137° Jaargang, Dinsdag 6 November. N°. 263, 1894 FEUILLETON. Een wiiiteruitslapje. Middelburg 5 November. Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco j 2. Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer f 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. JUettereia. en Kunst. ONDERWIJS. Thermometer. Middelburg 5 Nov. 8 u. vm. 52 gr. m. 12 u. 56 gr., av. 4 u. 55 gr. F. Verwacht Z. W. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boltiit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KroiningenF. v. d. Peul, te ZierikzeeA. C. de Mooii, te TholenW. A. van Nieuwenhuxjzen en te TerneuzenM. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën aan, evenals de advertentie-bnreau's van Nijgi Van Ditmab, te Botterdam, de Gesb, Belineante, te 's Gravenhage, en A. de La M>i Aan., te Amsterdam. Hoofdagenten voor het Buitenland: te Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publicité étrangère G. L. Daube Cns., Joen F. Jones, opvolger. Advertentiën moeten des namiddags te iéu nul aan het bureau bezorgd zjjn, willen zjj des avonds nog worden opgenomen^ Het Nieuws van den Dag heeft in een ge moedelijk woordje voor den Zondag iets gezegd over het in den Amsterdamschen raad gespro kene, in verband met bet incident-Den Hertogh, en wel naar aanleiding van een briefje van een Amsterdamsch onderwijzer die als schrijf voorbeeld pas had gegeven »Aan Godes zegen is 't al gelegen" en nu, nadat de voorzitter van den raad heeft verklaard dat bet woord God in de openbare school niet mag worden genoemd, in zak en asch zit dat hjj dit in 't vervolg niet meer doen mag. Dit briefje heeft den hoofd-redacteur van het blad diep geschokt; nu mag men volgens hem het Volkslied zelfs niet meer zingen in de Volksschool. Maar dat neemt niet weg, dat hjj, al is hg zelf zeer geroerd, toch nog de macht gevoelt om als trooster voor anderen op te treden. Als 't ware zegenend legt hg nog de hand op het hoofd van den bedrukten onderwgzer, en alsof hg alleen te bevelen heeft in deze en alle macht bezit, roept hg hem toe»Ga gjj intusschen maar gerust voort met uwe leerlingen tot voorbeeld te geven »»Aan Godes zegen is 't al gelegen."" Die onderwjjzer kan dus onbezorgd zjjn.... Wie weet hoe opgewekt en vroolgk de man zich gevoelt na deze geruststellende verzekering. Als hg nu soms in botsing komt met het hoofd der gemeente of de schoolautoriteiten, dan zal hg zich zeker beroepen op zgn raads man. Of hem dit veel baten zal, betwijfelen wg echter. Wjj zouden evenwel, waren wjj in hun plaats, den man anders niet hard vallen als hg zgn leerlingen dat zelfde voorbeeld weer geeft al zgn er wel betere, die bjj de kinderen het besef aan eigen kracht, aan eigen wil, aan eigen plicht wat meer opwekken. Evenmin zien wg er eenig bezwaar in dat men het volkslied zingt. Het woord God in 't een en 't ander is door het gebruik zoo gejjkt dat niemand er zich aan ergert, te minder daar elk er het zjjne van denken kan. Het is voor velen een woord van hooge beteekenis, voor anderen niets meer dan een klank. Maar de hoofdredacteur van het Nieuws wil verder gaanhg wil in de openbare school de lessen laten aanvangen met gebed, en Zaterdags de bjjbelsche verhalen laten ver tellen, zooals men dit vroeger deed. Daardoor toont hg den geest der nieuwe pnderwjjswet en die der openbare Bchool niet te kennen of liever te miskennen. De eerste geeft nu de gelegenheid aan de dienaren der kerk om eenige uren in de week na de gewone schooluren les te geven in hun vakde open- Uit het Engelsch, van MARY BRADFORD WHITING. Onmiddellijk na het ontbgt begaf het ge zelschap zich op weg en de heer Campbell voelde zich genoopt mee te gaan om toe te zien dat zjjn vrouw geen ongeluk kreeg. De besneeuwde helling was spoedig bereikt en terwjjl hg naar het opklimmen stond te kgken met een verbazing, waarvoor hg geen woorden kon vinden, hoorde hg een spotachtig gelach achter zich. >Belachelgk! Niet waar?" zei de heer Chambers, een bejaard heer, dien hg den vorigen avond aan tafel had opgemerkt. »Zjj zullen bjjna twee uur noodig hebben om den top te bereiken en dan gigden zg ineen paar minuten naar beneden Maar zg sebgnen het prettig te vinden Hg keek minachtend naar die zwoegende gedaanten en wendde zich toen weer tot zgn tochtgenoot. »Gaat gg mee wandelen? Ik Ben big dat ik ten minste een verstandig mensch vind om mee te praten. Mjjn dochters hebben mg mee getroond, anders zou ik hier nooit gekomen zjjn. Ik heb eenige van uwe Boeken gelezen. Volstrekt niet in mgn geest; bare school, die zich buiten godsdienstig getwist moet houden, wil dat in hare lokalen alle kinderen, die van Protestanten, niet- kerkscbe menschen, Katholieken, Israëlieten enz. een plaats vinden. De oude waarheid, dat die school voor allen is, schjjnt de redacteur van het Nieuws niet te kennen of in zjjne gemoedelijkheid liefst over het hoofd te zien. Maar door zgn eigenaardige, hoewel zeker goed gemeende adviezen, niet getoetst aan de praetjjk des levens, en de eischen die deze stelt, begaat hjj een grooten misslag aan eene nuttige instelling. Hg zou onze openbare school, tegen haar karakter in, weêr brengen op bet slechte spoor. En hg vergeet dat op het oogenblik, dat men zjjn advies volgt, op die school of zgn leer of die van anderen verkondigt, men in botsing moet komen met elkaar en öf voor den een óf voor den anderen die school onmogeljjk zou maken. De redacteur is te goed bekend op kerkeljjk gebied om niet te weten hoe gevaarlgk het is zich daarop te begeven; hoe tevens zgn leen zelfs zgn begrip omtrent God, contrabande is bjj een groot deel van ons volk. En hoe zelfs het eenvoudigste gebed aanstoot geven kan bjj ouders of kinderen. Wjj gelooven dat de openbare school nog beter gediend wordt door hare ergste vganden dan door halfslachtige vrienden, als de hoofd redacteur van het Nieuws er een is, die eigenljjk nog beter doen rondweg partjj te kiezen voor de christeljjke school met den bjjbel en met gebed. Tot bewjjs boe nauwkeurig de Tweede kamer soms de uitgaven controleert, kan wel het geval dienen van een regenbak. Op de begrooting van binn. zaken is nl. voor 1895 een som van 581.48 aangevraagd om een regenbak te laten maken in het gebouw van het proefstation te Goes. Nu is die rjjksinrich- ting, meende men, gevestigd in een gehuurd huis, en is in Goes een regenbak in elk huis onmisbaar. Men vond 't dus vreemd dat be doeld perceel er geen schjjnt te hebben en dat de huurder er een moet laten maken In het voorloopig verslag over hoofdstuk binnenlandsche zaken komt het volgende voor >Het ontbreken van elk toezicht van rjjks- wege op de weeshuizen werd een leemte in onze wetgeving genoemd. Evenals ten aanzien van de krankzinnigengestichten, is de staat verplicht toe te zien, dat in de vaak dichtbe volkte weesbuizen de behandeling hygiënisch en paedagogisch zjj. Het rapport betreffende de wees-inrichting Neerbosch, aldus werd ge zegd, toonde nog onlangs aan, dat eenig toe zicht noode kan worden gemist." In de afdeelingen der Tweede kamer is door enkele leden de wensch herhaald, dat vergoe ding zou toegekend worden bjj verplichte op- stalling van vee. Die vergoeding zou gegeven kunnen worden tot aan het tjjdstip, waarop het jaargetjjde toch iet opstalling zou gedron gen hebben. Waar een maatregel als de opstalling in het algemeen belang wordt verplichtend gesteld, vond men het billjjk dat de kosten, die daaruit voor de veehouders voortvloeien, uit de open bare middelen worden vergoed. »Men geve zich rekenschap van de naieelen, die van de geldende regeling het gevolg zjjn. De veehou ders plegen in den zomer meer vee te houden dan in den winter het meerdere wordt in het najaar verkocht. Nu is echter die verkoop on mogelgk, of deze wordt althans belemmerd, en bovendien is de opstalling verplicht. Het ge volg is dat de voor den vinter gereed liggen de voonaad hooi reeds vóór dien tjjd moet worden gebruikt." De berekening dier vergoeding werd echter door anderen »een nauweljjks op te lossen probleem" genoemd. maar toch zie ik er uit dat gjj uwe vjjf zinnen bjj elkaar hebt." De heer Campbell was in 't minst niet be- leedigd door deze rondborstige taal en ofschoon zgn nieuwe vriend niets voelde voor poëzie of romantiek, vonden zg genoeg punten van aanraking om den tjjd aangenaam samen door te brengen. Om half twee keerde iedereen naar het hotel terug, met grooten eetlust, en zoodra was het tweede ontbgt niet genuttigd of de meest ondernemende leden van het gezel schap gingen weer uit voor een tweede bestjjging. Mevrouw Campbell behoorde daar ook toemaar haar man ging een eindje wandelen en voelde zich zeer eenzaam. Bjj zgn terugkeer zag hjj in de vestibule iemand in een grooten stoel bjj de kachel zitten, trachtende zich een weinig te verwarmen. Het was Eva Weston, een meisje dat hjj in Londen meermalen ontmoet had, en dus ging hjj haar aanspreken. Zjj t gjj van middag niet mee gegaan?" »0 neen, ik heb het nog niet warm ge had, zoo lang ik hier ben, en ik word met den dag kouder, niettegenstaande ik zóo dicht op de kachels zit dat ik er hoofdpjjn van krjjg." Waarom gaat gjj dan niet terug vroeg de heer Campbell, bigde dat hjj een lotgenoot in het ongeluk had gevonden. »Moeder vindt het zoo prettig", zei Eva kortaf en Campbell was bescheiden genoeg De ingeschrevenen voor de militie, die er prjjs op stellen om, bjj hunne indeeling als milicien, in het garnizoen en bjj het wapen hunner keuze, geplaatst te worden, kunnen dit voordeel verkrjjgen, als zjj in de maand Januari, aan de indeeling voorafgaande, aan een examen voldoen, waarvan het programma door den minister van oorlog is vastgesteld als volgt: 1. Het schrjjven van eene goedleesbare hand. 2. De kennis van de gronden der spelling van de Nederlandsche taal, welke bljjken moet uit een te vervaardigen opstel. 3. Dé vier hoofdbewerkingen der reken kunde met geheele getallen. 4. De kennis van bet Nederlandsche stelsel van maten en gewichten. 5. Eenige bekendheid met de Vaderland- sche geschiedenis. 6. Voldoende k^iiis der aardrijkskunde van Nederland. De militieplichtigen, die met voldoenden uitslag aan dit examen hebben deelgenomen, worden, voor zooveel dit met de belangen van den dienst strookt, bjj elkander gehuisvest en kunnen desverkiezende, zoo daartoe gelegen heid bestaat, met elkander afzonderljjk apjjzen. Bjj kon. besluit is benoemd bjj den pl. staf tot pi. adj. te Wiericker Schans de kap. J. L. Furnee van het 5e reg. inf. is bepaald dat alsnog, ter zake van zgn ge drag bjj de krijgsverrichtingen in Atjeh, ge durende het 2de halfjaar 1892, bjj afzonderlijke dagorders, zoo in indië als in Nederland, eer vol zal worden vermeld de fuselier van het leger N.-I. G. C. van der Meeren. Van den gouvern.-gen. van N.-I. is telegra- phisch bericht ontvangen dat de 1ste luit. W. P. Broekman, die bjj de inneming der vier poeri's van Mataram, op 29 September jl., zwaar verwond werd, thans overleden is. Bljjkena een bjj het dep. van koloniën ont vangen telegraphisch bericht van den gouv.- gen. van N.-I., is op 1 dezer het gedeelte Tasikmalajadie Maos van den staatsspoorweg Preanger-Tjilatjap voor het publiek verkeer opengesteld, waarmede de spoorweggemeen schap tuasehen Oost- en West-Java tot stand is geb.acht. De heer Henri Bosmans te Amsterdam is benoemd tot leeraar voor violoncel aan de muziekschool der Maatschappij voor Toonkunst te Haarlem. Siegfried Wagner heeft den heer J. Mossel uitgenoodigd in 1896 te Bayreuth als eerste solo-cellist mede te werken. Directeuren van Teylers stichting en de leden van TeylersGodgeleerd Genootschap hebben in hun vergadering van 19 October uitspraak gedaan over het eenige antwoord, dat bjj hen was ingekomen op de prjjsvraag over den invloed van het Parsisme op bet Jodendom, besloten de bekroning niet toe te kennen en de prjjsvraag opnieuw uit te schrjj ven, doch thans voor twee jaren, zoodat de antwoorden worden ingewacht vóór 1 Ja nuari 1897. Voorts wordt als nieuwe prjjsvraag aange boden ter beantwoording vóór 1 Januari 1896 Wat blijft er bij den tegenwoordigen stand der Nieuw-testamentische critiek historisch zeker aangaande den persoon en het leven van Jezus V Behalve, de feesteljjkheden, die Neuren berg ter eere van den 400sten geboortedag van Hans Sachs op heden, Maandag, heeft ge organiseerd, wordt in de Katharina-kerk aldaar tot den llen ook een tentoonstelling van werken des dichters en van allerlei berinne ringen aan hem en zgn tjjd gehouden. Naar men verzekert heeft de paus aan Emile Zola, die zich thans te Eome bevindt, een audiëntie geweigerd. Men zegt, dat er zells maatregelen zullen worden genomen om te voorkomen, dat Zola in een collectieve audiën tie van vreemdelingen worde toegelaten. Tot onderwgzerea aan de openbare lagere school te Domburg is benoemd mejuffrouw A. Schoonenboomen te Coljjnsplaat mej. S. P. Geertsema Beckeringh te Schoondjjke. In de St. Crt. is opgenomen het programma voor het in 1895 te houden examen tot toe lating aan de rijkskweekscholen voor onder wijzers, bedoeld bjj art. 25 der regelen voor de rijkskweekscholen, vastgesteld bjj kon. besl. van 21 Mei 1891. Het Hbld. schrjjft het volgendo De minister (van binnenlandsche zaken) heeft weder een lange ljjst overgelegd van de bjjzondere scholen die over 1894 de sub sidie hebben ontvangen. Wg leeren daaruit o. a. het aantal kinderen, dat op 15 Januari elke school bezocht en het getal der onder wijzers. In de ljjst worden 1064 scholen vermeld. Daarvan zgn er 8 door departementen der Maatschappij tot het nut van het Algemeen gesticht en 3 Israëlietischë scholen te Am sterdam, alle reeds ruimschoots in het bezit van het in eerst 1899 vereischt aantal onder wijzers. Van de overige 1053 scholen zgn 513 ka tholieken en 540 protestantsche. Bjj deze is om niets meer te zeggen. Mevrouw Weston was een bedrijvige dame van veertig jaar, die er veel jonger uitzag dan zjj was en het als de grootste ramp haars levens beschouwde dat zjj een twintigjarige dochter hadZg hield van loopen, rjjden en klimmenzjj was onvermoeid en hare opgewektheid verliet haar nooit. Er wa ren echter twee dingen, die haar boos maakten het eene was de gedachte aan een mogeljjken schoonzoon en het andere was de veronderstelling dat iemand van het gezel schap wel eens over haar zou kunnen spreken als de »oude mevrouw Weston". Zjj was een soort van vrouw, zooals de heer Campbell niet kon uitstaan, en hjj had naar die mate medeljjden met haar dochter; dus ging hjj aan de andere zjj de van de kachel zitten en trachtte haar wat op te vrooljjken, totdat zjj gestoord werden door een haastigen stap en kapitein Burns, van top tot teen doornat, voor hen stond. »Zjj hebben mg in de sneeuw begraven", zei hjj lachend, zoover mogeljjk van hen af bljjvende, »en dus moest ik gauw naar huis om mjj te verkleeden". Hjj had niet lang noodig voor zgn toilet en toen hg weer be neden kwam ging hjj bjj hen zitten en begon zoo gezellig te praten, dat Campbell wel ant woorden moest en Eva bare gewone stjjfheid liet varen. Het was een genoegeljjk uurtje, maar het geluid van naderende voetstappen en opengaande deuren waarschuwde hen wel dra dat het uit was en eensklaps stormde de opgewonden troep naar binnen. Eva had spjjt dat zjj niet eerder.opgestaan was en zg werd in dit gevoel versterkt, toen zjj het gezicht van haar moeder zag. De heer Campbell zag het ook en en was dus niet ver baasd, toen hg Eva met een bedrukt gelaat aan tafel zag komen. Er scheen dien avond iets aan de gezellig heid te haperen. Nellie en Margo Chambers waren opgewondener dan ooit en barstten bjj elke opmerking in een schaterend gelach uit, dat wel wat vervelend werd na een tiende of twaalfde herhaling. Mevrouw Weston was geheel uit baar humeur en scheen lust te hebben om troost te zoeken bjj mevrouw Campbell, die oververmoeid was en dus zeer prikkelbaar. Kapitein Burns ging kalm naar Eva toe, nam achter haar stoel plaats en boog zich over haar heen, op overredenden toon vragende, of zjj niet eens zou willen zingen. Eva keek bedeesd naar hare moeder, maar die hield het hoofd naar den anderen kant en dus stond zjj op en begaf zich naar de piano. De zachte tonen werden te nauwernood gehoord in het gegons om hen heen, maar dat vond de kapitein wel prettig. Hg hoopte harteljjk dat niemand op hem zou lettendoch toen het eerste liedje uit was eu de toestand nog verre van bevredigend. Voor 1891 en 1892 bebben wg in de beide vorige jaren de cjjfers gegeven der gesubsidieerde scholen, waar gemiddeld meer dan 55 leerlin gen aan één onderwjjzer waren toevertrouwd. Voegen wg er de cjjfers voor 1893 bjj, dan vindt men In 1891 had men 490 katholieke en 485 protestantsche scholen in 1892 509 kat. en 527 protest.; in 1893 513 kat. tn 510 protest. Overbevolkt waren in 1891 171 kath. en 108 protest.; in 1892 181 kath. en 137 protest, en in 1893 156 kath. en 142 protest. Wg vinden dus bjj de katholieke scholen een vermeerdering van het aantal gesubs. scholen met 23, maar tevens het getal over bevolkte sedert 1891 met 15 en sedert 1892 met 25 verminderd. Daarentegen ziet men dat bjj de protestantsche, naast een stjjging van het geheele aantal met 55, dat der overbevolkte 34 hooger is geworden. De verhouding is dus bjj de katholieke scho len verbeterd van 35 tot 30 pet., maar bjj de protestantsche verergerd van 22 tot 26 pet. Over het geheel was het echter bjj de laatst» nog altjjd beter gesteld dan bjj de katholieke. Intusschen die verhouding van 1 onderwjjzer voor 55 leerlingen moet eerst in 1899 aanwe zig zjjn. Hoe is het gesteld met de cjjfers die de wet op 1 Jan. 1894 eischte en waarvoor, zooals gezegd is, een jaar uitstel is verleend Wjj vinden in de ljjst nog 94 scholen ver meld, waar in het begin van dit jaar nog een of meer onderwjjzers minder waren dan was bepaald. Daarvan zgn 33 katholieke en 61 protestantsche scholen. Er waren in het geheel nog 198 en wel 112 katholieke en 86 protestantsche die be neden het cjjfer waren, dat voor 1 Januari 1895 is voorgeschreven. Dat zgn nog zeer ongunstige cjjfers. Van elk elftal gesubsidieerde scholen nog eén beneden betgeen reeds bjjna een jaar geleden noodig was, en op elk v jj f t a 1 één, die aan den eisch ran 1 Jan. 1895 nog te voldoen had. Zeer treurig was het verder gesteld aan een klein veertigtal scholen, waar meer dan 80, ja tot 140 leerlingen toe aan éen onder wjjzer waren toevertrouwd. Van 8090 vin den wjj zulke katholieke scholen in de ge meenten Fjjnaart (2), Bakel, Ter Aar, Nieu- wer-Amstel, Wormermeer, Weststellingwerf, Maastricht en Venloo; en protestantsche in Barneveld, Doornspjjk, Dinkspertoo, Katwjjk aan Zee, Zuid-Beierland, Oost-Beierland, Veere, Bruinisae, Arendskerke, Holwerd, Hoogkerk en Hoogeveen. Die scholen onderscheiden zich echter nog gunstig van de volgende, waar de verhouding nog veel droeviger was Tilburg (Kath). 6 huipond. en 697 leerlin gen Vlijmen (K.) 1 en 193; Woubrugge (K.) 0 en 94Oudewater (K.) 0 en 93Rotterdam (K.) 0 en 138Waddingsveen (K.) 0 en 91 Sliedrecht (P.) 0 en 93; Beverwjjk (K.) 1 en 208Zjjpe (K.) 0 en 99 Bovencarspel (K.) 0 en 124; Zaamslag (P.) 0 en 93Wissenkerke (P.) 0 en 91Mjjdreeht (K.) 1 en 183; Smal- lingerland (P.) 0 en 104Emmen (P.) 0 en 95, en Heiden (K.) 0 en 140. hjj e6n ander opzocht, bracht een onwellui dende stem hem tot de werkeljjkheid terug. »Ja, kapitein Burns, het is wel heel vriendelijk van u dat gg mjju kleine meid zoo aanmoedigt, maar gg moogt haar niet over het paard tillen. Het is haar tjjd om Daar bed te gaan en juffrouw Chambers wacht reeds al dien tjjd om ons iets voor te zingen." Eva was opgestaan, zoodra >baar moeder be gon te spreken en dook met een droevig ge laat weer in haar armstoel. De kapitein volgde haar en ging met een boek bjj de tafel zitten, terwgl de dames Chambers een duett van Mendelssohn radbraakten «Wohin ieh gehe nnd schans In Wald in held und ine. Giüss ich dich tausend mal 1 Gruss ich dich tausend mal »Ja, dat zouden zg zeker doen", mom pelde hjj en boe weemoedig Eva gestemd was, moest zg toch even lachen. Haar moeder merkte dit en wenkte haar om bjj haar te komen. »Gg moest nu naar bed gaan", zei zjj op strengen, toon en Eva, die wist wat het beduidde, snelde de kamer uit en zocht troost in de eenzaamheid. Een oogenblik flikkerde er toom in de oogen van den kapitein hjj was echter te verstandig om iets te zeggen. Tot op dit oogenblik had hjj slechts vriende lijke belangstelling voor Eva gevoeld maar mevrouw Westen was mooi op weg om met

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1