2 November. N°. 259. 13 7e Jaargang, 1894 Vrijdag Deze courant verschijnt d a g e 1 ij k s met uitzondering van Zon- en Feestdagen. Prijs per kwartaal in Middelburg en per post franco 2. Afzonderlijke nummers, met of zonder bijvoegsel, zijn verkrijgbaar a 5 cent. Advertentiën 20 cent per regel. Bij abonnement lager. Geboorte-, Trouw-, Dood- en andere familieberichten, benevens alle dankbetuigingen, van 17 regels 1.50 iedere regel meer 0.20. Groote letters worden berekend naar plaatsruimte. Reclames 40 cent per regel. Middelburg 1 November. JU etteren er» Kunst. ONDERWIJS. UIT STAD EN PROVINCIE Tkenaometei. Middelburg 1 Nov. 8 u. vm. 52 gr. at. 12 o. 59 gr., av. 4 u. 56 gr. F. Verwacht Z. wind. Agenten te VlissingenP. G. de Vet Mestdagh Zoon, te GoesA. C. Boluit, firma weduwe A. C. de Jonge, te KruiningenF. v. d. Peijx, te ZierikzeeA. C. de Mooiï, I Idverteatiëa te Tholen: W. A. van Nieüwenhuijzen en le Terneuzen: M. de Jonge. Verder nemen alle postkantoren en boekhandelaren abonnementen en advertentiën i moeten des namiddags te éém nu» aan, evenals de advertentie-bureau's van Ni/ge Van Ditmae, te Botterdam, de Gebb. Bedineante, te 's Gravenhage, en A. de La Mae Azh., te Amsterdam. aan het bureau bezorgd zpn willen Hoofdagenten voor het Buitenlandte Parjjs en Londen, de Compagnie générale de Publioité étraagère G. L. Daubb Cm., John F. Joneb, opvolger. zjj des avonds nog worden opgenomen; Algemeeae beschouwingen. (Slot.) Eenige leden der Tweede kamer bevreemde het, bljjkens het algemeen verslag der afdee- lingen, dat de tegenwoordige minister van financiën was gekomen ter verzekering van de goede werking van belastingwetten zpns voorgangers, die hjj zoo heftig bestreden en bespot had. Anderz^ds wees men er op dat de heer Sprenger van Ejjk een speciale studie had gemaakt van de gemeente-financiën, die deze Eeg. wenschte te regelen en dat de minister Van Houten door zjjne ijverige deelneming aan den strjjd over de kieswet-Tak de aange wezen man was om een andere regeling te ontwerpen. Reeds in 1884 had deze minister voorgestaan toekenning van kiesrecht aan alle meerderjarige Nederlanders, die op de loopende kohieren der personeele belasting zjjn aange slagen. Eenige zjjner medestanders op het gebied van het kiesrecht voegden hieraan evenwel toe, dat zjj van hem geen andere hervormingen verwachten en mocht hp die voorstellen, daar mee waarsehpnlpk niet zouden medegaan, aan gezien zpn antecedenten ten aanzien van ver schillende groote politieke vraagstukken bjj hen geen instemming vinden. Dat die minister zitting nam in een kabinet, dat voorstellen deed tot bouw van nieuwe schepen en het aan schaffen van nieuwe geweren, kon overigens geen reden zpn tot bevreemding, daar afkeu ring van plannen tot bouw van pantsersche pen geen afkeuring insluit van alle maatregelen in het belang van het defensiematerieel en het nog geen verzaking van beginselen is, wanneer de heer Van Houten van dadelpke toepassing van de door hem gehuldigde meening afzagj Omtrent het werkplan der reg. werd uit voerig van gedachten gewisseld. Er werd ge wezen op 't verschil van de openingsrede van 16 Mei en de troonrede. Volgens de openings rede had de reg. een beperkte taakkiesrecht regeling, herziening personeel, regeling der gemeente-financiënin de troonrede werd omtrent de gemeente-financiën enkel van voorbereiding gewaagd, maar daarnevens een geheele reeks deels zeer belangrpke maatre gelen aangekondigd. Als al deze ontwerpen zullen moeten worden behandeld, dan kon van een beperkte taak moeieljjk sprake zpn, dan zou van een spoedige kierecht-regeling niets komen, Men wenschte van de regeering in lichting omtrent hare gedragslijn ten aanzien van belangrpke maatregeleu van wetgevenden aard. Vele leden meenden dat de reg. zich nu zou moete^ bepalen, behoudens regeling van onderwerpen van spoedeischenden of een- voudigen aard, maar met bepaalde uitsluiting van alle ingrjjpende of principieele maatrege len, tot het kiesrecht, en zelfs wenschten zjj nadere regeling der gemeente-financiën ach tergesteld te zien, terwijl zp het niet onbil lijk achtten te eischen dat het kiesrechtont- werp een half jaar na het optreden van het ministerie de Kamer zou hereiken, zoodat het ontwerp in Februari zou kunnen worden on derzocht, en de schriftelijke gedachtenwisse- ling in dit zittingjaar zou kunnen worden beëindigd. Vele andere leden ontkenden dat deze Kamer alleen zou zpn geroepen het kies recht te regelen en achtten haar niet enkel formeel maar ook moreel tot eiken wetgeven den arbeid ten volle bevoegd. Wel was kies rechtregeling de voornaamste taak van dit kabinet, maar men moest het volle vrpheid laten ten aanzien van het tpdstip van indie ning. De tjjd was nog niet gekomen om der regeering vragen te stellen omtrent het tpd stip der indiening. Sommigen meenden zelfs dat de regeering vrjj moest zjjn om 't perso neel vooraf te herzien of de gemeentewet te •wijzigen, indien zp dit voor eene deugdeljjke regeling van het kiesrecht noodig acht. Herziening van de regeling der gemeente- financiën was urgent, vooral met 't oog op den steeds verergerenden toestand in Friesland; doch andere leden vreesden niettemin dat voor die regeling de kieswetgeving te zeer zou vertragen. Enkele leden meenden dat voor kiesrechtregeling grondwetsherziening noodig was tot toekenning van recht van amendement aan de Eerste kamer, tot beperking van het budgetrecht der Tweede kamer en tot eene andere regeling van de schadeloosstelling van de kamerleden, waardoor de leden buiten de residentie meer zouden ontvangen om zoodoende veelvuldige verhuizing naar de residentie tegen te gaan. Sommige leden hadden met verwondering in het werkplan der regeering gemistregeling der lijkverbranding, van den politieken eed, van het huwelijks- en personenrecht, het ont- eigeningsrecht, den leerplicht, de regeling der levende strijdkrachten. De financieele toestand was volgens vele leden onbevredigend, ja zorgwekkend, met 't oog op de tekorten van vorige jaren, welke tot eene nieuwe leening aanleiding zullen geven, en 't tekort van 1895 van ruim tien en-een-half millioen, waarvan 't den schjjn heeft dat de minister den ongunstigen indruk tracht te voorkomen door eene voorstelling, die men niet onderschreef. Gaarne wenschte men te vernemen of eerlang een nieuwe lee ning tot dekking der begrotingstekorten zou moeten worden aangegaan en zoo ja, tot welk bedrag. Het leeningsplan voor de uitgaven voor betere bewapening van leger en vloot ontmoette bjj velen bedenkingen, omdat 't hier uitgaven geldt, die periodiek terugkeeren, en 't niet vaststaat, dat niet binnen 15 jaar opnieuw verandering noodig is. Versterking van de gewone middelen achtten verscheidene leden noodig, niet alleen door een andere regeling der invoerrechten, maar ook door verzekering van een behoorlijke opbrengst der nieuw ingevoerde belasting, zoodat wer kelijk betaald worde, wat naar de bedoeling des wetgevers verschuldigd is. Verder werd gewezen op de wenschelpkheid van eene belasting op de rijwielen, behalve voor die gebruikt voor bedrijfsdoeleinden, op een mutatierecht voor effecten; een belasting op piano's en op spoorwegkaartjes, alsmede op de heffing van een tabaksbelasting, bjj wjjze van vergunningsrecht. Andere leden verwachtten meer heil van bezuiniging en van tariefverhooging ter wille van landbouw en nijverheid, wat door anderen sterk werd bestreden. Ook werd de vraag geopperd of niet een aanmerkelijke bezuini ging op de militaire uitgaven mogelpk was; het bestaande verdedigingsstelsel scheen te uitgebreid voor onze krachten. Omtrent dit punt ware onderzoek door een staatscommissie gewenscht. De jongste aflevering van de Vragen des tijds bevat Eene nabetrachting van den oud minister mr H. J. Smidt. Daarop hopen wp in een volgend nommer meer uitvoerig terug te komen. Bjj kon. besluit is de kapitein J. J. L. Bruinier, van het 4e reg. inf., op pensioen gesteld ad 1560'sjaars; zpn benoemd bp het wapen der infanterie, tot eerste-luit., de tweede-luit. G. A. Leers, van het wapen, gedetacheerd bp het leger in N.-I.bjj bet 4e reg., tot kapitein de eerste- luit. A. Dozjj, van het 5e reg., en tot eerste- luit., de tweede-luit. J. G. Leverland, van het le reg.; bjj het 5e reg., tot eerste-luit. de tweede-luit. J. M. C. Haak, van het korps is aan den officier van gezondheid 2e kl. dr D. Snoeck Henkemans, van het pers. van den geneeskundigen dienst der landmacht, op verzoek, een eervol ontslag uit den militairen dienst verleend, en benoemd tot reserve-offi. van gezondh. 2e kl. bp de landmachten is de tweede-luit. E. J. L. J. Jans, van het 7e reg. inf. op non-activiteit gesteld. De Vereeniging van en voor Nederlandsche industrieelen heeft in een adres aan den minis ter van waterstaat, handel en njjverheid hare bezwaren uiteengezet tegen de bestaande ver houding tusscben het binnenlandscb briefport en het port van drukwerken, circulaires en dagbladen. Zp meent dat het binnenlandsch briefport diende verlaagd te worden, daar nu de 5 cent portbetalende briefschrijvers feitelpk een belasting betalen ten gunste van lezers van couranten, enz. Tevens zou zoodoende de las tige, onaangename, schadelijke, ja gevaarljjke aanwending van briefkaarten worden tegen gegaan. In den geneeskundigen raad van Friesland en Groningen leidde dr. Kooperberg Dinsdag de volgende motie in; «de geneeskundige raad van Friesland en Groningen, overtuigd, dat het schoolartsen-stelsel een dringende eisch des tpds is, wende zich tot de regeering met het ver zoek maatregelen te beramen, teneinde genoemd stelsel ook bjj ons zoo spoedig mogelpk in te voeren." Spr. wees op de zoogenaamde schoolziekten, de verschillende ziekten, waaraan het school kind ljjdt, een gevolg van slechte inrichting van schoollokalen, slechte verlichting, slechte meubels, boeken, papier, druk, overvoering van leerstof enzen tevens op de besmettelijke ziekten, waaraan het schoolkind blootstaat. Tot nu toe is het toezicht op de scholen in ons land zeer onvoldoer^e. De voorsteller vindt het daarom zeer wenschelpk, in navolging van bjjna alle landen, vaste personen aan te stellen belast met dat toezicht, zoogenaamde schoolartsen. Dit voorstel vond zooveel bestrpding dat dr. K. het geraden vond het in te trekken. Beweerd werd o. a., door dr. Kappers, dat de kennis der schoolhygiène door woord en schrift meer en meer verspreid wordt. Door de regeering is ingediend een wets ontwerp tot wijziging en aanvulling van de wet betrekkelijk de nationale militie. Dit strektom, naar aanleiding eener uitspraak door den Hoogen raad van 15 Mei 1894, straf baarheid te verzekeren van een ieder, die geen gevolg geeft aan eene, krachtens de wet tot hem gerichte oproeping ter indienstelling bjj de militie. Met dit doel wordt aanvulling of wjjziging voorgesteld van de artikelen 118, 172, 173, 181 en 184 der bestaande militiewet. Voorts wordt een nieuw artikel 153öis voor gesteld, strekkende om herhalings-oefeningen bjj de zee-militie in te voeren. De betrekke lijke bepaling luidt als volgt «De manschappen der zee-militie, die hunne eerste oefeningen hebben volbracht, en niet in werkelpken dienst zjjn, komen in het derde dienstjaar éénmaal te zamen, om gedurende niet langer dan 6 weken te worden geoefend, tenzjj Wp het raadzaam mochten oordeelen, dat samenkomen geheel of gedeeltelijk achter wege te laten." In art. 129 der wet wordt eene verruiming voorgesteld van de bevoegdheid om aan inge- ljjfden bjj de militie te land toestemming te verleenen tot het aangaan van eene verbind- tenis voor de buitenlandsche zeevaart, zoodat die bevoegdheid ook zal worden toegekend aan andere ingelpfden dan in de 2e zinsnede van bedoeld artikel zijn genoemd en zelfs aan plaatsvervangers. Voorts wordt het maximum der straf, bp de artt. 137 en 144 tegen de daar bedoelde ver lofgangers bedreigd, lager gesteld, om den betrokken minister gelegenheid te geven den duur van het verplicht in werkelpken dienst houden van die verlofgangers in overeen stemming te doen zpn met den aard van de begane overtredingen der wet en met de omstandigheden, waaronder die overtreding plaats had. Ten aanzien van de voorgestelde herhalings oefeningen voor de zeemilitie, wordt door de regeering opgemerkt, dat, terwpl vroeger her haaldelijk van gedachten is gewisseld over de wenschelpkheid dier oefeningen, zjj thans stellig dringend noodig moeten worden geacht, omdat in de laatste 25 jaren de oorlogsschepen en oorlogswapenen zooveel ingewikkelder zpn geworden en daarin nog steeds zoo snelle voor uitgang is waar te nemen. De kosten, aan de herhalings-oefeningen ver bonden, zullen naar raming hoogstens 18.000 'sjaars bedragen, aangezien de oudere lichting op de, toch om andere redenen in dienst zjjnde defensie-schepen kan worden verdeeld. De bedoelde herhalings-oefening zal ook voor de in dienst zjjnde miliciens worden ingevoerd. Wp ontvingen heden het zevende deel, vierde stuk van het archief, vroegere en latere mededeelingen voornamelpk in betrekking tot Zeeland, uitgave van het Zeeuwsch Genoot schap der Wetenschappen. Het bevat twee bijdragen van den heer dr J. C. de Man »hedenkingen tegen het aan nemen van een burcht als begin van Middel burg" en »De groote Markt te Middelburg," waarvan wjj vroeger melding maakten. Bovendien komt in dit deel voor een zeer lezenswaardig opstel van den heer dr J. G. Voegler, «geschiedenis van het Middelburgsch gymnasium. Tweede—vierde tpdvak van 1574— 1894." Peter Benoit legt de laatste hand aan een nieuwe opera in drie acten; De laatste dagen van Pompéi, waarvan de stof is ont leend aan Bulwer's bekenden roman. In het Renaissance theater te Parps vond Woensdag de première van Sardou's nieuwste stuk Gismonda plaats. Het speelt in 1451 te Athene. Naar aanleiding van de generale repetitie, door een talrpk publiek bpgewoond, wordt gezegd dat het van poëzie verstoken stuk eenige treffende scène's in Sardou's ma nier bevat. De decoraties, den Acropolis, Byzantpnsche kloosters en kerken voorstellend, evenals de costumes zpn prachtig. Sarah Bernhardt in de titelrol werd levendig toe gejuicht. Voor het winterseizoen te Berlpn zpn niet minder dan 800 concerten aangekondigd, onder welke ook een van het Nederlandsche dames-trio. De nieuwe scholen op het Oostkerhplein alhier zpn heden zonder eenige plechtigheid in gebruik genomen. Niet de heer J. C. T. van Beek van Vlissingen maar eene juffrouw van dien naam slaagde te Botterdam voor de akte voor vrjje- en orde-oefeningen. Den heer A W. Wisse, gewezen hoofd der school te Ellewoutsdpk, werd Woensdag, vóór zpn vertrek naar Heinkenszand, door zjjne leerlingen een tweetal stoffelijke bewpzen van hoogachting aangeboden. Aan den heer A. Hubregtse, hoofd der openbare school te Retranchement, welke be trekking hjj 31 jaar heeft vervuld, is op zpn verzoek, tegen 1 Juni 1895, een eervol ontslag verleend. Als een bewps welken verkeerden weg men tegenwoordig opgaat door al dat drpven, vooral op 't platteland, van kerkeljjke leiders, die ieder om zich en de hunnen, maar voor zich zeiven het meest, den baas willen spelen, diene dat ergens in onze naaste omgeving voor een verkiezing voor raadslid iemand wordt aanbevolen,omdat hjj tot de oud-gereformeerden behoort en de raad bestaat uit 2 Hervormden, 2 Gereformeerden A en 2 Gereformeerden B. En dan doet men zulk een aanbeveling met het verzoek om de «burgerljjke" eendracht te bevorderen - Bjj kon. besluit is het eereteeken voor eervollen langdurigen werkelpken dienst bjj de schutterijen toegekend aan A. Lemson, korp. muzikant en J. Hogerhejjde, korp. bjj de d.d. schutterjj te Zierikzee. Verder zjjn benoemd tot djjkgraaf voor den Rieuwenpolder (annex Stavenisse) J. C. Luyk;. tot heemraad voor het waterschap Schouiven T. Gasttot raad voor den polder Walcheren P. Pouwer Az. De hypnotische séance, die door den heer Charles Wol ton tegen Woensdagavond in de groote Schuttershofzs&\ alhier was aange kondigd, is totaal mislukt. Uit het talrpk publiek boden zich een twintigtal personen aan om den heer Wolton als «sujet" te dienen, doch niet een hunner kwam onder den indruk van den «hypnotiseur." Of de heer Wolton was dezen avond niet gedisponeerd, öf de Middelburgers zpn niet vatbaar voor hypnose, öf de klinkende recla mes van vele couranten, achter het programma afgedrukt, moeten door «suggestie" verkregen zpn. Na zjjne vergeefsche pogingen om eenig resultaat te verkrpgen eindigde de heer Wol ton en stelde hp de aanwezigen in de gele genheid om aan het bureau hunne éntree terug te nemen. Naar ons echter van geachte zjjde gemeld wordt heeft de heer Wolton i» eene, na de openbare gehouden, particuliere bijeenkomst het bewjjs geleverd dat hjj wel degeljjk de gaaf bezit personen in hypnotischen slaap te brengen en geheel aan zpn wil te onderwerper. Hjj beweerde later dat het publiek in het Schuttershof niet kalm genoeg was cm hem het succes te geven dat hjj overal elders had. Op eene andere plaats is hem het ook een maal overkomen dat bjj niet «werken" kon. Voor de betrekking van Binnenvader en Binnenmoeder in het gasthuis te Vlissingen, waaraan verbonden is eene jaarwedde van f 400, benevens vrjje woning, vuur en licht, voeding en geneeskundige behandeling, zjjn niet minder dan 72 sollicitanten. Aan het havenstation aldaar kreeg Woensdag namiddag een werkman, die bezig was met rails te leggen, vermoedelpk door onvoorzich tigheid, eene rail op een zjjner beenen, waar door het brak. Nadat heelkundige hulp was verleend werd de man per brancard naar de stad vervoerd. Te Oudelande worden in de tweede helft van November de gebouwen van twee groote hofsteden publiek voor afbraak geveiid. De gronden zpn in perceelen aan verschillende personen verpacht. Zoo ergens dan doet zich in die gemeente de omstandigheid voor dat in de laatste jaren de landbouwbedrijven zeer zpn gesplitst. Thans bestaan aldaar slechts zes hofsteden meer. De gemeente telt ruim 650 zielen. Op ruim honderd inwoners derhalve niet meer dan een gewoon landbouwbedrijf. Weinig gemeenten in Zuid-Beveland, waar de grond door zoo veel kleine pachters in gebruik is, als te Oudelande. De fluancleele toestand van Vlissingen. De toespraak, waarmee de heer H. P. J. Tutein Nolthenius, burgemeester van Vlissin gen, in de jongste raadszitting de behandeling der gemeentebegrooting inleidde, en die wp wegens voortdurend plaatsgebrek eerst heden konden opnemen, luidde als volgt «Mjjne heeren 1 Het zjj mjj vergund om, alvorens tot de behandeling der gemeentebegrooting over 1895 over te gaan, een kort overzicht van de in komsten en uitgaven der gemeente te geven, vergeleken bjj vorige jaren, hetgeen gegrond is op een door mp gemaakten staat, loopende over de jaren 1883 tot en met 1892, samenge steld uit de gegevens, voorkomende in de gemeenteverslagen en aangevende de werke lijke ontvangen en uitgegeven bedragen. Ik acht dit overzicht vooral dienstig, omdat de ontvangsten voor 1895 versterkt zullen moeten worden en wel door verhooging van de opcenten op de personeele belasting, terwpl tevens zal blpken, waaraan zulks hoofdzakelijk is toe te schrijven. Beginnende met de uitgaven, vallen voornamelpk op de posten, geraamd voor onderwjjs, subsidiën aan instellingen van wel dadigheid en de gemeentereiniging, die allen sedert 1883 zeer zpn toegenomen doch men moet daarbjj wel in de eerste plaats rekening houden met de toename der bevolking en uit breiding der bebouwde kom. In 1883 bedroeg het aantal zielen op 1 Januari 10950, terwpl dat op 1 Januari 1894 tot 15219 gestegen was. Wel steeg daardoor ook het financieel draag vermogen der bevolking, doch niet in die mate die kon worden verwacht, want, al heerecht er eene algemeene welvaart, zoo is toch het aantal belangrpke inkomens tot een zeer klein getal beperkt in vergelpking met andere gemeenten van geljjk zielental. In de eerste plaats de aandacht op o n- d er w jj s vestigende, blpkt dat daarvoor in 1883 werd uitgegeven aan traktementen alleen f 25.951.825, welk cijfer in 1884 door de ver betering, in het schoolwezen gebracht, steeg tot f 32.543.34. Dit cjjfer bleef steeds toenemen, niettegenstaande de in 1881 vastgestelde trak tementsregeling werd ingetrokken. Toen nu in December 1893 de verordeningen herzien werden en de traktementen verbeterd, stegen daardoor wel is waar de uitgaven, doch werd die verhooging gedekt door het hooger bedrag van ontvangen schoolgelden. Steeds bleven echter de gevolgen der eerste traktementsre geling merkbaar, zoo zelfs, dat, wanneer thans het geheele personeel op de tegenwoordige voorwaarden in dienst was en hunne dienst jaren naar de tegenwoordige verordening mede telden, het bedrag aan traktementen slechts f 40.900 zoude bedragen, terwjjl er nu f 3000 meer benoodigd is. De traktementen voor ouderwijs in de nuttige handwerken, teekenen en gymnastiek zpn daaronder niet begrepen die mede gerekend, is het totaal aan trakte menten f 48778.335. Het aantal onderwjjzew, dat vóór de regeling van 1889, behalve du 6 hoofden der scholen, 38 bedroeg, is thans, mede tengevolge van de hoog noodige uit breiding van school B, gestegen tot 45. Het onderhoud der gebouwen, dat in 4883 slechts f 1063.24' was, Bteeg in 1886 tot f 2157.24, en is thans geraamd op f 2172.60, terwpl de schoolbekoeften in 1883 f 1739.35', in 1886 f 2151.06' en nu f 2682.43' bediagen, dus ook eene niet onaanzienlijke vermeerdering, die evenwel te verwachten was na de uitbreiding van het aantal scholen. De ontvangsten bedroegen aan schoolgelden in 1883 f 5835.94, in 1890 na regeling f8670.39 en konden thans, tengevolge van de nieuwe verordeningen, op f 10296.99 worden geraamd. Door de wjjziging der wet van 1878 bjj die van 1889 werd het bedrag der 30 vergoe ding van het rpk, dat in 1886 f' 12208.66' be droeg, voor 1895 slechts op f 12492.75 ge raamd, terwpl zulks andera f 14708.50 zoude hebben bedragen. De hooge cpters voor on derwijs zpn dus grootendeels te wjjten aan de eerste traktements-regeling en aan de wjj ziging der wet. Wat in de tweede plaats betreft de sub sidiën aan de inste 111 ingen van weldadigheid zoo is die voor het alge meen armbestuur, welke in 1883 t 6650 be droeg, thans gestegen tot f 9485, doch dit is hoofdzakelijk een gevolg van de verhoogde uitgave voor krankzinnigen, die, van f 1115.25 in 1883, tot ongeveer f 2700 in 1893 is geste gen verder door toename van het aantal be deelden van 157 op 171, terwpl de bedeelin gen zelve tengevolge van de Btpging der huis huren hooger moesten worden en ook tenge volge van de geneesmiddelen, waarvoor in

Krantenbank Zeeland

Middelburgsche Courant | 1894 | | pagina 1