaats aan bjj de deelnemende
woorden in het verslag over verlies van zooveel
dappere officieren en mindere militairen ten
gevolge van den tegenspoed, dien de expeditie
heeft ondervonden. Doordrongen van het besef,
dat zjj niet kon worden vermeden, heeft de
minister niet geaarzeld de verantwoordelijkheid
daarvan op zich te nemen. In de rechtvaardige
hulde, aan de voortvarendheid en geestkracht,
in Indië betoond na den verraderlijken aanval
der Baliërs, zal de Indische regeeving zeker
steun vinden bjj de verdere vervulling van
hare moeiljjke taak.
In een nota bij de memorie van antwoord,
wordt, in aansluiting aan het koloniaal ver
slag, een overzicht gegeven van hetgeen om
trent den gang der expeditie thans bjj het
departement van koloniën uit officieele bron
bekend is. Het in Indië gevolgde krijgsbe
leid verdedigende, met het oog op het doel,
dat de expeditie hadniet alleen handhaving
van ons gezag als suzerein, maar ook beëin
diging van den onhoudbaren toestand, die in
een deel van ons grondgebied heerschte èn
die een groot deel der aldaar wonende bevol
king met ondergang bedreigde, zegt de
minister dat na de gebeurtenis var. 2? en
Augustus moeiljjk is te bepalen, welke be-
stuursregeling thans zal moeten worden ge
kozen. Veel zal daarbjj natuurljjk ook afhan
gen van hetgeen de thans plaatsvindende
veelvuldiger aanraking met de Sasaksche be
volking omtrent den aard dier bevolking en
haar onderlinge verhoudingen zal leeren.
Uit de overgelegde instructie van den op
perbevelhebber bljjkt, dat deze in alle aan
gelegenbeden het politiek beleid rakende
handelt na overleg met den hem toegevoegden
resident, hetgeen, naar de min. meent, kwaljjk
als eene belemmering van de vrjjheid van
handelen van den militairen bevelhebber kan
worden aangemerkt.
Daar de gouv.-gen. zjjn aandacht op de
plaats gehad hebben indiscreties in de Indi
sche bladen gevestigd houdt, zal, naar de
min. vertrouwt, ook naar de openbaarmaking
des instructie van den opperbevelhebber wor
den onderzocht en de schuldige zjjne strai
niet ontgaan.
Ten aanzien van het tjjdstip van de open
baarmaking van de regeerings-telegrammen
wjjst de min. eropin de eerste plaats, dat de
regeerings-telegrammen niet zoo dadeljjk kun
nen worden verzonden, maar eerst, zooals wjj
uit. En, als om den laatsten indruk van een
langdurig verbljjf in de Charité, waarheen
zjjn plicht hem dageljjks riep, af te schudden,
sloeg hjj zjjn jas open en vertelde mjj aardige
geschiedenissen.
Door de poort van de rue Vaugirard kwam
op dit oogenblik juist een zeer bejaarde dame
binnen, begeleid door een zeer jeugdige mu
lattin. Lang, slank, goed gekleed in een
donkere japon, had zjj van haar eiland de
bevalligheid om den madras te dragen, be
houden een lichtblauwen madras (shawl)
die uitstekend paste bjj de koperkleurige tint
van haar gelaat. Zjj had, vreemd genoeg,
blauwe oogen, die zjj wjjd open zette, als om
zooveel mogeljjk te genieten van de zeldzame
Parjjsche zonwier warme stralen zeker
herinneringen aan haar verwijderd vaderland
opwekten.
Mjjn vriend zag haar niet.
»Welk een zonderling schepseltje!" zei
ik, op haar wjjzende, «hebt gjj er veel zoo
ontmoet daar ginds, van die donker bruinen,
met zwarte oogleden en appels als maagde-
palm Zjj zal zeker talrjjke en vrooljjke her
inneringen bjj u opwekken."
Mjjn vriend keerde zich om en verbleekte.
Het vrooljjke gezegde, dat hjj op de lippen
had, kwam er niet over en zjjn zooeven nog
zoo heldere stem klonk zóo dof dat ik hem
te nauwernood verstond toen hjj mompelde
«Talrjjke, ja; vrooljjke, niet", en hjj bracht
mjjn verbazing ten top door mjj met versnel
den pas mede den tuin uit te voeren, als om
Advertentiën
unl
Trillen
i avonds nog worden opgenomen,
vroeger opmerkten, de juistheid ervan moet
vaststaan; dat zjj door ht,n breeder inhoud
vertraging ondergaan c 4^! hot cjjfersehrift
tijdverlies veroorzaakt.
Wat de te late aaiikomst betreft van het
eerste regeeringstelegvam omtrent den overval,
zegt de minister dat de gouv.-gen. op 27 Aug.
nog alleen onzekere berichten had ontvangen
van den commandant der expeditionnaire
scheepsmacht
Zoodra de landvoogd op 28 Aug. het eerste
bericht van generaal Vetter ontvangen had,
seinde hjj dit aan den minister van koloniën.
Dit telegram, dat den 28sten Aug. om 2 uur
10 namiddags uit Weltevreden was verzonden,
(en 248 tariefwoorden telde) werd eerst in
den avond van dien dag bjj het depart, van
koloniën ontvangen, terwjjl een later, en wel
om 3 uur 30 namiddag uit Weltevreden ver
zonden, korter telegram reeds tegen 4 uur
's namiddags ontvangen was. Het ophelderend
telegram, door de administratie uitgelokt, bleef
bijna 12 uur onderwegterwjjl anders 5 a 6
uur daartoe voldoende zjjn. Dat in den laatsten
tjjd de regeeringsberichten schaars zjjn, moet
niet te veel verwondering wekken, wanneer
men in aanmerking neemt dat het voortruk
ken langzaam gaat, door het tjjdroovende op
ruimen der kleimuren, die van elke kampong
eene versterking op zichzelven maken.
De (anti-rev.) Nieuwe Gron. Crt. bevat een
schrjjven van den oud-minister mrH. J. Smidt,
waarin hjj opkomt tegen een daarin geleverde
beschouwing, als zou hjj in zjjn Nabetrachting
«ernstig te velde trekken tegen het tot een
onderwerp van publieke bespreking en critiek
maken van de intieme gouvernementsrelaties."
Hjj kwam slechts op, zooals den lezers van
zjjn stuk trouwens bekend is, tegen het vragen
T|'ti tic cfBcisölft atuklrgn, »de intieme gov.
vernementsrelaties" betreffende. Niet tegen
bet vragen van inlichtingenook niet tegen
het overleggen van bescheiden. Of «de tegen
woordige regeering terecht of ten onrechte
heeft voldaan aan 't geuit verlangen tot
openbaarmaking van een deel der stukken
Hjj heeft er geen enkele aanmerking op ge
maakt, dat zjj daaraan gevolg heeft gegeven.
Zelfs, wat hem persoonljjk betreft en de met
hem afgetreden Min., was er slechts reden,
om zeer voldaan te zjjn, dat de tegenwoordige
regeering een publicatie der stukken voor haar
verantwoording heeit durven nemen en daar
van noch door redenen van kieschheid, noch
van Staatsbelang werd weerhouden. Dan gaat
de heer Smidt voort
«Dit was evenwel een billjjke eisch, dunkt
mjj, dat men, overgaande tot een publicatie,
die dan ook volledig deed. In de Eerste kamer
moest de afgetreden minister van buitenland-
sche zaken reeds een aanvulling geven en in
het nu verschenen voorloopig verslag, bevat
tende de algemeene beschouwingen over de
staatBhegrooting, werd gewezen op de ontbre
kende ter zake betrekkeljjke notulen van den
ministerraad van 23 en 25 Januari-en van 9
en 11 Maart 11.
de bekoorljjke Creoolsche, wier madras in de
zon glinsterde, te ontvluchten.
»'t Is waar", sprak hjj eindeljjk, toen
wjj den boulevard St. Michel bereikt
hadden, »ondanks mjjne vjjftig jaren ben ik
nog een kind. Mjjn ontroering doet u een
geschiedenis vermoeden.Ik zal u haar ver
tellen, al ware het alleen om mjj te veront
schuldigen.
«In 18 begaf ik mjj als assistent-
officier van gezondheid aan boord van het
admiraalschip la Magnanime om te gaan
kruisen in den archipel der kleine Antilles.
Veertien dagen na ons vertrek van Brest
voeren wjj door de gqjze streek der Sargasses.
Thans werd met eiken morgen de lucht hel
derder, de atmosfeer zachter en iederen nacht
nam het lichten der tee in kracht en schoon
heid toe. Eindeljjk verrees in het bleeke licht
der avondschemering, de schitterende kring
van eilanden uit de donker blauwe zee. Bjj
eiken slag van de schroef werden de kusten
duideljjker zichtbaar en des nachts voerde de
wind ons de eerste geuren der vanille-boomen
toe.
Guadeloupe, Trinidad, Marie-Galante, zjj ge-
ljjken allen op elkaar met hunne gordels van
wortelhoomen en hunne vrooljjke Bteden in
het lommer der palmen. En toch begaven wjj
ons van de eene stad naar de andere zonder
dat het ons ooit verveelde.
Heden was het St. Pierre, of Fort de France;
de volgende week la Pointe-a-Pitre, of Basse-
«Deze aanmerking is de eenige, die ik tegen
de openbaarmaking heb en haar neem ik nu
hier op, omdat zjj zou voorkomen in het ver
volg van mjjn opstel, hetwelk in dé Decembv-
aflevering der Vragen zou versehjjnen, maar
dat ik, na kennis genomen te hebben van het
voorloopig verslag, thans terughoud, om de in
het eerste gedeelte der «Nabetrachting" ver
melde redenen, die mij bewogen, mjjn be
schouwingen niet vroeger te geven."
Nader verneemt men nog omtrent genoemde
dame, dat zjj het voornemen koesterde om een
tentoonstelling harer werken in het gebouw
Wf tb hondw». doch Jat haar dt
zaal voor dit doel werd geweigerd.
Thans zal deze tentoonstelling in de Natio-
nalgalerie plaats vinden en wel op bevel
des keizers.
Bjj kon. besluit is benoemdde heer S-
Ruitinga, arts, tot officier van gez. 2e kl. bjj
de zeemacht; tot commies der telegraphie 4e
kl. W. van Hoboken, thans klerk der telegra
phie 2e kl.en tot concierge van de Gevan
genpoort te 's-Gravenhage A. J. Konings, thans
tjjdeljjk concierge van die poort.
Omtrent het te Amsterdam te stichten
nieuw post- en telegraafkantoor is
door den minister van waterstaat aan de Tweede
kamer medegedeeld, dat de vertraging in den
bouw te wjjten is aan de noodzakeljjkheid om
de plannen te herzien in verband met de
eischen, die thans gesteld moeten worden, nu
de dienst een omvang heeft gekregen, welke
de verwachtingen van eenige jaren geleden
verre te boven gaat. En daarbjj is inderdaad
overwogen, of op eenig ander en groote r ter
rein de hand zou kunnen worden gelegd en
hebben achtereenvolgens ontvangen aanbie
dingen van particulieren een punt van onder
zoek uitgemaakt.
Na zjjne overweging heeft de minister echter
besloten, dat het gebouw, met eenigszins ge
wijzigde indeeling, zal worden gesticht op het
beschikbare terrein, waarvoor de aanbesteding
eerlang kan worden te gemoet gezien!
Letteren en Kunst.
Na de dertigste opvoering van Eenzamen
(de 27ste te Amsterdam) in het Salon des
Variétés aldaar, Maandagavond, voor een zeer
groot aantal toeschouwers, werd den heer L
H. Cbrispjjn een fraai bronzen beeld, voorstel
lende de Faamop standaard aangeboden
namens een dertigtal kunstvrienden, die zich
gedrongen gevoelden den bekwamen regisseur
en acteur, wiens verdiensten vooral in dit
drama zoo glanshelder uitkomen, een bljjvend
aandenken te geven.
Te Saint-Josse-ten-Noode is overleden J.
F. van Leemputten, schilder en restaurator van
schildergen aan het Brusselsche museum. De
overledene was de vader van Cornelis en Frans
van Leemputten, de beide artisten, van wie
werk was op de laatst gehouden drie jaar-
lijksche tentoonstelling van schildergen alhier.
Volgens het Berliner Tageblatt was het
de rjjksbouwmeester, de heer Wallot, die door
het tentoonstellings-comité voor de groote
gouden medaille was voorgedragen en wiens
naam door den keizer geschrapt werd om er
dien van mevrouw Vilma Parlaghy voor in
de plaatB te zetten. Naar men zegt is er alle
moeite gedaan om de keizerljjke beslissing in
te trekken maar te vergeefs.
Terre.
In deze laatste stad vond ik het vooral erg
prettig lange rechte straten op de open reede
uitloopende, beplant met accacia's of klapper-
boomen en tegen de helling van eeuwig groene
heuvels huizen met gespleten muren, die ech
ter aan hunne vervallen gevels nog de sporen
eener vroegere grootheid droegen, met veranda's
uitkomende in tuinen, waar de rjjke tropische
flora welig groeit, waar nacht en dag de
duiven kirren en men altjjd kristalheldere
beekjes hoort ruischenhier en daar kleine
pleintjes, waar reusachtige mangoe stamboonen
van den morgen tot den avond de loome mu
lattinnen beschaduwen dit alles gebaad in
een schel licht, in een brandende zon, zoo is
de hoofdplaats van Guadeloupe, waar ik op
zekeren avond, toen ik vrjjaf had, voor het eerst
Maio ontmoette.
Zjj was een quarteron, bjj den laatsten
mango-oogst vjjftien jaar geworden, en zei
dat zjj de dochter van een scheepskapitein
was. Gjj waart zooeven in verrukking over
de blauwe oogen der Creoolsche, die den tuin
van het Luxembourg door ging. Ach, vriend
lief, als gij op uw dertigste jaar slechts
even al ware het ook maar éen minuut
de oogen dier dochter der Savonas gezien
hadt, zoudt gjj, evenals ik, smoorljjk verliefd
geworden zjjn.
Neem een stuk van dien hemel, gereinigd
door een morgenregen, leg daarom heen den
sneeuwwitten glans van het hoornvlies, doe
In de heden (Donderdag) te Axel ge
houden raadsvergadering is tot onderwjjzer
aan de openbare school benoemd de heer C.
T. Dieleman te Nieuwdorp('s Heer Arendskerkc),
Hjj was de eenige sollicitant.
De stemming, in de afdeelingen van het
Ned. Ond. Genootschap gehouden, voor een
lid van het hoofdbestuur in de vacature, die
einde deizes jaars ontstaat door het aftreden
van den heer A. Heinsius, heeft tot resultaat
gehad dat een herstemming zal moeten plaats
hebben tusschen de beeren G. Mejjer en H.
W. J. A. Schook.
172 afdeelingen namen aan de stemming
deel en brachten te zamen 2552 geldige stem
men uit, bovendien waren 36 stemmen in
blanco en 1 van onwaarde. De volstrekte
meerderheid was alzoo 1277. Uitgebracht
waren op de heeren G. Mejjer 1186, H. W. J.
A. Schook 1100, C. F. A. Zernike 173, H,
Kroeae 59 en W. Meerwaldt 23 stemmen.
Te Nederhorst den Berg heeft zich voor
eene vacature van onderwjjzer aan eene bjj-
zondere lagere school aldaar, op eene jaarwedde
van f 650 4 f 700, geen enkele solicitant aan
gemeld.
osrs huis.
Zaterdag 10 November gelegenheid tot
iücoliry viiag v ooxr Voes/ittKi, ©-wjrexïiïav»»
lessen 's avonds van 89 uur.
Voor vrouwen, meisjes, mannen en jongens,
N. B. Voor de cursussen in verstellen,
mazen, knippen kunnen voorloopig geen nieuwe
deelneemsters worden ingeschreven.
Maandagavond vergaderde te Zierik
zee het comité van schoolkindervoeding. Tot
die vergadering waren opgeroepen allen, die
in eenig opzicht hun steun tot dit doel, 'f welk
het comité beoogt, verleenden. Deze waren
echter, jammer genoeg, in kleinen getale aan
wezig. Immers uit het verslag van den voor
zitter, den heer dr J. Helder, omtrent de han
delingen van het comité, bleek, hoe nuttig
deze arbeid, zoowel uit een philantropisch al*
uit een psedagogisch oogpunt beschouwd, in
vele arme gezinnen werkt.
De opvoedende en beschavende invloed, dien
de dames op de kinderen uitoefenen, geeft
naast een niet gering te schatten lichaineljjk
voordeel, aan dien arbeid eene aantrekkelijk
heid en een tastbaar nut, waarop weinig in
stellingen van liefdadigheid hoe goed en
edel op zich zelf ook kunnen bogen.
Uit de rekening, door den penningmeester,
den jheer J. Hogerland, overgelegd en door
daarop trillen wimpers zoo lang, bruin en
glanzig als de voelhorentjes van een insecten
gjj zult eenig denkbeeld krjjgen van de
oogen, die het schoone gelaat van Maio ver
helderden.
Onze liefde wsb tegeljjkertjjd vurig en zeer
kinderljjk.
Zoodra de Magnanime van Port-de-France
of Trinidad terugkeerde en op de reede lag,
haastte ik mjj om ons hutje op te zoeken, dat,
onder de pisangboomen verscholen, op den
weg naar Camp-Jacob lag.
Maio bad reeds de salvo's der aankomst ge
hoord en ik vond haar onder de veranda,
bezig met het gereedmaken van lélé of mabi
of een anderen drank, dien zjj wist dat ik
gaarne dronk.
Dan was het een omhelzen en kussen mot
al de innigheid eener eerste liefde. En ik
las in het trillen harer lippen, in de huivering,
van geheel hare koperkleurige gestalte, hoe
bljj zjj was van mg weer te zien, evenals zjj
het begreep uit de ontroering, waarmede ik
sprak. Ik verliet haar alleen op de uren dat
ik dienst aan boord had. Wjj brachten onze
dagen door met dwalen door de vanillevelden.
onder de mango- en tamarindeboomenwjj
vervolgden colibris, niet om hen te vangen
of te plagen, maar om de mooie kleuren-
spiegeling op hunne vlerkjes gade te slaan,
wanneer zjj over de rozen heenvlogen en zich
aan haren nectar drenkten.
En onze armen waren ineengestrengeld als
de lianes rondom de terpentjjnboomea.
